Aurelii Prudentii Clementis Carmina recensuit et explicavit Theodorus Obbarius

151쪽

Aur. Prudentit Clem. Nam quia nascendi nullus patet exitus, alvus 600 Fetibus in lucem nitentibus excruciata

Carpitur atque viam lacerata per ilia pandit. Tandem obitu altricis prodit grex ille dolorum

Ingressum vitae vix eluctatus et ortum Per scelus exculpens, lambunt natale cadaver 605 Reptantes catuli, proles dum nascitur orba Haud experta diem, miserae nisi posthuma matri. Non dispar nostrae conceptus mentis: ab Dre

Vipereo insusum sic conbibit illa venenum Coniuge Beliader sic oscula devorat haustu610 Interiusque rapit: sic selle libidinis ardens Inpletur vitiis perituro mixta marito. Tunc praegnans letale genus concepta maligni Fert opera ingenii de semine conplicis hydri,

Quem poenis pensare prius sua facta necesse est si 1 Conruptae pro stupro animae proque orbe perempto. Ipsam porro animam crudelia vulnera carpunt Mille puerperiis, soboles dum parturit ex se Contra naturam genitas, peccamina crebra Scilieet et pastos materuo lanere natos.

620 Hinc illa est domini iusta obiurgatio Christi:

Nonne pater daemon, vos increpo peccatores, Concubitu carnis semen sitientis iniquum Vos genuit 7 sanctum letior percense volumen,

Quod loquor, invenies Dominum dixisse pro sanis

625 Vera obiectantem mortalibus: ex Patre nam vos

Esse meo genitos, pietas, ait, ipsa probaret, Ac pietatis opus; pro caeca libido i quid hoc est Τ uod eum se thalamis desponsam mens bona iusti

overit, inque torum regis nuptura vocetur, 630 Et regis semper iuvenis senioque repulso Divinum decus aeterno servantis in ore: Malit adulterium furvo et se munere vilem

Vendat nocticolae spurcis conplexibus Indi, Aspernata Dei susam per virginis artus 635 Progeniem dulcesqne vocans in sornice natos 7 Sentio quam contra moveat pellacia litem: uo dente obnitens spinosa calumpnia pugnet,

osque lacessito vocet ad luctamina vero. Si non vult Deus esse malum, enr non vetat 3 inquit. 640 Nil refert, auctor suerit factorque malorum,

152쪽

umnarii gema.

Aune opera in vitium sceleris pulcerrima verti.

Cum possit prohibere, sinat: qui si velit, omnes

Innocuos agere omnipotens, nec sancta voluntas Degeneret, facto nec se manus inquinet ullo.

Condidit ergo malum Dominus, quod spectat ab alto, si 5 Et patitur fierique probat, tamquam ipse crearit: Ipse creavit enitii, quod cum discludere possit,

Non abolet longoque sinit grassarier usu. Dampna aures, Pater alme, meas, et claude mea lus obbrutescentis capitis, ne pervia tales 650 Concipiat flexura sonos: est perdere tanti Extinctum vitae of Iicium de parte cerebri.' Inmunem modo sese anima expertemque nefandi Auditus felix stolida conservet ab aure.

Quis serat haec iniecta Deo convicia, qui Se 655 Divinis meminit praecellere nobilitatum Muneribus 7 multa ut taceam vel sola benignum nes probat esse Deum, vetiti quod amore peremptos Excitat e tumulis homines regnique per aevum Participes iubet esse sui. Qui si foret auctor 660

Servatorque mali, numquam post dampna salutis Peccantumque obitus redivivam ferre medelam Vellet et amissos opere instaurare Secundo.

Labi hominis, servare Dei est: meritis perit iste, Ille abolet pereuntis opus meritumque resolvit. 665 Argumentum ingens, Dominum, qui talia prae Stet, Nolle malum, nec quod post abluit, ante probare. Invitone aliquis potis est peccare tonante, Cui facile est in corde hominis conponere Sel SuS, Quos libeat, fibrasque omnes animare pudicis 670Pulsibus et totum venis insundere honestum ΤNescis stulte, tuae vim libertatis ab ipso Formatore datam 7 nescis, ab origine quanta Sit concessa tibi famulo super orbe potestas,

Cauch. Ceil. - 642. quit AEPR Put. Torr. Hein s. Ar. , quod WeisS. et tet. 643. neoJ ARΤαu Weiss. Ald. Weila. etc., ne noli. I. Gis. Gis. - si14. Degenerest A Ald.: nec sei. Gis 650. obruisse. R. obmut. m Rat. - 652. celebri A -654. aree Gis. I. - 659. et humilis A 663. opere inst. secundoJ AER Ald. Gis. Weitz. lud. A. 1070. Graev. ad Iustin. II, 10. Burm. l. l. p. 459.J Ope restaurare secunda T Put. sim. Neiss. Hein s. Ar. - . praestat B GiS. II. - 667. ne. . . probaret Gis. I. - 673. nescisque B Fabr. 658. vetiti. . .esse sui J Cham. all.Τer- et e tumulis exellatos, ut una cum Chri luit. ad v. Mare. II, 3r, , Poeta de homi- sto in caelo regnarent. ' Optime autem nurn reparatione, qui, quod interdictae Gis. et Middeld. p. 170. eoit. s tum . fructum arboris zomedissent, vitam, i. e. 8d mortuorum resurrectionem reserunt, gratiam amisisissent, Christique de in- et vet. a. p. ad Adam et Evam aliosque earnatione loquitur. Λrcv. putat eoll. una eum Christo resurgente ad immo

Λ. 780. : ,,POetam hae e duo coniun- talitatem translatos inauh. XXVII, 52. xisse, nempe homines suisse redemptos sis. Λ. 940.

153쪽

Aur. Prudentit Clem.

675 Et super ingenio proprio laxaeque soluto Iure voluntatis, liceat cui velle sequique, Quod placitum, nullique animum subiungere vineior

An, cum te Dominum cunctis, quaecunque crearat,

Praeficeret mundumque tuis servire iuberet 680 Inperiis, cumque arva, polum, mare, fluminB, ventos Dederet, arbitrium de te tibi credere avarus Nollet, ut indigno libertatemque negaret ΤQuale erat, electus magni rex orbis ut esset, Non rex ipse sui, curto laedatus honore 683 Nam quis honos domini est, cuius mens libera non est, Una sed inpositae semit sententia legi ΤQuae laus porro hominis, vel quod meritum, sine certo Inter utramque viam discrimine vivere iuste ΤNon si sponte bonus, cui non est prompta poteStasssu Velle aliud flexosque animi convertere Sen Sus. Atqui nec bonus est, nec conlaudabilis ille, qui non sponte bonus: quoniam probitate coacta Gloria nulla venit sordetque ingloria virtus: Nec tamen est virtus, ni deteriora refutans 605 Emicet et meliore viam petat indole rectam. ,,Vade , ait ipse parens opifexque et conditor Λdae, , , Vade homo adflatu nostri praenobilis oris, , , In Subiecte, potens, rerum arbiter, arbiter idem, , Et iudex mentis propriae, mihi subdere soli 700 , , Sponte tua, quo sit subiectio et ipsa soluto, , Libera iudicio: non cogo, nec exigo per Vim, , , Sed moneo, iniustum fugias iustumque sequaris.,, LUX comes est iuSti, comes est mors horrida iniqui,

Elige rem vitae, tua virtus temet in aevum 705 ,, Provehat, a ternum tua dampnet culpa vicissim, , , aestet et alterutram permissa licentia sortem. Hac pietate vagus et tanto munere abundans

Transit propositum fas et letalia prudens Eligit atque volens, magis utile dum sibi credit, et 10 quod prohibente Deo persuasit callidus anguis.

Persuasit certe hortatu, non inpulit acri Inperio: hoc mulier rea criminis exprobranti

154쪽

ua in artigenia.

nespondit Domino, suadelis se male labris Inlectam, suasisse viro: vir et ipse libenter Consensite licuitne hortantem spernere recti Libertate a uiuii 3 Licuit: namque et Deus ante Suaserat, ut meliora volens sequeretur: at ille Speruens consilium saevo plus credidit hosti. Nunc inter vitae dominum mortisque magistrum Consistit medius, vocat hinc Deus, inde tyrannus Ambiguum atque suis se motibus alternautem. Λccipe gestarum monimenta is Signia rerum, Praelusit quibus historia spectabile signum. Lolli fugiens Sodomis ardentibus omnia secum Pignera cara domus properabat sede relicta Nubibus urbicremis subducere, sulphure cum iam Nimboso ignitus caelum subtexeret aer, Flagrantemque diem crepitans incenderet imber:

Angelus hanc hospes legem praescripserat ollis Emissus virtute Dei sub imagine dupla: Omnis ut e portis iret domus atque in apertum

Dirigeret constatis oculos, nec pone refleXOLumine regnantes per moenia cerneret ignes. Nemo, memor Sodomae, quae mundi forma cremandi Ut semel e muris gressum promoVerit, O Post tergum verso respectet lanera Perum.

Loth monitis sapiens obtemperat: at levis uxor Mobilitate animi torsit muliebre retrorsus Ingenium Sodomisque suis revocabilis haesit. Τraxerat Eva virum dirae ad consortia culpae: Haec peccans sibi sola perit, solidata metallo

Diriguit fragili, saxumque liquabile facta

Stat mulier, sicut steterat prius, omnia ServanS, Caute sigillati longum salis effigiata, Et deeus et cultum frontemque oculosque comamque, Et flexam in tergum faciem paullumque relata Menta retro, antiquae mouimenta rigentia noxao.

Liquitur illa quidem salsis sudoribus uda, Sed nulla ex fluido plenae dispendia formae

Sentit deliquio; quantumque armenta saporum Attenuant saxum, tantum lambentibus humor Sufficit attritamque cutem per dampna reformal. Hoc meruit titulo peccatrix semina sisti, Infirmum fluidumque animum per lubrica solvens Consilia et fragilis iussa ad caelestia. Voti Propositum contra non conmutabile Servat. Loth ingressus iter, nec moenia respicit, alto

155쪽

Aur. Prudentii clem. In cinerem conlapsa rogo, populumque perustum Et mores populi, tabularia, iura sorumque, 760 Balnea, propolas, meritoria, templa, theatra, Et circum cum plebe sua madidasque propinas. Quidquid agunt homines Sodomorum, incendia iustis Ignibus involvunt et Christo iudice dampnant. Baec sugisse semel satis est: non respicit ultra 35 Loth noster, fragilis sed coniunx respicit, et quae Fugerat, inverso mutabilis Ore revisit, Atque inter patrias perstat durata favillas. En tibi signatum libertatis documentum lduo voluit nos scire Deus, quodcunqne sequendum est, 770 Sub nostra ditione silum passimque remi SSum, Alterutram calcare viam. Duo cedere iussi De Sodomis: alter se proripit, altera mussat: Ille gradum celerat sugiens, contra illa renutat. Liber utrique animus, sed dispar utrique voluntas.

775 Dividit huc illuc rapiens sua quemque libido.

Talem multa sacris speciem notat orbita libris.

Adspice Ruth gentis Moabiditis et simul Orphan,

Illa socrum Noemin fido comitatur amore, Deserit haeci atquin thalamis et lege iugali 780 Exutae, Hebraeisque toris et lego vacantes, Iure fruebantur proprior sed pristinus Orphae Fanorum ritus praeputia barbara suasit Malle et se miseri stirpem nutrire Goliae. Ruth dum per stipulas agresti amburitur aestu, 785 Fulcra Booz meruit castoque adscita cubili Christigenam secunda domum, Davidica regna Edidit atque Deo mortales miscuit ortu R. Saepe egomet memini, fratres geminos ad hiulcum Pervenisse simul bivium nutante iuventa, ets0 Et dubitasse diu bifido sub tramite, quodnam Esset iter melius; cum dextrum spinea silva Sentibus artaret scopulosaque semita longe

Duceret aerium clivoso margine callem: At laevum nemus umbriserum per amoena vireta

795 Ditibus ornaret pomis et lene iacentem Planicies daret ampla viam: squalentibus unum

777. Orph.4 Ruth. I sqq. , Orpham in ip p. l. l. Cum v. 790 eons. Weila. et matrem Goliathi habuerunt Iudaei, ud. Ceil. MEI. Tyr. Se . IV.

156쪽

Ηam artigenia.

Contentum spinis reptasse per ardua Sa Xa, Porro alium campo sese indulsisse sinistro: Illum sideribus caput inmiscere propinquiS, IIunc in caenosas subito cecidisse paludes. 800 Omnibus una subest natura, sed eXilus omnes Non unus peragit placitorum Segrege forma. Haud secus, ac si olim per sudum lactea sorte Lapsa columbarum nubes descendat in arvum

Ruris frugiferi, laqueos ubi callidus auceps 805 Praetendit lentoque inlevit vimina visco, Sparsit et insidias siliquis vel farre doloso: Inliciunt alias sallentia grana gulamque

Innectunt avidam tortae retinacula selae,

Molle vel inplicitas gluten circumligat alas: 810 Ast aliae, quas nullus amor prolectat edendi, Gressibus innocuis sterili spatiantur in herba,

Suspectamque cavent oculos convertere ad escam.

Mox ubi iam caelo revolandum, pars petit aethram Libera sideream plaudens super aera pennis; 815Ρars captiva iacet, laceris et saucia plumis Pugnat humi et volucres nequidquam Suspicit auras. Sic animas caeli de sontibus unicoloras Infundit natura solo; sed suavibus istic Devinctae inlecebris retinentur et aethera paucae 820

Conscendunt reduces, multas viscosus inescat Pastus et ad superas percurrere non sinit auras.

Praescius inde Pater liventia tartara plumbo Inoondit liquido piceasque bitumine fossas Infernalis aquae larvo sustodit averno, 825 Et Phlegethonteo sub gurgite sanxit edaces

Perpetuis scelerum paenis inolescere vermes. Norat enim satu ex proprio vegetamen inesse Corporibus nostris animamque eX ore perenni Formatam non posse mori, non posse vicissim 830 Pollutam vitiis rursum ad convexa reVerti,

Mersandam penitus puteo ferventis abyssi. Vermibus et flammis et discruciatibus aevum Inmortale dedit, senio ne paena periret, Non pereunte anima: carpunt tormenta foventque 835Materiem sine fine datam: mors deserit ipsa Aeternos gemitus et sentes vivere cogit.

Ast adversa procul regionibus in paradisi

Praemia constituit maiestas gnara suturi

157쪽

Aur. Prudentit Clem.

8ιο Spiritibus puris et ab omni labe remotis,

Quique Gomorrhaeas non respexere ruina S: Aversis sed rite oeulis post terga tenebras Liquerunt miseri properanda pericula mundi. Ac primum tacili reseruntur ad astra volatu: 845 Unde suens anima structum vegetaverat Adam. Nam quia naturam tenuem declivia vitae

Ροndera non reprimunt, nec tardat ferrea conpes, Concretum celeri relegens secat aera Iapsu,

Exuperatque polum servens scintilla remensum 850 Carcereos exosa situs, quibus haeserat exul. 'Τunc postliminio redeuntem suscipit alto Cana fides gremio tenerisque oblectat alumpnam Deliciis, multos post diversoria carnis Ore renarrantem querulo, quos passa, labores. 855 Illic purpureo latus exporrecta cubili Floribus aeternis spirantes libat odores, Ambrosiumque bibit roseo de stramine rorem.

Ditibus et longo sumantibus intervallo, Fluminaque et totos caeli sitientibus imbres, 860 Inplorata negat digitum insertare palato,

Flammarumque apices humenti eXtinguere tactu.

Nec mirere, locis longe distantibus inter

Dampnatas iustasque animas concurrere ViSUS Conspicuos meritasque vices peta magna notari

865 intervalla, polus medio quae dividit orbe.

Errat, quisque animas nostrorum fine oculorum

Aestimat, involvit vitreo quos lucida palla

Obice, quis speculum concreta coagula texunt, Inpediuntque vagas obducto humore senestras. 870 Numne animarum oculis denso vegetamine guttae Volvuntur teretes, aut palpebralibus extra Horrescunt setis, ciliove umbrante teguntur ZIllis viva acies, nec pupula paro, sed ignis Traiector nebulae vasti et penetrator operti est. 875 Nil serrugineum solidumve tuentibus obstat,

842. recte Gis. II. - 843. mis. et prop. m Weitz. I Sed ten. , prOP.Per. epexegesis est 4; properando Gis. - 85 l. postlimineo ER Weita. - 856. aeterni A 857. gram. Prag. Gis. Weita. , cod. Rhediger. vd. Burm. l. l. I. p. 490. Inserunt hic 2Weiss. Gis. et Wei tr. : Ast alia , quas dira lues errorqua mali us Immersit tenebris vastoque obsedit Averno, Haud inimne piis ab semet abessct tentur Conciliis, meritas ferro et perseeula paenas. stuis patris antiqui aut actini reverentis abyssus Exclusis mundique bonis cum morio potitia. - 858. Divitibus longo O, at coni. IIeins 867. involvi ABUR Ald., involvit WeiSS. cet.: pam cauch. - 873. et pup. R Ton. ; prava coni. Heius. 858. Dilib.4 i. e. cana fides, Ar. pes- 865... 929. De integritate visionissime intelligit , heaiam animam, quae animae inser. in paradiso a P r. collocatur tamquam Abrahae in sinu.

158쪽

Ηam artigenia.

Nocturnae cedunt nebulae: nigrantia cedunt Nubila, praetenti cedit teres area mundi. Nec tantum aerios visu transmittit hiatus Spiritus, oppositos sed transit lumine montes,

Oceani fines atque ultima littora I hulae

Transadigit volucresque oculos in tartara mittit. Nostris nempe omnes pereunt sub nocte colores Visibus et caeco delentur tempore formae. Numquid et exuti membris ac viscere perdunt Agnitione notas rerum vel gressibus errant Una animas semper sanies habet et color unus Λeris, ut cuique est meritorum summa, sinistri Seu dextri; alternas nec conmutabile tempus Convertit variatque vices: longum atque perenne eSi quidquid id est, unus volvit sua secula CUPSUS. Expertus dubitas animas percurrere visu Abdita corporeis oculis, cum saepe quietis

nore soporatis cernat mens viva remotos Distantesque locos, aciem per rura, per a Stra, Per maria intendens: nec enim se segregat ipsa

Ante obitum vivis ex artubus, aut fugit exul Sanguinis et carnis penetralia, seque medullis Exuit abductamve abigit de pectore vitam: Viscerea sed sede manens speculatur acutis Omnia luminibus, et qua circumtulit acrem Naturae levis intuitum nullo obice rerum Disclusa, ante oculos subiectum prospicit orbem Atque orbis sub mole situm Sordens elementum. Obiacet interea tellus, nec visibus obstat. Quin si stelligerum vultus convertat ad aXem,

Nil intereurrens obtutibus impedit ignem

Pervigilis animae, quamvis densata graventur Nubila et opposito nigrescat vellere caelum. Sic arcana videt tacitis cooperta suturis

Corporeus Ioannis adhuc, noe carne solutuS, Munere sed sompni, paullisper carne sequestra

Liber ad intuitum sensuque oculisque peragrans Ordine dispositos venturis solibus annos Procinctum videt angeli eum, iam iamque cremandi Orbis in excidium raucos et percipit aure Mugitus gravium mundi sub fine tubarum. 880885890. 803

159쪽

Aur. Prudentit Clem. Haec ille ante obitum membrorum carcere Septus Secedente anima, non discedente videbat. Nonne magis flatus sine corpore cuncta notabit,

920 Corporis involucris tumulo frigente repostis 3

Ceria fides, rapidos subterna nocte caminos,

qui pollutam animam per secula longa perenni

Igne coquunt, oculis longum per inane remotis Pauperis expositos; nec secius aurea donau25 Iustorum dirimente chao rutilasque coronas Eminus ostendi paenarum carcere mersis.

Hinc paradisicolae post ulcera dira beato Proditur infelix, ululans in peste reatuS,

Spiritus inque vicem meritorum mutua cernunt.

930 o Dee cunctiparens, animae dator, o Dee Christe, Cuius ab ore Deus subsistit spiritus unus, Τe moderante regor, te vitam principe duco, Iudice te pallens trepido, te iudice eodem Spem capio, fore, quidquid ago, veniabile apud te, sa5 Quamlibet indignum venia faciamque loquarque. Confiteor, dimitte libens et parce latenti:

Omne malum merui: sed tu bonus arbiter aufer, Quod merui, meliora favens largire precanti. Dona animae quandoque meae, cu in corporis huiussι0 Liquerit hospitium, nervis, cute, Sanguine, selle, Ossibus extructum, conrupta quod ita cola luxu Heu nimium, conplexa fovet: cum flebilis hora Clauserit hos orbes et conclamata iacebit

progr. Spir. sti quoque commemorat, a Prudentio abiudieaverunt. N que desuerunt, qui cum Ar. ignem purgatorium, in quo poSt mortem et ante

resurrectionem animae lustrarentur, intellegerent: sed istam Augustini civ. D. XXI, 21, 2. adv. Iul. VI, 15, ,5.Μiinsciter. hist. dogm. IV. p. 425.) d

ellinam Gregorius M. demum ecclesiae eath. dogma esse voluit Middeld. l. l. p. 186. . et quominus ignem post resurreetionem, quo mundus comburatur, sentiamus ud. de hae Origenis al. sententia Ni inseh. l. p. 480. . . bl 5. , impediunt uv. 856 sqq. Apparet e xv. 923 sq. de poenis mortuorum poetam 3gere, quas ignem esse PP. ΕΕ. tradunt set. Chrysost. ad. Theod. laps. 10. p. 119. ed. LOmler. Io. G. Neu heri: d pos-nis Chr. infernalibus syenae 1756. , Mi inscii. IV. p. 460. . Middeld. l. I., qui Wesse ling. Probabit. e. 22. p. 182. Fra-neq. l731. assert4: quare v. 960., ne in Gehenna sive Phlegethonte gravissimis obruatur poenis. sed, ut Tertulliani verbis utar adv. Marc. IV, 31. de an. 22. Mi in sch. II. p. 399. , in Abrahae sinu C. X, 149. leviter puniatur, precatur

Pr.: cum in Paradiso marirrum tantum animae quieseant v. 952. Apocal. VI.8-ll. Tert. l. i. apolog. 47. . De igne Prudent. purgatorio ne haec quidem verba, ab intpp. in eam rem allata agunt P. VI. 99: Felic. ari ... .Per mis gnis, quorum sententia est: Martyres. qui' igne comburuntur, igne in Phleg thonte perpetuo non puniuntur. CLetiam Hagenbach. ,,DOginengesch. I. p. 410.

160쪽

Hamartigenia.

Materies oculisque suis mens nuda fruetur, Ne cernat truculentum aliquem de gente latronum, Inmitem, rabidum, vultuque et voce minaci Τerribilem, qui me maculosum aspergine morum tu praeceps ut praedo trahat nigrisque ruentem Inmergat specubus, euncta eXacturus adusque Quadrantem minimum dampnosae debita vitae.

Multa in thesauris Patris est habitatio, Christe, Disparibus discreta locis. Non posco beata

in regione domum, sint illic casta virorum Agmina, pulvereum quae dedignantia censum Divitias petiere tuas, sit flore perenni Candida virginitas animum castrata recisum. At mihi lartarei satis est si nulla ministri Occurrat facies, avidae nec flamma gehennae Devoret hanc animam mersam fornacibus imis. Esto: cavernoso, quia Sic pro labe necesse est Corporea, tristis me sorbeat ignis averno; Saltem mitificos incendia lenta vapores Exhalent aestuque calor languente tepescat: Lux inmensa alios et tempora vincta coronis Glorificent: me paena levis clementer adurat.

Senex fidelis prima credendi via Abram, beati seminis serus pater, Adiecta cuius nomen auxit sil la har Abram parenti dictus, Abraham Deo. Senile pignus qui dicavit victimae, Docens, ad aram eum litare quis velit, Quod dulce eordi, quod pium, quod unicum Deo libenter offerendum eredito. Pugnare nosmet cum profanis gentibus Suasit suumque suasor exemplum dedit,

metrica1. via est

cordi ost