Aurelii Prudentii Clementis Carmina recensuit et explicavit Theodorus Obbarius

161쪽

Aur. Prudentit Cle in . Nee ante prolem coniugalem gignere Deo plaeentem, inatre Virtute editam, Quam strage multa bellicosus spiritus Portenta eo is servientis vicerit. 15 Victum seroces sorte reges ceperant Loth, inmorantem criminosis urbibus Sodomae et Gomorrhae, quas fovebat advena Pollens honore patruelis gloriae. Abram sinistris excitatus nuntiis

20 Audit propinquum sorte captum bellica

Serviro duris barbarorum vinculis:

Armat trecentos terque senos Vernulas,

Pergant ut hostis terga euntis caedere, Quem gaeta dives ac triumphus nobilis 25 Captis tenebant inpeditum copiis. Quin ipso serrum stringit et plenus Deo Reges superbos mole praedarum graves Pellit sugatos, sauciatos proterit, Frangit catenas et rapinam liberat: 30 Aurum, puellas, parvulos, monilia,

Greges equarum, vasa, Vestem, buculaS.

Loth ipse ruptis expeditus nexibus Attrita bacis colla liber erigit. Abram triumphi dissipator hostiei 35 Redit recepta prole fratris inelitus, Ne quam fidelis sanguinis prosapiam Vis pessimorum possideret principum.

Adhue recentem caedo de tanta virum, Donat sacerdos sereulis caelestibus; 40 Dei saeerdos, rex et idem praepotenS, origo euius tanto inenarrabili Seereta nullum prodit autorem sui: Melchisedech, qua stirpe, quis maioribus Ignotus, uni cognitus tantum Deo.

45 Mox et triformis angelorum trinitas Senis revisit hospitis mapalia. Et iam vietam Sara in alvum fertilis

162쪽

Psychomachia. Munus iuventae mater exanguis Stupet, uaere de gaudens et cachinni paenitens. Haec ad liguram praenotata est linea, Quam nostra recto vita resculpat pede:

Vigilandum in armis peetorum fidelium omnemque nostri portionem corporis, Quae capta foedae serviat libidiui, Domi coaetis liberandam viribus. Nos esse largo vernularum divites, Si, quid trecenti bis novenis additis

Possint, figura noverimus mystica. Mox ipso Christus, qui sacerdos verus e Si Parente inenarrabili atque uno Salus, Cibum beatis offerens victoribus, Parvam pudici cordis intrabit casam, Monstrans honorem Τriuitatis hospitae. Animam deinde spiritus conplexibus, Pie maritam, prolis expertem diu, Faciet perenni sertilem de semine: Τunc sera dotem possidens puerpera

Haeredo digno patris inplebit domum.

Christe, graves hominum Semper miserate labores, Qui patria virtute cluis, propriaque sed uua

Certamen virtutum contra viola h 57. trec. . . . myst J Reserunt haec ver-ha Vell. gloss. . Chain. , alii ad CCCXVIII episeopos, qui tu Concit. Niceno fidemehristianam firmaverint haereticosque oppugnaverint. Sed et v. 50. et verba veni. div. ac sig. myst. Abrahami servos Genes. XIV, 14. crucemque designari testantur: i enim CCC significat. X et VIII. IH i. e. I σους i. e. XVIII

vcl. Tertuli. adv. Iud. 11. et adv. Mart. III, 22: littera Graecorum Tau nostra T, species teis; Barnab .Ep. X.Ly. 18.

hros. in Lue. VI, 17., de Abrah. I, 3.

.: Noverimus, Vd. Valer. Prob. p. l433. - 60. Parente natus alto et in abili ut nos: A etc. - 64. connexibus Ald.

- 67. Tum farra Ald. Nebr 68. rn- Greg. Morat. XXX, 17. An l. Fr. Gorii dissert. ue mitrato Iesu Chr. capite in Symbol. litter. Florent. 17 9. 8. III. p. 132. 159. Quare non opus est

XVIII per ΘΘ i. e. 9 - s , quae littera

Θ si. e. θώνατοςJ in breviculis militum titulisque sepulerorum praefigebatur, et iudicis signum erat, si quem mortis dampnabat, ses. Auson. Epigr. 128, 3. Iah n. ad Pers. IV. 13. p. 169. explicare cum WeitE., Celi. et Barth. Advers. XLIII, 7. , qui , , Nos ait , , mi uae

mortis esse reos. ideo duo O; et respexisse Prud. ad duos libros. alterum indicem nostrorum criminum . quem ha here satanain a pluribus traditum Sti, alterum, de quo Exod. XXXII. agatur. Vv. l. ..is. Invocatio intrih. cdd. r cent. et edd. praeter Helns. et Ar

163쪽

Aur. Prudentit Clem. Unum namque Deum colimus de nomine utroque Non tamen et solum, quia tu Deus ex Patre Christe 5 Dissere rex noster, quo milite pellere culpas Mens armata queat nostri de pectoris antro: Exoritur quotiens turbatis sensibus intus Seditio atque animam morborum rixa fatigat,

quod tunc praesidium pro libertate tuenda, 10 uuaeve acies furiis inter praecordia mixtis

Obsistat meliore manu. Nec enim, bone ductor, Magnarum virtutum inopes nervisque carentes

Christicolas vitiis populantibus exposuisti.

Ipse salutiferas obsesso in corpore turmas

15 Depugnare iubes, ipse excellentibus armas Artibus ingenium, quibus ad ludibria cordis oppugnanda potens tibi dimicet et tibi vincat.

Vincendi praesens ratio est, si cominus ipsas Virtutum lacies et conluctantia contradisi Viribus infestis liceat portenta notare. Pni MA petit campum dubia sub sorte duelli Pugnatura Fides, agresti turbida cultu,

Nuda humeros, intonsa comas, exerta lacertos. Namque repentinus laudis calor ad nova servens

25 Praelia, nec telis meminit, nec legmine cingit Pectore sed fidens valido membrisque retectis Provocat insani frangenda pericula belli. Ecce lacessentem conlatis viribus audet Prima serire Fidem veterum cultura deorum. ad Illa hostile caput phalerataque tempora vittis Altior insurgens labefactat et ora cruore De pecudum satiata solo adplicat et pede calcat Elisos in morte oculos, animamque malignam Fracta intercepti conmercia gutturis artant,as Di illicitomque obitum suspiria longa fatigant. Exultat victrix legio, quam mille coactam Martyribus regina Fides animarat in hostem: Tunc sortes socios parta pro laude coronat Floribus ardentique iubet vestirier ostro. 40 Exire gramineo in campo concurrere prompta

Virgo Pudicitia speciosis fulget in armis:

3. utroquel AEPRα Bou. Put. Heius. Ar., trino eet. - 8. animum B Ers. Gis. - 15. armis 2AEP narth. cd. fde quo vd. Ad vers. L, li, LI, 9. LIV, 12. 18.4 20...39. eras. man. A - 22. vultu AF - 24. labor ad Put 32. Epso. celi. 33. mortaJ EPh Put. IA Ald. Ar., mortem tet. - 38. A me Torn. Gis. Ceil. 40. in om. U Fabr. Gis. : proua Nebr. - . 20...39. inseribunt: Fidei et i tollatriae pugna. V. 22. r. cultu opponit poeta v. 30. Phal. etc., quoniam et sacerdotes, qui immolabant, et vielimae vittis eoronabantur, ud. Serv. ad Virg.

Aen. II, 133. V. 40... 108. Pudicitiae et libidinis pugna inscrib. Diqitir Orale i

164쪽

Psycliomaehia.

Quam patrias succincta laces Sodomita Libido Adgreditur, piceamque ardenti sulphure pinum ingerit in faciem pudibundaque lumina flammis Adpetit, et taetro temptat suffundere sumo: 45 Sed dextram furiae flagrantis et ignea dirae

Tela lupae saxo serit inperterrita virgo Excussasque saero taedas depellit ab ore. Tunc exarmatae iugulum meretricis adacto Transfigit gladio, calidos vomit illa vapores 50 Sanguine concretos caenoso, spiritus inde Sordidus exhalans vicinas polluit auras.,,ΙIoc habet exclamat victrix regina , , supremus, , Hic tibi finis erit, semper prostrata iacebis, , , Nec iam mortiferas audebis spargere flammas 55,, In famulos famulasve Dei, quibus intima casti,, Vena animi sola fervet de lampade Christi. , , Tene, o VeXatrix hominum, potuisse resumptis, , Viribus extincti capitis recalescere statur Assyrium postquam thalamum cervix Ilolofernis 60,, Caesa cupidineo madefactum sanguine lavit, , , Ge Inmantemque torum moechi ducis aspera Iudith, , Sprevit et incestos conpescuit ense furores: ,, Famosum mulier reserens ex hoste tropaeum, ,Non trepidante manu, vindex mea, caelitus audax. 65,, At fortasse parum sortis matrona sub umbra, , Legis adhuc pugnans, dum tempora nostra figurat, ,, vera quibus virtus terrena in corpora fluxit, , , Grande per infirmos caput excisura ministros. ,,Numquid et intactae post partum virginis ullum 70,, Fas tibi iam superest 3 post partum virginis, eX quo, orporis humani naturam pristina origo,, Deseruit carnemque novam vis ardua saevit, ,, Atque innupta Deum concepit semina Christum, Mortali de matre hominem Sed cum patre numen. 75,, Inde omnis iam diva caro est, quae concipit illum, , , Naturamque Dei consortis foedere sumit., , Verbum quippe caro factum, non destitit esse

165쪽

l 14

Aur. Prudentit Clem.

, , quod fuerat Verbum, dum carnis glutinat usum,

80 , , Maiestate quidem non degenerante per usum, , Carnis, sed miseros ad nobiliora trahente. , , Ille manet quod semper erat, quod non erat esse, , Incipiens: nos, quod fuimus, iam non sumus aucti,, Nascendo in melius: mihi contulit et sibi mansit. 85 , , Nec Deus ex nostris minuit sua, sed sua nostris, , Dum tribuit, nosmet dona ad caelestia vexit., , Dona haec sunt, quod victa iaces luculenta Libido,HNeo mea post Mariam potis es perfringere iura. , , Tu princeps ad mortis iter, tu ianua leti,

90 , , Corpora conmaculans animas in tartara mergis.

,, Abde caput tristi iam frigida pestis abysso;

,, Occide prostibulum, manes pete, claudere Averno,, Inque tenebrosum noctis detrudere sun dum. ,,Te volvant subter vada flammea, te vada nigra 95 ,,Sulphureusque rotet per stagna sonantia vortex: , , Nec iam Christicolas, furiarum maxima temptes, , ,Ut purgata Suo sementur corpora Regi.

Dixerat haec, et laeta Libidinis intersectae Morte Pudicitia gladium Iordanis in undis

100 Abluit insectum, sanies cni rore rubente Haeserat et nitidum macularat vulnere ferrum.

Expiat ergo aciem fluviali docta lavacro Victricem victrix abolens baptismate labem Hostilis iuguli: nec iam contenta piatum 105 Condere vagina gladium, ne tecta rubigo

Occupet ablutum scabrosa sorde nitorem,

Catholieo in templo divini sontis ad aram

Consecrat, aeterna splendens ubi luce coruscet. Eccκ modesta gravi stabat Patientia vultu, 110 Per medias inmota acies variosque tumultus,

Vulneraque et rigidis vitalia pervia pilis

Spectabat destxa oculos et lenta manebat.

79. diam eam. J Bα nou. II. Put. Heins. Ar., eam. cum cet., ei iam Cell. 87. quis Gis. II. - 88. perstr. Ald. - 89. praeceps Ald. Gis. - 90. e maculas R I. II.) - 91. servi p. Ald. - 97. eo P. Christo B Sich. - 100. Orct Pi . - 103. Ultricem Ang. prob. Ar. - 105. vagina Ald. Gis. bd. D. 17.Jriablol Codd.. ne sorte latente Occ. abl. rubigo scabra nit. Gis.; sori. fuligo. 107. ad aulam DFortun. II. 12. baptismatis aulal eoni. Ar. - 108. luca nitescat AId. - 110. tumultos mitet. - 112. laeta Vine. Beli. Sp. h. XVII, 102. 79. I erbum. Cham. animadvertit agere poetam adversus Photianos et Samosatenos, qui Christum merum esse hominem asserebant: refutare Carpo-eratem, Ebionem, Cerinthum, qui I sum ex Iosephi et Mariae coniugio teterorum hominum more progenitum d euerunt: oppugnare Tertullian. et Antidi eomarianitas Mariam diuentes non fuisse post parium virginem. Itaque reserenda Psych. ad Praef. v. 39. Pugneto. her. l D. V AR. - 107. Cath. J V teres milites et gladiatores arma vietoria parta deorum templis dedicasse satis constat, Vcl. Obbar. ad Hor. ep. I, 1, 5. 109... 177. Patientias et irae eo gressus inscrib., ud. Tertull. de patient. 2.

166쪽

Psychomachia.

Hane procul Ita tumens spumanti servida rictu, Sanguinea intorquens sussus o lumina selle, Ut belli exortem teloque et voce lacessit, II bInpatiensque morae conto petit, increpat ore Hirsutas quatiens galeato in vertice cristas. , , En tibii Martis ait , , spectatrix libera nostri,

, , EXcipe mortiferum securo pectore ferrum,

, , Nec doleas, quia turpe tibi gemuisse dolorem. 120

Sic ait et stridens sequitur convicia pinus, Per teneros crispata notos, et certa sub ipsum Desertur stomachum rectoque inliditur ictu: Sed resilit duro loricae excussa repulSu. Provida nam Virtus conserto adamante trilicem l 25 Induerat thoraca humeris, squainosaque serri Texta per intortos conmiserat undique nervos. Inde quieta manet Patientia, sortis ad omnes Telorum nimbos et non penetrabile durans, Nec mota est iaculo monstri sine more furentis l30

opperiens propriis perituram viribus Iram:

Scilicet indomitos postquam stomachando lacertos Barbara bellatrix inpenderat et iaculorum Nube supervacuam lassaverat inrita dextram. Cum ventosa levi cecidissent tela volatu l35 Iactibus et vacuis hastilia fracta iacerent, Vertitur ad capulum manus inproba, et ense corii Seo Conisa in plagam dextra sublimis ab aure Erigitur mediumque serit librata cerebrum. Aerea sed cocto cassis formata metallo P0Τinnitum percussa resert aciemque retundit Dura resultantem, frangit quoque vena rebellis Inlisum chalybem, dum cedere nescia cassos Excipit adsultus serienti et tuta resistit. Ira, ubi truncati mucronis fragmina vidit, ita

Et procul in partes ensem crepuisse minutas, Iam capulum retinente manu sine pondere ferri,

Mentis inops, ebur infelix decorisque pudendi

Perfida signa abicit, monimentaque tristia longe Spernit et ad proprium succenditur essera letum. 130Missile de multis, quae frustra Sparaerat, unum

nim. Ald. - 150. Sprenit IR - 125. Prov. viri. t Patientiam intelle- aetum ete. ' Tertuli. l. l. De s lorumge, , , quae nihil inpatientia susceptum nimbis Ceil. es. Sil. It. IX, 3ll. XII, 186. sina inpetu transigi novit, nihil inpetu Sext. Rus. 27.

167쪽

Aur. Prudentit Clem.

Pulvere de campi perversos sumit in usus, Rasile figit humi lignum ac se cuspide Versa Perfodit et calido pulmonem vulnere transit. 55 Quam super adsistens Patientia , , Vicimus inquit, , Exultans vitium, solita virtute, sine ullo,, Sanguinis ac vitae discrimine. Lex habet istud

, , Nostra genus belli, Furias omnemque malorum, ,Militiam et rabidas tolerando extinguere vires: 160 , , Ipsa sibi est hostis vesania seque furendo,, Interimit moriturque suis Ira ignea telis. Haec effata secat medias inpune cohortes, Egregio comitata viro: nam proximus Iob Haeserat invictae dura inter bella magistrae,. 165 Fronte severus adhuc et multo suneae anhelus: Sed iam clausa truci subridens ulcera vultu

Perque cieatricum numerum sudata recensens

Milia pugnarum, sua praemia, dedecus hostis. Illum diva iubet tandem requiescere ab omni 170 Λrmorum strepitu captis et perdita quaRue Multiplicare opibus, nec iam peritura reserre. Ipsa globos legionum et concurrentia rumpit Agmina vulniferos gradiens intacta per imbres. Omnibus una comes virtutibus adsoeiatur175 Auxiliumque suum sortis Patientia miscet, Nulla anceps luctamen init virtute sine ista Virtus: et vidua est, quam non Patientia firmat. nTE per effusas inflata Superbia turmas Effreni volitabat equo, quem pelle leonis 180 rixerat et validos villis oneraverat armos;

duo se fulta iubis iactantius illa serinis

Inferret tumido despectans agmina fastu. Turritum tortis caput accumularat in allum Crinibus, extructos augeret ut addita cirros 183 Congeries celsumque apicem frons ardua ferret. Carbasea ex humeris summo conlecta coibat Palla sinu teretem nectens a pectore nodum.

Λ cervice fluens tenui velamine limbus Concipit in sestas textis turgentibus auras.

193. om. Λ - 189. rq est.J RTcd α Put. Ald. ssim. marsi estum, i. e. tumcidum Cic. ad Att. IX, 22d , ingest. cet. 178. . . 309. Superbiae et Humilitatis

pugna. - 183. Cf. Ar. Tertuli. de eullusem. 7: Ad sitis praeterea nescio quas enommitates rutilium atquo textilium evillamentorum nunc in galeri modum quasi vaginam capitis et opem culum vertistis, nunc in ceruicem retro suggestum; et Eugenii Guason. Di serta Eione tusculana sopra un' antiea inserietione sepolcrale appertenente alun'Ornatriei. Rom. 1771. 8.

168쪽

Psychomachia.

Nee minus instabili sonipes seritate superbit 190 Inpatiens madidis frenarier ora lupatis. Huc illuc frendens obvertit terga negata Libertate fugae, pressisque tumescit habenis:

Hoc sese ostentans habitu Ventosa virago, Inter utramque aciem supereminet et phaleratum 195 Circumflectit equum vultuque et voce minatur AdverSum spectans cuneum, quem milite raro

Et paupertinis ad bella coegerat armis Mens humilis, regina quidem, sed egens alieni

Auxilii, proprio nec sat confisa paratu. 200Spem sibi conlegam coniunXerat, edita cuius Et suspensa ab humo est opulentia divite regno. Ergo humilem postquam malesana Superbia mentem Vilibus instructam nullo ostentamine telis Adspicit, in vocem dictis se effundit amaris: 205,,Non pudet O miseri plebeio milite claros , , Attemptare duces, serroque lacessere gentem, , Insignem titulis, veteres cui bellica virtus, , Divitias peperit laetos et gramine colles, , inperio calcare dedit7 Nunc advena nudus 210,,Nititur antiquos, si fas est, pellere reges', , En, qui nostra suis in praedam cedere dextris, , Sceptra volunt, en, qui nostras Sulcare noVales, , , Areaque capta manu, popularier hospite aratro, , Contendunt duros et pellere Marte colonos. 215, Nempe hoc ridiculum vulgusi natalibus horis, , Τotum hominem et calidos a matre amplectimur artus, , , Vimque potestatum per membra recentis alumpni, , Spargimus et rudibus dominamur in ossibus omnes. , , Quis locus in nostra luno vobis sede dabatur, 220, , Congenitis cum regna simul ditionibus aequo, , Robore crescebant Τ nati nam luce sub una

, , Et domus et Domini paribus adolevimus annis, Ex quo plasma novum de consepto paradisi , , Limite progrediens amplum transfugit in orbem reta, , Pellitosque habitus sumpsit venerabilis Adam, , ,Nudus adhuc, ni nostra foret praecepta secutus. , , quisnam iste ignotis nunc hostis surgit ab oris, , Inportunus, iners, in seli X, degener, amens, , , qui sibi tam serum ius vindicat, hactenus exul 3 230, , Nimirum Vacuae credentur frivola famae,

,,quae miseros Optare iubet quandoque suturi

169쪽

Λur. Prudentit Clem. , , Spem fortasse boni, lenta ut solatia mollem, , Desidiam pigro rerum meditamine palpent.

235 quid ni illos spes palpet iners, quos pulvere tu isto,,Tirones Ilellona truci non excitat aere, , , inbellesque animos Virtus tepefacta resolvit Τ, , Anne pudicitiae gelidum iecur utile bello est, , , Λn tenerum pietatis opus sudatur in armis 3 2.10 , , Quam pudet, O Mavors et Virtus conscia, talem, , Contra Stare aciem ferroque lacessere nuga S, , , Et cum virgineis dextram conferre choreis., ustilia est ubi semper egens et pauper Honesta S, , , Λrida Sobrietas, albo Ieiunia vultu, 245 , , Sanguine vix tenui Pudor interfusus, aperta, , Simplicitas, et ad omne palens sine tegmine vulnus, , Et prostrata in humum, nec libera iudice sese, , Mens humilis, quam degenerem trepidatio prodit.,, Faxo ego Sub pedibus stipularum more teratur 250 , , invalida ista manus: neque enim perfringere duris, , Dignamur gladiis, algenti et sanguine ferrum Inbuere fragilique viros foedare triumpho. Talia vociferans rapidum calcaribus urget Cornipedem laxisque volat temeraria frenis, 255 Hostem humilem cupiens inpulsu umbonis equini

Sternere deiectamque super calcare ruinam.

Sed cadit in foveam praeceps, quam callida sorte Fraus interciso suffoderat aequore surtim: Fraus detestandis vitiorum e pestibus una, 260 Fallendi versuta opifex, quae praescia belli Planiciem scrobibus violaverat insidiosis, Hostili de parte latens, ut fossa ruenteSExciperet cuneos atque agmina mersa voraret.

Ac ne fallacem puteum deprendere poSset 265 Caula acies, virgis adopertas texerat oras, Et super inposito simularat cespite campum. At regina humilis quamvis ignara manebat Ulteriore loco, nec adhuc ad si audis opertum Venerat, aut foveae calcarat furta malignae. 270 Hunc eques illa dolum, dum sertur praepete curSu, Incidit et caecum subito paleiscit hiatum: Prona ruentis equi cervice involvitur, ac sub Pectoris inpressu fracta inter crura rotatur.

170쪽

Psychomaehia.

Λt virtus placidi moderaminis, ut levitatem Prospicit obtritam monstri sub morte iacentis, 275 Intendit gressum mediocriter, os qu0que parce Erigit et comi moderatur gaudia vultu. Cunctanti Spes fida comes succurrit et offert Ultorem gladium laudisque inspirat amorem:

Illa cruentatam conreptis crinibus hostem 280 Protrahit et Iaciem laeva revocante Supinat. Tunc caput orantis sexa cervice reseclum

Eripit ac madido suspendit colla capillo. Extinctum vitium sancto Spes increpat ore: ,, Desine grande loqui, frangit Deus omne superbum, 285, , Magna cadunt, inflata crepant, tumefacta premuntur. , , Disce supercilium deponere, disce cavere,, Ante pedes foveam, quisquis sublime minaris. se Pervulgata viget nostri sententia Christi, , , Scandere celsa humiles et ad ima redire seroces. 290,, Vidimus horrendum membris animisque Goliam ., Invalida cecidisse manu: puerilis in illum, , Dextera lanali torsit stridore lapillum, ,ΤranSiectamque cavo penetravit vulnere frontem. ,, Ille minax, rigidus, laetans, truculentus, amarus, 295, , Dum tumet indomitum, dum formidabile servet, , , Dum seSe ostentat clipeo, dum territat auras,

, , Expertus pueri quid possint ludicra parvi,

, , Succubuit teneris bellator turbidus annis., , Me tunc ille puer virtutis pube secutus 300,, Florentes animos Sursum in mea regna tetendit, , , Servatur quia certa mihi domus omnipotentis, , Sub pedibus Domini meque ad sublime vocantem, , Victores caesa culparum labo capessunt. Dixit, et auratis praestringens aera pennis 305 In caelum se virgo rapit. Mirantur euntem Virtutes tolluntque animos in vota, volentes Ire simul, ni bella duces terrena retardent. Confligunt vitiis, seque ad sua praemia servant.

VENER ae occiduis mundi de finibus hostis aio

Heins. Λr., terret Amm Weiir. - 297. ferre. ense P - 298. Carpere p. q. possent R - 299. armis Ald. Gis. -302. qua R Heins. Λr., quis Put. etc. -304. Lictor. 2ΤBoh. I. - 305. perstr. RGiS. 29 l. Vid. l o Hi vv. tamquam Opus Prudentii diversum et inscriptum M nomachia Davidis et Goliathi notantur in ind. bibl. Cassana tensis. Extat enim

In historiam monomaehiae Davi l. et

Horatio auetoro, ubi legitur: Pr. mo nomaehiam in Psych. breviter perstringit v. 284... 94. AR. 310 ... 453. Luxuriae et sobrietatis