Dissertatio inauguralis medico-practica de dysenteria ...

81쪽

loquebar, praecipue Verno tempore; 1ed& in Rbris Biliosae Disentericae initio quoque, si aeger robustus fuerit, bene Valens, plethoricus , pleni, strid hi corporis; si morbus calido regimine fuerit in initio

tractatus, Opio, rheo, myrobalanis, arOmatibus, adstringentibus, alumine ut Ru ticorum hinc inde mos Viget, succo catechil, aut Vino rubro, apud Ρlebem adeo

in Dysenteria adamato. Verum illae quoque Dysenteriae solent plerumque in ammatorii quid habere, ubi febris reliqua dominans aliquid phlogoseos simul habu erit; quare si aestiva febris tune temporis dominans, ejus indolis fuerit, ut initio

saltem unam alteramVe Venae sectionenaeΚposcat, tune etiam ejusdem tempestatis Dysenteria pariter cum phlogosi erit combinata.

Id universim notandum occurrit, Dysenterium cujuscunque anni aliquid habere cum morbo dominante communis , cum febre annua, ita quidem, ut ex idea dominantis morbi desum menda quoque fit Dysenteriae medendi methodus; ob eandem rationem Dysenteriae Verme plerumquephlogisticae sunt, amant sanguinis detractionem, mere emollientia, non raro etiam oleosa, rarissime autem emetiea, plerUmque enim Dysenteria verna ad speciem &classem Febrium Insammatoriarum per

82쪽

8o Capi tibine potest , quomodo venesectio in Dysenteria laudari a quihusdam, tanquam remedium summe necessarium potuerit, sine quo ViX ullae possunt Dysentetiae sanati ; equidem venae sectionum laudes nimium de lusiae fuerunt ad omnes amnino Dysenterias, ubi solummodo Dysenteriae si ammatoriae, & illi, de quam oX agebam, In ammatorio - biliosae, aut etiam Putrido - in ammatoriae detractio

sanguinis quadrat; sed & Cataplasina emolliens toti abdomini adplicatum fert opem,

S totus adparatus antiphlogisticus, donec, abstersaphlogosi, evacuantibus sursum, aut deorsum sat locus. Unam alteramve J1oc anno jam vide-1e licuit Dysenteriam luyuscemodi Compo tam in toties memoratis Nos conitis, rariorem meracam filiosum, quae recensita sua methodo feliciter curabantur. De Dysenteria Putrido- in remmatoria eadem prorsus notanda Occurrunt, quae de filioso - inuremmatoria modo dicebam: id universim in omni complicatione obse Vandum Venit, ut urgentiori malo occuratur primo , tum reliqua artis legibus

subjiciantur. g. XXIII.. Superest , ut quaedam dicantur de aliis morbis, Dysenteriam externo habitu

83쪽

reserentibus, seu de senteriis Spuriis, de illis morbis , qui cum Dysenteriis, sed satis male saepenumero , confundi

solent.

Dysenteria Exquisita, Dysenteria Vera, illa appellari meretur, in cujus deseriptione hucusque immorabar; at veros quocunque anni tempore resinam C. g. purgantem male subactam, & intestinorum plieis postea pertinacius adhaerentem

quis devorarit, in Dysenteriae speciem incidit , aestivae Dysenteriis analogam ; idem etiam illis solet evenire, quorum intestina aliud quodcunque acre, aUt etiam Veris mes rodunt; Unde frequentissimae, tenes-modeis, torminota, mucoste, cruentae de-jeChiones habentur; erit Diarrhina torminosa, erit Dysenteriae species, sed μίnterii Spuriae; sic si alvus torminosa ab acri acido, muriatico, raneid , aut putrido, a pure ipso, uti subinde sub ultima phthiseos tempora cantingit, ab acri i- choroso, ab acri cancroso; prouti sit si ulcus in abdomine luereat, & ichor, aut pus ad intestina deseratur post inflammatam, & suppuratain Ventriculi, aut inte- i. partem, aut eX suppurata hepatis portione per ducitam hepaticum delata materie sanguineo - biliosa ad intestina, uti & per ductum pancreati cum ad cavum intestinalem, ex pallereatis suppurata parte ; ab omnibus hisce aerimoniis alvus fre-

84쪽

quens orietur, torminosa , tenesmodes.seu Dysenteria, sed Spuria, Dysenteria toto ut ita dicam) caelo diversa ab iis

speciebus , quas hucusque commemoravi.

Non omnis profesto alvus cruenta. ut xlias monui, frequens, torminosa, AtenesmodeS, D enteria meretur nomen: habentur nonnulli l Omines, quibus vasa sanguifera intestini redii, seu litemorrhoidalia vasa multo sanguine insarcta sunt, quae distenta, dolorem, pruritum dein iuano, tum horborismos , demum tormina, ανω, & χατω erumpentes flatus, tandem etiam motus febrii , anXietateS, prFecordiorum tensiones, & palpitationes excitant , strangulatus humorum, & di Helles sanguinis per abdominalia Vasa circulos. Causa horum symptomatum circulus est, appellamus talem morbum Colicam haemorrhoidalem si alvus nondum fuerit cruentata, A res tota intra dolores coli. cos consistat; accedit demum alvus frequens, parea, dolorifica, tenesmodes, item intractio ani talis, ut nequidem, aut nonnisi dissicillime enema adplicari possit, adest tandem Stranguria, quin & Ischuria ipsa; alvum cruentam, quae hoc rerum statu sequitur Dufenteriam appellare neutiquam convenit. Cruenta lictinorrhoidalis haec alvus a Dysemeria distinguitur uotis sequentibus z

85쪽

IM quod in fluxu haemorrhoidali adsint

symptomata superius descripta , ita ut nulla saburrae biliosae signa observentur; quae tamen plerumque Observari solent in

vera Dysenteria. ado in fluXu harmor hoidali simul juncta sunt tubercula iraemorrhoidalia externa visu, aut interna digito exploranda. 3tio fiuXus hic haemorrhoidalis quocunque anni tempore observari solet, ubi e contra Dysenteria es demice plerumque grassatur, & certas anni partes amat , adultam plerumque aestatem, & autumni initia infestat ; praeterea fluxus haemorrhoidalis non quoscunque invadit ;sed nonnullos prae aliis jam saepenumero Obnoxios , secus ac solet fieri in Dysenteria,

quae nullum seXus, aetatis, aut vine rationis discrimen agnoscit. 4to Colica haemorrhoidalis a lumbis incipit, a partibusano vicinis, sed longe alius synal tomatum successus observari solet in Dysenteria ;etenim in hac malum plerumque orditura ventriculo, cardialgia , & a supremis abdominis partibus, interne dolore scindente , torminoso. sto sanguis in Dysenteria aut purus subinde abit, aut cum faecibus intime commixtus, in fluxu verohaemorrhoidali faeces sanguini commixtae non sunt, sed has aut sequitur, aut praecedit excretio cruenta sanguinis, ita ut saeces, ct sanguis feorsim plerumque in

exeipulo spectentur ; sed & alius saecum

86쪽

eonspectus elt in Dysenteria, ste esse salet in haemorrhoidibus; etenim faedes Dysen teriete sunt saepenumero simul viridescentes, coloris herbaeei . saepe mucosae, aut mucoso - cruentae; in haemorrhoidibus vero

solummodo aut mucosae, aut cruenta . nunquam autem , aut rarissime viridescenteS.

In Colica harmorrhoidali si fiant tu. hercida subito, necdum sanguis grumosus sit fgdius, hyrudines applicabis; si autem

inveterata, & sanguis grumosus, lanceolae potius erit locus , siquidem abfuerit inflammatio, neque tubercula sympioni, lica, aut ex laxitate fuerint orta. Conveniunt insecura licet sint, &inflammationem potius saepenumero excitent ) conveniunt, inquam, aloetica &c., haemorrhoides pellentia tunc solummodo,

si harmorrhoides criticae fuerint; si seilicet fuerint in usuetis, si facile pelli possint. si pariter jam aliquot guttae fluxerint, si

aliae aliarum partium haemorrhagiae non sint timendae; sed sanguis versus haemorrhoides per sua signa solummodo pelli intelligatur, nullaque signa adsint, Viam summere versus Pulmones, caput &e.; si in mucosis, pituitosis &e. Alius itidem morbus est, qui minus eXpertis Ddisenteriam mentitur; observantur Homines, quorum sanguisera Vasa non

in recto solummodo intestino, sed in i leo

87쪽

quoque, in jejuno, in duodeno, in ipso

adeo ventriculo sita, varicosa hine inde 1unt, quibus haec vasa intestinorum, &ventriculi multo sanguine turgent, quemadmodum in Faeminis e. g. gravidis crura varicosa, & femora conspiciuntur ; suapte rumpuntur varices, & sanguinem fundunt, sic etiam intestinorum varices, & ipsius ventriculi rumpi nonnunquain assero, qua dein affectio varia, prout vario in loco-h:ee vhsorum varico rum sit ruptura, sortitur nomina ; quare si e. g. Varicibus intestini redii disruptis, sanguis alvo prodeat , cum symptomatibus paulo antea descriptis; morbus tunc appellabitur fluxus haemorr dum internarum ; si Vero in te, stini coli, caeci, ilei, aut jejuni varices sanguinem fundant, assectio talis simplici ter cruenta alaus audit; quod si grumosus alvo sanguis reddatur, atroe bilis per alvum dejectio tunc dicetur ; si ventriculi

varicosa rumpantur Vasa, Usmillis cruen

tus , ita simpliciter dictus , habebitur ; si demum sanguis is ipse vomitu reiectus

gruimosus sit, piceusque atrae bilis resectio per os vocabitur, seu etiam alio nomine Morbus Niger Hippocratis: alvus ejusmodi cruenta a Varice cujusdain intestini altius locati male cum Dysenteria confundetur ; sed alia, prout mox notavi, sortitur nomina, sua quaequae methodo ause,

88쪽

g. XXIV.

uanta eaque sibi opposita ex hii cusque elanaratis combinari non possunt cur diversis annis diversa sit eidem Authori commendata antidysenterica methodus P eam certe ob rationem, quod diversis annis, diversa fuerit Dysenteriae complicatio ; itidem cur eodem saepe anno diversa pariter ab eodem Medico medendi methodus adhiberi debuerit 3 ratio inde petenda, quod eodem anno diversa saepe species Dysenteriae regnet, modo filiosa, I ammatoria, Putrida &c. modo; sed Aid patet, quare non eadem in eodem Homine, & eodem in morbo medendi methodus valeat; novimus enim & diversa Dysentei lar stadia, & diversas Dysenterias etiam sese invicem excipientes eodem in

uam male igitur eandem in omni Dysenteria medendi rationem sequuntur ii , quibus nomina pro rebus sunt, &quam vana spes sit remedii universalis Ah et Isentckici ex varia hucusque de scri p-ta Dysenteriae specie in consesso est; sed 1emediis variis in cura Dysenteriae opus eu constabit morbi diversissimam faciem

non ignorantibus. Quare nec Radix Ipe curenti ut illitas Inventori, vel potius primo Ene0miaste Helvetio es vitan, Deci ci quid

89쪽

possim, eujus Vis omnis residet in emes, es sorte etiam in Vi parumper roborante. Vitrum Antamonii cera tum vim eam spe- et eam habet, quam omnia emetica , Cmeto - catharthica; accedit quod illius usus in heurus sit ob notas jam in chemicis rationes; etenim certa dosis hujus vitri determinari nequit, etiamsi a gr. U--X. 1d XV. propinetur, cum pro diversia prae- . paratione , modo plus, modo minus sicera inVolutum, atque adeo mo X plus, mox minus sit drasticum. Egregia eo dumt1Xat in casu remedia, ubi primae viae colluviem materipe pro causa habent, Vel ubi derivata aliorsum materia, naturaliter 'luo exitura, diathesis diarrit eica, aut dysente rica intestinorum tollitur. Neque Sima; ubi e cortex, aut Lasimachia plant' cum reliquis Adstringentibus, ipsis adeo variis Boli speciebus; sed

celebranda modo in ea morbi specie, quae 1 nervorum irritabilitate, aut etiam laxitate oritur; solus praeterea innocua lenitate quamvis acrimoniam demulcendo, s-mul involvendo acre irritans dejellione alvinas partiores reddit; secus enim Lupum in stabulo claudentes augent malum, tormina, febrim, calores, dolores praecordiorum, harmoploen causant, intestinorum

inflammationes, & lethalem gangraenam; vel praecipitant aegrum in Colicam chrona cam cum summa alvi constipatione, id

90쪽

Ηecticam, Icterum, Tympanitidem, IIv-

Neque Radix Saleb Anti senterica est, nisi in casu inflammatorio , & ubi niuei intestina naturaliter oblinientis aedesendentis defectu , Dysenteria conti nuat ; eadem ratione oleo , demulcentia,& al1a mucilaginosa quatenus involvunt acre, Ut stimulare Ultra non possit, vel quatenus intestinorum nervos ita defendunt, ut stimulo assici ultra nequeant, vel dum quid inflammatorii adest, Anti sienterici nomen merentur; his Seium Capri.nsem, Ceratum roseceum Galeni, &jGkam albam liquatam in lacte juxta Degnerum quoque adnumera. io ipsos ci ci in Dysenteria nulla est praerogativa, nisi quod expulso lioste, aut multum saltem enervato , irritatos DerVOS paeet, sicque motum peristallicum exorbjtantem moderetur, & solutis intemnorum spasmis, Ventris tormina, Vinatuum producta, compescat, vel & Dy-1enteriae primam speciein , perspirabile movendo, sepit. . In Mineo quoque nulla est specificavis quaeienda , idem paulo rarius convenit quacumque detur ratione, & forma, piaecipue febre majori praesente ; inue