장음표시 사용
101쪽
iasunt feruo non est nece barium alterum eorum inesse corpori .non enim omne corpus vel album
vel nigrum foed o prauum o studiosum praedicantur quidem de homine π de alisi compluri
bustinon est autem necessarium alterum eorum inesse iis de quibus praedicantur. non enim omnia extrraua aut studiosasunt: sed est aliquid eorum medium:Vt albi ετ nigri fuscum o pallidum ἰυ qui/cunque alis colores.praui vero eisudiosi quod neq e pravum neque studiosum est an aliquibus igυtur med3s positaβnt nomnaret albi o nigri JUcum ετ pallidum, o quicunque ali iusmodi colaresim aliquibus vero non es nomine facile medium csignarerutrius 'e vero extremorum negatione medium definituravi quod neque bonum neque malum est,neque tutum neque inlotum.
OVAE AUTEM SUNT EIUSMODI CONTRARIA. UT IN QVI. BUS FIERI NATURA SUNT IDONEA VEL DE QUIBUS PREDICANTUR, I pSORUM INESSE ALTERUM SIT NECESSE, EO/RUM NIHIL EST MEDIUM.
Discreta relativorum a contrarium oppostrone, nunc seiungere eam a caeteris cogitat: prius ab habitus 5c priuationis oppositione discrmit. Quoniam uero ad hoc ei diuersarum enumera tio consere specierum quae per habitum priuationem* sunt oppositae, prius tradit nobi, harum disserentias.specieis ante haec prodit diuersas contrariorum. nimirum enim has quos ab iis protinus discemit quae per habitum priuationemque opponuntur. post uarias autem oppositorum per habitum priuataon in enumeratas species eorum qu exponit disserentias quae per assiramationem negationem y obluctantur. postremo igitur h quos a caeteris discemit. nam si oppositionis cuiuis differentias consequentiat nouerimus, oppositionum qumi inter se distrinurat facile intelligemus. Primum igitur contrariorum ut dictum est diuisionem tradit. habet autem l hunc in modum potestate, Contrariora alia medio carent,ut par Be imparialia medium obtinensii ut album 5e nigrum .medium enim sustum est,& colores reliqui. ac medio praeditorum qu eam I sic habent ut abesse utraq, a subiecto ualeant. nes enim corpus omne album simul esse uel nigruest necesse.nam essedc fuscum potest. quaedam ita.ut ex necessitate praefinite alterum, nec quodli/het adsit subiecto ut caliditas ignis,nec unquam frigiditas. similiter Ac in niue frigiditas, caliditas nunquam:ς horum sic uter* natura sit comparatus. arcp hsc quidem tum diuiso tum subdiuiso eit. terum superdiuiduntur de hoc pacto contraria mediis praedita. Mediatorum contrariorum quorundam media sunt nominibus quorundam orationibus, atqet extremorum negatione explicata. Nominibus uocata sunt qua albo nigros interiacent ut suscum luteum flauun .&D milia. quod autem inter uitiosum studiosum F est medium, id non exprimitur nomine .sed negatione extremorum indicatur, o neque uitiosum neque studiosum est. QUAE AUTEM
SUNT EIUSMODI CONTRARIA, UT IN QUIBUS FIERI NATU.RA SUNT IDONEA, VEL DE QUIBUS PREDICANTUR. Contra/
na partim per accidens,partim per se sunt in subiecto Declarauit igitur per haec uerba feri natu/xa sunt idonea qui per accidens:P pridicariiqus per se subiecto insunt. Porro ipsum per se duplex est,ut in demonstrativa ipse comentatione assirmat tum et, pars definitionis subiectae rei fit ut animal. rationale sunt enim per se haec in homine atq; in eius definitione assumuntur. tum id incu/ius finitione sublestiam accipitur: ut par de impari simitas 5c desimitas. adunci nas affectum per desimitatem intelligo nan Spar& impar finientes subiosti meminimus, numeri inquam Par . enim dicimus numerum qui bipartito ac ae* diuiditur. 8c impar numerum qui in partes aequa les duas secari nequit. At numerum finientes n5 necesse est paris memisse est enim multitudo cola lectuis unitatum numerus.etsi numerus omnis maxime aut par est aut impar. Simitatem quocyac desimitatem finientes subiectum hoc est nasum necessatio comemoramus, simitatem dicentorauitatem esse in naso: desimitate gibbu in naso. IPSORUM INESSE ALTERUMSi T NECESSE EORUM NIHIL EST MEDIUM. Quod dicere uult his uer
his huiusmodi est. Quaecun sunt id genus contraria ut ipsorum inesse alterum, uel ut per sese, Del ut per accidens ex necessitate oporteat, horum nihil interiacet medium. Quae uero sunt eius notae ut ambo a subiecto abesse possint contraria in quo uel per se uel per accidens insunt hF medio non carent, sed aliquod habent intersitum medium. Exemplum prioris.Contrariorum quae
per se insunt,par dc impar. horum enim nihil in medio est praedicatur autem par de impar de n
102쪽
mero.est enim numerus omnis aut par aut impar. nec qui id genus non sit dici poterit numerus. eorum autem quae per accidens insunt contraria, morbus di sanitas. nam nec est aliquid horum medium sed adesse ex necessitate eorum alterum animalis corpori est opus,uel sanitatem Uel morbummi per morbum omnem Quouis modo a naturali statu egressum capiamus, Secundi ex νplum eorum quae per se adsunnut caliditas ignexaquae frigiδtas.medium enim in horum albquod tepidum puta.eorum uero quae per accidens, ut nigrum in nobis atque album quibus sos in est medium. ET VERO PRAVUM STUDIOSUMQUE DE HOMI/NIBVs PRAEDICATUR, ALIISQUE COMPLURIBUS. Nam non in
hominibus solum sed in aliis quoque prauum ac studiosum dicimus. ut in equo. IN NON
NULLIs ITAQUE IMpOSITA SUNT MEDIIS NOMINA . Per hoc uti
iam diximus alio pacto mediatorum contrariorum subsidiuisionem facite subsidiuisis iam ante his ipsis in ea quae abesse a subiecto ambo possunt, ec quae per oppositorum alterum subiecto ex necessitate inesse natura sunt comparata.
4 Priuatio vero υ habitus dicuntur quidem circa idem aliquiIut visio O cercitus circa oculum. Universaliter autem dicere es in quo natus est habitus fieri, circa hoc dicitur utrunque eorum foro. privari vero tunc dicimus unumquodque habitu susceptibilium,quando in quo natum est inesse, vel quando illud nutum est habere, nullo modo insit. edentulum enim dicimus non quod non habet dentes, o caecum non quod non habet vis r sed quod non habet quando natum est habere. aliqua
enim ex natiuitate neque dentes habent,neque Visumssed non dickntur Hentula, gae caeca. Pri/vari vero υ habere habitum non est priuatio π habitus. Habitus enim visus est,priuatio vero cae ri 'as:halere autem visum,non est visus: nec caecum se,caecitas.Priuatio enim quaedam es caecitas: caecum vero esse priuari,non privatio est. Amplius si idem esset caecitas o caecum esse, utraque de eodem praedicarentur ed caecus quidem dicisur homo,caecitas vero homo nullo modo dicitur. Opν
poni quidem etiam ista videntur,priuari scilicet o habere habitam,quemadmodum pravatio υ ha/bitus. idem enim modus est oppostionis. ηαm sicut caecitas visui opponitur,sc caecum esse ο vis mhabere opponuntur. N On est autem neque hoc quiasia affirmatione o negatione est , o rmatioo negatio. Alfirmatio naque oratio e mativa est: π negatio oratio negativa. quod vero sub assematione o negatione est,nulla est oratiosed res.dicuntur autem haec esse opposta ad inuicem, ten/ργήma rmatio π negatio.nam G in his modus oppostionis idem s. cut enim affirmatio ad ne/gationem opponitur,ut quo edet,et quod nonfectusco res quae sub viroque es opponitur ci licet sedere aliquem ad nonsedere.
PRIVATIO ET HABITUS CIRCA IDEM ALIQUOD DICITVR.
Cum diuersa contrariorum opposita significata prodiderit, nunc eo conuertitur ut de priua/tione atque habitu doceat iam enim diximus horum ipsi praeceptionem ura relativis ea dirimat
conferre. nem ut ab iis solum, sed ab aliis quo* oppositis discereat. VNIVERSALITER
AUTEM LOQv ENDO IN QVO FIERI HABITUM NATURACO My ARATUM EST, EORUM UTRUMQUE CIRCA ID DICI γTUR. Vt rem designaret, in quo natura comparatum est dixit: quo particulare ostenderet. natura autem comparatum, ut tempus indicaret. Illud uero sciendum est, aut esse priuationem substantiae, aut lacultatis, aut habitus, aut actionis, aut rectitudinis, aut penectionis. sed rio men ac res, priuatiua in quibusdam sunt, ut in insensibili. in quibusdam nomen Elia ut in immortalitatq; incorporeo illo st a corpore in oppositum seiungitur. in alius res duntaxat no etiam nomen, S in surdo, de creeto. Tria sunt in habitu priuationeque obseruandat quod ampere na/tum est:& quando accipere idest quo tempore sit aptum naturae de in qua parie accipere. Grea quam rem uero dicitur habitus circa eandem de priuatio spectatur.non enim uisu priuatum esse dicimus lapidem:quoniam ne omnino quidem uisum recipere suapte natura est aptus. neq; uisa priuatum in pedibus hominem: quando uisum ab eo hac in parte obtineri natura noluit. Sed nec catulum uisa orbatum vocamus: quoniam eo tempore uisu frui haudquaquam est natura QM
103쪽
neus. at hominem in lacie uisu priuatum appellamus, O homo uisus compos esse naturae beneiscio est aptus.& hac in parte.atili hoc similiter lepore.Dacimus quo* edentulum noeum absolute qui dentes non habeat.haud enim sane & recens natum m habere tunc sit natura ineptus. quomodo nec caecum catulum.sed eum uerbi gratia edentulum nominamus qui a senectute uel asso
mi priuatus est dentibus. PRIUATUM VERO ESSE ET HABITUM OB, TiNERE NON EST PRIVATIO ET HABITUS. Vult hisce philosophus
non esse idem priuatum esse cum priuatione neque habitum obtinere cum habitu ostedere nam qualitates quidem sunt habitus ipse ac priuatiorqualia uero ea quae habitum ac priuationem ha/henndenominatiue* ab ipsis dicuntur ut albedo de album .est enim qualitas illa: hoc quale denominative ab ea deduetium.Ostendit hoc porro Philosophus habitum inquam aliud esse & habe/te habitum,non per genera,hoc est per habitum & habitu praeditum, uel per priuationem & priis Datione assectum,sed per species hoc est uisum ac caecitatem & eum qui uisum caecitatem p obtinet:quippe notiores sunt species generibus. Prospicuum nangi in his est aliud caecitatem .aliud habens caecitatem esse:& aliud uisum,aliud qui uisum habeat. sunt enim qualitates illa: haec partici pes ratum substantiae.ita si diuersa sint hF erunt εἰ horum diuersa genera. Ut enim uisus caeci, eas p ad eum qui uisu ac caecitate praeditus est sese habet, sic habitus εἰ priuatio ad eum qui habistum 5c priuationem obtinet : quoniam ut ad habitum quo pac priuationem sese habent uisus de caecitas sic cui uisus 6c caecitas est, ad eum qui habitum 5e priuationem habet confertur: cum eorum sint species. Ergo si diuersa sunt haec uisus inquam Ac habens uisum, S caecitas ac caecitatem habens, erunt 8c genera eorum diuersa, habitus inquam Sc qui habitum possidet: de prauatio ac priuationem obtinens. Caecitas prsterea si idem esset ac caecum esse prs dicaretur de eode utrunt. Et aliter, si uisus esset idem inquit & uisum habens, ambo de subiecto eodem praedicarentur. Ut enim mortalis de homo,meropin cum idem sint de uno subiecto appellantur, ita haec quoque si essent eadem de uno subiecto eodem gi dicerentur. nunc uero habere homo caecitarem aut uisunt sertur caecitas autem uel uisus simpliciter esse no dicitur. quamobrem uel ex hoc constat esse haec disserentia.Uerum tametsi diuersa haec inquit sunt, habent eundem tamen oppositionis modum. nam ut caecitati obiacet uisus ut priuatio habitui: sc habere uisum 5e caecitate. per habitum sunt
Privation m opposita. NEQUE VERO QUOD SUB AFFIRMATIO ME
NEGATIONEQUE COMPREHENDI TVR IDEM AFFlRMATIO,
NI EST ET NEGATIONI. Nec q, sub assirmatione ac negatione continetur id affir/matio est 5c negatio.Quod autem non idem sit assirmatio negatios illis quae ab iis significantur. probat ex eo ς, orationes sint assimatio ac negatio: res uero qus ab ipsis indicantur. Nam sedet Socrates.oratio est res autem,sedens ipse Socrates. est enim substantia cum actione quadam cum eo inquam si, sedere est.Et uero eodem haec oppositionis modo sibi mutuo refiagantur.etenim que admodum Socrates sedet dicens oratio Socrates non sedet dicenti aduersat unita 8c sedens Socra/tes non sedenti repugnat.oppositio enim ut y ut assirmatio nefatios obnititur.
ιι Quod autem priuatio π habitus no opponantur ut ad aliges manibem est.non enim dicitur id ipsum quod est opposti.visus enim non est caecitatis visusmec ullo alio modo ad ipsum diatur militer autem neque caecitas visonis caecitas dicatur. sed privatio quidem visionis dicitur: caecitas ve ro vis is non dicitura neque visus caecitatis. Amplius ad aliquid omnia ad conuertentia dicuntur. quare si caecitas eorum suae ad aliquid sunt esset, uti eo conuerteretur ad illud ad quia dicitur.
sed non conuertitur. non enim dicitur urrus,caecitat s uetis . t
QUOD AUTEM NON UT RELATIVA PRIVATIO HABITVS QVE OppONANTUR PERSPECTUM EST.
i Cum nos de oppositione seorsum unaqua* docuerit, nunc discretionem earum Acin opposi/taq; ut ad aliquid ab oppositis per habitum ac priuationem discriminat. iam enim ea a contrariis diduxit. Sermonem autem in speciebus rursus utpote clarioribus exercet. uisu inquam dc caecita te ac primum quidem ita probat iterum syllogismo in secunda utens figura. Relativa ea ipsa quς sunt dicuntur oppositi nam pater filii pater,& dextrum sinistri dicitur dextrum. quae autem per habitum ac priuationem obstant, non ea ipsa qua sunt oppositorum perhibenturi uisus quippe non caecitatis esse uisus dicitur. ergo relative opposita ab iis quae per habitum priuationemque
104쪽
I ς obuerruntur diuersa sunt. at se ita primum quidem ab illustriore conses demonstrauit, ab eo induam duod uisus citatis uisus dicatur. dein post quiny&ab ambiguo.nempe nec meitas uisus dicatur citas.nam hoc dici uidetur. NEC A LlTER ULLO AD ipsu MMODO VISUS DICITUR. Hoc est quocuns modo finxeris nomina, nullo pacto ad oppositum dicitur. Quod ergo dixit nec ullo modo, siue ad ablatiuum siue ad alium casum assi/guaueras indicat. nes enim uisus citate est uisus. dem modo nec cicitas uisus dicitur cacitas.
quippe qui uisus et is non fit citas,tametsi cus fit oculus. Non ita* citas uisus citas dicitii r sed uisus priuatio mcitas. P nec tenebrae lucis dicuntur teneb ,sed lucis priuatao.q uip/pe nec I fit teneb ,sed tenebrosus aer,quanquam per lucis obumbrationem.Sciendum porro est non uidendi actu solu, sed subiectu quo hoc est oculum ginis uisus nomine indicati. Cum ergo in consesso idest uisu non eu dici ad oppositum probauerit, nunc in ambiguo demonstrat. nam citas inquit priuatio quidem dicitur ursus, citas autem uisus nequaquam. An uero potius oecitatem non uisus citatem dici perperam pronunciati arbitramur. Nam si priuationem ut ipse quom inquit uisus dicimus, genus autem si de quoquam p dicetur, speciem quot eius aliquam prorsus de quoquam p vicari est necesse. non enim quidquam esse animal potest et,
omnino aut homo aut equus, aut aliorum quodpiam non sit animalium. similiter nec priuatimnem esse licet, nisi quidquam sit omnino cuius esse priuatio dicatur prorsus ergo est necesse ompositam quom illi inundum speciem habitudini priuationem illius esse perhiberi. quippe uisus priuatio non simpliciter uniuersalitergi omnino priuatio est: sed quaedam uidelicet priuatio.idest citas.Ergo si uisus priuatio est quaedam priuatio,ipsa autem quaedam priuatio nihil quam titas aliud est citas ergo est uisus citas. Qui enim fieri possit quin cu dicitur alicuius esse gonus species qi om alicuius esse affirmetur, si quidem ni species aliqua sit, genera existere minime possunt aut ergo nec genus,id est priuauo uisus esse priuatio dicitur ut si genus,omnino & species aliqua. Sed ad hoc dixerit quisquam fortassis si inentiae priuationem dicimus speciem priua tionis huius siquam quod ad rationem hanc aritiari, esse oportere, quae de scientia p dicabi/tur aut ad eam dicetur.nunc uero cum p dicetur dementia genus,quampiam de eadem praedicari speciem non coperimus.Dicere ergo ad id possumus,nec nominatam haberi oppositam scientiae priuationem,quemadmc dii opposita uisui priuatio caecitas nuncupatur.quae si esset, ad scientiam illa quom ut citas uisus citas, diceretur. Ubi enim priuationes per habituum priuatio nem nominamus,ut inscitiam, indocilitatem, stadoctum, ac similia non talia item esse uidelicet op positi sed recipientis dicuntur. No enim inscitia scientiae sertur inscitia sed animi inscitia:& ine talitas:& reliqua. quippe in seipsis oppositum de quo priuationem p dicant habent. Verum pri/ E; Datio etsi id ipsum quod est sertur esse oppositi, non genus ipsum duntaxat, sed si species quoque nomen adepta sub hac quaepiam sit, non p terea tamen 6c habitus id ipsum quod est priuatio/nis esse dicitur.at oppositorum utrun* relativorum id ipsum quod est oppositi esse perhibetur, ut Aristoteles deinceps affirmat. quamobrem per habitum priuationems opposita a relativis solemi hac ratione possunt. Quin & hoc affirmare habeas, non quo modo ad aliquid spectinua ea ipsa quae sunt esse aliorum dicuntur,sic priuationem quoi esse habitus priuationem dici. Nanpin relativis ut quae musae sibi mutuo sunt,sc esse utruns oppositorum dicitur reliqui. habitudinis uero esse sertur priuatio,ceu quae illi non ut sit,sed contra ut non si Musam praestet. An uero est Aristotelis dicto opitulari priuationem dici uisus esse priuationem asserenti, citatem autem Disus non item. Ecce itas lucis quoq; priuationem, tenebras autem lucis non etiam dicimus. ta metsi quid aliud sunt tenebm obsecro quam lucis priuatio.ut uisus priuatio caeritas uelut alibi nobis pluribus ostensum est.Verum quo pacto crurum uerbi gratia lisionem uotamus,haud uero etiam integritatis uel rectitudinis, uel quovis modo crurum situm naturalem appellaueris,sic tenebras quom uidelicet aeris,lucis autem tenebras non enam nominamus,Ergo nec uisus caecitatem: sed si quidem loquendum sit oculorum motatem ut oculorum quoq; laesonem nuncupamus.significat enim partem oculus uisionis participem. uisio potestatem ip-.Verum quoniam
ut in qualitatibus aliis quot is numero qualitate affectiam corpus squivoce cum qualitare nominamus,albumque tum dealbatum corpus tum ipsam appellamus albedinem,& calidum frigi dumta similiter,& graue ac leue,& reliquareta uisum quoque non in potestate solum, sed in ipsis quoque mstrumentis serimus. vlosj ipsos uisum seu lumina vocamus: citatem uero oculo nam esse nome dicimus. at oculi uti prodidimus uisus prome g cis uocantur. itaque ea de re
105쪽
caecitatem quos uisus dicimus,non in facultate uisus nomen, sed ita instrumentis nimirum serentes. Aristoteles autem cacitatem non ad Oppositam facultatem dici,ita A, uerum est,arbitratur. Iiquum est igitur illud soluamus quomodo cum genus cacitatis priuario inquam,esse prodatur habitudinis,non species qua uis etiam priuationis oppositae cuiuspiam esse habitudinis dicaturini uerum quidem sit in quibus dicitur genus, omnino subiectam quoui generi praedicari aliquam speciem. Habitus igitur res quasdam esse formam adeptas subsistentens aio. proinde genus cum sit habitudo subiectas quos ipsi species iure existentes ac forma quapiam naturali praeditas obi, net lingulas. At priuatio nihil aliud porro est quam habitus absentia. quamobrem no ens est imma ipsius ratione.quonam igitur modo non entis ut existentis aliquas species quaerimus Quare tametsi specialior aliqua cuiquam habitui sit priuatio opposita, no ut ens aliquod tamen sed rura sum ut non ens per habitus negationem obstat,ut docto indoctum, & dentes obtinenti edentulinis e priuatim particula,& dente. itaq; dc particulares hae priuationes quidem similiter generi perlhabitus negationem dicuntur. Quod si priuationi cuiquam inditum nome usquam fuerit inu tum,ut uisus absentia caecitas nominatur,uel luminis absentia tenebrae, non de habitus absentiae sed de affectu penes subiectum genito,aut aliqua re alia qus habitudinis absentis superuenit eius modi praedicatur nomen: ut tenebrae quod scotos graecis dicitur,a uerbo scamn quod est obuin brare.est autem umbra lucis impedimentum quod in aere, uel simpliciter in perlucido contingit. uet,ut Herodianus auctor est,a uerbo schethi nil est detinere. detinet enim quo minus intelligumus, aut aggressus actus p complures remoratur. Et uero typhlotes sorte idest caecitas a typhinidest inurendo deducitur.& typhios idest caecus. quas typhos, hoc est inustos habens oculos no/minatur. Oculi enim inquit Poeta paulatim uratur inanes. quemadmodum peros quoque idest oblaesus a petho peis idest patior patiar, ut ab Ocno ocneso ocneros, hoc est a pigresco pigrescam piger factum est.Merito igitur talia esse instrumentorum dicuntur,nec habituum. ipsorum nam
sunt habitibus subiectorum,nec ipsorum habituu affectus. ITEM RELATIVA OM,
Ni A AD RECIPROCANTIA DICUNTUR. Alis rursus probat syllogismo,
diuersa esse ut ad aliquid opposita ab iis quae per priuationem habitums aduersantur. sic enim potestate inquit. Quae sunt ad aliquid ad conuertentia dicuntur. nam ut pater filii pater,sic de istius patris filius dicitur. quae uero per habitum priuationems obsistuntur,non dicuntur ad coauertentia. non enim uisus esse dicitur caecitatu uis .relativa igitur ab iis quae per habitum ac priuationem opponuntur diuersa sunt.
SOL aulam nec e ut contraria opponuntur quaesecundum priuationem π habitum dicuntur, ex his mam sum est.Contrariorum enim quorum nihil est medium, necesse est vel in quibus feri
nata sunt, aut de quisus praedicantur, alterum resorum inessesemper. eorum enim nitit medium erat quorum alterum inesse suscepti kli necessarium erat: Vt in languore Gunitatero impa ri atque pari. Q vorum Vero aliquid medium est, nunquam necesse est enum inesse alterum. neque enim necesse est omnesusceptibile vel candida vel nigrum esse: nequorigidum vel calidum. ἡρμrum enim medium aliquid nihil esse prohibet. Insuper autem π borum erat aliquid medium, Po/rum alterum inessesusceptibili non necessarium erat raeter in suibus unum ines naturaliter: ut igni calidum effero naui candidum. in his enim determinate necessarium alterum est inesse, ei non utrumu contingit. non enim posbibile es ignemfrigidum esse: neque niuem n grum. Quare omni
sui de Uceptabili non necesamum est alterum inorum inesse: se Olis quibus natura unum mest
π bis determinate unum, non utrumuis contingit. l n privatione autem et halitu neutrum eorum suae dicta uni verum est. non mi emper alterum eorum inesse jusceptatili necessariam s. quod enim nondum natum est habere visum, neque caecum,neque Visum habens dicitur. Quare no erunt haec ut ea contraria quorum nihil est medium:Sed neque ut ea quorum aliquid est medium. nece si rium enim est aliquando omnisusceptibili alterum eorum messe.Quando enim iam ad habendum uisonem natum ueris, tunc aut caecum, aut balens uisum dicetur. π eorum non dete pnate alte
rumsed utrum is contingit non erum necessarium est uti caecum uel uisum habras esse ed utrum
106쪽
sceptibili alterum inesse sed quibusdam,o his determinate unum,eν non utrumuis contingit. Un/de palam est quod secundum neutrum modorum t nquam contraria opponuntur ea quaesecundum priuationem G habitum opponuntur. Amplius. I n contrari s quidem cum t susceptibile, adinviscem mutatione eri postibile estinis alicui unum natura inest,ut igni calidum. etenim sanum postsbile est languere&υ calidum nigrum feri: π calidum frigidumr.eν exsudioso prouum, o ex pratio sudiosum seri postibile est. prauus enim ad meliores exercitationes deductus o doctrinas, etsi ad modicum aliquid proiciat ut meliorsto certesemel quanuis modicum incrementumstim/pserit,palum est, quia aut persecte mutabitur, aut satis multum incrementum sumes.semper enim bene mobilior ad uirtute A etiam quodcunsve incrementum sumpserit a principio. quare etiam uerismile est plenius eum sumere incrementum. π hoc dumsemperfit, perfecte in contrarium h bitum restituetur: nisii forte tempore prohibeatur. Uerum in priuatione o habitu impo bile est adinvicem mutationem feri. ex habitu enim in priuationem mutatio D r a priuatione uero in habiγtum impclybile est. neque enim circus Iactus aliquis, rursus vidit: neque cum calaus uerit, rursus comatus actus est.neque cum fuerit edentulus,dentes ea iterum orti sunt.
QUOD VERO NEQUE UT CONTRARIA QUAE PER PRIVAὸTIONEM ATQUE HABITUM DICUNTUR SINT Op POSITA, EX HIS DILUCESCIT.
Oppositionem res atruorum a contrariorum & habitus priuationisque oppositione discrevit. nunc deinde quae per priuationem Be habitum ab iis quae ut contraria sunt opposita dirimat. ac relativa quidem ab affirmanue negativeque oppositis discemere, st ad consequentiam attinet de hebat uerum quoniam latum est ut ratione quadam una quae per affirmationem negationem*opposita sunt lacernat a reliquis, iccirco nunc relativorum ab affirmatione ac negatione discretio nem differt,ne eadem dacere cogatur.Rursus autem specierum contrariorum enumerationem repetit. uult enim contrariorum omnium Opposita habitus priuationisque oppositioni conserre.
NAM CONTRARIORVM QUIBUS NIHIL MEDIUM INTERIA/CET, NECESSE EST IN QUO NATURA FIERI. Numerum enim aut
parem esse aut imparem omnino, & animal aut male aut bene ualere est necesse. quibus aut e modium quidquam intercedit nunquam inesse omni alterum necesse est. niui enim corpus ex neces istate aut album aut nigrum est omne. nam fuscum quocp est. uel rursus calidum aut stigidum.
est enim & tepidum. PRAETEREA EST ET HORUM MEDIUM ALI/QVOD QVORUM INESSE RECEPTIVO ALTERUM NON EST NECESSE: NISI IN QUIBUS EST UNUM NATURA. Tema fuit haee
species contrariorum,qvie aliquod obtinet medium. nisi adsit ex necessitate contrariorum alteruacceptiuo, quoniam sit illi natura insitum,ut igni calidum,album nivi Nunquam uelo contrariorum utrunm a suaptiuo potest abesse. quippe fieri nequit ut calidus no sit isms: nix non frigidae
terra non grauis: ignis non leuis. AT IN PRIV ATION E ATO UE HABi TV NEVTRvM EST EX IIS QUE DICIMUS VERUM. Cum diuersos nobis
contrariorum oppositionis modos ad memoriam reuocauerit, nunc nullo ex dictis modo contranorum oppositionem esse cum priuationis habitu i oppositione eandem posse ostendit. prius a contrariis eam medio tarentibus discernit.sta enim inquit. NEQUE ENIM S USCE/
PTIVO INESSE EORUM ALTERUM PERpETUO EST NECES.
S E. Nam in contrariis quae medio tarent inest ex necessitate alterum subiecto.at in iis quae per habitum sunt priuationems opposita subiecto non adest necessario alterum: sed potest utrunq; abesse. quippe nec cus intulus est,nec uisum obtinet. & editus recens in lucem puerulus neque edentulus est,nec praeditus dentibus. At uero numerus est aut par prorsus, aut impar. & animal ex necessitate uel aduersa conflictatur,uel secunda fruitur ualetudine. aliter ergo quae mediis ua Cant contraria, aliter priuatio habitum opponuntur. SED NEC QUIBUS EST IN/
TERSITUM MEDIUM. SUSCEPTIUO NANQUE OMNI A LlyQVANDO INESSE IPSORUM NECESSE EST ALTERUM. Nuneo ii
107쪽
Io 3 quae per priuationem ais habitum sunt opposita a contrariis medium obtinentibus discernit. ac primum sane ab iis quae utroq, contrario possunt a subicino suapte natura a M. Nanque in op/positis per habitum ac priuationem cum horum capax subiectum suerit, adest ipsi ex necessitate alterum.cum enim iam aptus natura est Socrates dicetur necessitate aut caecus aut uisu frui. non ita uero in contrariis. quippe non est ex necessitate uel albus uel niger. siquidem ipse neuter esse horum potest. quan uis ex natura contrario utro* recipiendo sit habilis. NEC DEFINIγ
TE HORUM ALTERUM, SED UTRUM VIS CONTINGAT. His rur
sus per priuationem habitums inter se aduersa a mediatis contrariis diducit in quibus alterum praefinite contrariorum susceptiuo adesse est natura idoneum. Nam in priuatione de habitu non adest tunc inquit praefinite alterum subiecto cum suapte natura capax est, sed utrumuis eueniat. non est enim aut caecus definite Socrates aut uisu praeditus sed utcungi acciderit. in mediatis uom contrariis in quibus adest alterum per naturam subiecto,unum adesse certu necesse est.nec unquam contrarium.adest enim igni calor distincte:albedo & frigiditas nivi: contrarium nuquam. ids ob subiecti naturam. cum alioqui intercipiantur mediis per se caliditas ac frigiditas. Eademital cum neutro mediatorum coriariorum modo priuationis habitu i oppositio est. ITEM
IN CONTRARIIS SI EXCEPTIVUM EXISTAT .pOTEST UTRIUS
QUE iN ALTERUM MUTATIO FIERI. Cum diuisis contrariis eandem nulli
ipsorum speciei esse priuationis habitusque Oppositionem particulatim ostenderit, haec nunc a se mutuo uniuersali sermone discriminat sic inquicns, Contraria in se inuicem Gineant.nam caliduin modum & frigidum in calidum:& nigrum in album,&album in nigrum demutatur.qus autem sunt per priuationem habitums opposita non in se mutuo transeunt. tametsi enim in Caeci talem uisus degeneret, non redit tamen 6c caecitas ad uisum. non sunt eadem igitur contraria per priuationem habitu p obiacentibus. Probe autem dixit, si exceptiuum existat. quippe ob id &contrariorum in se per uices mutatio fit. quandoquidem ipsae per se qualitates sunt immutabiles: in subiecto uero cum sunt,mutationem sustinent.probe etiam potest dixit. non enim mutuit semper in se faciunt transitum contraria. nam quae definite cuiquam subiecto natura insunt.haec nunquam in contraria mutantur.quippe nec ignis caliditas in stigiditatem nec niuis moditas aut candor in calorem uel nigriciem comi grauerit. POTEST ET UITIOSUM EX STU,
DIOSO, ET STUDIOSUM EX VITIOSO FIERI. Quod fieri quidem e stu
dioso uitiosas possit,no ostendit:probat autem ex uitioso studiosum reddi. Porro studiosum hic uocat,non consumatum, quis id quod est in scientia praecipuum obtineri nam is habitum possibdet immutabilem: quippe qui uirtutem cur honesta quoque res sit, nedum honestam esse inrebligat. Non hunc igitur inquit mutari, sed rectae opinionis hominem. is enim lata in deterius po/test falsis persuasus rationibus, aut ab hominibus malis deceptus, cum quamobrem honestum
uirtus sit nesciat. IDQUE SI ASSIDUE FIAT, PRORSVS IN CONTRARIVM HABITUM RESTITUITUR, NISI TEMPUS PROHIBEAT.
Verisimile est enim uel interrumpi morbo continuitatem: ues negociorum curis: uel prauiorum hominum consuetudine. Et uero aliter,siquis In postrema senectute philosophari coeperit deinde morie praeuentus non in absolutum uirtutis habitum traduci potuerit. NEQUE ENIM
CAECVS QVIS REDDITUS VISUM RECEPIT. Medica certe ratione uidelicet ac naturali nemo unquam amissam oculorum aciem recuperauit: nis quoquam modo Guinitus effulserit.
7 Quaecunque vero tanquam affirmatio π negatio opponuntur,palam est satania praeIaογrum modo opponuntur.insolis enim his necessarium estsemper hoc quidem eorum uerum Mud a tem Iassum esse. neque enim in contrarynecessarium est emper alterum uerum esse, alterum a temsalsum: neque in se quae ad aliquidsunt: neque in habitu ο privatione: ut sanitas o languor contraria sunt: neutrum horum nequeuem neque salom esto liter autem o duplum o dimidium tanquam ad aliquid oppostasunt: π non est eorum neutrum neque uerum nesve salsum. sed neque ea quae secundum priuationem O babitum Zicuntur sicut sim o caecitas.Omnino autem eorum quae secundum nucum dicuntur complexionem nihil neque uerum neque salom est. Omnia
108쪽
atitem quae dictasunt, sine complexione dicuntur. Uerumtamen maxime tale hoc contingere uide bitur in iis quae secundum complexionem contraria dicuntur. Ianum nanque esse Socratem,ac lan/guere Socratem contrarium es. Sed neque in his necessarium semper alterum uerum esse, o alte rum salsum.cum enim Socrates sit liud quidem verum,aliud autem falsem erit: cum uero non sit, . ambosalsasunt. neque enim languer nequesanum se uerum est: cum ipse non sit omnino Socra/tes. In priuationeuero π habitu,cum nonsit omnino,neutrum uerum est.cum autemsit, non semper alterum quidem uerum erit, alterum autem sal Ium. habere nanque uisum Socratem ei quod est ce/cum se Socratem opponitursicut privatio π habitus. π cum sit,non necessarium est alterum ue/rum se uelJalsum. cum enim nondumst natus habere, utraque salsasunt. O cum non sit omnino Socrates militer quoques Uasunt utraque G uisum eum haberem caecum eum se.In ηφrma tione uero ο negatione sempersaesisve nonsis,hoc quindem Jayum erit,illud autem uerum. Languere nanque Socratem, non languere Socratem, um ipsos, palam effl quia alterum eorum ue/rum,alterum vero salsum est: ο cum non ' similiter. Languere etenim,cum non fit Jajum est: non languere autem, verum. Quare in bissolis proprium erit semper alterum eorum utrum,alte rum falsum esse quaecunque tanquam affirmatio π negatio opponuntur.
OVAE UERO UT AFFIRMATIO NEGATIOQUE ADVERSASvNT. EA NULLO OPPOSITORUM MODO OBSTARE COM,
Mad aliquid spectant ab oppositis per priuationem & habitum ac cotraciis disiunxit.&hscabiis quae per priuationem 6c habitum repugnant. Tres igitur fiunt coniugationes. ergo & tresalue reliquae sunt secundum eam methodum quam in introdestione tradidimus. erat autem id genus methodus.Multiplicanda proposita est multitudo ad minorem uno numeru:dimidium collecti numeri insumeta:ac tot coniugationes esse pronunciadu est.Sunt res quatuor nobis uer/hi gratia propositae.has uis ad unitate minorem hoc est tria, pluries complacamus.fiuntq; quater tria duodecim. sex horum dimidium. tot ergo sunt coniugationes. Quapropter tribus nobis ut dictum est traditis,tres restant reliquanquas nunc comum oratione docet.nam quae per assirma tionem negationemmopponuturnum comuni sermone a caeteris tribus discemit. NAM IN
SOLIS HIS PARTEM EORUM ALTERAM VERAM ESSE, ALTE
RAM FALSAM pERPETUO EST NECESSE . Si enim dicam Socrates sedet,
Socrates non sederihom alterum uerum est,alterum falsum.siorum trium nec ueritatem nec salsitatem ullum significat. nam si patecuel album uel nigrum: uel uisum, uel caecitatem sexcenties dixero, nullam nec uentatem nec salsitatem indicaui. quippe si ipsa per se sine uerbis proserantur nomina nec ueritatem ullam nec salsitatem declarant. sin uerbis coniungantur,tunc uel ueritatis significativa sunt uel salsitatis.Quin εἰ ipsa si per se dicantur uerba,nec ueritatem nec falsitatem indicant et, si applicentur pronominibus ueritatem aut salsitatem ostendunt ut ego ambulo. Enimuero 6c pronomen a uerbo ipso ambulo potestate continetur. etenim personam declarat. Id com probant ita esse infinitim: quippe quae non ueritatem declarent salsitatem ue, cum personas non indicent ut ambulare uel currere.nudum enim ipsum est per se uerbummec facultate pronomen complectitur: ut ambulo. Ergo si per assirmationem ac negationem dicta uetitatis sunt uel falsita/tis indicativa, trium autem caeterorum ne unum quidem uetitatem aut mendacium designat eadem nulli horum oppositio per affirmationem negation m est. NEQUE ENIM SEM
PER IN CONTRARIIS ALTERUM VERUM ESSE ALTERUM FALSUM NEQUE IN RELATIVIS, NEQUE IN HABITU PRI
VATIONEQUE NECESSE EST. Adverbium semper eapropter adiecit,quoniam
XV DlCUNTUR NEQUE VERUM NEQUE FALSUM EST NUL/
L V M. Quae per nullam dicuntur complexionem eorum nullum aut uerum aut filium indi Latinam relaum AE contraria,& per habitum priuationemqi occursantia abis ullo dicuntur complain.nihil iura igitur ueti aut falsi declarant. quare nec eadem sunt per adimationem ar* nega
109쪽
tione dictis. VER UM EN IM UERO ID IN ILLIS EVENIRE CONTRA,
Rii S QUAE PER COMPLEXUM DICUNTUR VIDERI POSSIT
MAXIME . Quam quis obiicere ipsi dissicultatem potuisset, hanc assia mens ipse proponi ac soluit. Contraria erum inquit qia cum subitati dicuntur complexu uerum falsum diuidunt. nam sanus est Socrates uel aegrotat, partim uerum partim salsum est. sed & uisum habere uel ta cum esse, uel patrem aut filium, haec quoip uerum aut salsum ostendunt. Ad hoc igitur etsi hareinquit uerum a falso diuidere per complexum uideantur,multo tamen uel hoc pacto ab assima, tione ac negatione disserunt.assirmatio enim semper & negatio in entibus omnibus & no entibus uerum salsum diuidunt. nam cacum esse Socratem uel caecum non esse,qel album esse uel non esse album,uel patrem esse uel parrem non esse, siue sit ipse, alterum uerum semper ex necessitate est alterum salsum siue n5 sit semper uerum est alterum. nam qui ne est quidem omnino is nes ter,ne* carcus,neq; albus est. Et qui albam esse anima dicit aut albam non esse & habete uisum aut uisum non habere & esse dextram aut dextram non esse, is parte altera uerus erit,altera memtietur. At non sic habent contraria.sed si quidem sit Socrates,uerum esse alterum necesse est altorum falsum. nam aut frui illum sanitate oportet aut morbo torqueri. sin non sit,am sunt falsa.
nam qui prorsus non est,quo queat pacto aut sanus agere, aut aegrotare In priuatione autem dc habitu tum si sit, non semper contrariorum uerum alterum est, sed ambo interim falsa: tum nisi sit,salsum semper est utrunqi siquidem edentulum esse Socratem,aut habere detes, superstile eo, uerum non est perpetuo alterum,sed est cum salsa sunt ambo:non existente, ambo nunquamnori falsa. nam qui ne est quidem omnino,quomodo aut esse edentulus poterit,aut dentatus sperinde ec in catulo utrump& habitus εἰ priuatio siue sit ille siue non sit nempe 6c uisum habere salsum est,& caecum esse.Similis quoque in relativis ratio est. nam dc esse dextrum sinistrum ue,tum exi stente.non semper uerum alterum est,sed ambo salsa interim, si solus quispiam sit: tum falsa m. rursus non existente. similiter patrem quot aut filium esse 5 nisi sit,salsa sunt ambo. α si si ambo salsa quandis. etenim si nec patrem quis nec filium habeat, cuius nam pater uocari aut si lius poterit nisi quis per memoriam: alioqui re uera dici potest nullius. Quamobre opposita pernegationem amrmationem* ab aliis uel hoc pacto non parum disserunt.Nam lisc si semper tum
in entibus tum in non entibus uerum falsumque dividunt, caetera uero in entibus non semper; in non entibus nunquam,non idem ergo cum caeteris assirmatio est ac negatio. Quin εἰ aliter di/xeris. nempe si, ueritatem Interdum uel falsitatem prorsus admittant, non ipsis aliunde euenitequam ex eo D in affrmationes euaserint. quadoquidem ipsa per se harum neutrius capacia suntinam ualet Socrates aut caecus est,aut pater,aut id genus quidquam ammatio est. Quare dest uerum aliquado uel salsum prorsus dividant id sibi propter affrmationem uendicarunt. Caterum sciendum in his rursus quae per priuationem 6c habitum,quael relative opponuntur, medium inter contraria de assirmationem negationem locum obtinere. Nam cum uerum falsum s assitimatio ac negatio in entibus Omnibus ac non entibus perpetuo dividant. .. B ac a Contrarium autem bono quidem ex necessitate malum est. hoc aurem per singulorum industio/nem pulum est visanitati languoras iustitiae iniustitiar o sortitudini timiditast similiter autem σin uis. Malo autem aliquando furtim bonum est contrarium, aliquando malum. defectui enim cum malumst superabundantia contraria est,cumst etiam ipsa malamJmiliter autem o medio/critas, cum utrique contrariast, bonum est. Sed in paucis quis tale hoc Piciet: in pluribus vero
semper malo bonum contrarium est.
CONTRARIUM AUTEM BONO EX NECESSITATE EST MA, LV M. ID QUOD EX SINGULARIUM INDUCTIONE PATET.
soluta oppositorum disputatione quaedam nunc nobis praecepta contrariorum tradinquorum primum ea,Bono quidem malum omnino esse oppositum: malo autem bonum non prurasus:sed quandoque & malum:ut iustitia inest bonum iniustitia quod malum est, aduersatunde modestiae petulantia. pluris tamen uendicationi,st malum est,non iustitia undequas, sed mino
ris quoque uendicatio obiicitur,ut excessui desectus. Quid ergo iniusta est adeo natura, ut uni duo statuat pugnantia unum enim ubis uni oppositum cernimus: ut aquae ignem: gravi leue:
110쪽
humidum sicco. Malo igitur bonum ut immoderationi moderatrone oppositum dicimus: malo autem malum non item ut immoderationem moderationi repugnare siquidem immoderata nes ambo sunt sed ut excessioni desectum. Nam cum uirtus in moderatione sideretur, uitium utrins unum,alterum per excessum,alterum per desectum spectatur. Iustitis uerbi gratia quam in moderatione contemplamur,excessus est,maioris uendicatio: destinus, minoris possessior qua rum immoderatio est utraque. Obstant enim ut immoderationi moderatio.Rursus modestis ex cessus procacitas:desectus stoliditas. sortitudinis quiny timiditas Scaudacia. prudentiae calliditas ais amentia. Utras igitur declinatio uiuuti ut bono malum,& immoderatio moderationi obibcitur. Inter se uero non ita, sed ut defectus excessui. quare non duo uni, sed unum uni opposi tum est.
- Amplius. Contrariorum non necessarium est si alterum sit, o reliquum esse. Sanu nanque omnibusonitas quidem erit, anguor vero non. militer autem albis omnibus,albedo quidem erit nitigredo vero non.
IN CONTRARIIS ITEM NON NECESSE EST, SI SIT ALTE RUM, ET RELIQUUM ESSE.
Secundum est hoc contrariorum praeceptum.Unum enim si sit contrariorum inquit,non ne tesse est esse de alterum.quippe si omnes homines sanos esse supposuerimus erit ex necessitate sanotas morbus non eri similis ratio quos m morbo est, εἰ albedine Ac nigricia, & taeteris id genus. Porro haec Aristoteles,ipsas per se res quae contrarietatem admittunt,non etiam ut contraria scrutando pronunciat.album enim ut res uel absque num esse potest. ut uem huic contrarium per is intelligi non etiam potest.quandoquidem sunt ad aliquid contram,ipsumq; esse in alterius ad sin habent.contrarium nany contratio contrarium est.
το Amplius. Si ei quia est Socratem sanum esse, Socratem languere contrarium est, non contin git autem simul utraque eidem inesse,non utique continget cum alterum contrariorum fit, o reli quum esse.cum enm hi Socratem sanum esse, languere Socratem non erit.
ITEM SI SANUM SOCRATEM ESSE ET AEGROTARE SOCRA/TEM SUNT CONTRARIA, EIDEM UERO SIMUL INESSE NE .QUEUNT AMBO, NON UTIQUE, EXISTENTE CONTRARIO RUM ALTERO. ESSE ET RELIQVUM LICET.Sciendum poris dictum hoc uel ad superioris suisse approbationem, uel quoniam alia esse in contrariis simplicia dicebamus alia per subiectorum complexum intelligi.Cum itas per super ara posse contratiorum existente uno alterum non esse in simplicibus comonstrauerat, nunc in iis quosi quae per complexum considerantur idem fieti posse ostendit. nam si aegrotans Socrates styno contrarius Socrati est minime uero possunt in eodem esse contraria,contrariorum uno existente non esse alterum omnino est necesse.quippe si sanus sit Socrates,aegrotare eodem tempore ipse haudquaquam potestra Palam vero est quod circa idem cui specie, cui genere nata sunt fieri contraria. Languor nan/quee anitas in corpore animalis nata sunt feri.albedo autem ρυ nigredo, plici ser in corpore. Iustitia vero eν iniustitia in anima hominis.
CONSTAT QUOQUE APTA NATURA ESSE CONTRARIA UT CIRCA IDEM UEL SPECIE UEL GENERE FIANT.
Tertium hoc theorema de contrariis dicit.quod est uel circa unum atque idem genus fieri,uel circa unam eandem speciem nata esse contraria: ut albedo 6 nigricia. nam circa unum & id genere uersantur in lapide inquam,& equo,& homine,ac denique in animato corpore,ars inani/ .ml,quae sunt eadem genere.horum nanque genus est corpus simpliciter. Sanitas uero&morbus
circa unum idems specie habetur,ut in homine, de equo, alip animali absolute omni, quae specie sunt eadem. quippe animalis corpus species est simplinter corporis. Iustitia similiter di iniustitia in hominis anima prouenire natura solent.haec uem ipsius simpliciter anims sue incorporeae sperus est. Qismobrem uero citra idem uel specie uel genere dixerit, non adiecit uti numero. 'nam