장음표시 사용
321쪽
mam pericissionem, cujus homines lumine naturali capaces esse videntur , assequi, hoc est, qua ratione sibi habitum
acquirere mila, veritatem m omnibus rebus proprio Marte
detegendi, ac proinde, quid sibi utile, aut quid noxium sit,
discernetidi ubi in primis in id incubui, ut clare Ostenderem, non ibium, tauid hic sit faciendum, aut omittendum , sed etiam, Evomossi hoc sit faciendum aut evitandum, seu ut ipsam id obtinendi viam evidenter monstrarem I ae enim duo perquam diverse sunt , quorum posterius plerumque ab aliis omittitur, cum tamen fit omnium prim rium , quod ipsi lectores inprimis desiderant. Verum qui quis haec attentit evolverit, nota poterit non Observare, me ad hoc obtinendum via usum quasi intermedia inter omnium huc usque philoisphantiunt vias, quorum quidam omnem cognitionem a priori per solas rationes, reliqui potius a pinsteriori per experientiam derivandam esse censuerint. Est enim mea sententia, initio quidem a posteriori incipiendum, tum vero in progressa ori a tantum a priori derivanda, &ubique pet evidentes experientias singula confirmanda esse; hocque eo usque continuandum, quo usque denuo ad primas experientias, quas a principio assumpseramus, ipse ομdine clacti redeamus, & sic totus Philo phiae circulus ab
que circulo illum puta, quem improbant Logici is abs lutus, id quod plutosopliantium nemini, credo, adversabitur, modo me bene assecutus fuerit. Etenim existimo nullam esse praestantiorem viam investigandi in principio veritatem, quam per experientiaia Hoc interim sanae rationi omnino consentaneumesse sentio, quod cum experientias iaciendi non semper detur occasio, nec absque sumptibus eae plerumque fiant, imo, nisi accuratissimi fimus, eaedem etiam non raro perquam lint fallaces ab iis potist irinim e perientiis sit inchoandum, quae omni pene momento poSitat institui, quae nullas requirunt expensas, & quae nulli
322쪽
prorsus errori sunt obnoxiae ; hoc est, incipiendum esse puto ab experientiis, quae in nobis ipsis fiunt, & praecipue ab iis, quae omnium primae in nobis existunt. Quod autem supra stricte iis inhaeserim, facile, si sequentia notaveris, colliges. Cum enim nullo modo possim negare, quod Aciam, me haec ipsa verba jam scripto cons ignare , adeoque eadem
ratione notum nuti sit, quod hunc tractatum jam conci dam, atque ita eodem modo variarum omnino rerum con
sos sim; hoc meum scire, thoc notum milii esse, hoc comicium, quod in me experior, quod etiam nullo modo negare possit in sit enim negarem, scirem sane, seu notum mihi esset, me negare pro primo principio, ves pro prima experientia, mihi notissimi, assimo. Sed hic maxime notandum est , me interim neque ammare neque negar quod hoc meum scire, hoc notum, lioc conscium esse, seu, ut D. des Cartes vocat, hoc cogitare res notis ima a priori sit; de his enim & similibus nutu jan: determino: sed hoc tantum, ut dixi, pro certo statuo: quod hoc meum Fire, Menotum, hoc conscium esse, vel, si mavis, hoc cogitare, primum sit in nobis, quod omnes minas cognstrones praecedit, cujus in nobis ipsis existentiam inon dico naturam e haec enim divertistima sunt experiensia evidenrt sima cognosimus , adeo ut unusquisque, cum dicit: ego aliquid facio, nihil aliud per hoc ego lignificet, quaAid, cujus ope scit, Vel notum i ibi est, vel conscius in se ipso est, se aliquid facere, ves si ita placet, quod cogitet, se aliquid facere. Et cima talia nulli attribuat corpori quis enim scire, notitiam habere, conscium esse, cogitare ulli attribuit corpori t) certum est, illum mentem solam per hoc ego denotare, ore licet semper quali contrarium statuat, & hoc ego soli corpori appropriet. Vides igitur, quid per Mentem, quidve per Conmentiam intelligi velim. Cum igitur mens conicia sit muli
rum reriun, hocque conscium esse neutiquam ab eademia Oo 2 mente,
323쪽
mente, seu a nobis ulla videatur ratione posse separari ; hoc enim si possibile esset, illico hoc conscium sibi esse, a s ipsis tollerent ii, qui magnos patiuntur dolores, aut qui iacti alicujus improbi recordatione in conscientia anguntur iidcirco nihil tam necessarium esse videtur, quam felicitatem .ejus, quod nobis semper intimh adest, procurare. Hoc amtem dum agimus, se nobis offert experientia secunda, nin his notissima, quae est fundamentum totius nostrae felicit tis: nimirum quod nos quaedam bene, quedam vero male' Dciant. Nec video, qua ratione hac de re possimus dubit re i nam ipsit Sceptici, qui tam rigorose de omnibus dubita' bant, nihil aliud suis dubitationibus quaesiverunt, quam qui ctum animum, ne, si aliquid statuerent, atque postmodum ejus lallitatem detegerent, hac de re turbarentur, ut resert Sextus Empiricus de fine Scepseoc ideoque concedebant, stmelius a quieto, quam ab inquieto, animo affici. Sed interim, ut dixi, hoc principium non ut a priori, sed tanquam per experientiam saltem cognitum assumo; nec jam disputo, nivri id, quod me bene afficit aut male, iit, absolute
Ioquendo, bonum aut malum ; multo minus determino, unde hoc in nobis oriatur , & similia alia. Hanc auterr mediis operationem, qua ea, quae ipsam bene asticiunt, a petit, & illa, quae male afficiunt eandem, aversatur, voluntatem voco. Dum autem juxta hanc experientiam progredior, & omnia, quae me bene assiciunt, examino, ut id colligam, quae me omnium optime asticiant, animadverto, nihil melius & constantius me asticere, quam acquisitionei iveritatis 3 ideoque de hac acquirenda meditando Observo tertiam experientiam, quae est totius humanae certitudinis
fundamentum, videlicet ; quod quaedam possisus concipere, Ham non. Explicui autem supra variis in locis, nullum hominem hanc rem in dubium posse vocare, ni modo propriae velit conscientiae contradicere , relatavi quoque o
324쪽
' PAR s TERTIA. Uyjectiones communiter hic produci solitas, idemque quamplurimis illustravi exemplis in Imo iape miratus sum, cur recentiores quandoque tam prolixi lint in refutandis formis substantialibus, qualitatibus realibus, facultatibus attra cibus, retentricibus, &c. speciebus intentionalibus, similibu que innumeris Scholasticorum commentis, cum tamen haec omnia paucissimis possint destrui, quin imo tam valida ratione , ut nulla validior demovitrandi ratio dari ablolute queat: nempe monendo, cuncta liaec talia esse, de quibus nullus hominum, quicquid conetur, ullum possit formar conceptum, nec ullum quis imposterum sit formaturus. Eadem ratione non opus erit, ut longi simus in demonstrat do, in rebus naturalibus explicandis admittendum esse partium motum, magnirudinem, figuram, situm, &c. cum sufficiat dicere, trecomma ab unoquoque posse concipi. Hic autem itidem profiteor, mihi hoc tantum experientia innotuisse, quo ipso infinitas declino disputationes, nimirum, in quo conlistat natura conceptus, vel si mavis ideae, quid sit vel non sit, & similia plura. Hanc autem mentiS Opcr
tionem, cujus ope quaedam concipimus, quaedam vero non possumus concipere, intesiectum vocavi. Ulterius Vero hujus experientiae certitudinem examinans observo, quod iulud, me quaedam posse concipere, me non tam fortiter ad assensum cogat, quam hoc terum, me quaedam non posse concipere. Hic in hujus rei causam inquirendo reperio
quartam experientiam, permulta mIόι tanquam ab exsernis advenire, nimirum per sensus, per internas 1magines per
passiones. Hac quidem de re nemo unquam serio dubitavit, ne ipsi quidem Sceptici. Non enim de apparentiis p terant disputare, nisi aperid fatendo, se quasdam haber .
Sed hic iterum non opus habeo determinare, qua ratione haec & similia, R id genus alia peragantur : nam haec non nisi ut experientiam clarissimam admitto. Voco autem fa-Oo 3 cult
325쪽
MEDICINE MENTI acinatem, qua res tanquam externae sic cognoscuntur, ima- sinatis , & per Corpus nostrum intelligo id, cujus ope ta- ua animadverto. Habes laic omnes primas experientias, quibus solis utor, quae omnes tales sunt, ut quovis fere momento possint institui, nullas requirunt in executione e
pensas, & nulli plane errori obnoxiae 1lint, prout idem modo & per totum hunc tractatum evidentissime manifestum feci: atque sic intelliges, quomodo velim, ut a posteriori in initio Philosophiae inchoetur ; & qua ratione infinitas declinem dissicultates, ac aliis viam aperiam eas declinandi, in quaes se senstra magni certe viri conjecere, eo quod non a
tenderint, haec, Iiisque similia initio plutosephandi nullo modo esse definienda, cum sane nobis tunc possit satis este, de
similibus tantum scire , quantum requiritur, ut incognitas veritates possimus Elicere , hoc vcm abunde nobis ad id
sessiciat, eadem ratione, ac Mathematicus novit veritaterruicerto dotegere, indubitato demonstrare, erroresque optimhevitare, licet ipsi non sit perspectum a priori, in quo natura mentis, intellactus & umilium consistat. Velle autem , negare, similia ad sectum non posse perduci, ni prius priora determinentur, idem mihi videtur esse, ac si quis negaret, homines ulla prorsus artificia mechanica manibus posse perficere, nisi ipsis antea natura seu interna manuum structura esset perspecta. Hisce itaque rite determinatis, quam tum, ut dixi, necesse est, deinceps omnia per totum hunc tractatum ex his selis derivavi, hoc est, semper a priori per intellectus operationes processi, & omnia, quantum potui, clarissimis firmavi experientiis, ut imaginatio ubique ab erroneis purgaretur impressionibus. Eodem modo progredior in sequenti tractatu, de quo mox dicendum erit. Quia vero circa haec magna in philosophandi principio oritur difficultas, ea, quae ibi concludo, inter probabilia tantum repono. Verum si hic deinde rogaveris, quid porro agendum
326쪽
PAR g TE Rr I A. tridum restat 3 responsim jam supra dedr, ita esse progrediei dum a priori, usque dum ad primas has quatuor experiem rias reversus fueris, hoc est, ni clarius loquar, usque dum
hominis natura tota fuerit explicata. Et ut paucis multa
complectar : Philolphia, hoc est, ars inveniendi non i congrct milii videtur postae assimilari arbori, quae consistivex tribus, nempe radicibus, trunco, & ramis cum Ductibus. Radices mihi artis inveniendi generalia praecepta esse' videntur ; truncus artis ejusdem specialiora praecepta circa entia imaginabilia, mathematica & physica , rami cum se ctibus artis inveniendi spectasissima praecepta circa Ethicam, quae mentis persectam sanitatem , circa Medicinam, quae, quantum possibile est, sanitatem corporis, de circa Mech
nicam, quae utriusque Potentiam in rebus externis ad n has utilitates applicandam docet. Unde patet, quod, quemadmodum radices, truncus, &rami ex tribus e stant,
substantia scilicet medullari, perquam Becus praecipvh --tur, dura seu nucleo, & cortice ; ita ubique in hac tota Phi- Ephia tractetur non nisi de entibus realibus, mathematicis & imaginabilibus , cla radices quidem imperfecte i in trunco persectius p in ramis persessissime. Me quod ait ner, optarim, cit, his jam cum publico communicatis, arboris hujus radices saltem quodammodo tibi, Lector benevole, exhibuerim, prout unicus meus hac vice fuit scopus-Quicquid vexo sit 3 votorum meorum summa ost, ut haeCin veram, mentis tuae medicinam vergant: quod dubio procul fiet, si haec ipsa, quae tibi offero, tam fuerint efficacia, ut per ea excitetur in te certa ejusmodi dispositio, quasvi, praecipuum studiorum meorum Ductum deprehendi, qua e iam nulla earum, quae lumine naturali acquiritur, Nilior abso rite concipi potest, & qu1 tam omnibus bonis placere, quam ipsi etiam DEO non displicere, possis: talis nimirum, quae in
semper intrinsecus ad veritatem, quoad ejus fieri potest, s
327쪽
196 MEDICINR MENTIS PAR s TERTIA.rio quaerendam emcacissime incitet, continuoque, ut nestam ejus acquirendae occasionem praetermittas, te impellat, tandemque essiciat, ut veritatem, sicubi illius tecum fueris conscius, nulla habita aliarum rerum atque considerationum ratione, num scilicet veritas illa te multorum errorum, quibus liactenus addictus fuisti, convincat , vel num tuae aes mmationi, quam huc usque alia profitendo tibi comparasti, aliquid ea detrahat , vel num eam ab adversario tuo discas; vel num ab eo , qui quoquo modo sit vel habeatur vilior atque simplicior teipis, tibi exhibeatur, &ta nulla, inquam, tali, nisi solius veritatis liabita ratione, liberrimE & pleno
animo eandem amplectaris, & tanquam thesaurum , quin vis alio pretioliorem, tuo digneris amore. Caeterum quia unanimi omnium consensu perhibetur: Orandum ent, ut fit mens sana in corpore sano,& vero tu hic reipsa quaedam consilia sanitati mentis haud inutilia hactenus offendisti ; laboris etiam, ut spero, te haut poenitebit, qui in sequentem tractatum, eadem attentione evolvendum, impendetur: cum, quae in eo percipies comsilia pro conservanda corporis valetudine, non minus forse salutaria sint futura.
328쪽
COGITATIONES ADMODUM PROBABILES
330쪽
Et serunt hic loci antici, ut Autor hune Funi Tractatum quadam is muniret praefiatione: id vero ab ipse impetrari non potuit, eo quod arbitraretur unicuique satis vel ex
filo tisulo manifesum futurum has fias Meditationes non nsi pro Me probabiabus venditari, m proinde forte refutari s d. aluod si ab aliis cero animo, eteritaris
cognoscenda ergo, praestetur, nullatenus ipse displicere poterit, ideὀque horum an gratiam nulgo prooemio opus esse fatetur: fl illis occurrendum, quissis passionibus seducti, bellum ei indixerint, ut propriam autoritatem , quam hoc in Tractatu periculum sibire autumant, tueantur. Multa hic quidem praefationis loco in medum possentproferri , i filis duntaxat, m nime vero Lectoribus profutura, quorum tamen utilitati hoc so scripto inprimis litaret: se igitur nolge eos hic stu a moram injicere. Exsimat in re nultis rationes , ut ut validissimae fuerint, s cere, ad illos, qui passionibus suis misere inserviunt, atque ea decam sa propriae sisti, id e bi sis contra sint, cohibendos , quin aliis quoque adversentur: se hic utilissima, musto labore, re multiplici experientia observata inhiae candide communicare, se porro contra Alos, qui ea in-