Fl. Iustiniani imperatoris Institutionum libri quatuor seu Legitimae scientiae prima elementa Iust. Henningius Boehmer, ictus recensuit et adnotationibus illustrauit ..

51쪽

LIB. I. TIn III. se per hoc feruare, nec occidere solent: qui etiam mancipia dicti sunt eo , quod ab

hostibus manu capiuntur. . tauibus modisserui constιtuantur. IV. Semi autem aut nas, umur, aut sunt. Nascuntών aex ancillis nostris: siam aut iure

I tb Per sane in pu

blieam vel priuatam seris ultutem deducebantur. Vltriusque seruitutis mentionem iniicitPLAv- rus in capti . AEEI. I. n. a. quin quod Hytiorum publicorum hine inde Inileiatur mentio. vid. cit 'do adopt. l. 2. rem

'v. salv.fore. Unde quamuis hodie eaptiui iti bello non semper fiant serui sintulorum n rixat , dici tamen pop unt publici, quod sintia proprietate de potetate eius, cuius auspi-

eiis bellum Eeritur.

se Et ita inpaenam serui fiebant. Alias haud permissum erat, seipsum alteri in seruitu tem vendere, quod libertas non esset in cuimmeoo Moribus hoc facilius admittitur,quo. proprii homines, licet serui fiant, in tam d

ram conditionem se haud coniiciant. quam serui Romani subire eo: gebantur.

52쪽

liber in t siue ex duobus ingenuis matriis monio editus est, siue ex tibertinu duobus, siue ex altero Morino re altero ingenuo.

Sed re si qnis ex matre nascitur libera , se

Patre vero seruo, ingenuin nihilominus nais

icitur , quemadmodum qiri ex matre libera, ct incerto patre f) natus est, quoniam mugo

diuersitas. Erant serui arrinaris re 'carii. quod eum es qui in ac

aE hom nos re μυσμ , S. 7. . iniuri or dinarii sub se Bearis habebant, imo etiam in suo peculio per est. f. 4.L. I . D. de sterae . Ach H summa rerum administratio eo nissa erat- qui in magno habebatur pretio. Meaei aismo bo--es alIas dicti meaei stm , qui non habebant sub se vicarios, sed medii erant inter

ur, serui ita tamen serui. Partua sequitur

conditionem matris squando de Bbertate vel seruitute quaestio est, Vtpote cuius accessorium censetur. Ade que non potest non exa illa nasci seritus, iux ta reguIam, quod ex re mea naf ων meum est,& vice versa,si mater libera erat, nemo adest, qui in aecessionem Nu proprietatem praetende

re possid L Vt pater certullesie pollit in societate

53쪽

RO conceptus est. Sume it autem liberam fuisse matrem eo tempore, quo nascitur, li-ςet ancilla conceperit. Et e contrario, si libera eoxceperit , deinde ancilla facta pariat, placuit, eum, qui nas it mr,tiberum nasci;

quia non debes calamitaου matris ei nocere a F

rui in venue es. Ex his illud quaesitum, est, si rilia praegnans manumissa sit, d inde ancilla postea facta peperis . liberum.

an seruum pariat i Et M A R T I A N v a pr hat, liberum nasci: susscit enim ei, quin utero est, liberam inatrem vel medio tempIre habuisse ut libet naseatur. Quod'di verum est. Deseruitutemmanumissionesusatio. I. Cum autem ingenuus aliquis natus sit, non ossicit ei, ici feruitute se ille, a postea

manumissim esse: e siepissime enit

qui operas sugs iq sese uitute pro Pecunia, quam debebant, prae stabant, donec solue-ixent. Discrimen hoe obseruat Qv l N T I L. l lib. r. c. I. sermM eum

eiuill, reeeptae sunt Iolennes nuptia, quae demum eertum patrem constituunt, quales non erant inter ingenuam &seruum. Hac de causa ciuιtiter pro patre non habe inr,qui extra ma trimonium procreatiis est, L . de in t- Foe. licet lar an naturaliter eertus sit.

54쪽

DE INGENvIε. 33 constitutum est, natalibus non tificere main numissionem. TIT Lus V.

DE LIBARTINI s.

D Misio s origo libertinorum. LIssari Ni sunt, qui ex iusta semisu e h manumi sunt. Manumissio mistem est de manu datio. Nani quamdiu aliquis in seruitute est , manui ct potestati suppositus est: & manumissus, liberatura

domini potestate. Quae res a iuregenIium originem sumsit: utpote quum iure natura li omnes liberi nascerentur, nec esset nota manumissio, cum feruitus esset incognita , sed postquam iure gentium seruitus ingeianuitatem iuuasit, secutum est beneficium manumissionis. Et cum vn communi nomine ci omnes homines appellarentutia, iure

tur.

bὶ Qui de facto in

seruitute fuit , licet vel maxime manumissus sit, non tamen Liboninin sed ingenuin est iuxta f. Mi. Di. praced,

'si Id non exprimit

Imperator, sed ut ex antecedentibus liquet, ia-berorum nomen intelis

lexerit , quod in statu naturali non habet oinpositum, & huic demum applicari potest definitio in s. t. de l. persos. tradita. Vbi seruitus

invaluit. tiberiasis no men nouam accepit definitionem.

55쪽

iure gentium tria hominum genera esse coe perunt ' liberi, α his contrarium , serui, α tertium genus, libertini, qui, desieranι

Quibin modis manumitιitur I. Multis autem modis manumissio pro cedit ; aut enim ex sacris constitutionibus

in sacrosanctis ecclesiis, aut vindicta, ct aut inter amicos, m aut per epistolanias n) aut per testamentum , aut per aliam quamlibet ultimam voluntatem. Sed & aisi iis Quando sub aspectu plebis, adsistenti.

hus Christianorum an tistibus, domini seruos manumittunt, interv. niente qualicunque scriptura. l. 3. C. de his quii celeg manum. Formulas antiquas huius manumiissionis habent F o N E R i v a lib. i. 'DE . e. 4. at EvΑRD. Lib. . Far. c. 'a

l) Erat haec virgu la quaedam , quam lictor manumittendi serui capiti imponens . . undem seruum in liber. talem vindicabat, dicens quaedam verba solennia: me hom/nem obersm s. Folo.

missa postmodum est praesentia lictoris i. P.

a manum. Find. imo de verborum solennitas. L I. eod.

eos manumittere, δe lis bertatem seruω suo dare malebat, ei licebar, quinque testibus adhibἱ-tis, suam explanare vo luntatem, &, quod liberum eum esse voluerit, declarare , ut ait Imperator In L pnie. 2. C. d. Iatis. tiberiat. to

lend.

- Testibus quinque adhibitis , qui epi

56쪽

liis multis modis o libertas seruo competere potest, qui tam ex veteribus , quam ex nostris constitutionibus introducti sint. Vbi re quando manumitti res ZII. Senii vero a dominis semper ρὶ manumitti solent: adeo ut vel in transtru manumittantur: veluti cum Praetor, aut Prae ses, aut Proconsul, in balaeum, vel in thea.

trum eant.

De libertinorum diuisione sublasa. . III. Libertinorum autem status triperti

tus antea fuerat. Nam,qui manumittebantur , modo maiorem iustam libertatem. eonsequebantur. ix fiebant ciues Rom mi o

xus M. I. tit. I. S. 2.eoniarii a ιbitionem cum domini libertatis dandae gratia seruum conuiuio adhibebant.

Huic similis est, qui In

s. a. de adopt. traditur, ii dominus , altis Interinvenientibus, seruum s Litiis suum nomina uerit. Denique irregula. Hs prorsus modus est, qui in s. t. de noxatib. a ιον. reseItur, quo ser-ura oceasione delicti commissi auxitio 'rato ris,etiam inuito domino. manumIttitur, De aliIs modis , corumque iure antiquo agit S t.

ρ Resertur manu missio inter actua solum eta, ta iurisdicti nis .

quorum haec peculiaris ratio est, quod quouis die, etiam non iuridico , peragi possint, nee

requirant magistratus competentiam, adeo ut magistratus eosdem . . 'B x ram

57쪽

36 Lia. I. TI T. V. modo minorem, di Latini ex lege Iunia Norbana fiebant: modo infeνiorom ὁ α fie-hant, ex lege Aelia Sentia, deditisu. q Sed

tam semetipso peragere queat. l. 1. de manumsi. Findi ei. Denique hoe quoque iis peculiare est, quod non praecise pro rν nati , sed quouis loco expediri queant,

uersa libertinorum conditio ex antiquo statu subditorum imperii Romani. l. Inter hos primarii erant elues Roma.n . Latini quidem in scietatem a Romanis inloti erant, unde &seu Latini dicti i iure

tamen ciuium Romanorum deteriore utebantur, ut plenius do. cet Si GON ius de an-xi . iure Italia. I incqui,cum essent ciues Romani , in eo&-- Lati-n- mittebantur, quandam capitis diminutionem,teste CicER NE pro Gcιna,incurrebant, itule dicti Latini colona

ris. Denique 2 assimaeonditio erat eoruma, qui non foedere sed deis disione in fidem vene rant, qualis erat pro sinetalium conditio. vid. SIGON. de aut fa

dam ab A vGus et ad libertinorum statim tracta est. Gues Romam enim fiebant, in Hcta , eensi aut te mento manumissi. vid. VLνIA N. infragm. tu. . s. c. Latini ad simi litudinem antiqua lati nuatis, quae in coloniis missa est, introducta esse dicitur. in Li. ρν. C. de meis. Liberi. rostend. qua les erant inter amicoamanumissi, aut per epi solam vel mensam viae T H g o p Hi L. in ρα- raph. b. t. Hi nee testari poterant nee ex testamento capiebant, sed ut serui moriebantur, &i quasi seruorum, bona Forum , iure quodammod opeculii,ex lege su-nia Norbana manumisissores

58쪽

DE LIBERTINI .

Sed quoniam dedititioνum quidem pessima

conditio iam ex multis temporibus in desuetudinem abierat; Latinorum vero norimen non frequentabatur: ideoque nostra

pietas omnia augere , ct in meliorem si tum reducere desiderans, duabus constitu tionibus hoc emendauit , ct in pristinum s latum reduxit, quia re a primis urbis Romae cunabulis una atque simplex libertas competebat, id est , eadein, quam habebat manumissor: nisi quod, sei licet, libertinus

sit, qui manumittitur, licet manumissor ingenuus sit. Et dedititios quidem per constitutionem nostram expulimus, quam promulgauimus inter nostrus decisiones e per quas, si gerense nobis TRIBONIANO, viro excelso, suaestore nostro , antiqui imris altercationes ν placauimus, Latinos

autem sores detinebant , ut traflit Imperator in F. sitim. de suete C. ιιεν- ear. Denique dessiti

l/orum numero erant,

quibus vestigia seu- stigmata inusta erant , vel aliis modis in servitute pessime habiti, traditis ab v x P A No eis. Ioc. S. I i. qui ius civitatis Romanae, quod magno in pretio erat,nunis

quam consequi Poterant, teste Car. lis. Diit. I. g. 4. quod opti me legeΛeliaSentia cau . tum erat, ne quibus uis pessimis spurcissi.

misque seruis tua civita tis sublime communi

caretur.

νὶ Ex tot ICtorum sectis ortas, quae aeque facile inter ICtos oriri potuere , uti quidem inter Theologos Medicos de Philolophos, ma

59쪽

LIB. I. TIT. VI. autem Iunianos, ct omnem, quae cima eo fuerat, obs eruantiam , alia constitutione, per eiusdem Quaestoris suggestionem, co reximus ; qum inter imperiales radiat sania mones. Et omnes libertos, nullo nee ratu manumissi nee domini manumittentis, nec in manumissionis modo discrimine habito , sicut iam antea obseruabatur; γ ciuitate Romana decorauimus: multis modii

additis, per quos possit libertas seruis cum eiultate Romana, s quae sola est in prae

senti, praestari. Ti TvLvs VI.

OVI, ET EX QUIBUS CAvs Is

POSSUNT. De manumittente in fraudem creditoνum. I On tamen cuicunque volenti manuis

mittere licet, nam is, qui in fraudem creditorum manumittit, nihil agit: ι quiaxime postquam responsa prudentum authenisticam auctoritatem ac ceperunt Vid. M ERIL L. M. I. Obse Μ. e. 2.

lius fieri poterat, quod

splendor iuris eluitatis Romaua, quod Olim e iam Regibus datum et . admodum decreuerat.

Videtur ergo

manumissio 'clo iure nulla esse, nec demum reuocari, ut res aliae in fraudem creditorum alienam

60쪽

quia lex Aelia Sentia impedit libertatem. De seruo instituto cum libertate. I. Licet autem domino, qui soluendo non est, in testainento seruum suuIn cum libertate cu heredem instituere, ut libet - fiat, haresque ei solus re nerassarius ' si modo ei nenio alius ex eo testaenenio haeres extiterit: aut quia nemo haetes scriptus sit , aut quia is, qui scriptus est, qualibet ex causa haeres ei non extiterit. Idque eadem

lege Aelia Sentia prouisum est , & recte.

Valde enim prospieiendum erat, ut egentes homines, quibus alius haeres extiturus no esset, vel teruum sevira necessarium haeredem haberent, qui satisfacturus esset creditoribus : aut, hoc eo non faciente, creditores res haereditari asserui nomine vendant,

lienatae. Et tamen In liri. C. qui manumit. non pag. libet tales per leogem Aeliam Sentiam reis uocari, de iii l. l. f. a. D. quι N a quiri mamnum. reialndi &iri l. v. f. s. o I. ι retrahi dicuntur , unde probabiliter FRANe Is cvs B x o x v s ad h. m. docet, libertatem in fraudem creditorum datam,

non fuisse ipso iure nul-

Iam a

tia se accommodauer ead ius antiquum forma. larium , ct naturam semborum virectorum', adineoque 'constituerat, tobenas seruo nomina.

sim daretur, teste U L-