장음표시 사용
681쪽
ciuile nesciat: qui, ut libro tertio diximus, liqueinexperiatur O conueniatur. moniam igitur actionis,quae ciuilibus'ccessoribus dantur , hoc est,haeredibus , perpetuaesunt Porro edi bonorum possessor, O quiuis alius,qui redis instis obtinet, quod genus est is, cui ex Sae.Trebelliano reditas resiluta est, pes sionem sibi hoedis nomen vindicano ideo , ut per omnia imo uevera sis, necessarium est. visum est , υς quema modum a tiones,quae haeredibus coibpetunt , ita O eae quae bonorum possessoribus dantur, peue tur 4s nt. Sed es furti manifesti amo,quamuis Praetoria sit perpetua tamen efii, quoniam absurdissimum id erat O iniquissimum, ut gnno eis evnscriberetur.Sed dixerit hic aliquis mihi: qui ct lex duodecim Tabularum furti actionem
nouit: quomodo tu igitur eam Praetoriam vocas ΘVerum haee est restonsio Lex duodecim Tabula vum,quum furti actionem daret,capitalem in furem pgnam constituit,Praetor vero pecuniariam. Quoniam erga Ius, quod ex lege duodecim Tabularum veni propter asseritate explosum est magis Iure Praetorio utimur bustum enim erat , ut qui inpecunia lavet, in pecunia plecter turi ideo Praetoriam furti actionem vocamus . Hanc quo' Ob causam perpetuam esse placuit. Quoniam iniquum putauit Putoriis in utroque
furibus auxilium ferret, simul O poenam, P
capitalis erat , in pecuniariam vertentio amonem,quae perpetua fuisset,aimalem faciens.m odigitur ad actionis perpetuitatem attinebat,id in
682쪽
. - Α R G V M . ex maleficijs dantur actiones pqnales tum Cicies,tum Praetoriae aduersus delinquentis haeredes minime competunt: haeredibus autem offensi , praeter unam iniuriarum actionem , aduersus delinouentem conceduntur. Quς au tem ex contractu deicendunt, aduersus haeredes indubie competunt, praeter eam,quae de dolo est, si nihil ad ii redes idis os peruenerit , alioqui quatenus peruenerit dabiatur.Hoc tame pro regula obseruadum est, ut quae transitoriae actiones aduersus haeredes non sunt, si
tamen iis a principalibus personis contestata filii, t ansitoriae efficientur. 0rro non omnis aut nobis competit,aut contra nos datur ue Iure Civili, iaue a Praetore e etiam haeredibus aut contra haer
des datur.Et ut rem quam simplicissime expona
amonum aliae ex delicto nascuntur , alis ex contractu . suae ex delicto dantur , contra haeredes non transeunt. Mi enim certissima Iuris re 'ta, qua dicimus : Amones ponales ex delims in haeredes non dari: v eluti furti, vi bonorum rapto rum,iniuriarum,o legis Aquiliae. Sed haeredibus u competunt, excepta actione iniuriarum,
O si qua est alia huic similis, veluti actio in fa
Etam,quae tunc comperit, quum sine venia patronus in ius vocatus est. Et ratio quidem in prominptu est.2 am quoties delictum Nunais etrus, qui moriturus erat, minuit et tunc O haeres vi quisus es ipse sitiligere, delicto poterit. Quod a ridis inamonefurti,vi bonorum raptorum tesque Aquiliae. Actionem enim iniuriarum quum iniuria,quae mihi illata est, nullum fortunis meis damnum attulerit, merita lares,ut potas
683쪽
TITVLVS XII. . sset, ipse non si non habebit.Idem in illa in fa
ctum actione.Actione, vero quae ex contractu nascuntur citra impedimentum , haeredibus O is
haeredes dabuntur.Videa tamen interdum, ubi nec actio ex contractu in haeredes detur. Namsi rem aliquam apud te deposuerimac deinde doti tuo vel omnino interisersa fuerit, vel deterior ficta,nec inde emolumeti aliquid ad haeredem timperuenerit,actione depositi non tenebitur. Et tamen depositum co/itractus est . Ps ales autem actiones . quas supra diximus in hyedes non transmitii: o si vitiis principalibus contestatae fuerint, circa impedimentum, O inter haeredes
A R G V M. Qui pendente iudicio bonam fidem agnouerit,& actori satisfecerit, ab iudicij obseruatione absolui debet. Hinc & vulgo iactatum: indicia absolu
Iri,quae de iudicῆs dicta suti et illud necesse est
addere :si is, qui cum agitur,bonam sidem agnoscens actori satisfecerit, idest aut id quod debet,aut rem,quae ab eopetitur, reddideris: nihil opus ea cumpropterea codemnari , quod iis cum eo conte rata sit.Sed pudori eius ignoscimus, O absolutisne eum dignamur: quanuis accipiendi' iudicii Iitiis contem tempore in ea causa fuerit , ut damnari deberet.Et hoc illud scilicet est, quod vulgo iactatur, omnia iudicia se absoluto νia .Hoc e itermisium ea Iudici ante condemnationem reum,qui bonam sidem agnoscat,ab actis ne liberatum .smittere.
684쪽
ARGUM.Absoluto actionii tractatu, quae uelut arma sunt actorum exceptionum quae in reo clypei loco bentur,vim atque naturam traditurus,reninnitione atque exemplis palam Imperator facie.
J Vum dictum sit de actionibus: eg.
sep eos est ut o de exceptionibus dicamus, quae defendendorum rarum gratia , quibuscum agitur ,- comparatae,nt. Et quid est emeeptio 3 Est Iudicialis quaedam allegatio reo comperem,aduersus actionem,qur Iure quidem Cis, ii incax 'sed natura iniquas vires habeat: veluti rem exemplo ostendam) metu tibi iniem, curaui , ut promitteres mihi te daturum centum aureos. Aut dolo aggresιs , o te illectum perduxi , ut promitteres aliquid . Aut etiam per errorem quum debere te putares , promisisti ea mihi stipulanti, ut mihi credebas deberi. sdam uioibulatio Umsuam explicuerit, obligarion que verborum pepererit,er assionem, quae ex ea nascitur : ut ego iam es acem tecum habeam ex stipulam actionem, aut etiam condictisn , t men quia iniquum est,ut quod non debeas id proptere regulas Iurissoluere cogaris , ideo mihi ex stipulatione agenti,exceptione oppones: Si non per metum promisimul, Si non per errorem dare tibi spopondi. Ecce aHis iure ciuili valebat , sed quoniam natura iniquu erat ut ualeret, data est ubi exceptis, qua telsum iuuarepo .HAEc au-
685쪽
Exceptione non numeratae & non 'receptae pecuniae, ei subueniri solet, qui spe numerationis filiu-ret, scripto stipulatione etiam interposita,mutuum accepisse confessus semel est si modo intra sua temPora opportune usus fueritia, i . Uε
tum a me a reos mutuo rogabas , Promisi
id facere. Tu igitur priusquam pecuniam exhiberram literas stipulationis mihi dedisb.Quibus a cepta, receli mefacturum,ut postridie tibi pecimnia numeraret-r:Μefeci tamen.POH hre, temporis aliquantum praeterse. Ego quum scirem eseacem esses ulationem, condimone tecum age- ixe coepi, velut exstipulatione prUter exactam prictami iuris rationem . Verum quoniam inia quum est condemnari te, ut pote non seq-ra nu meratione:exceptis tibi dabitur,quam Iurisadiim fulti vocant,Pecunia no numerais . Et olim quiadem exceptio hyc usque ad quinquennium On ni poterat, sed hodie mi supra libro tertis disiamus Titu.xxi. quis de literarum obligatione age τ uo cc situtis Imperatoris nostri ad bis nium eam coangustauit . fissi ita si intra bis, nium agam, exceptio mihi obstabit: eo vero et Ese , exceptis reo non dabitur. A R G v M.
Pacti de non petendo exceptio, et si obli ti nem non perimit,effectum tamen eius collidit.
HVic O illa speciei similis est: Centuis tibi
aureos mutum dedi. Post tempus aliquod terea.
686쪽
ueni, ne quod mahi deberes peterem. Pactum hoc ipso iure condi nem nonperimis,n'oniam iiii iuris est actis . sed adhuc Iure ciuili Obliga tus mora. Poniam ergo e ax mssii est c-ditai rectes intindos apparet te dare oportere : tamen iura nourg do, pactionibus meis
adisersans,ac modo remittens,nunc iterumperera
Iusiurandi quoque exceptioue obligatione ipso Iure non tollit, nec liberationem iuranti affert: sed ea opposita tutus, qui iurauerit,& indemnis seruabitur. Ea autem non in actionibus in persona g. Ae modo,veru etiam in realibus quoque locu habet.
rue si - ebia Emum mihi alis is aureos debebat. Pet re ab eo crpi quod mihi debebat. 2Xς uis illese quisl am debere.Iusiurandum ei detuli. Iurauit se nihil debere, Nihilominus saluae e o mihi est codictio.Quemadmodum enim tactum, ita O Iusturandum, actionem ipse im, e non extinguis. Verum, quondam absurdum equi ego cum eo agendo, deperiurio ipsius quaeram, iussu rei exceptio mihi obmbit. Quo-miam dicetis, qui cum agetur: Si non iuraui,nihil me tibi debere. Ponsium autem in actionibus inpersonamsed O in actionibus in rem exceptiones opponipossunt: veluti,tenebas rem, quae lad me pertinet: persequi eam abs te volui.Tu vero tuam esse asseuerabas, Iusiurandum tibi detuti.Iurasti te esse dominum. Si deinde ego tecuri in rem agere covero nam adhuc actis miti
687쪽
competis, φιoniam iusiuradum dominium meum mn extinxit ex aequitate naturali, exceptio Iu- . .
.i Sententia absolutionein rei cotinens,siue in rea Ii,siue perionali tota sit, obligationem iure ipso non perimit,exceptionem tamen rei iudicatae absoluto,si deinceps conmentatur, parit. A ctio mitu aliqua tecum erat in rem aut m
personam. Agere hac institui . Et victus sithiujum e quod iudici obreptumfuerit,aut ego me dicio. nimia celeritate prscipitauerim , siue qd Iudex malepronuntiauerit. n es dubium; quin actiones mihi e caces, maneat.Si tamen iterumpet re espero, ceptione rei iudicataesubmouebor . A R G V M .
Exceptiones aut Iure Civili, eiusque partibus, aut Praetorio introductae sunt: unde fit, ut Civiles liae , aliae Praetoriae dicantur. harum autem omnium aut perpetuae sunt,siue peremptoriae: aut te- porales,siue dilatoriae. iid autem unaquaeque sit, dc finitionibus & aptissimis exemplis hic facile
exempla enumerasi est scis it , ex quibM exceptiones nascantur.Porro sunt alis moim g Iate
ac variα causae , quae exceptiones admittant. ex
Sed ea plenius perfectius 1 ex Dissi,
Pandectis discemus . Enimuero illuusciendum est , exceptionum alias se ex legibus , alias exus , quae legis vim obtinent , introductas se, τοῦ S. c. aut Principum constitutionibus, alias item Praetorem inuenisse. nium autem exce
688쪽
4Apel Viae dicunturialiae temporatis,sive dilatoriae. DiM peremptori esunt,qus inperpetuum ob m actor O ver actione perranunt: quia. vires actionis resoluant. lis es doli exceptio,o quod in tus causa, opacti conuenti, guum ita conuenitne υnqua a debitore quod mihi deberet peterem. Temporales autem sunt quae ad ce tum tempus
obfiat: qualis est teporari,pacti exceptio,quum.
--χ: eonveni nev q, ad quinque annos debitum p terem: quoniam insta rempus hoc Obriat mihi
exceptio ,sed eo elapso , extinguitur. Itaque si intra annum ut dictum esto agere velim , Ob flabi milupraeimpacti exceptio, aut alia quae, Mis similis. Atque ideo actionem in quinquen- uum differre debeo,opositempus agere. et caminde dilatoriae dicuntur,quod re differant.Quod si intra tempora quinet, annorum ag e pergam, ita mecum in animo ratione subducens ,si ilium praecipitem doe ante diem O iudici obrepere ρονero: iam inde confestim , id quod mihi debetur, consequar: vero temporari, illius pacti Me pilo mihi obstabis , necesse erit omnino , ut is Uinque tum consequi liceat qui apud sese iuscemodi cogitasionem instituet, non recte sibi: mintur consultum ire. 2 am intra tempora submouebitur per exceptionem pacti,ct post temp ra,si pergat agere , habebit aduersum se exceptionem rei iudicatae: quoniam haec peremptoria es. m illud in uniuersum sciendum est,per exceptionem ι flatoriam quae semel opina esco
fueri hoc est actorem a iudicis repellere potue-υς ,leremptoriam exceptionem acquiris. Hunc:
689쪽
sthur in modum totam litem actor amittit. Sed olim haec tu Ῥι fuerunt. Hodie vero Imperator
noster Sancti ut tam iniquae huic subtilitati locum esse noluit.Sed constituis, ut qui aut ita stipulatus est, Post quinquennium mihi darestondes: aut qui mutuum dedi edi pactum deinde eis debitore fecit, ne intra quini annos id ab eo poteret: si ante quinquennium velflipulationi issee rum, vel in pactum deductum agat: locum in eo haberet Zenonis constitutio, quam de dis edidi qui tempore plus peterent. Hac autem ita cauetur,ut qui tale aliquid deliquit, ct ante triennium frae,quam quinquennium exire:quod vel in Eripulationem deductum,vel pacto indultum fuerit,etit : nihil inde consequatur emolumenti, sed aduersus eum procripta tempora duplicentur,ct ipse sexennium expectare cogatur.Sed Ovt quum agere peracto sexennio vole ita suum actor recipiat,si impensis ac sumptus,quos is,qui
ante tempus conuentus era fecerit,ei restituerit. Hoc enim modo prudentiores facti creditores, rempora ac inducias, quas ipsi dederint,non tam facile contemnent. A R G V M . Tertiam hic exceptionum diuisione tradit quae
est, quod dilatoriarum exceptionum aliae ex re, aliae ex Iitigantis persona naIcantur.
DIlatariaru autem exceptionum, alis ex re, aliae ex pisena nascutur.Et exre quide,ut teporardipis exceptio. persona vero,ψ procuratoriae Veluti si quis per milite aut formina agere veli exceptione. n ubmouebitur. Nam miles quum sotu sedi ψως armoris Audio eo exercμ
690쪽
tio dare,ne pro patre Pidem aut matre,imo nistro uxore, cit anuisseruum haberet rescriptum, procuratorio nomine agerepotest.Pro se vero agere non prohibetur. Nam id legibus,rrae de re militari lataesunt, non repugnar. A R G V M.
Infamia multis modis incurritur,ob quam olim variae pςnae inductae fuerant , atqueFnter caeteras haec frequentissima fuit,ut qui semel infamis esset, ad actus legitimos aut honores iron admitteretur. Ac proinde in famia procuratorem a iudicio repellebat olim,hodie vero infamiae exceptio in procuratore,vel ut ab usu reiecta,uon attenditur. g.Eas
SVni es aliae dilatoriae meeptiones, quae ex
personis nascatur: μ' procvratoribus ex cau
sa infamis opponi solent. Porro quid id sit, dicere
operae pretium ea. Tu vero haec habe in modum cuiusdam fraeniae ins ectionis. Si quis aut deps ti aut iniuriarum condemnatus fuerit , infamis sit.Is autem cui infamis nota inusta e 3, multis asscitur pgnis. tam ne, in Sena: m allegi, ne, Decurio creari, neque militia nomen dare , n que aduocationes subiresneque proeπiator cuiusquam se, neque si agat,procuratta m constitue re potest Ouam tamen sirem torse nonlrohibetur te, sequi. His ita instectis,uide 1june deinceps requam agimus. Voleva m tecum agere. Infame alis quem procuratorem conriitui, aut quum is integrae famς esset , ego infamis eram. Infamis excostio obstabis . Dicet. i. is , tum quo agetur : Si tu procurator non infamis es,aut certe non ab infami datus es . Et est haec exceptio dilatoria ex per siana nascens cile eri autem dilatorias h. emiscelliones