장음표시 사용
341쪽
33 o Commentaria in Librum Tarat dinis n. Cap. XVII.
4 Vade. 8c loquere David seruo meo: Haec dicit Dominus: Non aedisieabis tu mihi domum ad habitandum. q. Neque enim mansi in domo, ex eo tempore quo eduxi Israel.vsque ad diem hanc. sed sui is per mutans loca tabernaculi. &in tentorio, 6. manens cum omni Israel. Numquid locutus sum saltem viri iudicum Israel quibus praeceperam ut pascerent populum meum.& dixi: Quare non aedificastis mihi domum cedrinam 3 7. Nunc itaque sic loqueris adseruum meum Dauid i Haec dicit Dominus exercituum: Ego tuli te, cum in pascuis seque- ruris gregem ut ullas dux populi mei Israel. 9. Et sui tecum quocumque perrexisti:& interseci omnes inimicos tuos coram te, fecique tibi nomen quasi unius magnorum , qui celebrantur in terra. 9. Et dedi locum populo meo Israel: plantabitur.& habitabit in eo &vltra non commouebitur di nec si iij iniquitatis atterent eos.sicut a principio. Io. ex diebus quibus dedi iudices opulo meo Israel.&humiliavi uniuersos inimicos tuos. Annuntio ergo tibi quod aedificaturus sit tibi Dominus domum . it. Cumque impleueris dies tuos ut vadas ad patres tuos suscitabo semen tuum post te. quod erit de filiis tuis: & stabiliam regnum eius. i 2. Jpse aedifieabit mihi domum .&firmabo solium eius usque in aeternum. I 3. Ego ero ei in patrem , Ripse erit mihi in filium: demiserico diam meam non auferam ab eo. sicut abstuli ab eo qui ante te fuit. 14. Et sta- ituam eum in domo mea, ct in regno meo. usque in sempiternum:& thronus eius erit firmissimus in perpetuum. i . Juxta omnia verba haec, M iuxta uniuersam visonem istam,sc locutusest Nathan ad David. 16. Cunidue venisset rex Da- 'uid.& sedisset coram Domino dixit: Quis ego sum Domine Deus. dc quae domus mea. ut praestares mihi taliat i . Sed de hoc parum visum est in conspectu tuo. ideoque ita utus es super domum servi tui etiam in suturum i id fecisti me spectabilem super omnes homines. mine Deus. 38. Quid ultra addere potest David.cum ita gloriscaueris seruum tuum .dc cognoueris eum I9. Domine propter famulum tuum iuxta cor tuum secisti omnem magnificentiam hanc, ct nota esse voluisti uniuersa magnalia. xo. Domine. non est smilis tui : et non est alius Deus absque triex omnibus quos audiuimus auribus nostris. eta. Quis enim est alius. ut populus tuus Israel gens una in terra, ad quam perrexit Deus, ut liber ret,st saceret populum sibi & magnitudine sua atque terroribus eiiceret nationes a facie eius quem de aegypto liberarat3 11. Et posuisti populum tuum Israel tibi in populum usque in aeternum,& tu Domine factus es Deus eis. Σ3. Nunc igitur Domine sermo.quem locutus es famulo tuo.& super domum eius confirmetur in perpetuum δε fac scut locutus es. 1 . Permaneatque ' magnificetur nomen tuum usque in sempiternum t ' dicatur: Dominus exercituum Deus Is rael. de domus David serui eius permanens coram eo. 23. Tu enim Dominus Deus meus reuelasti auriculam servi tui. ut aedificares ei domum: & idcircb inuenit seruus tuus fiduciam.ut oret coram te. 26. Nunc ergo Domine, tu es Deus:& locutus es ad seruum tuum tanta beneficia. 27. Et coepisti benedicere domui servi tui, vet sit semper coram te: te enim Domine benedicente, nedicta erit in perpetuum.
Oe eaput explicui 2.Rest. . A ET DEDi Locvri Poputo Hro Isis a LL,in Chananeta.expulsis prioribus estis inc sis, cilicet Impiis Chananaei in qua. PLANTA.nietvxJid est firmiter habitabit instat plantae de
arbori, solide in terra sua radicatae. ut ab ea non diuellatur, nec in semitutem red auara γε dianitis Ammoniti Moabiti syn Philisthaeis. vii redactus sim saepius tempore Iudicum , ut
sequitur. intestige dc Mnudi conditionem si ilia
tam si videlicet Israel me in Deum suum colat, nec ad idola vitiaque deflectat: unde quia post Dauidem ad ea deflexi hine merit a Deo ita dem traditus nit in praedam Gentibus, praesese tim Assyriis di Babyloniis.
id est benevole de secreto mihi, utpote amiaco tuo reuelasti, de quasi in aurem dixisti ma
pnifica bona quae mihi promisisti, quaeque hie
342쪽
Commentaria in Librum I. Paralipomenon. Cap.TVIII. 33i
r. FActum est autem post haec, is percuteret David Philisthii m. ct humiliaret
tolleret Geth ct filias eius, de manu Philisthi im. α. percutereth Moals serent Moabitae servi David, osserentes ei munera. 3. Eo tempore percussit David etiam Adar er regem Soba regionis Hemath , uuando perrexit ut dilataret imperium suum usque ad flumen Euphraten. q. cepit. ergo David mille quadrigas eius, id septem millia equitum, ac viginti millia virorum oeditum.
rubneruauitque omnes equos curruum, exceptis centum quadrigis.quas reseruauit
ibi. s. .,uperuenit autem dc Drus Damaicenus, ut auxilium praeberet Adarerat regi Soba: sed & huius percussit David viginti duo millia virorum. 6. Et posuit milites in Damasco, ut Syria quoque serti iret sibi & Osserret munera. Adiuuitque cum Dominus in cunctis ad quae nerrexerat. 7. Tulit quoque David pharetras aureas. quas habuerant servi Adarrare.& attulit eas in Ieruialem. 8. Necia non de Thebath de Chun urbibus Adarezer, aeris plurimum, de quo secit Salomon mare aeneum & Columnas.' vasa aene: L 9. Quod cum audisset Thou Rex Hemath . percussisse videlicet Dauid o nnem exercitum Adar er regis Soba. Io milit Adoram filium suum ad regem David.ut postularet ab eo Pacem, & conserat luetur ei quod percussisset&expugnasset Adarezer:aduersarius quippe erat hoc Adarezer. tr. Sed & omnia vasa aureacturgentea aenea conlacrauit David rex Domino cum argento & auro.quod tulerat ex uniuersis gentibus, tam de Idumae i.& Moab.& siliis Ammon quam de Philisthi im & Amasec. I x. Abisai ve ro filius Sarviae percussit Edom in Valle Salinarum. decem&octo millia, i . M constituit in Edom praesidium,ut seruiret Idumaea Dauid : saluauitque Dominus David in cunctis. ad quae perrexerat. I . Regnauit ergo David super unia uersum Israel.& faciebat iudicium atque iustitiam cuneto populo suo. is. Por ro Ioab filius Sarviae erat super exercitum. Sc Iosaphat filius Ahilud a commentariis. i6. Sadoc autem filius Achitob. & Ahimelec filius Abiathar, sacerdotes:& Suia scriba. i . Banaias quoque filius Ioiadae super legiones Cerethi. ct Phe Iethii porro silij Dauid primi ad manum regis,DIOe eaput idem est cum capa. Iil .Reg. 1 akbi illud exposui.
x. Mai. ia. iduui ςxiv.lo,ocvtita dicam cilis. A Ani Molle Metius AararaARI Hebraestabimis. Septuag. a. bimelech. Affines enim de .icinae sint He aleae litterae a de a. reuoahim ech, hie est genitivi casus: nam Abiathae filius Ahimelech erat sacerdos, id est Pontifex Dauidis una eum Sadoe; nisi malis hune Ahimmelech suisse filium Abiatharis, qui pro parente sene vel aliis oecupato, subinde eum Sidoc pontificatu sunctus sit, uti secere filii Heli de
Samuelis. I. Reg. 2.I2ace.8.3.Idque ita sinum esse sam colligitur ex 24.V.6.
343쪽
ommentaria in t eum L manat omenon. cap. XII,
LI Anois rex EAmmon legatos varidis deturpam illud te quare mauid ricto eum inus- ritiae eum oris ei auxiliantibi prosterniti I. Λ Ccidit autem ut moreretur Naas rex siliorum Ammon . & regnaret filius eius pro eo. x. Dixitque David: Faciam misericordiam cum Hanon s-lio Naas: praestitit enim mihi pater et iis gratiam.Misitque David nuntios ad consolandum eum super morte patris siti. i cum peruenissent in terram filioruin Ammon ut consolarentur Hanon. 3. dixerunt principes filiorum Ammon d Hanon : Tu forsitan putas quod Dauid honoris causa in patrem tuum miterit qui Consolentur te: nec animaduertis quod ut explorent,& inuestigent, &scrutentur terram tuam. venerint ad te serui eius. 4. Igitur Hanon pueros Dauid decaluauit, & rasit. & praecidit tunicas eorum a natibus usque ad pedes & dimisi eos. . Qiii cum abiissent.& hoc mandassent Dauid .misit in occursiim eorum grandem enim contumeliam fiastinuerant) rc praecepit ut maperent in tericho donec cresceret barba eorum,& tunc reuerterentur. 6. Videntes autem silii Ammon. quod iniuriam fecissent David tam Hanon. quam reliquus populus. miserunt mille talenta argenti, ut conducerent sibi de Mesopotamia,& de Syria Maacha. rc de Soba currus & equites. 7. Conduxeruntque triginta duo millia curruum.®em Maacha cum populo eius. Qui cum venissent. casti ametati sunt e regione Medaba. Filij quoque Ammon congregati de urbibus sitis, venerunt ad bellum. 8. Quod cum audisset David.mist Joab. & omnem exercitum virorum sortium: 9. egressique si ij Ammon. direxerunt aciem iuxta portam ciuitatis: reges autem,qui ad auxilium eius venerant, separatim in agro steterunt. Io. Jgitur
Ioab. intelligens bellum ex aduersa & post tergum contra se fieri. elegit viros sortissimos de uniues Jsrael.& perrexit contra Syrum. II. Reliquam autem partem populi dedit sub manu Abisai fratris siti:& perrexerunt contra filios Ammon. xx. Dixitque: Si vicerit me Syrus auxilio eris militi si autem si perauerint te s-lij Ammon, ero tibi in praesidium. i 3. Confortare & agamus viriliter pro pomulo nostro. 8c pro Vrbibus Dei nostri: Dominus autem, quod in conspectu seo bonum est. faciet. Iq. Perrexit ergo Ioab. 5: populus qui cum eo erat.contra ' rum ad praelium&fugauit eos. is. Porro filii Ammon videntes quod suginset Syrus ipsi quoque iugerunt Abisai fratrem eius.k ingressi sunt ciuitatem: reuersiisque est etiam Joab in Ierusalem. is. Videns autem Syrus quod cecidisset coram Israel, misit nuntios id adduxit Syrum qui erat trans suuium: Sophach autem princeps militiae Adareeter.erat dux eorum. I 7. mod cum nuntiatum esset David, congregauit uniuersum Israel,& transivit Jordanem. irruitque in eos, ct direxit ex aduerso aciem . illis contra pugnantibus. I 8 Fugit autem Syrus Israel, ct interfecit David de Syris septem millia currulim. ' quadraginta millia peditum. R Sophach exercitus principem. 19. Videntes autem servi Adaroer se ab Israel esse superatos transfugerunt ad David, ct servierunt ei: noluitque ultra Syria auxilium praebere siliis Ammon. DEc ivviτJHebri a
sit,scilicet dimidiam capitis comam re baru
ii A cvaxvvMJ id est eouirum ex curtibus salis eatis depugnantium. Est Metonymia. ponitur
enim continens pro contento . puta currus pro
missile euruli. Atque olim saepe singuli milites
potensoressuum habebant eum,m. sicut equutes sium habent equum ex quo depgnant. ρο-
hentium: nam cumis ipsi comburi queunt, attion interfici.
344쪽
Commentaria in Librum I. rasipomenon. CV XX. 333
sv NOPS Is CAPITI s. Ud mmonitus tribulis sinis comminuit; mox Mai. t m praeliis Nili χοι. sv at, in o erogantes occidit. r. FActum est autem post anni circulum, eo tempore quo solent reges ad bella
procedere, congregauit Ioab exercitum,& robur militiae, A vinauit terram filiorum Ammon i perrexitque de obsedit Rabba : porro David manebat in Ieru salem quando Ioab percussit Rabba,& destruxit eam. . 2. Tulit autem Dauid coronam Melchom de capite eius, ct inuenit in ea auri pondo taleritum, lepretiosissimas gemmas.fecitque sibi inde diadema : manubias quoque urbis plurimas tulit: r. populum aut . qui erat in ea eduxit:&fecit super eos tribulas. detrahas,& terrata carpenta transire ita ut diis aretur.& contererentur:sic secit Da nid cunctis urbibus filiorum Ammon: dcreuersas est cum omni populo suo in Ieru
salem. 4. Post haec initum est bellum in Gazer aduersum Philisthaeos, in quo percussit Sobochai Husathites.Saphai de genere Raphaim.& humiliavit eos. . Aliud quoque bellum gestum est aduersus Philisthaeos.io quo percussit Adeo datus filius Saltus Bethlehemites statrem Goliath Gethaei, cuius hastae lignum erat quasi liciatorium texentsum. 6. Sed & aliud bellum accidit in Geth, in quo fuit homo longissimus.senos habens digitos,id est. simul viginti qu. attuor, qui& ipse de Rapha fuerat stirpe generatus. 7. Hic Masphemavit Istael. & per cussit eum Ionatham filius Samaa fratris David. Hi sunt sil Rapha in Geth, qui ceciderunt in manu David & seruorum eius.
Hoec putidem est eum eap. o.& Iidib. Remubi illud explicui.
cnoMI Hebr. Mdram Np, id est νεν rerum scilicet Ammonitarum. ita dc Septuag. nam curatis idolorum,qualis erat Melchom, eombu renda erat cum ipsis idolis, uti iubetur Deut.7. quare ex ea coronam regalem sibi fabritare nequibat David.
id numerans populum. Deum ad iram pro eat, ac ex tribuν poenis a Seo oblatis messem eligit: quae proinde immissa multos ὸ megio tossit, sed tandem Pari oratione resacrificio Teum placando, am sesit. I. Consurrexit autem Satan contra Istaei. ct concitauit David, ut numeraret Israel. α. Dixitque David ad Ioab, ct ad principes populi: Ite, & numerate Israel a Bersabee usque Dan, dc asserte mihi numerum et sciam. 3. Responditque Ioab: Augeat Dominus populum sium centuplum.quam sunt; nonne domine mi rex, omnes servi tui sunt 3 quare hoc quaerit dominus meus, quod in peccatum reputetur Israeli 4. Sed sermo regis magis praeualuit; egressiasque est Ioab.&circuivit uniuersum Israel; Scre uersus est Ierusalem. s. Deditque Dauidi numerum eorum. quos circuierat; & inuentus est omnis numerus Israel, mille millia de centum millia virorum educentium gladium; de Iuda autem quadringenta septua inta millia bellatorum. 6. Nam Levi.& Beniamin non numerauit ; ω quoa loab inuitus exequeretur regis imperium. 7. Displicuit autem Deo quod iussum erat: de percussit Israel. 8. Dixitque David ad Deum: Peccaui nimis ut hoe facerem: obsecro auser iniquitatem servi tui, quia insipienter egi. 9. Et locutus est Dominus ad Gad Videntem Dauidis. dicens: Io.
de, oc loquere ad Dauid & dic ei: Haec dicit Dominus: Trium tibi optionem do:
345쪽
33 Commentarii, in Librum I. Tarahomenon. Cap. I.
Vnum,quod . volueris elige ' faciam tibi. ii. cumque venisset Gad ad Dauiis dixit ei: Haec dicit Dominus : Elige quod volucris: is . aut tribus annis lanae: aut tribus mensibus te iugere hostes tuos. &sladium eorum non posse euadere put tribus diebus gladium Domini. & pestilentiam versari in terra. & angelum Domini interficere in uniuersis sinibus Israel: nunc igitur vide qnid rejondeaei, qiii misit me. 1 et . Et dixit Dauid ad Gad: Ex omni parte me angustiae premunt: sed melius mini est, ut incidam in manus Domitis, quia muli unt miserationes eius quam in manus hominum. I . M isit ergo Dominus pestilentiam in Israel, & ceciderunt de Israel septuaginta millia virorum. 13. Misit quoque an sum in Ierusalem,ut percuteret eam: cumque percuteretur, id it Dominus. Amisertus est seper magnitudine mali:& imperauit angelo.qui percutiebat: Susii cit iam cesset manus tua. Porro angelus Doinini stabat iuxta aream ortiari Iebu-cei. i 6. . Leuansque David oculos suos, vidit angelum Domini stantem inter caelum S terram. & aginatum gladium in manu eius. & versum Contra Ierusa lem : & ceciderunt. tam ipse quam maiores natu vestiti ciliciis, proni in terram. i . Dixitque David ad Deum : γόnne ego sum qui iusti ut numeraretur populus: Ego.qui peccaui: ego qui malum feci iste grex quid comeruit Z Dominus Deus
meus, vertatur obsecro manus tua in me. ' in domum puris mei populus autem tuus non percutiatur. I 8. Angelus autem Domini praecepit Gad. vi diceret Dauidi ut ascenderet. extrueretque aliare Domino Deo in area Ornan Iebusaei. i9. Ascendit ergo Dauid iuxta sermonem Gad quem locutus ei fuerat ex nomi-re Domini. zo. Porro Ornan cum suspexisset,&vidisset angelum quattuorque si iij eius cum eo absconderunt se: nam eo tempore terebat in area triticum. a. I. Igitur clim veniret David ad Ornan , conspexit. cum Oi nan. ct processit ei obuiam de area: de adorauit eum pronus in terram. 12. Dixitque ei David: Da mihi locum areae tua'. ut aediscem in ea altare Domino: ita ut quantum valet argenti accipias. & cesi et plaga a populo. 23. Dixit autem Ornan ad Dauis Tolle. dc faciat dominus meus rex quodcumque ei. placet: sed a boues do in holocaustum. .& tribulas in ligna. triticum in sacrificium : omnia libens praebebo. 1 : Dixitque ei rex Davi h Nequaquam ita set . sed argentum dabo quantum valet: neque enim tibi auferre debeo, & sic offerre Domino holocausta gratuita. die. Diali ergo David Ornan pro loco siclos auri iustissimi ponderis sexcentos α 6. Et aedificauit ibi altare Domino: obtulitque holocausta, & pacisca,& inu uociivit Dominum, Sc exaudiuit eum in igne de caelo seper altare holocausti. 1 . Praecepitque Dominus angelo: ct conuertit gladium suu in Vaginam. 18. Protinus ergo David, videns quod exaudisset eum. Dominiis in area, Ornan Iebusaei, immolauit ibi victimam. 19. Tabernaculum autem Domini. quod fecerat Moyses in deserto.&altare holocaustorum.ea tempestate crat in excelso Gabaon. 3 o. Et non praeualuit David ire ad altare. ut ibi obsecraret Deum, nimio enim iuerat in timore perterritus,vidensgladium angeli Domini.
annorum; sed Davide tantam 'moratu deprecante Deus poenam moderatus est & ad tres aisnos redegit. Si e Gen. 18. Deus a quinquagin
ta iustis descendit ad decem, quos si inuendici
A in sodoma, et pepercisset; ae Ezechieli cap. q. deprecanti pro fimo humano, concedit bovi Eum in cibum. ORNAN J a. Reg.24.23. paululum inflexo nomine vocatur, Arrima, idemque re id est regulus siue princeps inter Iebusios.
346쪽
Commentaria in Librum I. Paral omenon. Ca TXII. 33 s
omnem materiam praeparat aI fabricam templi, eiusque idaeam a Deo acre tam trafit Salomoni, ae istum hortatur ut Deu emper religioia colat, atque monet principes ut eum in fabrica adiuuent.
r. est domus Dei. & hoc altare in holocaustum Israel. 2. Et praecepit ut congregarentur omnes proselyti de Terra Israel.& con stituit ex eis latomos ad caedenaia lapides 3c poliendos, ut aedificaretur domus Dei. 3. Ferrum quoque plurimum ad clauos ianuarum, & ad commissuras atque iuncturas praeparauit Dati id : ct aeris pondus innumerabile. q. Ligna quoque cedrina non poterant aestimati, quae Sidonii & Tyri j deportauerant ad D iuid. s. Et dixit D iuid:Salomon filius meus puer paruulas est & delicatus: lomus au
rem quam aedificari volo Domino. talis esse debet ut in cunctis regionibus nomi rietur: praeparabo ergo ei necessaria. Et ob hanc causam ante mortem suam omnes praeparauit impensas. 6. Vocavitque Salomonem filium suum: sc praecepit ei ut aedis daret domum Domino Deo Israel. 7. Dixitque D.iuid ad Salomonem: Fili mi. voluntatis meae fuit ut aedificarem domum nomini Domini Dei mei. 8. sed factus est sermo Domini ad me,dicens: Multu sanguinem est udisti Sc plurima bella bellasti: non poteris aedificare domum nomini meo, tanto effuso i inguine coram me: 9. filius, qui nascetur tibi .erit vir quierissimus: faciam enim cum requiescere ab omnibus inimicis suis per circuitum & ob hanc causam Paci
scias vocabitur 3c pacem & otium dabo in istaei cunctis diebus eius. io. 3 pie aedificabit domum nomini meo.& ipse erit mihi in silium.&ego ero illi in patrem firmaboque solium regni eius super Israel in aeternum. II. Nunc ergo fili mi, si Dominus tecum ' prosperare. & aedifica domum Domino Deo tuo, sicut locutus est de te. 12. Det quoque tibi Dominus prudentiam dc sensum, ut regere possis Israel.&custodire legem Domini Dei tui. I 3. Tunc enim proficere poteris, s custodieris mandata & iudicia. quae praecepit Dominus Moysi ut doceret
Israel: consortare ' viriliter age. ne timeas, neque paveas. Iq. Ecce ego in paupertate mea praeparaui imitatas domus Domini, auri talenta centum millia. α argenti mille millia talentorum: aeris vero & ferri non est pondus. vincitur enim numerus magnitudine, ligna& lapides praeparaui ad uniuerta impendia. is. Habes quoque plurimos artifices. latomos,& caementarios, artificesque lignorum, Romnium artium ad faciendum opus prudentissit nos. 16. in auro & argento &aere &serro cuius non est numerus. Surge igitur. ω lac ct crit Dominus tecum.
r . Praecepit quoque David cunctis principibus Jsrael, ut adiuuarent Salomo
nem silium suum. I 8. Cernitis inquiens, quod Dominus Deus vester vobis. cum sit, ct dederit vobis requiem per circuitum,& tradiderit omnes inimicos vestros in manus vestras. dc subiecta sit terra coram Domino, de coram populo eius. I9. Praebete igitur corda vestra ct animas vestras, ut quaenatis Dominum Deum vestrum Sc consurgite.& aediscate sanctuarium Domino Deo, ut introducatur arca foederis Domini, de vasa Domino consecrata in domum,quae aedificatur nomini Domini.
v M. t. o. c vis nouus DarJq.d. hoc loco, puta L J in atra O, n,quae est in monte Moria, i bet Deus condi templum. V SAxo uos puER mavvLvs Es Jq.d.Sal mon respectu tantae tali uiue magnificae fabricae templi est instar pueri paruuli: nam alioqui erat ipse iam viginti annorum.
est duodecim cum dimidio milliones librarum auri, quae faciunt mille ερ ducentos mi Lli es aureolum Francicorum: tantumdem A reliquest ei in argenteo, scilicet, Mi LLE Mi LM T LEN ARGENTI J quae faciunt totidem, scilicet suisse 5e ducentos milliones aureorum Franci eorum, olim enim una libra auri vale. i. et iabat decem libras argenti: uniuersim ergo reis liquit ei b s mille Ne quadringentos milliones aureorum. Vide dicta de monetis cle mensisens in fine Pentateuchi. Immensa de pene in-eredibilis. videtur haec auri 3c argenti somnia,
sed Deo nihil est impossibile, nihil dissicile. quare es iacile fuit ovinum hanc copiam Da.
347쪽
336 Commentaria in Librum I. Tarat pomenon. Cap. XXIII.
Didi sumerere ad sabricam tam magnifici tena- Apli: unde ipse volens teptu hoc a Chaldetis exu..uum restaurati per Zorobabel & Iudaeos, paupereseos ad fabricam animat dicens: M um sta gentum 2 me mist aurum Aggaei 2. . Sie S. Franciscus Assisias.& alter de Paula,iste Min ium hic Minimorum sundator uterque pauper iusti 1 Deo templum aedificare,illud aedificarui Deo ad illud sumptus per eleemo*nas piorum spondente de praestante. Multo magisti a Deo vocemur, ut templum mysticum persectionis in anima nostra vel proximorum fabricemus. alacriter de eius ope e si idipsum praestemus. Deus enim aderit.viresque & animos dabiti Bmini enim, hi terra ct peoitudo rivi, atque ut ait
Potio noster Vitalpandus sub finem tomi Lin Ezechielem per plura capita censet Dauiadem tantas opes collegisse partim ex vectigalibus partim ex Ophir, partim ex hostium spoliis & tributo, partim ex annuo liraelis censu, quo quisque pendebat quotannis templo dimidium siclum iuxta legem Exodi 3o. 13. oci ca Israelitae etiam exua Iudaeam degentes, per totum orbem dispersi, hanc capitatione quot
annis mittebant Ierosolymain, cuu que eorum ingens esset numerus,ingemem consabant auris immam.
Addit Vitalpandus Dauidem & Salomonem annuo reditu &opibus superasse iributa & opes
Romanorum,Chaldaeorum,Persarum, omniu-que regum de monarcharum.
Dices,quomodo ergo Dauid hoc versatil, si collegisse in pavretate' Resp.primo, quia hetcomnia prae Dei dignitate de maiestate erat pa ua & pauca.Secudo paupertate,id est in mutito labore & asilictione. Nio re maxime. quia, ut sequitur, haec omnia erant Dei quare Dau dis non erant, quia ipse ex se pauper erat, de nihil habebat nisi quod a Deo acceperat. AD vNIveRsA mPENoi AJ Hebr. Ad Chald. habent: Et super hic a. D. Septuag. D qmem his. VarabLQuita tu adi, cere poteru. Vnde sal mon Se populus his quae reliquit David, multa donaria addidise ad fabricam templi tam in gnificam magniacentius instruendam & do
eis uesia incia partitur: Levitis quoque filios id es posteros Mosis sua, Has r disribuit,
i. TGitur David senex&plenus dierum, regem eonstituit Salomonem filium suum super Israel. 1 Et congregauit omnes principes Israel, ερ Sacerdotes atque Levitas. 3. Numeratique sunt Levitae a triginta annis. & si mra. Rinuenta sunt triginta inllo millia virorum. 4. Ex his eleeli sunt & diuributi in ministerium domus Domini.viginti quatuor millia:praepositorum autem dc iudicum sex millia. s. Porro quatuor millia ianitores: & totidem psaltae canentes Domino in organis. Quae secerat ad canendum. 6. Et distribuit eos Dauid per vices stiorum Levi Gerson videlicct.& Caath.S: Merari. 7. Fili j Gersen: Lecdan. & Semei. 8. Fili j Ledan: princeps Iahiel. R Zethan. R Ioel, tres. 0. Filij Semei: Salomith. R Hosel. & Aran. tres : isti principes samiliarum Loedan: Io. Porro filij Semei. heth.& Zira &Jaus. Sc Baria: isti filij Semei. quattuor. II. Erat autem Leheth prior. ZiZa secundus i porro Iaus a Baria non habuerunt plurimos filios . ct idcircb in una familia , unaque domo. computati sun r. 11. Fili j Caath i Amram de Isaar, Hebron a iniel. quattuor I 3. Filii Amram: Aaron.' Moyses. Separatusque est Aaron ut ministraret in Sancto sanctorum , ipse & si ij eius in sempiternum, & adoleret incensum Domino secundum ritum suum . ac benediceret nomini eius in perpetuum . .i . Mo1 si quoque hominis Dei siti j annumerati sunt in tribu Leui. is. Fili j Moysi: Gersom. δ: Eliezer. 16. Fili j Gersom : Subriel primus. II. Fuerunt autem si ij Eliezer : R ohobia primus: A non eranr Elideter si ij ali j. Porro s-lij Rohobia multiplicati sunt nimis. i8. Fili j Isaar: Salomith primus. I9. Filii Hebron i Ieriau primus, Amarias secundus IahaZiel tertius Iecmaam quartus.1 o. Filii Oetiel, Micha primus. Iesia secundus. 1i. Filii Merari: Ioholi.&Musi. Fili j Moholi: EleaZar.' Cis. ΣΣ. Mortuus est autem Eleazar,& non habuit filios, sed filias: acceperuntque eas fili j Cis fratres earum. 13. Fili j Mus Moholi. ' Eder. & Ierimoth tres. 1 . Hi si ij Levi in cognationibus & familiis suis. principes per vices. R numerum capitum sngulorum . qui faciebant opera ministeri j domus Domini a viginti annis de supra. Σ . Dixit enim David: Requiem dedit Dominus Deus Israel populo suo , ct habitationem Ierusalem usque in aeter
348쪽
Commentaria in Lib. I. Paralipomenon. p. XXIII. 337
num. 26. Nec erit ossici j Levitarum ut ultra portent tabernaculum. Romnia vasa eius ad ministrandum. 27. Iuxta praecepta quoque David nouissima, supeputabitur numerus siliorum Levi a vi oti annis&supra j28. Et erunt submanu filiorum Aaron in cultum domus Domini, in vestibulis, ct in exedris, de in loco purificationis. 6c in san et uario, de in uniuersis operibus ministeri j templi Domini. 29. Saeterdotes autem, super panes propositionis, & ad similae sacrificium. & ad lagana trama, S: sartaginem .& ad torrendum.& super omne pondus
atque mensuram. 3o. Levitae vero. ut stent mane ad confitendum de canendum
Domino : similiterque ad vesperam, 3I. tam in oblatione holocaustorum Domini. quam in sabbatis & Calenda dc sollemnitatibus reliquis, iuxta numerum,& ceremonias uniuscuiusque rei, iugiter coram Domino. 31. Et custod antobseruationes tabernaculi foederis, dc ritum sanctuari j. ' obseruationem si orum Aaron fratrum suorum. ut ministrent in domo Domini.
Nota, Dauid Lquitas ita distribuit. Erat nu. .
merus Levitarum 38. millium. Ex eis Dauid a . millia deputauit ministerio templi. sex. alia millia fecit praepositos & iudi es v. . unde patet Leuitas hoste fuisse iudices, ct quasi tarratores ac Patres confriptos. matuor millia .Ianatores. Deinde alia quatuor imillia constituit cantores & Muscos, confla hos omnes
numeros in unum de inuenies 38. millia iam dicta. Nota secundo, David insuper constituit . ordines sacerdotum, qui libi per uices su cederent ad ministrandum in templo: quisque enim ordo per septimanam ministrabat. Vnde Lucae a. 9. dicitur de Zacharia : Exiit forte viro res inceresi,m : erat enim Zacharias φ vicearia, quae Ordine est octaua. vices A: ordines sicerdotum recensentur cap. sequenti. Pp d Dauid cuique ordini L cerdotum attribuit ordinem unum Levitarum qui eis ministrarent, & per omnia subseruirent, unde toterant ordines Levitarum , quot sacerdotum
ministrantium templo, scilicet M Totidems scilicet i . ordines constituit Levitarum
psallentium tam voce, quam instrumentis
Musicis, quorum quisque sua une & sub suo
saccrdotum ordine psallebat, ut patet cap. 23. psallebint autem non tantum in sibbatis, Calendis, .mnique alia festiuitate . sed de quotidie in omni sacrificio holocaustorum, ut patet vers. 3 i. Hinc sequitur quemlibet sacerdotem
aeque ac Levitam , bin tantum in alamo ministratie in templo: nam erant eorum M. clastes
'uvum quaelibet per hebdomadam in templo seruiebar. Quare in M. hebdomadis quisque una tantum hebdomada ministrabat, ijs vero
duplicatis bis ergo in o.hebdomadibus squot complectitur annus additis quatuor) bis, hoc est duabus hebdomadis dumtaxat quisque ministrabat.
Porro secit haec Dauid non tam ut rex ibi cenim non habet ius in sacerdotes & sacra quam ut propheta. Rursum, non secit haec per se, sed per Pontifices Sadoc de Ahimelech. vi audiemus c.sequenti v. 3. idque iacta sorie, ut ibidem dicitur v. .dc 32. 1s ii I BARIA NON HABvERvNτ νιφ' ' Ri Mos ricios 4 q. d. hi duo simul non habuerunt plures mios quam unus solus ex iam rece usitis; quare hi duo unam tantum classem Coninis lib. I. Paralipom. constituerunt, cum alii singuli singulas consili uerent.
SEPARA TvsayEtset AAROHqd. A Deo vper Moysen electus est Aaron, ut ipse eiusque 'posteri primogeniti ei lint summi. sacerdotes
irae Pontifices: ceteri vero non primogeniti essent minores sacerdotes.Unde Pontifices soli ingrediebantur Sanctum sanctorum aeteri vero sacerdotes adolebant thymiama in alta tithymiamatis, quod erat in Sancto ante Satr- .ctum sanctorum.
Mira fuit Moysis resignatio de humilit/s quase submisit ordinationi Dei statuentis, ut principatum populi.transferret in Iosue , filios vero suos non sacerdotibus sed Levitis annumeraret. Nam sacerdotium a Deo addictum erat posteris Aaronis , qui erat frater senior Moysis. Ficii LEvI A vi GisTi ANNIs ET svPRAJ V as. 24. Dauid bis numerauit Levitas , scit cet primo vers. 3. a M. ns ct si ra . secundb hiea petiui annu ct supra Ratio fuit, quia primi ius a Deo per Moysen sta: ut umerat, ut Levitae a trigesimo aetatis anno de deinceps se uirent tabernaculo, eo quod eorum officium essit portare supellectilem Tabernaculi' per
delenum , in quo continue peregrinabantur,
ad quod aetas valida de robusta , qualis est triginta annorum exequirebatur. David vero
cessante hoc onere, aedificato iam templo. NIsiacle quiescente in terra sancta . statuit hoc versu, vi a ingesitho anno numerentur, & seta uire incipiam ; nimirum ut priotibus senioribus iam recensitis, Ze in suas m nisi tantium, ianitorum , praepositorum, iudicum, cantorum,
elisses distributis in rebus minoribus subter. . biant. Hanc rationem dat hie David. v.
sAcERDOTEs AvτΕMJHaec verba non sunt in sic br. nec in Graeco i quare ossicia quae hic subnectuntur, competunt tam Levitis quam sacerdotibus; quia scilicet Levitarum erat illa parare, sacerdotum vero parata iam Deo os- ferre in sacrificium.
RAM J tum qina sacerdotum Ad Levitarum erat omnia Deo osserenda mensurare, an scilicet iustam pondus a leste praescriptum ha F e berent
349쪽
338 Commentam in Lib. I. Paralipomenon. Cap. XXIV.
berent: tum qisia eorum erat asseritare iustas A tur& minuetentur, vel augerentur, ad me rerum mensuras & pondera in templo, ut si suras & pondeta templi restituerentur di coriis perfraudem aliquorum in populo illa vitiarem gerentur.
Osribuuntiis fateriotes in et . russes,m ruiendum in sacri o a natur.
ac cuique sua Lemison classis ad D i. Porro silijs Aaron hae partitiones erant: si iij Aaron: Nadab, dc Abiu, a
Eleazar, ct Ithamar. 1. Mortui sunt autem Nadab & Abiu ante patrem suum absque liberis : sacerdotioque functus est Eleazar, ct Ithamar. 3. Et
diuisit eos David. id est Sadoc desilijs Eleazari. & Ahimellaesi desilijs Ithamar.
secundum vices suas de ministerium. 4. 1nuentique sunt multo plures silij EleaZar in principibus viris. quam filij Ithamar. Diuisit autem eis. hoc est silijs Eleazar, principes per samilias sedecim i& filijs 1thamar per familias ' domos suas octo. s. Porro diuisit utrasque inter se familias sortibus: erant enim principes sanctuarij. dc principes Dei, tam de fili' Eleazar, quam de fit in Ithamar. 6. Descripsit aue eos Semeias filius Nathanael scriba Levites, coram rege & principibus, ec Sadoc sacerdote. 8: Ahimelech filio Abiathar, principibus quoque familiarum sacerdotalium & Leviticarum: unam domum, quae ceteris praeerat. Eleaetar: & alteram domum quae sub se habebat ceteros. Jthamar. . Exivit autem sors prima Ioiarib, secunda Iedei . 8. tertia Harim, quarta Seorim, 9. quinta Melchia sexta Mai man, Io. septima Accos.octava Abia, II. nona Iesua, decima Sechenia, I 2. undecima Eliasib. duodecima Iacim, I 3. tertiadecima Hoppha, decimaquarta Isbaab, I . decimaquinta Belga, decimasexta Emmer, I . decimaseptima Hezir, decimaoctava Aphses, I 6. decimanona Pheleia, vigesima Hoechiel. i . vigesimaprima Iachin, vig sma secunda Gamul, i 8. vigesimatertia Dalaiau. vigesimaquarta Mainiau. I9. Hae vices eorum secundum ministeria sua, ut ingrediantur domum D mini. & iuxta ritum suum sub nianu Aaron patris eorum: sicut praeceperat Dominus Deus Israel. 2 o. Porro filiorum Levi, qui reliqui fuerant, de filiis Amram erat Subael. dc de filijs Subael. 1ehedeia. dii. De fili' quoque R ohobiae princeps lesias. 22. Jsaari verb filius Splemoth . filiusque Salemoth Iahathia 3. filiusque eius Ieriau primus. Amarias secundus. Jehaetiel tertius, Iecmaan quartus. 23. Filius iniel. Micha: filius Micha. Samir. 23. Frater Micha. Iesia: filiusque Iesiae. Zacharias. 16. Fili, Merari: Moholi δc Mus. Filius inlau : Benno. 27. Filius quoque Merari : Caiau dc Soam ct Zachur MHebri. 18. Porro Moholi filius Elearar, qui non habebat liberos. 2 o. Filius vero Cis. Ierameel. 3o. Fili j Musi: Moholi, Eder, dc Ierimoth. isti Hij ui secundum domos familiarum suarum. 3 i. M iserunt uue R ipsi sortes contra fratres suos filios Aaron. coram David rege. & Sadoc. ct Ahimelech, &principibus familiarum Sacerdotalium ' Leviticarum . tam maiores, quam minores, omnes sors aequaliter diuidebat.
suas i scilicet diuisit omnes sicerdotes post ros Eleazar ct Ithamar in 14. classes. Diussit inquam Dauid non per se, sed per duos Pontia fices, scilicet per Sadoc qui erat ex posteris Eleazar, de per Ahimelech qui erat ex posteris Ithamar. Ad Pontificem enim spectabat haec
sacerdotum distributio,non ad regem.
MILIAs soni ausi nequis queri posset se inseque postpositum,ec alteriam ex Duore antepositum, sed omnes pari ure de eonditione em
serenturiquare sorte res acta est.& sors cuique suum ordinem At vicem assignauit. ERANT EN tu νRiNcivo sAncetvARiq
Erant i . similit sacerdotales,& quetque situm habebat principem,puta primogenitum,qui in vice sita omnibus praeerat omniaque in templo dirigebat; quare erat ipse summus classis tuae sacerdos, ideogue vocabatur Pontifex. Erant ergo a 4. Pontifices sue principes sacerdotiio . de quibus in Evangel js crebra est mentio, sed his omnibus eminerat de praeerat summas rati sex, scilicet Sadoc.
350쪽
metur quod Abiathar Pontifex aegrotans aut habent: AJ Mreari is in atra, praesiis oecopatus vices suas demandant filionii ech, ut ipse cum Sadoe Pontifice a m stetet , de disti ibueret has a . sacerdotii elasses. OctavA A si AJ Ex hac siit Zacharia pater Ioannis Baptistae ι quare certum est eum non fuisse summum Pontificem. Pontifex mium non habebat vicem,sia omnibus praeerat. An Zacharias suetit Pontifex, id est princeps ' primogenitus suae familiae Abia, ut vult. S. Brmia or fiam ct Zachur Ilabri. Via enim dia ixerat in otialis B mo, 6c non dixerat euius filius esset .is, hinc idipsum explieat se dens: Filiis Merari cidos: deinde reliquos printer Bennonem iam nominatum, otiabu filios prosequitur dicens: ET SOAM ετ ZAcnua ET HEasti JNam Merari filios scilicet, Mohili in i iam rece sest versas. ita Vatab.Punde alii. MIsExit Nina ar ipsi soRTEs conisA varis. 3 D
Di exlest. Hiezc item an fuerit ex po- B Db TREs suosJcilicet ex opposito vel eonn xl - δε T. LM traposito imm, id est cognatorum s rumire ut vertit vatab. retisne atrum uora ;Sept. μα'tω esraim, q. d. sicut sicerdotes posteri Atronis diuisi in a . classes sortem iecerant, quo quisque ordine in tabernaculo ministraret. sic etiam Levitae vices ministrandi iacta sone
acceperunt. stetis Eleaetar an vero ex posteris Ithamar, i certum est. Vos 16. 'Frtivs OZIAVBENNGS: ceteri quirere sentur v. 27 .uti iam dicam.
. V is.1 . Frtivs MERARr , ωιAnv J Haste rei parenthesi intercipienda videntur , nam se. quentes scilicet, Somo Ochur, or utari, sint
ripulatorum. Nr.IGitur David ct masti stratus exercitus, segregauerunt in ministerium silios μAsaph, ct Heman. & Idithun i qui prophetarent in citharis. & pciteri . Mombalis. secundum numerum suum dedicatosbi ossicio seruientes. 1. Detiliis Asaph: Zacchur. & Ioseph, ct Nathania. ' Asarela, si iij Λsaphi sub manu Asaph prophetantis iuxta regem. 3. Porro Idithun: si iij Idithun. Godestas. 'i, Ieseias. ct Hasabias, ct Mathathias. sex. sub manu patris sui Idithun. qui in cithara prophetabat super consitentes & laudantes Dominum. q. Heman 'oque: si iij Heman. Bocciau Mathaniau, Omel. Subuel. ct Ierimoth. Hananias. Hanani, Eliatha, Geddelthi. ct Romemthiezer, ct Iesbacada, Mellothi. Ohir, Mahaziothi q. omnes isti filii Heman Videntis regis in sermonibus Dei. ivt exaltaret cornu : aeditque Deus Heman silios quatuordecim. ct filias tres. yniuersi sub manu patris sui ad cantandum in templo Domini distributi erant, in cymbalis, & psalterin . de citharis, in ministeria domus Domini iuxta
regem : Ataph videlicet. &Idithun.& Heman. 7. Fuit autem numerus eorum cum fratribus suis. qui erudiebant canticum Domini, cunilii doctores. ducenti octogintaino. 8. Miseruntque sortes per vices suas.ex aequo tam maior quim 'minor. doctus pariter.&indoctus. 9. Egressaque est sors prima Ioseph.qui erat de Asaph. Secunda Godoliae, ipsi ct fili eius. dc fratribus eius duodecim. ro. Tertia Zachur. fili ct fratribus eius duodecim. II. Quarta Isari, filijs ct fratribus eius duodecim. r α. Quinta Nathaniae. filijs & fratribus eius duodecim. ia. Sexta Bocciau, fili, & fratribus eius duodecim. I . Septima Isreela.filiti ct fratribus eius duodecim. I . Octava Iesaiae, fili, dc fratribus eius duodecim. 16. Nona Mathaniae. sit in & fratribus eius duodecim. 17. Decima Semeiae . si iij dc fratribus eius duodecim. I 8. Vndecima Azareel, filijs ct fratribus eius duodecim. I9. Duodecima Hasabiae si ijs & fratribus eius duodecim. - Tettiadecima Subael .slijs & fratribus eius duodecim. 2I. Quartadecima Mathathiae. si ijs & fratribus eius duodecim. α 2. Quintadecima ierimqth. si in Isratribus eius duodecim. 23. Sextadecima Hananiae. filijs ct fratribus eius duodecim. 2 . Septimadecima Iesbacasiae si ijs ct fratribus eius duode cim aue. octauadecima Hanani, stin&fratribus eius duodecim. Σ6. Nona. Comet in lib. I. Paralipom. Ff et decima