Ioannis Braui ... In Hippocratis Prognostica commentaria. ..

391쪽

ὸ 3 7 IN II. PROGN HIPPOCR. lficiorum, quibus vomitus ipse peragitur, praetero naturam dici; eo quod os,oesopnagum,&reliquε

partes supernae ad ingerendum sunt fabricatae. Anus vero, & partes infer nae ad egerendum. Vn-dEsecsidum naturam est,quod egeritur quod Vero euomitur, ratione finis opificiorum quibus vomitus sit praeter naturam: quia partes illae aci euomendum non sunt conditae niti ex accidenti for- Dbiaticis lassis. o modo est intelligendus Galenus libro usi μ' s.de locis assectis,cap. .cum ait,duplice esse oesophagi usum,vorare,scilicet,& vomere.Nam Vora-ς-- re , illi inest per te vomere ex accidenti. Obtrudunt nonulli exteriorem oesophagi tunicam quae fibris constat transuersis, ad c xpellendu esse comparatam. Quare colligunt, xomitus. causa esse . constitutam. His respondet Visilesius cap. I.lib.q. controuersiarum, dicens, non simpliciter, quod . . assumptum est, verum existere:sed tantu ad deorsum pellendum ventriculum versus ii quid in ipsa gula haeret, aut pigrius per illam desertur: no n tamen ad euomendum, aut versus os expellendum. fit Verunta me hanc responsione Galenus no admit Vpro iiρ tit tib 3.de natur.facti.c.8.qua in parte, ult, e ter ντ- μμ' tunica, cui trasuersae sunt fibrs, qx o con stringat ea,quae cotinet,ac proti udat. no minus in vomendo,quam deglutiendo operam suam nauare. re licendum potiu , quod licet exterior

- . . . tunica utroq; ossicio fungatur, interiorem tamen

. s. 1., ' Vnum solum usum praestare: quippe quae,auctorei . Galeno,ad deglutiendum tantum est a natura fa-- bricata:atque idcirco deglutire sicilius est, quam

. vomere.

392쪽

COMMENTARIA. 348 vomere. Vt idem eodem loco euidensssimis r tionibus demonstrat: quod, scilicet, deglutiatur ambabus ventris tunicis operatibus; interna quia

dem trahente; externa se contrahente,Vnaq; tru dente: vomatur autem altera latum,quae foris est, agente,nec ullo in os trahete.Non enim sicut ventris appetentia deglutiendos cibos praecedit,sc in Vomitionibus appetit oris pars ulla excitati assectus quippiam. Nec ob id vomitus praeter natura dicendus est,quia ventriculi fundum quod graue est eleuatur. Nam hac ratione trans lutio etiam. praeter natura dici deberet:cum id ipsum in tran 'glutione eueniat, quemadmodum loco superius citato docet Galenus:quod multo ante Galcnum prodidit Aristoteles lib. 3. de histo.animal. capi z.

cuius verba eodem capite Galenus explicat scri-Dleui misbensin hunc modum: In vehementiore appeten- batia venter omnibus animalibus sursum procurrit, adeo ut nonnulli clim primum incipere manifestheum affectum sentiunt, soras repere sibi ventrem dicant.Alijs vero cibos,quos adhuc madunt,necdum satis eos ore consecerunt, eripit planὸ inui- . tis. Ergo in his animalibu , quae natura sunt gulosa, quibusq; oris laxitas est ampla, ac ventris sittis propinquus veluti in synodonte, ac channa cernitur, nihil miri est , cum in admodum vehementi. , esurie minorum piscium aliquem pei sequuntur, iis b. ac iam in eo prope sunt yt comprehendant,si auiditate perurgente, venter eorum in os sursum rapitur; fieri autem id aliter prorsus nequit,nisi venter cibos per aulam,velusi per manus ad se tristat.

393쪽

tos una cum manu extendimus , quo promptius corpus quod petimus,apprehendamus:ita & venter cum gula , veluti cum manu, unci extenditur:

proinde in quibus animalibus haec tria simul incia dunt, vehemens nutrimenti auiditas; gula parua;& oris laxitas ampla, in his paululum extensionis momentum totum ventre sursum in os agit. Haec ex Aristotele Galenus. Quae ob id attuli,' tintelligatur,tam in vomitione, quam in trans lutione ventriculi fundum sursum partem superiore versus vergere. Quare nihil afferunt illi, qui ob id φliars inserior ventriculi in vomitu resupinatur il um naturalem esse motum negant. Alii dixerunt, H, . - . Vomitum praeter naturam dici, quia graue, puta,

corpus,quod euomitur,ascendit.Veruntamen ratio narc friuola est,& falsa:quoniam si vomentem hominem suspendamus capite infernE,& pedibus

superne conuersis, cum luc graue descendat, esset motus naturalis. Quocirca dicendum, vomitum, praeter naturam esse,quia per partes sit a natura ad hoc non destinatas, puta per ventriculi osculum, interiorem oes phagi tunicam , & os nisi ex accidenti latum. Facultas vero vomitum essiciens,naturalis dici debet,ut probatum est. Atque idcirco de vomitus, ventriculi motus definietur, quo quid- quid corpulentum in eius cauitate consistit,per partem supernam expellit. Posteriora haec verba addiderunt neoterici, ut illum a nausea, ructu,& singultu secernere . Quoniam nausea,inane est

vomendi desiderium,quo nihil eijcitur: vel quia

causa

394쪽

COMMENTARIA. 3 qcausa quae vomitum mouet, vehementer ventriculo haeret , & impacta est, ut excuti ipsa minia in possit; vel quia nulla tali existent vacuus ventriculus a maligna aliqua qualitate lacessitur; qua

a se assidue abigere conatur.Perructum Vero non

corpulentum quidpiam expellitur, sed sumosum, aut vaporosum,vel flatulentum,ex ipsa ventricii capacitate,ore rehcitur. Singultus,licet ventriculi quidam sit motus, quemadmodum & vomitio, vehementior tamen, quam illa existit: per quem stomachus non quae in latiore ipsius spatio continentur, sed quae in ipso ventris corpore persis uta&quae veluti substantiam illius imbuerunt,expetalere nititumquemadmodum libro.3.de causis symptoma.capi.2.& sM. Laphoricomm .s9.scriptuni a Galeno est. Atque haec, quo ad primam v 'mitionis considerationem sunt dicta:de secunda ve-

ro nunc agendum.

I SI vomitio,pro eo,quod euomitur accipiatur, quemadmodum in praesenti prognostico ac pii Hippocrates, praeter naturam dici debet. Qua propter Galenus.2.de causis syniploma.cap .vOmμtiones ad illud sympto malunt genus refer in quibus causa praeter naturam ad hujusmodi sunctio nes subeundas naturam irritati quam causam triplicem esse docet ipse.3.de causis symptom.cap. dum scribit ob tria ad vomendi impetum ventris ob ι- ad culum concitari : nempe ob materiae multitudine: τοmε d. ι-- vel ob eiusdem mordacitate: vel quia aliquid prioter naturam in illo continetur. Est autem commixia. Omnium,quae Praeter nat*ram fiunt, definitio, ''

395쪽

,si 1 N II pa o G N. R I Ρ P o C R. si postquam concocta sunt, alere no possunt:qua ratione non solum acida pituita, aut salsa, vertim

dulcis quoque in ventriculo consistens nonnun-

uam ipsum ad vomitum prouocat: quemadmo-um & sanguis ubi in ventriculum effusus est,illua vomitum impellit.Hippocrates in prssentia de vomitione biliosa,& pituitosa disserit,laudans ea, quae ex his humoribus commista maxime est. Nalicet humores, qui euomi possunt, quatuor sint;

in hoc tamen prognost. ubi de optima vomiti ne agit, de sanguine non erat verba facturus, coquod iste raro in commodum aegrotantis euomi- turdidicente ipso lact.4.aphor. sentent.23. sanguine

quidem supra ferri, qualiscumque fuerit, malum. Atra bilis raro vomitione expellitur: luoniam humor iste,propter sui grauitate, aptior est ad in in- sernas illabendum partes: quod si quandoq; morbum vomitione eiectus iuuat, id in affectionibus

diutinis,quarum ipse auctor censetur, euenit: non

autem in acutis, quas Hippocrates in hoc opere tantiim tractandas suscepit. Bilis vero, & pituita, ut vomitu reij ciantur, aptitudinem habentibilis quidem quia ob sui laeuitatem apta est ad superas regurgitare sedes: & quia plurimu in acutis morbis,quorum ipsa est effectrix,exuberat.Pituita vero quoniam in ventriculo multa generatur, cuius a plerisque venter ipse lacuna nuncupatur. Laudat itaque Hippocrates vomitionem, quae ex pituita,atque bile commista maxime existit:quoniatalis indicat robur naturae concoquenais, ex permiscentis materias inter se, atque etiam neutrum humorem

396쪽

COMMENT ARIA. 31 humorem esse syncerum : quandoquidem praedictorum aliquem syncerum apparere maxime,malum eli: eo quod biliosius syncerus caloris

copiam, pituitosus indicat frigus. Ad haec synce-irus humor crassior redditur: pituitosus quidem propter frigiditatem:biliosus vero propter exuperantiam caloris evaporatus,& tanquam assatus.

Hec enim duo auctore in comm. Galeno erassitudinis causae contrariae sunt. Nam calidum euaporat:frigidum adstringit. Et lib.7.aphor.comm. 6. dicebat biliosam deiectionem, si syncera extiterit, ostendere omnem natiuam humiditatem calore febrili esse exhausu, aut humore in aegroto ob caloris exuperantiam, evaporatum, assatumq;Di Gquoru utruq; deterrimu est. Merito igitur dixit Hippocra. syncera vomitione deteriore esse: similiter cosirmat lib. r. Prorrheti.aphor 28.du inquit: Vomitiones syncerae, atq; implacidae,malae:& Galenus in com.dicebat, non solum vomitiones sy taceras,& implacidas,malas esse; vertim etiadeiectiones,& sputa & urinas,& quodvis aliudvsyncerum sitiSed dicet hic aliquis; si vomitio syn obi,

cera mala est,quemadmodum & deiectio,ac urina; cur dicitur, exquisitam tertianam saluberrimam esse , cum a bile syncera constet. Nam sibili ,, quς febre hanc efficit, syncera est; tertiana. et icerte salubris esse non poterit.Cui dicendum,symeerum dupliciter considerari ynceritate qualitatis, synceritate permistionis. Viroquu modo 'ncerum esse. malum est: quia quod qualitate cenam existit, indicat caloris, aut frigoris ς is ' cessum:

397쪽

r 3 IN II. PROGN. HIPPOCR. cessum:id vero, quod materiae alteri est impermi stum,humoris crassitudinem, & qualitatem esse, adauctam,ut demonstratum iam eiLQuapropter optimHGaleno insta comm. .dicitur,ssubrius esse permisceri materias inter sese, nec quidquam excerni exquisith syncerum. Bilis, quae tertianam exquisitam essicit, cum rufa sit, vel pallida; licet sensu syncera videatur; reuera tamen syncera no est, sed plurimam secum habet commistam serosam humiditatem.Non sic tamen de bile vitellina. nili, iii tu est pronunciandum, quam Galenus dixit lib.2. de rumia af facultatibus naturalibus,cap.9.iuxta finem,ad vusatioue timum esse excoctam, atque idcirco ob nimiam. ς ιη' assationem, flavam,igneam,crassam,Vitellis ouorum similem redditam, discussa utique ab ea, atq; digesta omni tenui, serosaque hiimiditate. PROGNOST. π XXIX. si stirὁ vomitio fuerit porracea, aut liuid anni Gquiculi, ex his fuerit colori malum esse cens esu est.

Vomitio nigra non semper noxia existit: nec perpetuo vitio debet Verti. Quandoquidem iteste Avicenna.I3.3.tract. s. cap.8.minus mala est,nmiti .qtiam cruenta; quae licet omnium sit hesbima,n6-. nunquam tamen ex usu esse potest, & in commo- ' dum aegrotantis apparet; ut ex Galeno liquet lib. 7.metho.capi.ILquo in loco de variis euacuati . num modis,quibus homines a morbis quamplurimis liberantur,loquens,inquit: Alijs profluens e. ' naribus sanguis, aut vomitus, aut alio quopiam,

modo cinis periodis vas aliquod reclusum. Noui

398쪽

enim tum in ore iam in sulci , I pleri vetantingere. Et deinceps subditi No n desunt, qui usae per ventricultan sanguinisae pulsu, certa tetri pore. λη potissimum ij, quicum vehemenstri exercitationem deposuerunt aptiori timeri no destiterunt, vel etiani artuum aliquo toto sint priuat veluti Hippocratesin dicauitatim Gala . nus docet tib de aleticulis. comm orisbi γ' causis sympi cap ti&.salelo fisaffectu, p. 7.Ex quibus liquido constat sanguinis. onasticinena interdum bonam esse. Quodsili ut Aiu nadixit, deterior est, quam nigra: p te nigra aliis quandoboniesse. Sinamque sum vomiti tisi pulsus validus existis, facilis: si ra inres rstio,&ὶ die euepit decreto oo iris signis a cedetibus m ea absolutis a st metentis. relinqvino corpus leuius pia sistit; vomitin illa utilis ortistii debet,&consentanea. Ponomicidi

400쪽

est. Quocirca si bilis Esc tale habet teperamentu, quale praedictorum olerum succus obtinet: si illa cauda est , erit iam diciorum oleriuri succus parό- ter calidus , non frigidus; quo madmodum e cisti mauit yega Praeteria lib.2.de temperamenti c. pite. m medio inquit: bus in ventriculo biviis illa gignitur, quae porri colorem refert , debet somnino his cibus suisse non panis, non suilla caro, simileve aliquid; sed necessario quod hiscalia dius fuerit,nec id boni succi.Calida igitur alimunta,non frigida generandae bili reaceae inventri-culo suppeditant materiam.Verum de huc Hippocrates in praesentia non loquitur,eo quod causam aliam se tur, non aegrotationis maleficieti 'di in lani eti* excerni contingali; t. s.de alimen-

forum ula: p. 39.in sine scriptum reliquit Gia adsi his denus; sed de a Hippo Mes loquitur, i 1α ὶ ο ,

iore allante in venis generatur, a quibus aut ra, me timuis tione symptomatis,aut ex facultatis expultricis vetarum robore in ventrenuuperiore aut in inseriorem decumbit, indicans in corpω ut Gale ζ' ἡ ' praeter naturam eiis,atq; ex ementi proprietatem talis tempe ramet Pralis praedictoruolarum ccus existit.