장음표시 사용
31쪽
a 4 INsTiTUTioNEs THEOLOGIAE Assumensque volamen Foederis, legit audiente ρο- uto, & cap. XXXIV. 27. ait Dominus Moyli rscribe tibi verba haec , quibus θ tecum , ct cum Israel pepigi foedus . Deuteronom. XXXI. f., scripsit itaque Moses legem bane, ct tradidit eam Sacerdotibus filiis Levi , qui portabant Gream
foederis Domini Vcunctis senioribus IsraeI. Neque dicas , ex hoc loco inserri, potius alium esse Scriptorem Moyse , quum narret res ab eo gestah: nam plures occurrunt loci similes , in quibus de se Moyses loquitur , velut alia persona , ut facit Caesar in Commentariis , Dares Phrygius in excidio Troiano, aliique.
Discutienda nunc sunt adversariorum argumenta . Primo opponunt textum Genesis ca'. XII. 6. P rtransivit Abraham terram Chananaeam , usque ad locum Sicbem , nsqne cae convali m Illustrem, Chananaetis astem Iunc erat in
terra. Igitur haec . Moyse scripta non sunt: nam tempore Moyss Chananaei, patriis finibus depulsi non orant: qui autem haec scribit indicat, sua, aetate Chananaeos in terra non fuisse. Respondeo, hunc esse loci allegati sensum riam tum quum Abraham venit in terram Chananitidem, Chananaeos invasisse eius terrae fines: quum enim Moyses posteris scriberet temporum ignaris, significare voluit, Abraham venisse Dei iussa de Ur Chaldeorum in terram a Chananaeis iam occuI3atam . Quae responsio ab ipso Aben Ezra admitt: tur, qui argumentum propoluit. Secundo Opponunt Deuteronomii III. 33. illa verba et Solus qui ope Og Tex Basan resili/rat de sirpe Gigantum ; monstratur lectur
32쪽
ejus ferreus , qui es in Rabboth ssiorum Amismon , novem cubitos babens longitu vinis , or quatuor latitudinis ad mensuram cubiti virilis mantis . Eit igitur hic scriptor recentior Moyse. Quorsum enim Moyses Iliaelitis prob. sibi pio eruatem eius Gigantis ex an plitudine lecti ferrei, quando illum jam viderant Pugnantem , caesum,& humi jacentem Θ aut quamobrem , nisi ex tem Poris vetustate, quod omnia mutat , lectus ille non visebatur in Basan sed in Rabba thalRespondeo, quod licet magna Hebraeorum
Pars Gigantem videre potuerit,non tamen omnes
ei spectaculo interfuerunt , pue ii, senes, semi-
Dete, aegroti, absentes. Praeterea Moγses non lan
tum Hebraeis historiam scripsit, qui sta aetate vivebant , sed etiam venturis, quibus, ut per statum iret, quanta esset illius Gigantis moles, lecti mentioncm secit . Ceterum quod hic lectus non conspiceretur in Basan , sed in Rabbatha
urbe Ammonitarum, non est certum longaevi tatis argumentum ; potuit enim oppugnaturus cum Israelitis , & eventum vescrmidans , suppellectilem suam in tuto deponere apud Ammonitas, quos sciebat non esse Judaeorum armis lacessendos ; vel potuit Moyses victor, partem Regionis Basan Aminonitis vendere , atque ita iactus ille ferreus ad eos pervenire. Tertio. opponitur Deuteronomii III. I .
Joirsites Manasse posierit omnem restionem Argobs sque ad terminus Gesiuri, ct machetti . Voca vitque ex nomine so Basan Hasoth Dir , ides,Vi Ias Iairusue in praesentem diem . Ex qui bus postremis verbis colligitur , ea fuisse scripta diu post mortem Moysis. Respon-
33쪽
κε ΙNsTITUTIONEs THEOLOGIAE Resp9ndeo, nos non negare, quin Esdras inscripturarum instauratione aliquid de suo ad U-derit, ubi locus occurreret obscurus, vel dissicilis . Credibile etiam est librum , quo nullus plura habuit exemplaria, multis fuisse notis a doctis viris illustratum; quid igitur mirum , si glomiama aliquod ex margine in textum irrepsit Sic Matthaeus non multo post mortem Christi Evangelium scripsit,& ita loqu tur ca.XXUII 8. Pro eae bot vocatur est ager ille Haceldama , boe es ageν Sanguinis usque in bodiernum diem. Hujus generis est, quod obiici solet ex Genesis XIV., ubi dicitur, Abraham persecutum fui nia hostes loci usque Dan , quum tamen urbs illa diceretur Lais, nec nisi post aevum Abrahami,& Moysis etiam caeperit L an vocari, ut patet ex cap.XVIII.Judi eum : nili mavis dicere cum lueti x, Dan in eo textu non esse nomen Ur his, sed Fontis , quod nomen antiquius urb: fuit, ut enim censet Hieronymus, flumen Iordanis appellatum est , duobus sontibus Ior, de
Idem dicendum de iis, quae ad calcem Deuteronomii attexta sunt de Moysis obitu, se putatura , & luctu Hebraeorum. Tum de eo , quod habetur Exodi XVI. in fine . filios Urael comedis: se Manna quadraginta annis, quod etiam contin-pse post mortem Moysis, ut constat ex Iosue cap. V.,scilicet haec omnia , vel ab Esdra, vel , Synagoga magna fuisse adiecta , vel ab ipso Iosue post
Quarto opponitur locus Genesis caeXXXVI. 31. deges autem , qui regn peruοι in terra Edom,
34쪽
antequam haberent Reges flii Israel fuerunt bt , Reges autem in Israel longh post Moysen
esse Ceperunt. Igitur, qui haec scripsit recentior est Moyse , quum post Reges scripsisse videatur. Respondeo non esse dubium , quin Moyses Divino spiritu afflatus multa praenoverit; sed hoc inter alia futurum aliquando , ut Israelitae Regem sbi praefigerent, quod liquet ex his Deuteronomii verbis cap. XVII. i q. quum ivgressui fueris terram , quam Dominus Deus ribit r/bi , ct pomeris eam , habitaverisque in illa, erdixeris : cons. tuam sepor me Tegem , sicut babent omnes per eir itum nationes ; eum con stitues, quem Dominus Deus tuus et gerit de numero fratrum tuorum . Idem confirmatur ex capite
XII.Deuteroivimii , ubi Moyses leges statuit de cultu Templi, quod tamen non dudum Chananaea terra subacta fuisset, id tamen Deo monstrante sciebat: & in cap.XXV . ejusdem libri monet Hebraeos, ut meminerint iniuriarim, quasa gente Amalec acceperant , utque adepti terram promistam, deleant nomen eius Coelo.
Reliquorum Librorum Ueteris Testamenti Autoritas vindicatur.
DRoximiam est, ut agamus de libro Iosue , qui, a. ut ait S. Hieronymus Id Paulinum, suit ima go Christi, non nomine sollim , sed etiam rebus gestis; nam quemadmodum, quae Praestare non poterit Moyses Legislator, hoc est induce
35쪽
38 INsTiΥυTioΝEs ' HEOLOGIAE re Israelitas in terram Sanctam; id Iosue opere complevit . Ita , quae legi deerant Mosis, implevit Jelus Christus . De autore autem , & actate hujus Libri, dubitatum est a viris doctis , etiam orthodoxis : Nam S. Athanasius in Synopsi censet, non esse Iosue huius libri autorem, lichi ipse alium non assignet. Theodoretus quaest. XlV. in Josue ait, hunc librum eXcerptum fuisse ex libro Just crum, de quo est mentio in eodem libro Joiue cap. X. . Hugo Grotius pὀst tempore Salomonis scriptum esse conjicit. Andreas Masios , qui doctissimos in hunc librum edidit Commentarios, putat ab ipso Esdrae x A nnalibus compilatum, qui magni cura in Templo
Hebraei vero Thalmudistae arbitrantur, ab Ipso Iosue conscriptum is Quae fanὲ opinio probabilis est , tum ex illis verbis ultimi capitise jusdem libri: Scripsis quoque Iosue omnia ver-
haec in solumine legis Domini . Videtur ergo Iosue ad Moysis exemplum, rerum a se gestarum historiam contexuisse, & ad calcem libri Moysis adjecisse, uti modo extat . Confirmatur hoc testimonio Ecclesiastici cap.XLVI.ibi:
Fortis in bello Jesus Naue , successor μου tu Prmetis ; hoc est in scriptione librorum Sacrorum , qui divinitiis inspirati sunt . Ceterum quum Ecclesia nihil de hac re definierit, praeterquam, eum esse Sacrum , in Canone receptam, ideo a longiore contentione abstinendum censeo.
Liber Iudicum continet variam Judaeorum fortunam per annos 3I6. sub Ducibus , quibus summa fuit rerum gerendarum potestas, quosque
36쪽
. L I B E R I. is Iudices appellarunt, Hebraice Sopiatim , unde . fortasse Sinetes dicti summi Paenotum Magistratus sani nitatem quippe utriusque linguae , He braicae scilicet, & Punicae jam pridem docti vir anicarunt ad Paenulum Plauti in . inter Iudices autem militari virtute fulserunt Gedeon , Samson, & Iephte . Quis nam vero suit huius libri scriptor non .
constut . Isidorus VI. Originum a. , & Thal-mudis lae putant, elie Samuelem . Alii Scribas sacros autores fuisse tradunt. Alii ipths Judices,
quod non videtur verisi te; neque enim Potuit Samson mortem suam literis coi si Tnare ; neque credendus est Abimelech adeo impudens, ut interfectis septuaginta fratribus, hujus imman stimi sceleris memoriam posteri, mandare voluerit , de quo J indicum cap. IX. . Praeterea ex capite II. eiusdem libri , quod est veluti totius libri summarium apparet , esse unius texturae, & eiusdem historici opus. Quidquid tamen de Autore statuatur , liber Iane in Canone Hebraeorum semper fuit,& apud Christianos pro Sacro, & Divino habitus ; eoque videtur respexisse Matthaeus cap. II. sui Evangelii in fine, quum ait: in ad Heretur quod scriptum es per Prophetas et quoniam
Nazaraeus vocabitur . Hoc autem de Samsone
striptum, extat Iudicum XIII. Nazarae Dei ab infantia sua. titi Veluti pars, & Appendix libri Iudicum, imo eodem libro apud Hebraeos Origenes apud Eusebium lib. . Vι. historiarum c.a scujus patianem assert Hie
37쪽
ao rusTITUTIONEs THEOLOGIAEronymus in Prologo Galeato, quia in diebus Iadicum facta ejus narratur histo ita , sic enim li- iber incipit : In diebus uniss Ddicis , quando Iudices praeerant , facta ιs fames in terra . Narratur autem hoc tibi O hii O .a Ruth Mohabitidis , quae paterna superstitioite relicta , veri Dei cultum amplexa, domicilium fixit in Bethlehem, ibique propinquo suo MOOZ nupsit, cui peperit Obed , Davidis Avum . Hujus autem
narrationis , ut nomine est explωratus autor, ita omnibus contestata est autoritas.
Libros Regum ita distinguunt Hebraei, ut duos priores Samuelis appellent, duos reliquos Regum dicant. Talmu distae,aiunt nos ab ipso Samuele , hcs ab Ieremia scriptos fuisse . Quoad primum verisimile videtur , prioris libri vigintiquatuor capita a Samuele scripta , in quibus res
usque ad eius mortem gestae narrantur ; reliquum vero primi, ut & secundum librum , qui Davidis facta exibet, , duobus Prophetis descripta fuisse, Nathan, & Gad, qui Davidi eranta secretis, ut indicant verba illa I. Paralipo. menon XX X. Gesta autem Davidis Regis priora ,
ct nouissima scripta sunt in libro Samuelis Ui
dentis : ct in libro Nathan Prophetae , atque in volumine Gad Videntis . Ita sentiunt praeter Tal niudi stas, Diodorus Tarsensis, & Theodoretus in praefatione horum librorum, ubi ait r Prophetae sietuli , quae fuis temporibus contingebant , scribere consueverunt, quamobrem mimus liber Regnorum , ct apud Hebraeos , ct apud Dros Samuelis. Prophetia nuncupatur .
Qui horum librorum antiquitatem ,& eo. .
38쪽
ponunt primo locum I. Regum IX. : Olim in Israel fic loquebatur unusquisque , Vadens
contulere Deum et Uenite , ct eamus ad Videntem . enim Propheta dicitur hodie 3 vocabatur Olim Videns. Quae verba, scripturam hanc
Sed , ut superius notatum est, multa sparsim libris sacris pro variis temporibus fuerunt adjecta, vel declaruionis gratia, tum ab Esdra , tum ab aliis , qui eos recenserunt , qualis est allata clausula Parembolica , & similes . Sic eadem verba exponens Diodorus Tarsensis inquit:
Ex his octenditur , quod quaecunque snguli Prophetae , fuis acta temporibus , conscripserunt: bivi colligentes posteri adiecerunt istud , quod olim prophetam appellabant Videntem. Secundo opponunt , nec primum librum unius Autoris est e , utpoth quod multa contineat ditiona,Sc repugnantia, ut quod dicitur cap. ZUI.venisse Das idem ad saulem intumperiis agi, latum , eique carum nimb suisse , factumque eius armigerum. In sequenti vero capite propo nitur David, velut ignotus Sauli, quum enim cae .so Goliath ven: sset in aulam Regis, interroga vit eum Saul ; de qua progenie es o adole--sens ΘAt qui livida haec est argumentatio, histru
ria enim, ut cuique patet, ita scriptor exhibet: Venit primo David ad Saulem spiritu malo ve-Aatum , ut eum clibara oblectaret; deindὸ quum exarderet Philistaeorum bollam , 'animns nudis
39쪽
tres Davidis in ores secutos esse Saalem in Castris , Davialem vero abiisse , se pasceret gre gem patris fui in Bethlehem . Non mirum i Ii tur , si quum pustea ven t ad Datres in Cattia ,
non agnovit Davidem Saul, qui eum primum Viderat furore correptus , & sottasse aliter in ciuium, & Lmlatum.
Ieriso opponit Hohes illa capitis VII. libri I. versu is . : Iudicabat quoque Samueι Israelem cuntiis diebus uitae suae . Qui ait , nonnisi post obitum Samuelis scribi potuerunt. Respondeo , sensum horum verborum posse esse multiplicem: primus , quem obtrudit Ho'. bes , quasi Samuel toto vitae suae curriculo judicavei it Ιlrael: & hic non est idoneus: Certumesim est in pueritia non iudicasse . Secundus uisei .Potest, judicasse ab obitu Heli Sacerdotis usque ad id tempus , quo haec scribebat Samuel, etiam. Postquam Regnum adeptus est Saul .lta quum vivum cepisset Agag Regem Amalec, eon Domini, qui pugnare usque ad --jΠsserat, illum Samuel in frusta J. Regum XU. iuxta Prophetiam Ba
Numerorum XX lv. ao. Principium geu . .- moiec , cujus extrema p rdentur diata intelligitur locus Actuum Apostolorum capi 'te XIII. a I. , ubi dicitur regnasse annis qua
draginta , scilicet coniunctis annis , quibus &b uel, de Saul rexerunt Israel . Tertius sensus h ν σμ'ctis diebus vitae suae , hoc est asesidua cura. nullo die vacuo, non intermisib labore. Praeter primum igitur, quem optat An
40쪽
L i d E R I. a 3 us, quivis alius eli commodior sensus. Tertium , & quartum librum Regum agnovit Chi istus in Evangelio Lucae cap. IV. a . . In veritate dico vobis , multae viduae erant in diebus Eliae, cte. Et multi leprosi erant in Israeι sub Elisaeo Propheta , &c.: & Apostolus ad Romanos H. ad eosdem libros respexit , dum ait ainu nescitis in Elia, quid dicit Scriptura, erc. Paralipomentan liber unus est apud Iudaeos; a nostris in duos divisus ob magnitudinem: ab illis autor fertur Esdras : nostri dubitant . Nomen ipsum Paralipomenon , hoc est , Praetermifο-rium significat: in his libris suppleta fuisse plura, quae desiderabantur in libris sacris, maximhvero in historia Regum Iuda . De hoc, unum prisomnibus erit Hieronymi testimonium : Paralipomenon liber , idest Instrumenti Veteris Ehithome' lautus , ac talis est, ut ab iue illo si quis scientiam sibi Scripturarum voluerit arrogare , se ipsum irrideat .
Sequuntur libri Esdrae duo , quorum securidus dicitur Nehemiae . Fuit autem Nehemias de Τribu Iuda , F sdrae coaetaneus, licet tredecim annos post reditum Esdrae in Iudaeam redierit, vixit autem tempore Artaxerxis Longimani. Librum, sibi cognominem ipsum,Nehemiam scripsis se , Interpretes consentiunt, & res ipsa indicat.
id enim est initium libri. Verba Nehensiae filii
Helchiae : quomodo consueverunt ituros suos auspicari eius aevi scriptores, Herodotus, Thucydides, Timaeus, & alii. Hos libros frustr3 reiiciunt Anabaptistaei, quum in Hebraeorum Canone recepti sunt , de a septua