장음표시 사용
81쪽
8 Isius ubi exercentur Iudicia , uti oportet, ibi ordo Ci-ritatis, et quasi anima conseroatur institutio, indicantur lege . Tota quippe juris is dependet a judiciis. Memmod , quod justum est dijudicant era juris regulas norma , quae tanquam rationis arma corruptissimis nuturae armis monuntur si .
Quod si hac de re jus romanum consulimus , ab hisce , quae dicta sunt non abhorrere intelligemus Levia crimina uti vidimus , de plano discuti posse dixit Ulpianus t igitur e contrario , quemn d modum recte Antonius Matthaeus inquit , quo gravius unumquodque erimen est eo plenior in caussae cognitionem desiderat et . Abolitionem non duri consituunt Valentinianus et Valens in iis criminibus ut in ololat maiestate, aut Patria,P- Pugnata , et rodita aut sacramentis desertis Omniaque quae jure veteri continentur' in quibus Iudex non mianus accusatorem ad . docenda quae detiuit , quam reum a Purganda quae negat debet urgere 3 . Porro quo sensu in jure uocendi verbum usurpetur jam animadvertimus . inperator Constantius loquens de criminosissimis , de iis nempe , qui homicidii , et aliorum graviorum criminum rei sunt manifesta probatione convictos
dicit 4 . Nec quidquam obiici ex eo potest quod
gravioribus delictis deserendis inhabiles etiam ad accusandum admittantur, et etiam servorum , aliorumque Testimonia audiantur , quae jure ordinario reiiciuntur. Namque quod spectat ad Accusatores hoc nil urget cum sa--lus rei ut inquitant Matthaeus, in manu accusatoruua non sit 5ὶ Romano iure nemo condemnabatur nisi uc-
82쪽
82cusatus suisset . Cum igitur Boi publieae interesset iis cri-rninibus potis stria uni occursum ire, quae magis publicam salutem in discrimen adducunt , non poterunt non admitti etiam inhabilium porsonarum accusationes ita tu ineri ut semper eadem subsisteri t prohationum necessitas Ad testes vero quod attinet hoc omnibus judiciis commune erat ut scilicet Testes in idonei admitterentur cum res inopia probationum laborabat . Quod qua ratione intelligenduin sit iam superius cum eruditissimo Noodii explanavimus. Nunc animadverto , quod do accusatoribus sapienter monuit ridericus ohemorusci multo magis ad est Porrigendum esse , ut nem P ii solum ob inopiam bationum admittantur quos scriptum tantum Romanorius , non eos quos ipsa natura in idoneos declarat, cui ite illis, non de his, si serio ni in ud vertas , videantur
loqui Digestorum et Codicis leges i). Iis vero, qui se-
0 Natura ipsa improbantur testimonia eorum , qui admodum impii heres sunt , dementium , suriosorum , atque illoruita etiam irati rquos e strietum amicitiae vinculum , vel meus Oilii, et inini in iti, auspicio , vel proxima sanguinia conjuncti auis . Cum vero jus ac
in re convenia eum ipsa natura circa impuberes, dementes etri videamus, utrum conveniat Paliter in reliquis, nempe utrum improbet testimon ritu
amieorum, inimicorum, atque Sanguine proxime conjunctorui . quidem de amicis observavit Donellus ex leg. 3. . de Testib eorum testimonium ti suspectum ejiciendum esse si non quaevis amicilia aerit , sed intima, quae faciat ut unus alter sit quaeque ea magnis et mutuis omelis , item ex assidua vitae consuetudine , eaque via in aria aestimanda es . Idem de inimiet , iis nempe qui a jure capitules i-Cuntnr, atatutum novimus in leg I . Cod. de test adeon dissicile admodum etiam ad accusandum iidem admittantur . De sanguine cori unetis a Testimonio repellendis extant quamplurimae Lege qitibus aperte prohibetur domestica testimonia auidiri . Sed quaestio adest inter iuris Interpretes quid proprie domesticum testimonium signitie i Mihi hae in re arridet uarent opinio , qua domesticum eat in ora inmintelligitur eorum omnium, qui ejusdem a miliae naturaliter sunt inieadem in domo non morentur quamvis non invitus concedam aliter sortasse intelligendum esse habita ratione ad Testamen in quibus
83쪽
miplena probation reum convictum poena extraordinaria puniri posse dicunt , obstat tum naturalis tum civilis uris ratio. In eo enim utrumque ius conspirat v-
mico, pri in ut nulla poena queat infligi nisi iis , qui
crimina utrarunt, deinde ut crimina legitima probatione confirmentur , quae nisi in medium proseratur jum nulla caussa est cur aliqua poena etsi levissima coerceri reus debeat . Semper enim integrum illi manet ius in Societate civili ne vel in corpore vel in fama, vel in caeteris bonis mulctetur quousque legitimo reus docta ratus non si t. iaeterea illud dure Romano peculiariter cautum erat ut udices in reos non legitime , sed levi-hus tantum argumentis convictos ne absolutoriam , nec condemnatoriam dicerent sententiam , sed caussam ampliarent, et non liquere iurarunt, quo iacto ab accusatione non a crimine ei absolvebantur , imitari plano hac in re Lacae demonios , qui , ut inquit Cragius, accusatur in reatu manere volucrunt si accusator minus
probavisset quod intenderat i .
iam ad probationem quam ad solemnitatem septem Testes requirunis tur Existimat tamen Donellus audiri posse Parentes et Liberos pro se invicem testimonium dicentes, adversario non recusantea quod de ea ussis ivilibus tantum accipiemium esse non de erit uinalibus patet ex allata superius diserim tuis ratione inter civilia Iudiet , et criminalia . Eorum autem qui de eadem Familia non sunt non eadem habita sui ratio a ei vili jure , sed solum lege Iulia autum fuerat ne invito denuntiaretur ut Testimonium litis diceret adversu Socerutii, generum , vitrieum, privignum , 2obrinum , sobrinam, et sobrino naiatum est. Denique relatim a Romanorum Legibus improbantur Teia si imo via servorum infamium , damnatorum judicio publico , eorunt, qui iti ineulis custodiave publica sunt, vel qui ad bestias , ut depugnarent se locaverint i et liorum ejusmodi , in quibus non adeo
Deile ratio prohibitionis dignoscitur nisi specialia Romanae Civitatis,ti,iituis expendantur. Vide de his disserentemisuetorem dei desilii a
84쪽
Λtque ita subversis communis opinionis landamentis demonstrandum nobis adhuc superest ex indiciis veram ct legiti inaui probationem posse confici parem illi, quae Testium responsis nititur. Quod ut deprehendatur huc revocandum censu quod alibi a nobis animadversui fuit: frustra Dempe in suctis hominum naturalibus et ordinariis
summam desiderari videntiares, cum omnia argumenta quae ad eorum existentiam confirmandam asseruntur, una probabilitate absolvantur. IIuc autem contenti nos simus oportet ne eam veritatem quaerere videa Inur, quam nunquam pene consequemur. Porro probabilitatis naturam
bene Explanavit Cicero aiens Probabile id esse quod fere fleri solet, aut quod in Pinione Positum est, aut quouhabet in se ad haec quandam similitudinem sis id falsunι est siue erum ij. Scilicet vel ex eo quod pluries venire solet, vel ex analogia quadam inter unam et alteram rem, vel demum ex aliorum auctoritate argumentando quae Ve-xi similia atque probabilia sunt deprehendimus. Hinc non absurde duplicem aciunt Philosophi probabilitatem, unum , quae ex ipsa rei, de qua quaeritur natura, iusque adjun-Ctis desumitur, et intrinsecam dicunt, alterum, quae alio-Tum nititur auctoritate, et extrinsecan appellant. Scio Pragmaticos penu de sola extrinseca probabilitate inqui-xenda esse solicitos, atque intrinsecam, quae tota in arto est plerumque aut omnino negligi, aut levissime attingi ab ipsis, qui, ut inquit Quintilianus , argumenta velut horrida , et confragros vitantes amoenioribus locis desident, atque ita omnes probationes eruunt vel ex reorum consessionibus , vel ex testium dictis, quae extrinsecum constituunt probabilitatem. Atqui Testium dicta quibus probabilitas extrinseca componitur subsistere haud possunt nisi in intrinseca probabilitate scindamentum abeant. Igitur perspicuum est vii probabilitatis, qua ad praestandum iisdem assensu ui
85쪽
ducimur totam ex iis argumentis pondere, a quibus veluti
suis sontibus ipsorum dicta oriri potucrunt, ad rout haec maiorem vel minorem assensum mereantur prout mutor minorvo eorundem connexi deprehenditur cum suis sontibus a quibus hausta existimantur. Nemo, inquit recte Antonius Genuensis, a se impetrare unquam Poteris aliquid Melut probabile habendum esse quod iam otilii j Iirmant si sciat et ex nullo fonte Me ex falsis catissis illos haurire potuisse si . Quod et ipse Cicero quodammodo Praeoccupaverat, niens, eos errare qui hoc se nn suspicionum non putant indigere artificii, quique aliter hoc degenere de quaestionibus nempe testi inori iis . rumoribus ac de omni conjectura praecipiendum esse opinantur et . Quid est inquit, ubi elucere possit prudentia ibi discerni
stultus Auditor, et crediuus ab religioso, et svienti Iι dices Nimirum illud, in quo ea, qua dicuntur a c-stibus conjecturae, et cogitationis traduntur, quanta auctoritate quanta animi aequitate, quanto Pudore , quanta sile, quanta religione, quanto studi existimationis boniae, quanta cura, quanto timore dicantur 3J. Quae cum ita sint jam satis constare arbitror iisdem prope regulis contineri iisdemque confirmari argumentis tum de indiciis, tum de testimoniis doctrinam. Etenim primo indicium id omne esse diximus, quod inter auctorem, et crimen nexum aliquem probabiliter constituit . illudquo vel ex persona vel ex re deduci. Idem sane in testinioniis vestimandis obtinet. Siquidem in hisce quueritur utrum aliqua inter dicta testium , et rem do qua fidem sacere videntur, adsit connexio. Quae tamen utrum revera adsit nec ne ex argu incratis ab ipsa Testium natura , et facti qualitate desumptis erui debet. Secundo indicia quae suciunt ut auctorem intor et crimen aliquis sit nexus naturali ra-
86쪽
tione , t experientia nituntur qua pariter nituntur r-gumenta , quae eundem adesse vel non adesse inter dicta testium , et ipsum factum demonstrant. Quod ut clarius deprehendatur observandum est naturale in rationem docere, et ipsam confirmare experientiam dissicile admodum voluntatem delinquendi amittere eos, quos antea consuetudine et studio in omni vitio vorsatos suisse novimus.
Quare si crimen aliquod ad Iudicem deseratur, poterit aliquomodo voluntas ejus criminis patrandi praesumi in eo , qui sorte adest ex mjusmodi liominibus , quos diximus antea omni vitio obrutos. I, Iulio autem magis praesumi poterit si inter cum homine inci et laesum ex crimine peculiares rationes fuerint, quibus prava illius assectiones facile potuerint excitari ad crimen utranduin , puta ad vulnerandum ut iram vindictaeque cupiditatem, ad furta ut avaritiam, ad stupra, Pt udulteria ut libidinem expleret. Eodem pacto ipsa naturalis ratio docet in iis Testibus veritatis dicundae voluntatem probabiliter inesse, qui dignitate, si de moribris apud ceteros commendantur, dissicile autem in iis , qui nulla instituti educatione, nullamque
apud honestos homines existimationem nacti facile cx equitia, ut pravo voluntatis assectu , ut sordido quaestu ac ministerio ad salsa testimonia dicenda , ad innocentos calumniandos, ad sallenda judicia noveri possunt. Atque haec disii cultas sortior etiam vadit si rationes quaeda in inter reum accusatorcs et testes udsuerint, quibus positis non facile veritatem haberi ipsa cxpcricntia , et quotidianus rerum usus edoceat. Hinc mirum videri non debet si dubium admodum communiter censeatur testirnonium iiii micorum , amictarum , et corum qui proxime cum accusatore vel eo sanguin juncti sunt. Videtur si quidem, ut inquit uitando ritus, ipsorum conscientia cum gratia, odio vindictae libidine, lioque violento animi motu mutetiam arctiore quadam necessitudine voluti lucturi, quibus supera nilis non omnibus sat constantiae est ii . Tertio prae-
87쪽
ccdentes minae, structae insidiae, colloquia cum facinorosis liominibus acta, temporis capta opportunitas , locus ad delinquendum idoneus, fuga ex tria proviso suscepta, trepidatio , pullor, congcstac repente divitiae , quaesitae ex industria transationes et similia non delinquendi solum voluntatem , sed facultatem etiam, immo ipsam facti existentiam non leviter arguunt, quod adeo verum est, ut haec et similia criminum sere o innium adjuncta tanquam tacita rei gestae testimonia Cicero non rationis Olum sed experientiae, et rerum usus consultissimus dixerit si ea sane de caussa quia probe perspcxcra signa hujusmodi ut plurimum vel praecedere, vel comitari, vel sequi multa ne dicam omnia delictorum genera. Sic eadem naturali rationes, atque experientia comprobatur Testium responsa sedulo expendenda esse , videndumque qua constantia, quotlinore, qua trepidatione loquuti sint, utrum nrgumenta quibus ipsorum dictis vis additur tempori loco , aliisvo adjunctis conveniunt ita ut ex hisce omnibus quid de testium
auctoritate censendum sit cruatur. Quarto indiciorum vis non solum ex qualitate Personae , sed etiam ex criminis natura aestimatur Pariter testimonii vis vim ex testium
indole, tui ex qualitate negotii perpondituri quod recte
docuit Ictus aiens Iudicem motum animi sui confirmare debere ex argumentis, et testimoniis, et quae rei aptiora, et vero esse proximiora compererit χὶ Quinto constat sola probabilitate indicia o innia absolvi, sic candem solum testium dicta parere coin pertum est. Tandem indiciorum probabilitas augetur tui ex singulorum pondere, tum ex ipsorum numero et mutua inter se connexione. Eadem ratione testimonii fides augetur turn ex testium numero, tum ex scri argumentorum , quae eidum vim addere videntur.
Cum itaque demonstratum suerit eosdem pene esse
88쪽
sontes, cx quibus indiciorum vis, et testimonii fides desumitur, easdem regulas usurpari naturali ratione atque experientia firmatas, eandem sermo argumentorum naturam ess et pares propemodum csscctus habero, similesque parere consequentias, statui posse videtur ea rationis momenta, quibus ad sidem testibus praestandam vel non praestandam adducimur, illud tiam satis superque ostendere indicia eiusmodi naturae esse posse ut aequalem probationem quandoque constituant. Quapropter sicuti testibus ita etiam indiciis quemquam auctorem criminis convinci, atque adeo damnari posse existimo, inque omni genero probationum inti insecam perpetuo quaerendam csse probabilitatem, nullumque osse quaestionem arbitror, quae , ut inquit Quin lilianus, non sit aut in re, aut in Persona neque ullam conser-mationem nisi aut ex antecedentibus, aut ex consequentia hias aut et rePugnantibus , et haec aut ex Praeterito tem Pore , aut ex conjuncto, aut ex sequenti Peloro. Nec ullam reti probari nisi ex alia osse, Camque aut maiorem, iatu Parem aut minorem esse Porter si . tque haec
omnia, quae de probation ex indiciis dicta sunt possent plurimis Romani Populi legibus, ct Rhetorum praeceptis
confirmari, quae tamen libenter practermitto, cum ain satis collecta et exposita suerint ab Antonio 3Iatilia eo a). Quamquam sileri non patiar quod clarissimus Thomasius ohservavit nunquam scilicet dubitatum fuisse quin per indicia crimina eorumque auctores probari possent, et tunc
solum controversiam de hac re exortam esse cum processus
inquisitorii usus inventus suit, eaque opinio invaluit omnem quodammodo vim probationis ab ipsa rei consessione sive
i Quint. lib. I. v. 8. α Ant. Mat. ad est. lib. it. 5. cap. 6 et Renaz. lib. te. Etiam Alberius de linoni in b. de furto eratia poena e pluribus
Rrgurnentis expositam sententiam eonfirmat, atque ex Philone gapiente e
bservat apud Hebraeos solis indiciis cognitum homicidium puniri vid. Disitiroc
89쪽
sive spontanea sive per vim extorta pendere. inc testatur laudatus Auctor in Anglia dubi processus accusatorius aduoviget solius indiciis rcos convictos amnari si). Attamen adhuc a nonnullis obiicitur facilius designari probabilitatem , quae Testium si de nititur, quam quae ex indiciis eruitur neque enim ex uno vel paucis certissimis, ac constantibus principiis, scd ex vario ac multiplici caussarunt genero indiciorum vis nascitur, quae proinde varia admodum esse potest, nec aliud quam simplicem suspicionem parere valet, ex qua neminem damnandum esse inquit Ulpianus a). Verum cum ex indiciis crimina eorumque auctores probari posse dicimus eo in sensu semper intelligimus si scilicet ex personae indoles, et iacti natura , ex temporis, ocive circumstantiis, cx ipsa demum indicioru in coacervatione perspectum Iudici lacri indicia orta probabiliter fuisse ex
iis caussis , quae inter Personam , et crimen connexionem
constituere videantur. Quibus positis sacile etiam est animadvertere Ulpianum loqui de suspicionibus ortis ex levibus remotis dubiis, et incertis indiciis , quorum nempe
caussa nou satis perspecta sit, non vero de violenta praesumptione cx proximis, et rite cognitis derivata. Videntur itaque non satis recte ratiocinari qui indiciorum proha tionem in iudiciis criminalibus ejiceret eam ob ratione quia indicia a variis , ac multiplicibus caussis proficisci soleat; nam idem etiam de testium dictis usurpari posse ex iis, quae de ipsorum auctoritate expensa superius sunt, adeo Certum est ut nec Testium probatio veram et proprio dictam designationem acceperit, nec Iudicis arbitrium exclusum ab ea omnino fuerit. Divus enim Hadrianus Vivio alio
Legato Ciciliae rescripsit eum qui iudicat magis scire posse quanta fides adhibenda sit testibus inui et cuius digni tutis; et cuius aestimationis sint, et qui simpliciter visi sint
dicere utrum unum eundemque meditatum sermonem at-
90쪽
9 tulerint an ad ea, quae tutorrogaverit ex tempore verisimilia responderint sit. Sed etsi concedamus sacilius designari possc probationem quae testiui ii de nititur, quam qu te ex indiciis desumitur, erraretricii ne qui inde inferret legitimam probationem ex indiciis frustra desiderari. Et sane illud tanturii demonstrare in animo habuimus indiciis
crimina eorumque auctores probari posse . non autem Certum ac determinatum indiciorum numerum definire contendimus, cum id propter variam personarum indolem Variasque circumstantias, et diversa iactor uin adjuncta pene impossibile sit. Uno verbo duplex ex hactenus dictis probationis genus cum clarissimo Domat constitui posse existimamus, unum , quod aliquam designationem a lege accepisse videtur, uti si quod cx tabulis, et ex testibus desumitur, ulterum lio prudentiae Iudicis relinqui oportet, quodque ex indiciis erui diximus sa). Sud Valentinianus Gratianus, et Theodosius in saepe laudata constitutione 3 non haec indicia ad probationein
requirunt, crum ea , quue indubitata, et luce clariora Sint argumenta scilicet quasi necessaria non contingontia:
nique inde ratio apparo quare de indiciis tanquam de legiti- in probatione nusquam agatur in civili jure Titulos, Dini habemus de testi huc, et instruinentis de indiciis nullus est, si Da excipiantur, quae sub nomine praesumptionum nobis et tradidere , quaeque nunquam suapte nutura vcram probationem ossiciunt, et potius ad civilia negotia
quarta ad caussus cri initiales pociant. Verum lintn Im-l eratorum constitutio non eo in sensu intelligenda est ut urgumenta omnino neccSsaria postulet. Numque si haec adcin x posceret non amplius in nostro jure sufficeret acri ininum probatio qua Sola morali certitudine , sum nanscilicet probabilitate nitatur. II ac unimadvertcns Dori ullus i VUL L. . . de TestiΑ.