장음표시 사용
71쪽
7 factum esse , inquit Cicero , cuiquam robatur, nisi alia quid , quare factum omne sit ostendatur si). Hinc in
oratione pro Sexto Roscio merito conquerebatur rationem ab Erutio accusatore redditam non esse, quam ob caussam Patrem Filius occiderit, dicebatque se non satis intelligere en quod in minimis noxis, et in levioribus Peccatis , quae magis crebra , et jam prope quotidiana
sunt maxime et primum quaeritur , quae caussa nempe
maleficii fuerit, id ab Exutio in parricidio neglectum
Cognitis iis, qua voluntatem delinquendi arguunt ad ea deveniendum est, quibus ostenda in crimen a reo perfici potuisse. In his autem potissimum , auctore e dem Quintiliano , locus , tempus , et occasio inspici debet 3). In loco siquidem , ut inquit Cicero , opportunitas , in tempore longinquitas, in occasione commoditas ad iaciendum idonea observatur 4 . Quibus adjici possunt colloqui , apparatus , et similia , quae non levia argumenta praebere possunt , quibus in altero merito pracsumatur aliquid faciendi potestas. Sic colloquia Le
gatorum Tarquinii Superbi cum Aquiliis , Vitelliis, et
i mi e lib. a. de In Nent. et Caussa juxta Ciceronem distinguitur in impulsivam, et ratiocinativam . Imputiiva oritur ex quadam animi assectione aliaque ulla cogitatione , uti ex irae impetu, vel amoris aestua ratiocinativa per spiei in in diligenti et onsiderata saetendi excogitatione , quae tum dieitur interfuisse , eum aliquid laetendum , aut non laetendum certa de caussa vitasse , aut necutus eis animus videtur , ut si amieitiae quid causis saetum dicatur, si ita imie uleiscendi , si metu , si gloriae a pecuniae . a denique alterius retinendi , augendi , adipiscendive commodi, aut ontra rite iendi , imminuendi, evitandi ve neommodi caussa . Vid. Cic. Ioc cit. Fortasse ausine impnia ivae id ohaeret
quod ita jura eriminali dolos ex impetu dicitur, ratioeinativae, quod dolus ex romsic appellaui . a Quintil. Me cit.
72쪽
72 Bruti Liberis saepius et suturae proditionis iustam
suspicionem excitarunt. Sic Cicero Clodium Miloni, non aut in Milonem Clodio struxisse insidias ab apparatu utriusque velisimile reddidit , quod Milo veheretur in rheda penulatus , una sederet Uxor, et tum symphoniacos pueros uxoris , et ancillarum greges ille secum duceret quorum nihil est non impeditissimum . Contra Clodius expeditus in equo nulla heda , nullis impedimentis , nullis graecis comitibus, sine uxore una cum
barbaris Servis, quibus Sylvas publicas depopulatus suerat,miloni obviam fecit t). Hisce omnibus aliisque etiam ita perapecti ea denique
exploranda sunt quae ipsum actum, de quo quaeritur propius tangere videntur . Quo spectant potissimum tum quae ipso facto conjuncta ut plurimum sunt veluti clamor, ΕΟ-nus, gemitus, tum qu ne idem sequuntur, ut pallor, trepidatio Iuga , et si qua alia sunt patrati maleficii signa.
Hunc autem propositum coacervationis ordinem praestat.
iis confirmare atque iuustrare mune de hac re eleganter disserit Auctor Rhethoricorum , Nolite igitur, Iudices , inquit , ea , quae dixi separatim spectare , sed omniari colligit , et conserte in unum . Si et commodum adis istum ex illius morte veniebat, et vita hominis estis turpissima , animus avarissimus , sortuna similiaris reis attenuatissima , et res ista bono nemini praeter istum is sui , neque alius quisquam neque commode, nequeo isto commodioribus aliis rationibus sacere potuit, neque
is practeritum quidquam est ab isto, quod opus fuerit ad
, maleficium, neque actum , quod opus non uerit, et, cum locus idoneus maximo quaesitus, tum occasio, aggrediendi commoda, tempus adeundi opportunissimum o spatium conficiendi longissimul sumptum est ut praeis lare , ante quam occisus homo is est, iste visus est
73쪽
, in quo est occisio facta, solus, paullo post loco maleficii vox illius, qui occidebatur,
nisi a est Deinde post occisionein istum multa nocte, domum rediisse constat, postera die titubanter, et in- constanter de occisione illius locutum , Quid firmanis dae regulae iam a nobis traditae accomodatius y Priori in loco exponitur caussa homicidii, postea generalia recensentur indicia, quae expositae caussae respondent, quaeque delinquendi voluntatem arguunt Deinde ea narrantur quae crimen patrandi potestatem de in onstrant tandem ea Caocervantn adjuncta, ex quibus ipsum factum constitui videtur
74쪽
De aris quaestionibus , quae in foro ex caussa ro- tiationum nascuntur atque de ea , inqua disputatiι uirum indiciis tantum crimina probaritossint. Vetus est , auctore Antonio Matico si Pragmaticoruin sententia ex indiciis Plenam criminum eorumque auctorum probationem erui nequaquam posse , scd eam solum , quam ipsi minus plenar dixerunt, cujus caussa Poena ordinaria infligenda generatim non est. Dicitur autem a nostris uris Scriptoribus probatio plena, quae talem gestorum ridem facit, ut Iudex ea innixus in hominem, quem respicit probatio ipsa , sententiam erro tuto animo possit minus plena , quae sola non permittit Iudici , ut ita sententiam pronuntiet, sive qui ii in sospectata debilis adinodum est , sive quia licet fingatur suapte natura satis firma per alia in contrarium adducta destruitur . Et cum probationum minus plenarum ulla efficacius , aliae debilius Iudicem movere inque eius mente vel leviorem vel graviorem suspicioncm parere valeant r hinc fit ut huius minus plenae probationis triplicem sungant speciem, aliamque ut initio animadvertimus semiρlenam majorem alium sem lenam tantum, aliam sena leniam minorem dicant 2 l. t sive major semiplena , sive semiplena , tantum sit probatio, junt in caussis civilibus a Iudice deserendum cs3 Actori iusiurandum , quod si Pletorium vocant , in
caussis criminalibus in equuleo reum ponendam esse, ut crimen sateatur Quod si fuerit semiplena minor , tunc
desertur reo jusjurandum quod purgationis appellant nul-
75쪽
la habita ditarentia inter anssam civilem , et criminalem l . Atqne haec sunt, quae ad ordinem judiciorum explicandum veluti certas regulas tradidere Pragmatici; quas tamen , ut ipsorum mos est , pluribus exceptionibus subjectas voluerunt. Sunt enim qui docent in caussis criminalibus, in quibus ad poenam capitalem , vel corporis amictivam indicendam non solet Judex devenire, semiplenus probationes sussicere et . Sunt qui contra dicunt in gravioribus criminibus leviores conjecturas satis argumenti praebere , et Iudici licere jura transgredi 3J. Sunt qui demum generalius i quuntur , scilicet ex probatione haberi nequeant ita ianen ut initius extra ordinem plectendus sit 4 . Verum haec absurdo dici satis demonstrat ipsa definitio probationis quae accipitur tanquam Legitima Fides diei facta de virtute rei dubiae. Fides, uti adnotat Uliaricus uberus , pro persuasione sumi in , cum probutio sic oporteat institui ut Iudici lacultas sit existiman-
purgatorii in eriminalibus maxima quaesii sui inter Martinum , et Ioannem antiquissimo Glossatores, quorum alter ejus usum prors: a reprobavit , nulloque juris i. ndamento niti dixit: alter vero in diversas ivit partes . Huius nihilominus sententia in soro praevaluisse videtur ' Martini autem nussam strenue inter eteros defendit Iustus Henningius ohemerus in speciali dissertatione de usu juram. --gatorii tu eriminat. a Farinae. Quaest. 3. num. o. Maseard de Probat in praef. a. num. 19. 3 Hane nonnullorum Pragmaticorum regulam serreum axioma
merito appellat Auetor dei delitti e elle pene , eamque minor defendere voluisse Virom doetum Ibertum Simoni in suo libro de stiri e sua pena e Vid. it. lib. S. 6.
4 Fabr. Cod da oenis desin. s.
76쪽
di rex animi sui sententia quid sine dubitatione animi credere debcat si , Quod opprime confirmatur ex vario verborum usu in jure adhibito ad probationem explicandam. Ut idem significetur quod probationis Domine venit quandoque usurpata fuisse legimus haec verba Docere aliquid factum esse item Ostendere quod dieitur a). Nam docendo sit ut res intelligatur , et cognoscatur ope Probationis id quod agitura ostendendo fit ut res perspiciatur , quae prius erat obscurari Id autem sit simili lex Probatione . Praeterea iuris auctore pro robare junt etiam intentionen imPlere. Implere siquidem inter c tera significat emicere . Perficitur ore intentio , et id, quod asseveratur probatione . dam intentio constat duo-hus, dicto, et ejus probatione . Id autem quod dictum est , nec probatur in jure pro non dicto est 3 . Utque ideo qui postquam dixit, probationem adjicit , non a lo dicitur intentionem , vel dictum implere, i. e. Persi Cereri sive planum saceres, et demonstrare . Hae itaque ab ipso iure petita probandi significationes satis superque
Ostendunt nullat dari posse se ini plenam probationem Cum haec ex ipsorum etiam Pragmaticorum doctrina mdem legitimam non inducat , sed persuasionem eum hBE-sitatione , seu potius suspicione conjunctam. Duo Testes omni exceptione maiores plenam iaciunt probationem Ergo unus Testis faciet semiplenam Falsa prorsus consequentiam cum unus estis audiendus non sit etsi praeclare Curiae bonore praesulgeat, atque , ut betae Donellus observavit , unus Testis nullus testis sit 4h. Accedit, dum unus Testis sit, mat i alter negat, versari nos in
77쪽
pari caussa , nullamque generatim esse rationem cur uni potius quam alteri fides adhibeatur . si). Attamen propter inopiam probationum cautum in iure est ut Iudex deserat usjurandum. Duplici autem in sensu vulgo inopia probationum intelligiturci primo cum Actor nihil probat , secundo cum probat aliquid sed non plenes quare si Actor semiplene probat non statim reus absolvendus est , sed caussa iureiurando dirimi oportet. Igitur cognitae etiam a iure civili esse junt semiplenas probationes . At ni saltor , Duarenus, et Do nellus verius docuerunt quid proprie inopia probationum in iure significet. Putant nempe id significare quod alio
in loco caussa dubia dicitur. Dubiam autem Caussarneam esse tradunt non cum actor nillil aut se in i plene Sed potius cum actor ipso et reus intentionem suam licet contrariam aeque probasse videntur ita ut par sit
utrinque probatio, et incipiat dubium fieri audici in utram partem propendat potius et judice . Igitur cum haec adest probationum paritas . et dubitatio , Iocus sit delationi iurisiurandi uti validius etiam ex eo eruunt viri doctissimi quod non simpliciter dicatur caussa jurejurando decidi in inopia probationum, sed decidi caussa cognita . Quibus verbis significatur ita decidi, si sit ratio , cur ita pariter dicatur in inopia probationum ob quam ad jusjurandum confugi debet. Ea autem inopia tunc est cum utrinque probatum est . Nam ubi probatum ab Actore non est , certi juris regula est uctore non probante reum esse absolvendum. Atqui ubitantum semiplena probatio adest , ibi nulla roinano jure probatio est. Ergo nullum pariter jusjurandum de surri potest, scd actore semiplene probante reus absolvitur a).
ci isti argumenta non spernenda hae de re protulit Renatatus Iib. cit.
78쪽
Si itaque semiplenas probationes romanum ius non agnovit , quomodo eadem cogere Iudicem dicendae sunt
ut in caussis criminalibus reum torqueat 3 Sed inquiunt, Modestinus tradidit Servi responso tunc esse credendum eum alia probatio ad eruendam veritatem non est xl. Ex epistola Divi Hadriani ad Sennium Sabinum prae scriptiam est ad tormenta Servorum ita demum venir oportere , cum suspectus est reus , et aliis argumentis ita probationi admovetur , ut sola consessio servorum, deesse videatur a . Pariter Diocletianus et Maximianus rescripserunt argumentis primum verisimilibus , probabilibusque uti Iudices posse, et si his veluti certis indiciis ducti investigandae veritatis gratia ad tormenta putaverint esse veniendum , tunc id demum sacere debere si Mersonarum conditio patiatur 3 . Quid ergo λAn non haec ad semiplenos probationes reserenda sunt Minime quidem ollatas leges ita sapienter interpretatus est Nooditus ut in iis vera probatio non deficiat, sed tantum ea probatio sit, quae collata cum pleniore pro nulla habetur , atque Sola ad condemnationem non sufficiat licet alioquin idonea sit ad quaestionem 4 . Hoc
autem satis discrto confirmatur auctoritato Paulli Icti qui eiusmodi speciem resert Maritus quidam meruit, heres uxoris suae etebat a Sur Pecuniam, quam apud eum dePosuisse defunctant se absente dicebat, et in ean unum Testem liberi sui Filium roducerat Uud Procurat rem desideraverat et quaestionem habere de ancilla Surus negabat se accePisse, et testimonium non Porte unius hominis admitti nec solere a quaestionibus incipi,
79쪽
eis aliena esset ancillari Procurator quaestionem, ancilla habueratri cum ex amellatione cognoMisset In era-eor, pronuntia,'it quaestione illicite habiti, unius testimonta non esse credendum , ideoque recte Provocatum si h Λ cum ex Pragmaticornin doctrina unus Testis cmiplenam faciat probationem : ideo patet nullam a iuro romano semiplenae probationis habitam rationem fuisse, qua tormentis reus subjici possit. Ad jusjurandum purgatorium quod attinet etsi hujus frequens usus in criminalibus iudiciis sit , nullo tamen nititur iuris Romani undamento . Hoc enim abs uro canonico unico derivandum esse solidis argumentis probavit Uenningius ohemerus et . Mihi autem liceat hio meminisse usum iuris jurandi ad lites finiendas luere ex edicto Praetoris , quod ad civilia negoti . non ad criminales caussas spectabat . in Gujuslinquit, maximum remedium expediendarum litium in usum venire iurisiurandi religioncm 3). Porro litis nomine cietilem etionem tantum Icti intellexerunt , auctor Ulpiano, qui litis nomine omnem actionem significari a j sive in rein sive in personam sit 4 quanquam ab Imperatoribus Valentes, Gratiano , et Valentiniano actionis vocabulum ad caussas criminales porrectum fuit, scd minus proprie quemadmodum Hottomanus animadvertit 5 . Nec minus absurdes qui videntur nostri juris Scriptores, quorum alii tradunt sufficere semiplenas probationes in levioribns tantum caussis criminalibus , alii in iis , quae sunt gravissimae, alii demum dicunt eum semiplenis probationibus convictum ad extraordinariam O Leg. o. f. eod.
80쪽
8o poenam damnari posse ubi plenae ac legitimae proha tiones non suppetunt . Constans siquidem , t generalis omniurn iudiciorum regula est ut Iudex nunquam ad sententiam deveniat nisi legitimae probationes praecesserint. Quae quidem regula immutari nequit ex majori
minori ve caussarum ponderes; nam si de levibus sermo sit , iis solemnitatum , at non probationum Decessitatem
remitti docuit Ulpianus sit; si vero de gravioribus, aut gravissimis loquamur satis luculenter dixit idem Ictus magis consulendum csse bis, quibus gravius Periclidum immine . Satius est inquiunt jura, impunitum relinqui
facinus nocentis, quam innocentem condem mari a). Qua inquam non sum nescius nonnullos hoc juris principium ita interpretrari ut ad ea crimina extendi neque ut , quae societatis securitatem directe perturbant . Verum ne inoinficiabitur securitatis, ac tranquillitatis illud quam maxime interesse ne civilis acqualitas atque libertas sacrae res, et inviolabilos pessum dentur,ac opprimantur. Ad quam aequalitatem tuendam plurimuin conserre patet spectatam iudiciorum formam , ac integritatem; qua uidern, uti ex doctrina Montesquic animadvertit Eminentissimus merditius , plane recteque constituta tum de trium fruuntur homines vita libertit fortunisque suis omnibus,
cum videant haec et alia hujusmodi bona in legum praesidio lutissime a teres, nec potentioris cujusque injuriae, vel cupiditati exposita esse 5 . Et sane, ut inquit He in
II id. Mi it Musdem Eminentis. Viri de ii tute politica observat autem recte in laudata oratione vir doctissimus quam Plures esse sormulas quibus parum admodum eonsultum itur civium saluti,
nisi ad has accedat Magistratum spectata sapientia , aequitas, fides, innocentia . Vult praeterea ut quae dixit , de solo reeio iudiciorum ordine prout populi indoles , et civitatum natura exigit intelligantur, non autem de iis , quibus quasi latebris , ut inquit, laudat ue de industria quaesitis uelle omnes suspicantur latitare sorensium hominum avaritiam Graudes , Iliadines