Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

201쪽

Ia habemus. mel ferus b) lii storiam juve-

is au annorum refert, qui immodicis stulis phrenitieus fatuus plures homines Vul-2rabat, famuliumque oecidebat. Alium ca-um Lietaud c) narrat. Studiosus et ' annO-um a protraei is studiis in febrem acutam acidit , cum vehementissima cephalalgia. uinto die phreniticus. Septima mors. Cada: er se estu in exhibuit pleXum choroideum sanatine turgentem, atque ipsos ventriculos aliasue cerebri partes serosis humoribus repletas.

Non infre inens etiam phrenitidis caui vis est eX terna capiti illata, qua cerebrum ehementer concutitur. Inferius de haudirenitidis causa prolixius agam.

CAUS E ANTECEDENTES PHRENDI IDIS VERAE.

Praeter causas praegressas, quae CX ei tanae phrenitidi idoneae habentur, varia sunt de erae, & symptomatio e phrenitidis, propria raeludia, quae medicum de instante h0e Ω- Dei m0rbo admonent.

202쪽

GAν dolorque ingens capitis: notat enim vasa a sanguinis inflammatoria densitate laemeabili distentis. Ρatet hinc ratio, qUare Hippocrates ab capitis dolores intelisos theontinuos cum febre damnaverit tanquam exitiosos: atque eosdem in febribus acutis, nisi salutaris narium haemorrhagia sup*rveniret, phrenitidem pronuntiare monuerit. bya Hippocrat. in Prognostic. Charier. V: VIII. p

Sanguinis copia nimia. Selinus cerebri functiones vehementer a plethora turbari. Quae omnia plurimum augentur, dum per febrilem calorem raresactus sanguis Vasa, quibus continetur, magis adhuc distendit: adeoque patet, quare pleihora inter antecedentes phrenitidum causas merito nume

retur.

Dispositio inmmmatorio. Haee in illis

hominibus obtinet imprimis, quibus vasa robusta &'contracta, humores. densi si int, &acriores, & celerius moti . Pol sus his hominibus majores & crebriores esse solent; corpus gracile, agile, robustum, calidum. Duris laboribus quotidie eXereitata corpora hane dispositionem aequirunt. Confirmatur

203쪽

Rubor oeuloris , cisi. Designat enimnguine na majori copia & impetu ad caputi serri, adeoque & vasa magis distendi. Somni turbulenti. Si una cum signis raecedentibus, quae instam maioriam sanguinis positionem, ejusque maiorem determina-snem Versus QR put designant, Oriatur mo-

'istimus ille assectus, quem coma vigil vo' Te solent mediei quando nempe ipso iu mni limine eum terrore mox evigilaut aegri ; l si obdormiv erint, horrendis insomniis Tlia Atur) novimus, jam affici cerebrum ob peditum liberum transitum sanguinis per sa, adeoque brevi phrenitidem, & alia stima mala exspectanda esse. Unde etiam nocrates alὶ soae nos prolandos, non tur. lentos, pro firmae iudieationis signis habuit;

atra vero turbulentos somnos damnavit.

Despientia levis. Levis desipientia ditur, cum illas ideas ab interna ct morbosa rebri dispositione natas non comitatur judi.um, neque sequuntur validi animi affectus me enim ratiociniis & adstantium persuasiona

204쪽

adhue deseri potant natae hae idear. Interim tamen, si pergant eaedem causae agere, sacile patet, ferocis & perpetui delirii justum me tum esse. stuandoque levis tantum desipien

tia apparet, licet causis sensorium commune mutantes satis validae fuerint. uales erantillae tremulae & obscurae desipientiae, quas Hippoerates valde phreniticas jure voea

Protervia, seu ferocitas, oblivio subsetanea, collectio soccorum. Omnia enim haee designant, incipere turbari sensorium com mune, atque imprimis suinma ad haec atten. tio requiritur , quia citam medelum poscit hoc malum , antequam jam confirmatum fuerit. Unde simul ac meticulosus antea homo audaciam spirat & minas, placidus an tea, serox responsum dat amidis vel medico

vel si potum, aliud ve quid petens, paulo post immemor jam se hoc rogasse neget; dico, summa remedia adhibenda sunt, ut iminens

jam phrenitis caveatur. Siccitas totius, maxime cerebri. TO-

tum corpus humidum & molle in sanis est, etiam in externa superficie, multo magis iainterioribus, uti docent vulnera in cava cor poris penetrantia, ct vivorum animaliussi

205쪽

ctiones. Aequabilis antem liee corporis amiditas pro optimis signis in morbis me-IO hqbetur, cum denotet, Omnia vasa per- a , Omnesque humores meabiles esse. COna vero, ubi EX siccatur corpus, novimus

annissimi laticis penuriam eile, sanguinem-cie immeabilem majora vasa distendere; ide vicina minora comprimuntur. Cerebri item talem siccitatem, adeoque humorum vineabilitatem in cerebri vasis adesse, novi. us ex siccitate vicinarum partium, quae ab Mem arteriis, ae encephalon , humores

os accipiunt. Hine oris interni & linguae citas, & vox clangosa inde nata, illud deisonstrat. Unde aridam Iinguam pro phre- tidis signo habuit Hippocrates. Verum im- imis oculorum siccitas ct squalor interiora sitis similiter asseeta esse indicant, cum ia totidis interne rami per illos distribuantur. tet hinc ratio, quare contractas, strigosus uetum pilrtes in aeutis, uti etiam, dumari, postquam hiaverint, dissiculter os clan-rre possunt, deliria protendere, atque in.: phreniti eos factos perniciose ' habere dixet Hippocrates ab , Omnia enim haee aridita-rm harum partium demonstrant. Uti etiam, clare vocem clangosam, & oculos sordidos,

206쪽

Omnia autem illa signa, quae phreniti, dem Veram praecedunt, pulcherrime collegit

Galenus ab , fassus: se illa ex antiquioribua

medicis hausisse. Sic autem habet, nam in- terdum vigilias praecedere, sive etiam somnos manifestis phantasmatibus turbatos, ut&clament nonnulli, & exiliant, videre est; in-

terdum Vero irrationalis aceedit Oblivio, ut laborantes aliqui, quum matellam petierunt mriere tamen negligant, aut cum lotium emittunt, matulam ipsam prodere haud qua quam meminerint; vel majori cum tumultu, aut tam eritate respondeatat, praesertim, ubi aliquis antea fuerit moderatus. At hi omnes exiguo utuntur potu, & respiratio magna& rara est, & pulsus minores , magisquener vosos habent ; nonnunquam Oeeiput dolor insestat. situum vero jam proxime ad phre nitidem accedunt, oeulos habent vehementer squalidos, & ex altero ipsorum aeris la chryma effanditur, ae deinde lemos hahent,& venas ipsorum sanguiae plenas, & sanguis illi

207쪽

illat e naribus. 'iin tempore neque jam alae ut mentis compotes rei pondent, si Oecos Mellunt, I festucas carpunt ste. Quid diam de lingua aspera, arida, quandoque he-2tiori, tum quod interdum moesti jaceant Ἀκ respondentes, Vel cum pErs quaedam do- rifidum patiatur affectum, etiamsi vehe-ientius aliquis eam tangat, ipsi haud qua

iugna sentiant. a) GaIen. de locis affeth. L. V. e. I . Ch. Τ. VII. p. 489.

Observata praetica testantur, natos in rariis locis corporis dolores inflammatoriosa una febre acuta, quandoque absque bonis agnis evanescere, & dein periculosissima me, astasi materiam morbolam verius cerebruml erivari, sicque phrenitidem tymptomaticam acere. Dolor artuum laterisque , velut adeuritide 3 leumatica , N veta. lna enim Stollitis multiplici observatione edoctus avii aptiorismum 772. Dolor lateris non leuriticus immutavit. Saepissime enim observatur in topica inflammatione Viscerum,

208쪽

materiam, quae ad caput depositionem molitur, quana primum mobilis fieri incipit, per

proximas regiones prius vagari, utque in. de non raro dolores lateris, rheumaticorum dolorum aemuli, originem trahunt. Nota.

bile exemplum apud Hippocratem habetur. a Calvo enim in Larissa derepente semur deX-

triani doluit ; primo jam die febris acuta

aderat. Secundo die femoris dolor quidem remisit, Verum absque bonis signis ;subris enim intendebatur , non dormiebat aeger, eXtrema corporis frigebant &e. Tertio die femoris dolor cessavit, sed mentis alienatio, & multa j8ctatio accesserunt; quarto autem die circa meridiem celerrime periit. Similem casum vigil ruietemus b) in muliere, cui oborta febre continua accutissimus dolor sinistram suram occupabat; applicuerant autem lintea spiritu vini madida parti dolenti, ' post biliorium, dolore surae evanido , delirabat pessime ; paulo post convulsa periit, secundo morbi die. In homini. , bus etiam sanissimis, absque ulla causa prae. gressa, nascitur quandoque febris , per quam in hae illave parte corporis excitatur subito phlegmone validissima, & deposita materia illa inflammatoria desinit febris; event Us autem

209쪽

19s: similium morborum pendet imprimis nate assecta, quam per febrim deposita maria oceu pat. Verum semel sic in locum emdam deposita materia potest inde exire

erum, & ad alias corporis partes transtri. Sic erysipel8s ab intro forAs vertitur.

aiaginae historia patebit, levari morbum, ni pectus ' collum rubescunt ; pernielem

riam instare, dum veris interiora dentio currit ille rubor, uti etiam, si angina in ulmonem vertitur, sicut Hippocrates obseria

avit. idem jam in pleuritide, peripneumo-a, similibusque fieri poterit, ut morbi illiosque honis signis levari videantor, dum

titerim mala metastasiis cerebrum assicit.

demini, me quandoque talem pleuritidis pidemicae speciem vidisse, cui morbo, nisib initio jam balneis pedum, epis pasticis,

tu corporis erecto &e. prospideretur, famiaris erat in phrenitidem primis etiam die-us mutatio. Imprimis autem illa proclivitas a phrenitidum observatur in illis morbis, initibus inflammatoria quidem dispositio mani-esta est, tamen non adeo pertinaciter partiuidam corporis inhaeret inflammatio, seda agis quasi vaga, & mobilis materies morbi idetur. Hnc forte pertinet dolor late is

210쪽

xsonon phurificus cum sevi peμtu Iatione animi , euans Hippocrates menti nil dicens; e cum a. teris dolore non tantum pleuritido , , turlu,

lentibus renuibus lenibus, hi phrenitici sunt. Turhulenta illa autem tenuia lenia satis apte videntur de leni perturbationu animi in telligi posse. Affinis etiam huic sententiae locus apud Hippoc atem habetur: Lateris do lor ex sputis bino s, δε absque ratione evanue

rit, in furorem aguntur. Laterum enim dolores,

ut pleuritici vocari pollint, fiatis acuti, punctorii else debent, inspirationem probi, bentes, una cum tussi fere perpetua; adeoque non repugnat laterum dolorem cum se. bre etiam absque pleuritide esse posse. Hine etiam Videtur Hippocrates d) dum hibernos morbos recenset, in eodem aphorismo, Spleuritide , ct laterum dolores, enume. russe. Neque tantum in lateribus, sed etiam in aliis corporis locis, leviores isties dolores inflammatorii observantur eum maXima propensione in phrenitidem symptomaticam. Sietestatur S densamus e se febrim quandam epidemicam observasse, in qua sanguis venis adnes iis pleuriticorum sanguinem non raro aemulabatur, atque sub primum morbi insubium dolor collum & sauces, sed levior, quam