장음표시 사용
101쪽
ris auidus. ille aut iniustus sed iid inteperans esse vidcbitur. paret ergo tale illuvideri quia lucra. I9nsus alie quide oeo iniurie: ad aliquod seinp victu redigutur. ut si colluserit quispia adulteriurad intemperantia. si deseruerit in acie sociu: ad timiditatem . si pulsaueritquepia: ad iracud talia. sed si lucratus fuerit: ad nulla alia prauitate ad inuistitia ipsam refertur. Quare pspicuu est pler totam aliaesse quanda iniusti, tiavi parte viai uoca:qr diffinitio genere e in eode. ambenatu id possunt: ut sint ad alium. CSerii hec quide circa donore versaturi vel pecunia si vel salutem I vel siquo is uno nomine coplecti bec uniuersa possumus: et ob voluptatem que fit a lucro. illa vero circa onia ea, in quib'studiosus versatur. Iustitias igitur esseplures et alia qua ii, dam esse preter ipsam tota virtutenu perspicuum ia euasit. sed quena sitiet qualis: su, mamus deinceps oportet. Veterini natum est itaminiustum quidem esse qum est contra leseo: et quod est iniquum . Iustum au te quod est legitimu: et quod est equum. Iniustitia igitur antea dicta est:a qua proficiscitur id iniustum quod contra leges dicimus elis. EAt cum iniquum et iniustum quod contra leges est non idein sitsed ali 1 terunt ad alterum sese habeat vi paro ad totum nam iniquum omne iniustum quod contra leges: iniustum autem quod cotra leges non omnet iniquum. plus naincv omanet iniquu: iniquuauteribone plus iniustum etiam et iniustitia: non eadem sunt sed diuersa ab illis. et dec sunt vi parteorilla ut tota. hec enim iniustitia: totius est initi stitie parotet iustitia iustitie simili modo. Quare de iustitiaque quident est paro: et de iniustitia similiter est dicendum et de iusto eti1 et iniusto. Ea igitur iustitia que persandeatu3 tota virtus est ordinata et ea iniustitia que aduersatur illit quaru altera viro tutio altera vici; totius ad alium usus est: omittatur. Et iustum id et iniustu quod adllo attinet: patet quona sit modo distiniendum. etenim plerassi legitimorum ea ferent: que a tota virtute aguntur. Lex enim iubet uniuscuiustu virtutis vivere ratiosne: et vetat vici cuiusuis vivere modo. atq; legitimorum eaque ad publicam perti,nent disciplina:ea sunt que virtute totam efficere possunt. Sed de singulorum distis plina qua quidem vir bonus est absolute virum sit ciuilis an ad aliam facultate perstineat: determinandum posterius est. non est enim ide fortasse vira esse bonum i et cliuem bonu. Sustitie autem eiusque est pars et eius quod ad ipsam attinet iusti: una isqui de species est ea que in distributione consistit aut honoris aut pecuniarum aut cesteraru rerum que inter eoo diuidi possunt qui in eadem csuili societate versantur. in his enim fit: vi quispiam et non equu dabeat ad alium et etiam equum. Blia aute eatque in commercus est dominu emendandis. cuius sunt due partes. Coincrcior unam uedam sua spontefaciunt domines:queda inuitis ipsio efficiuntur. Et ea quide que ponte faciunt talia sunt: venditio emptios mutuatiot vadimonius Iocatio depositioi mercede conductio.atis propterea sponte hec fieri dicuntur:ω principiuin ipsoru spote procedit ac agitur. Eorum auteque inuitis fiunt quedam clandestina sunt: ut fur. tum adulterium veneficium lenocini ut seruorum seductio cedes cum dolo/ falsum
testimonium. Quedam violenta: ut verberatio vincula tmorol rapinei membroru casptio conuicium contumella.
si Securuli capitis note. c Lucrari: est si commutatum sit ampli accidere. iustitia ligitima tu, i,
si uia. et tota iustitia preter iegemi illegiti mam. Erit cum iniquum et intuitum quod contra leges cst: tirgν 16. vlus hoc pacto coperiebatur habere. Ut cum iniquum et plus non eadem sint: sed alterum stle discat ad is alterum ut pars ad totum. Omne nomplus:est iniquum: sed non omne iniquum: est plus. Ueru exemplari sirico dissonat: mitasrece habetur.
sredmir contra. lesco est iniquum esse. est enim iniquum in paucioribus longe in imus tu quod cotra linco imum ut iniquum pars iniusti contra lcges. Entiqua traducito intcsrimcm et o I mIciugetiam poeinios com Hranopulus ut Leonardus. immo et quas, ic adiectum sit ex exemplari greco impresso ad pac inicis taurum ut cum plus et iniquum non idem sed alterum ad alterum ut pars ad totum. cumam iniquu et iminisci O cara iesco ea non idesu: et reliqua si adiectas , quapopter vetustu ex ur ira ii ere ridetur.
102쪽
λετο uni σι ν χαιτο Impcri suovχαιτα rictam. et cetera. Et in hac litera omne uniuersalitatio notam particule iungas non sequeti: ne sn capimcula copositionis diuisionisve incidas. CVenditio: est precio aliquorei cornutatio. CEmptio: facto preci ot rei acceyrio. ε caduratio: rei usuo a d lepus Memio. Q ideiussio: queda que fit alterius nos proci altero oblisa tio e Ε ocatio Iloci cMuctio. Cui epositio 'in alterius fiderei comissio. Crabercede coductio rei ad te. pus pro aliqua mercede vino retentio. ut equor ut et alioru ad topus pro usus necem tale conductio. Et heiurti et adulterii lenonicii let laqueti linore parti gramatice ssint partian exacte et libris ciuilibus requis rede. CBbsolutei simpliciter secudia se. CCommercia voluntariai et sponte facta: queum m partib'
consentientibus fiunt. in oluntaria vero: me non.
CCeciniducap. quattuor e clusionibud partitum est. - re Secundi capitis comemarino ad litera. Caprinia tactusso. iustitiaque virtutis paro est: itidem et de iniustitia que pars est mcu inquirendu nobis est. Nam taleqnada in iustiti a esse dictum est ι et talem iniustitia esse boc primu deprchc datur indicio. et qui ceteris vicus operatur iniuria quide agit sed non plus m dignum est accipit. ut qui clypeu propter timore abiiciti qui covicia ob ira cudia3 dicit aut qui ob uauaritia per pecunias opem non affert: no plus ac dignum sit capit. veru sepe cu quispia plus capit: nullatum eiusti di vicioru operatur nem uniuersis simu L at aliqua prauitate operatur. nam et ipsis in vitupes ramuo. hec aut iniustitia est. est igitur alia queda iniustitia . que toruisllegitimem iustitie paro queda cuitide et aliquid iniustu quod totius iniusti quod quide preter line est pars queda existit. CSecundo. si quidam lucradi plusin babendi causa comittit adulterium' pecuniasm accipiat Iet quidam contra lita erogeti donam ob cupiditate venerem patiat: hic politas intepetua in pluris auidus dicitur ille vero in tius iniustus di in te perdo. at talio ille videtur quia lucratur et plus o dignit sit babet. est igitur queo Particularis iniustitia et quula particularis iniustus. Tertio. o nitico alie iniurie in aliquod peculiare vicia rediguntur ut adulterii coinissio: in inteperanna. socu in bellodunissio: in timiditate. alicuiuo per cuspio: in iracundia. at lucri pluri 3 Θ cet acceptio: in nulta aliud victussi in iniustitia; reserturi persmicus igitur euasit: preter totam iniustitia esse quadam particulare ut parte eius uni uoca. na in genere
Ιε diffinitio eade est : si quide utraq3 est ad alteru victu. C Secunda conclusio. Sota iniustitia et ea q paro est: iter se disserui pariter et iustitia. Ina hec circa honore versas pecuniao salute et circa ce uniuersis si quo uno no in ine hec coplecti possemus et circa voluptate que lucrado: plusq3 habedo rueniti illa veroque tota esti circa ola circa que et studios' versatur. et collinili modo dicendu est plures esse iustitias una tota et lagiti mal et altera parte. et id quoq3 ia clarii euasit. scd qualis ea sit: deinceps vi cedu est. determinatu etia est quodda iniustu esse totu et contra icsco: et quodda partiale quod appellatur iniquum. sinis liter ωda iustu esse lcgitimii et qdda q6applicitur e v. et iniustitia de qua antea dictu est: ea est que tor ta illegitima preterq3 lege appellatur et a qua iniustu preter lege proficistit r. si Tertia conclusio. Nooino ide est iniquit et iniustu preter eonrram leges. Na iniquum pars est: in iustu vero quod contra leges est Itotu . oecni iniquit: iniustu id est quod contra legeo est. at noi mustu omne o contra linco est iniquuita quom sese habent plus et iniquu. nam plus paro est i m quum aut e tolum. Omne em pluo iniquu:
eontinuo non fit utione iuiquii plus st . itide totu iniustu i et iniustitiari iniquo et iniquitati non eade ut sed diuersa. na hec simi ut pareco: illa vero ut tota. heceni iniustitia que iniquitas appellatur: totius imiustitie pars est. et iustitiaque est equitas: totius uistitie simili modo. quapropter iustitiaque paro en et simili iniustitia nobis determinandu expcdit. pariter et de iusto etiam intullo. et ea nobis omitte est iustitia que secundu uniuersa virtute ordinata est. et ea iniustitia que illi opponituri quaru altera toti virtutis ad altu riuo est: altera vero totius victi ad alteris 3 usus. et ex superioribuo satis patet quo pacto iustu et iniustu que ad has pertinet diffinienda sint. sere enim uniuersa legitima iusta: ea sinit quc a tota virtute Onciscuntur. nec ab re: na lex precipit vivere secundu unaquam virtute et oe victu vetati et ea leamina iusta que ad publica pertinet inlciplina : ea lant que uniuersa virtute efficere possunt. sta viminmitiata singulorum sciplina quavi boniis absolii te dicitur: ciuilis sit pars an ad alia attineat facultates in ano ides utasse est vir bonu et ciueboime alius determinadi exigitur locus. gQuarta coctust Aueda est particulario iustitia que est comuni u distributiva : et queda rem comutatiua itide et quoddain narticulare iustuiti distribi itione sistit: quodda vero in comulari M.In distributi quide: vi honor tot pecuniari tet ceteraru rem que inter eoo diuidii distribuim possunt qurin eade ciuili societate versatur. ita in uo steri contingit ut altera fiat plus aut minua et etia equu. in comutatione vero: ut in coincrcita holm rite Peragendis. Et erutamen comercia in imas partes secantur. na queda sui spore factat alas voalumaria quoru principi Proluntariu esti vontem a cedit: mcda vero inuoluntaria et que doibus nut insultio. Sponte facta simi dec: venditio empti ol mutat tot fide iussi locatio, positioi ni ercede coductio. Inuoluntaria et que inuitis fiunt: sumque clandestinat et violenta sunt. clandestina: furtui adulteriu veneficiu milenocinidi seruord scductio, Gilco cu dolo salsu testinionium. violenta vero: vo ratioι vincura morsi rapinei membroru3 mutilatio Guictuin cotu inelia et similia.
D 3 tam aute iniustus sit istuqu' et iniustu iniquit: constat et aliqd mediu essest ini4. atm boc est ipsu equit. Quoeni t actu pi' est et minuo: eode est etia equii. stigit imus uestiniquis: iustue equii. quod quide et absim rationeri Aetio ita esse vides Hicii equii sti mediu riustu mediu quodda erit. ipsu
a ut ecqua in minimio est duob'. Necesse est igis ipsu iustu 3 mediu esse et equum et ad aliquid et qbusda. atm quo mediu quide est: iboc aliquor ii est q qui de plus sunt et miti'. quo aut mustest duob 'est: at quo iustu e quibusda est. ipsu ergo iustu iminimio quattuor coli stat necesse est . qui byeni est iustu duo sunt et reo in quib'et ipse
103쪽
due sui. Atm eade est equitas quib' atm i qum'. ma ut sese habet ea i quib': sse xx h ς sese habent et illa. si enim non sunt equinion equa dabebui. sed hinc pugne nascii
s 4 i tur et icusatioessatae querele: cu mul noequat autequano equi habet ac pollutur.
a b b e Silita esse ex eo qd O dignitate fit costat. Iust ueni qd in distributionib' est:oco uno ore O dignitate quadam opor tere et se dicunt. ipsa in dignitate non eade ocos tqui ut esse: d populares si te libertatet pauci vero poteteo opulcna non ulli nobi σε h ς ' litate optimates vero virtute. Iustu ergo: ranonu quadapparatione subit Coet iis, i paratione nassi rationu subire no absoluti numeri sol dnuerabilis etiaoino οππουν priu est. eteni co paratio ronu eqlitas est ronu: et i qttuor minimis est. et seluctu qderi Hebileo i qttuor es e costat. Anno et cJtinuat quattuor erv nonam termio viis ut duob': C mumi. ra Abili, et lamir doc p/cto, ut a sese dab3ad b: sic b sese hab3 ad e. bis igi dictu est ipla multu. Aiacia sub .qre si b bis Positu fuerit: quattuor er u t ea q copara tione subeui r a i lonii. est aute et ipsit iustu i qttuor minimis: et ratio eade est. CSutent se iucta simio: et libyi tiet q. α rit ergo vi est a termin' adb terminii: sic e ternuit' ad terininuo. Et mutato ergo ordine via sese dab et ad c: ita b sese dabebit ad P. Quare et totu ad totumqd distributio ipsa coiugit. Et si ita copositu fuerit: iuste coiugit. Eo iunctio igis a termini cu c et b cu ori ustu est id qd ad distributione accomadas et est mediu ei uoqd co paratione ration uno subit. q6 eni subit ipsa mediu est. iustu aut subit. Tale aut rationii coparatione/matbematici geometrica vocat. Sit geometrianam sit: ut et totu ad totu Pinde sese habeat: atm ad virum sese habet virum. Nd est auteco tinua dec cJparatio rationu .no eni: littermin' vir' numero: cui et q6. CSustu3 i igs i boc cdpatio e rationu cosistit.Iniustu aut est id qd a coparatioe rationu exorbitat . fit sgr aliud plus: aliud laxinus. Qd qde et i ipsis opib' accidit. i bonis eni
iniuria faciti plus dabet:4 iniuria patitur imili'. in malis aut cotra. boni nam rastione subit minus malu ad malus inalu: mln'eni malu magis p maius est expes
equu et ad aliqd et dissida. Eadcreo iustitia ecllao mediocritas: briatioe triplei. et iustitia ad aliquid tot cibusda. et equitas ad alis det quibusda. et mediocritas ad aliqd et quibusda. iustitia quide ad aliqd:na persone admun . et quibusdamam persolus et inueribus. ccitas ad aliqd: nae4tas personarii equitati mu
de re sed rati re triplex iultu videlicet equu et inediu. et eoru qd m ad aliquid et quibusda est. na muta 'prqdignitate ad persona iustu:et i persona atque munere cossistiti et equii ad aliquid: na e u ed equu ut equalee illequale. et quibusda: ad inini inuenit duob' equinnanichil sibii tequii: ut nem qui co tib ipsi eqte. et oec imo i qui b ' eosisti t equu: i iustitia distributiva qua de tot' i presetiam agitas set illo due sui iuices edico proportioncs. proportio scilicet distributaru rerucq proportibi bene aut male meritaru personaru mediu tide: ad extrema. et quibusda : cio est pi' et ei O inin' mediu . Code modo unus et idem re ipsa iustus equus et inedius et ratione triplex. Est igitur iustitia una pariter ati trina. ideride iustumat itur. et hec ex subiecta descriptione quoquo p/cto deprehedi Pollunt. L. D. 2munera atq3 pro dignitate distributiones
duit Osini est. equitas et equu proportione munerii distributionitu iter se ad proportione personam . Porro mediocritas et mediu pi et mm ' qrii viniq 3 iniustu est et coparatione rationu diffugies. vernasiis itelligant' qpactoi distributioib'semel rationii proportionuq3 edtilaam qna pacto hec vili itiai in geometrica medietate sit facieda: statuam' hae brpotbeta culo etia sinii te cotinent legi speritorun Uir qda prediues coiuge grauida habes morbo cubit in lectu mori times saxit testametot multam si mascula parit tertia noui suoru parte filio vero duas:parieti vero feminas duas bonorusuorus parteo utam et silie una. tuoritur testator. et es t ' aduenit pariet peperit mulier et inas tu et i eminabora vero testatoris estiniata sui Mooo aureorunuinii ubi vero adoleverut i fates bonapartariqruntur. qrifigrnucq pacto distributio iuste sit facietat et quatu ex suina illa nisi quatu fili' et quatia lilia habere debet. Ad id cognoscim op' est una regula si iccirco iustitie distributive regula appellari por. et est hec. proportio numeri ad numerum perso rus: i
104쪽
lstili ad distributum. et huius regula necessitas intelligi Potester. s. secundi elamcntoru arithmeticeo Ioream. Verbi causa. Quia inater duplia habere dcbcr ad filia et filius duplu ad matre: nummi intineri id cotinetes sunt l. t. ει unilao scilicci filie 2 matris t* silui hos collige simul inc sunt. partire igitur per suma distribueda Φ2-o: et venient Godo. ange perΦ numerii scilices silii et veniunt 2 oo: id filio duiri duci auge quod pti' perti numeru scilicet matris et veniunt Ἀ-o: da matri. et quia vilitas est fili e sevo sunt distribuenda fi lie. sic facta es iusta distributio impletam testatorisIliprema voluntast et iustitie serauata equitas ut subiecta monstratur formula. Gumma esstribuedae gregatum Φinoo duplu' duplum i sooo exdiuisione proueniens Iuste distributa duplum ma
la .ia , Om Missi s subsesς Ao subiciqualteru Et hec similia sitiit iustitie cornutivi distributive. na he distributiones rei familiario et priuate enent. De iustitia vcro distributiva eaderatio pro qua hec satis sit bypothesis. duo una ex parte via et b ineriti sunt ut irco ccu e P e. tres vero c d e ut quattuor ceu sa b i. duo autem primi stinui videntur a republica intriti ut eis ex comunibus distribuatur I oo arsenice libre. quare et tribus secundis distribuende erui equitate seruata i Soo argentee librect quattuor ternissimul totidem. verua ad binmtus sit derepublicain sesqualtero. c ad D iterum in sesqualtero. d ad e in duplo. patet ex subiecta descriptione et superi re resulta inuentis minimis numerio quid cuim est distribu du ex tribus equalibus suminio. facilius tamen id intelligitur si tribras singulatim questionibus formetur. prima de duobus. secunda de tribus. et tertia de quatium: ex quibus innumere alie facile convciantur. Quina distribucdatis so proueni eo S distri. iri Molproucis i Eu. lis J o Pro. V i. Aggregarum s I Ruste instri. mgrega. l σlcitare. ι io Iridis.
CD die s proportionalitas rationucoparatio. et est proportionis ad proportior e sinu litudo. Cameel et Mambmerica est cuius termini equas scruat differetias.terimini sui proportionu ex trema. vitieretia est quo extremu superat extremu. edietas geometrica est medietas cuius ternum equas seruat Proporri s. eque proportiones sui:que eiusde sui denominatidis. ta,edietas coructa dῆ:que in trib' ter iunis colit:ef.Pisi ta vero que connet i quamior. medietas Meouersim quado ut primus ad se dum ta tertius ad quartu: et cocludit vi se duo ad primu ita quare' ad tertii . medietas sit permutati qua, primus terminuo ad lacuau ut tertius ad quartu et concluditur ut primus ad tertiui ita secudus ad Trtu. ιellit coiiancti quando primuoad secundia ut terruis ad quartu : ct cocruditur ut primus et secua adsecudulua tertius et quartus ad quartu. CHbsolutust monassicus numerus numerus numeras Numerabilia sui ea quibus numeros absolutoo monadicosm applicamua. Iumina iccirco est modi vineius quod immine in eoparatione rati ortu consistit:* meatum sit iniqui ex pruna coclusione nite pluris nunc minoris. quodquide iniquu et plus in*et minus hanc rationu comparationem refugati verum iustu sine copa ratione rationui et nisi ea qua Bristotclcs affert seruetur mcdiocritas: scrum ι saluarim non potest. Et que seometrice medietati convcmut ea facile ex Sordano dinoscuntur. Couenit mi mirmo geometrice medietati: ut queadmodum primus terminus adsec duritatertiuo ad quartu O stati ex diffinitione cogitoscitur. Secundo. conuenit rmutatim proportionari. ut si queadmodua ad blita cado:ergo Permutatiper tertia secundi arithmetices arae sicut badd. Tertio. cide proprium est: ut
cadmodulotu ad toruin ita altera paro totius ad alteram alteri v. et rcliqua ad reliquae ut quenlad Q modu a c ad b di ira et a ad b et cad d. na sit a ad b ut c ad d:ergo permutati per tertia secediarithmeti s i a Icco a ad c vi b ad d. et si queadmodu a ad es ita b ad d:ergo convcrsim pcre imi secundi e ad avid ad . h. et coluci im per sexta secundi a c ad a ut b d ad b: erso perii:utatim a c ad b d N a ad in sed et ut a ad b b bua e ad d:ergo ut a e ad bd ita a adb et c ad D quod tertia intendit hic adducta proprietas. Et inco paratione ratiorminium quod ex distributione surgit:hc proprietarcoo; dinei criuntur. Illam mimo. I i 4 Imcadmodu primus qui meretur ad secundu merentein: ita primu munus ad munus secundum. Secunj x IO. permutatim queadmodu prunus qui meretur ad primu in uanta Rcundus merens ad secundum .
105쪽
du merente et secundu munus limulata pἰimus qui merctur ad sccundu merentei et prinui munus ad is dum inunus. et cir coponitur primus qui meretur et mimia munus et secundus qui meretur et secudum munus: tuc fit ipsu iustu et in illa ratone Pucitur at iu saluatur. Et becma suo ordinet agit Uristoteles vii de fit ut nomodo iustitia cum sit ulla sit ratione duplex Vter antepenultima nota cognitu est sedet Vide iustitia distriduliua triplex cst equitas i suo equitatis ternario cossimata arco perfecta. Et geometriaca medietas in hoc velitrariane veniat laudanda: tam peri re tam B in sinas iustitie sit admini eula ria. bii ieent lauos comendati omina; iura pendct. Eit primus qui meretur a secundisob: mimum in miscet secundu d. CZnerentia et merita. Dclinquentia et penerin institia facienda cosiderari debent ut
numerus ad numerum et suluinarim Omnia iustitie aut iniustitie eitrema.
I Tertium cap. sexconclusionibus partitum est. Tertu capitio comentarius ad litera. CPrirna coclusio. Iniqui mediu est ipsit equu Nil et istinuito iniustus est: et iniquum iniustum. et in qualicumq3 opcrationc plus et minus ei in eadem statuitur reemate. it , si iniquuet quod pluset O minus iniustu est et equis iustu est. et butus et illivo i md media m uel sine probatione ita esse cunctis apparere licta. Im da coclusio. tam in distrilam e .eria, votur: viediu quodda est et equulet ad aliquid et quibusda τ inquattuor minimis cosistit Insi eu equu in distributione iit mediu: rapsu iustu mediu erit. et ipsu equia in duob minimis resistit igρ ipsit iuria et me diui et equul et ad ali di et quibusdat alium δἰ tuor miminis costabit. quo mi mediu est ad alio tali qua est medita inlesut plus et minuri quo equus lini obus minilnis duabusuque distributitur reb G,
sistit. CTer 2 na sicut sese ha
distributio: no equa habebut . et si equi: equa norcopi ur. hic pusne incusationes, querelemiaraut est iapodo costmilism et personaru et reru qdistri situr equitas. CSecuta. id ita esse costat ex eo us modi sinitate fit. na uno ore coiitcturoes: iustu in dii tributionib' pro dignitate quada et ut unusquisin ditan' site mereaturi esse oportcre. qui plus igr inemur plus recipit. et qui nun ': recipit et inui'. est lar et personae, fit et terra que distrbutitur cosimilis equitas. Wruta me ipsa dignitatem ipsam reque prodietilitate distribui deberet Hoco cade cistatui. scd popularcs ea libertate eise dicut: et paucorii potJtu quida omne
tia coclusio. suade conmilit equitas cit: et perionam et reruq disti ibuutur. Cast bet res in cibus costitit iustitiam stributivari laetitia qui Mille distribum uti heiune
tionalitas est duaru proporion sequalitas. et inquatritor mimmiscosistiti et disiueta n opinionalitas stati i quattuor minimis coststere cognoscitur. veri, itidem et relucta in quattuor consistit. nam uno ter, inino ut duob' utitur et bis illusu init hocmb. qucad modusese habet aadb: ita badcubibu dicis est b. duare si b bis ponatur: quattum erui manifeste ' hinoicoparatione stibi but. at iustu iqua tuo: milius G sistit: et ratio eade est. 1gr iustu i propomodalitate rationum coparati oecosistit. Crauita coelusio Eax n oportionalitos i qua iustu ex distributioo cosistitim si raest. Masimili et ea ib' distribuitur. et ea d bist fibuutur: scilicia sui. est is r ea rationu paratio disiucta: perinde ac cu ita ed paro. queadmodum ἰterminus ad buta cado. et permutati quod modu Radc; ita bδdd. quare totu ad tot si qboistributio ipsa eounit uta adb et cad P. et bet di tributiolo inun' ei cui distribuit colus i. qΛ euita coposita fuerit iuste diu git. coiugatur is a re cet b cu d et iustu id erit m ad distributione accomodatur. iustu ide et mediu et i minie in parat oe rationu couistit. na quod i ea ronii coparari cosistit mediu est nustum b e loci i ea costitu. et bac rationucoparatione mathematici geometrica vocat. fit ent i geometrica mediet ie ut totu ad toti, ita pars atraad auem .cip- .ltera ad alterii. et manifestii cstbacrationu ceparationeno fuisse cotinua: ιν termin' unus numero no tu cui distribuitur et quod distribuitur. CSexta coclusio. Σα,Mustoiu q in distributione coi istut . quoada in pius est et quodda in minuo. Cubrinux na iustu est qs in eo paratione ratio cossistit. et iniustuqο abi uiusmodi rationii equalitate exos irati ae deficit. issimustoi u quodda plus esti et quodda minuo. CS udo. hoc ita in operibus ipsis accidit. na i bonio qui iniuria facit plus habetiqui iniuria patitur minus. et e corra in malio qui iniuria facit minus habet mali: et qui patitur magis. munis mi illinum ad ma vocopapa Iulii ratione boni habet: et minua niatum . maius, magia expetibile est. at quod expetitui bonum boni veratione babes. et quod magio expetitur: et magis bonum. sed de una specie nisu ut que disimbutione M : dictu ii sit bacienus.
LEstat aut id iussitim, si ignem edacis colaterciis. talioq cap. IIII. 2ssua spote faciut dotes i* i loquium sipho ciZcisitur. Docaute aliam ira bet specie a priore. Iultu eni distributi uti comuntu: in dicta sem p copas ratione rationu consistit. nam ste pecuniis publicis distributio fiat: eade uerit ratione qua habent ulter sese eatque in re publica sunt collata. et iniustu qd huic opponitur adest quod a coparatione rationu e rbitat. Sustu autem quod est in comerciis est qui de equum quodda. et imus tum iniquum. Sed nonillaco parastione rationu: sed arillhmetica. mcldi leni refert: si probus prauo detraxerit I an prasuus probo. nem si adulterium probus, an prauus comiserat. sed ad disti retia nocum eti: lex respiclitatu. et utitur ut equalibus: si ibiciniuriam faciti ille patitur et si hic nocuit ille et lesus. Quare intuitu doctu sit iniquit: itidet equare conas. 7Ancuhic quide percuis' estI aut occisus ille vero percussit aut occidit: passio I arcu actio diuisa est i Pteono equa old ad equalitate auferedo lucr ulrespectu danai redigere
nitis index. Uicus enit talibus absolute uicedo. alci quavi dec nomina quibusda
106쪽
acc5modata non esse videntur vi ei qus percussiti lucrum tet ei qui passus est dama si num. cum taliae inensurata fuerit passio: cdanmu/illud lucru vocatur EQuas re equum quide interplust et minus medium est. Tucruauicatcsdamn si pluo sutet minuo. contrario modo, plus boni/et minus mali lucru: tot rarisi aute damni'. quorum medium est ipsum equum c quod quidem dicimus eme iustum. Quare iussit emendativus medium est inter danum et lucrum. EQuapropter et cla cotrouersia habenti ad iudicem ipsum confugiunt. Ire autem ad iudici: est ire ad ipsit iustum. iudex eni ut iustum est animatu suapte natura. Et querunt iudicem mediu. Et vocant nonntalli inediatorem ut ipsum iustu assequuturis si medium iustum cosequatur. Ostediit ergo quodda est ipsum ii istu . siquide et iudex mediues . iudex aute ad 7 cqualitatri redigit. Cfibi perinde atm si linea in dilao in equales parteis diuisat id quo maior pars dimidiu excedit abstuleriti maioriq3 addiderit parti :cuili etia totudiuisu fuerit duas in parte is in equa leo tum suu ai ut babere: cum equii acceperit. Equii aute medui est: inter maius et minust in arithinetica coparatione rationu3. C. Ram si sint duo equalia et ablatam ab altero quanta milis parte addiderio alteri: talibus duabus excedit partibus alteru3. si enim ablata fuit eti et no addita: una sola parte excederet. Excedit ergo media via a. et ipsum mediu3 excedit id a quo est
ablatio facta una. docer cognoscemus et quidna auferendum ab eo sit qui plus habet tet quQ addendu sit ei qui minus habet. Id eni quo mediu excedit. addenda . est ei qui minus babet. id aute auferendum ama moesti quo exceditur medium. g SSint caiialeo linee tres a b c die'. atm ab a b: pars auferatur agi et addatur ipsi cunee essito illa d e . quare tota linea d es excedit g b linea 3 parte d e t et partee h. h u i as Excedit ergo media ed lineam d e parte. CEst aute hoc et in ceteris artibus. Etsenim e meaio tollerentur misi ages ageretiet quantulet quale et patiens patereturis doctet tantu et tale. CNomina autem bre si anum in* et lucru ex iis contractim' quoo sua sponte faciunt bomines tracta sunt. Qui eni emendolvendedo I ceteram agendo que lege concessa sunt plus babent suum si lucrari:qui minus*in pruicipiori Idalium pati dicuntur. sed qui ne* plus neω minus babent sed sua per ses,o ipsa sunt facta: ti se sua inquiunt habere et nem danum patit nec lucrari. CQuare sustum medium estanter lucrit quoddam et damnum quod fit inuitio hominibus) iequale in*et prius et posterius babendo.
C Quarti capitis note. CIustum inuoluntariu esse potest sed iid benefacissi ut re per iudico eegitur quio habens amplius G par sit:restituere ad med i equalitate es qui minus babet. Hrgnoprii Paululu terini natio: ali:scuariat. nam sententia sua est lucrum et damnum inuitio fieri hominibus. Hlii aute Ia id sonare videntur: iustum quod inter lucrum quoddain est et danum tinuitio fieri bominibus. CEt buplex exres Naperui de atm si linea. Ex hoc Ne regula iustitie elicitur. Duplicem excessum hoc est differentiainpiu ris et minoriaris et minoriosubdupla da dimidiu minus babenti: et facta est iustitia. verbi causa sit inodius tritici se a togpte aureor unuirmet doli uvini quattuordecim deturae vim dece dolia et accipiatur modii s*:dico no esse Dinudiu excelso equa comutatione. nam dolia vini io sunt aurei numi l . et modii nutricini sunt aurei numium disses s retia 58. iis dilnidiu86. Dalgitur X dilari diu scilicet ercessua plurio et minoris babenti minus: et in i n u sfiet tota tannia M.q. et dicoper precedetem regula factam esse iustitia. quod idem cognosces per altera i regulam. nu iunge limul l o et 3ogique sunt extrema stentae ΑΦS cuius medium est ri . quod quidem l u . est per regula medietatis aritbmotice mediu inreparatione rationii arithmetica. est et tertia regula cruc V ins proportionu dicitur ad ea iustitiam c5mutatiua etia necessaria: que osti tertiu numeru duc in secudat Estoreatu pluansgregatu diuide per primuint et proueniet quartus ignoras. prima regula ex dimnitione medieratis iis et minori.
ambmetice stati cognoscitur. secunda demonstrat secundia theorema decimi elementoru Iordant. teratio vero is secundi. Sed vi se volentibus exercere he regule earum virtus promptiuoappareat. sit comunis hypothesis. Iadoliami iusto precio equetur Oe seriariis tritici sitae sextam valor aureus num' vn'ι iuvator aurei numi quinq3. tres superiores regule subiecta descriptione natet. et tot questiones ii
107쪽
ta dolia vim .HIum nullis valor doliorum. C. sextaru et pariter aurcitius mi valorq sextarior v. et iden uer' est nicdiu arithmcticu. D. totus duplex. excessusi precto aurcoru nuinu redact' quem habet venditor vim.
M. medietas excet D restitu edasi Cum totii diuisu sit in partis. adiecta erat parriculd equesco super ua. na grece duraxat habetur. οταμ δεε χαλα ι.ε0κτο incit T Te sp ψιμελε in τυ αυτ cumerito igitur illa litera sublata videtur C Quartum cap. qui ius conclusionibus' et uno correlario partitum est. Quarti capitis comentarius ad lucra. CPrima conclusio. Superest nunc de iusto quod in dirigentis diocomutationibus constituitur tam voluntariis Q inuoluntariis determinare. Na hec iusti species alia est a superiore. et ς' alia speci cs sit: statim cognoscitur. Illam lusium quod in contumu distribimone verssatur: semper ut i a dicta rationu cdparatione cosistit. sieni e publicis distributio stat rid eaderationia coaparatione stati qua inter sese habent officia meritami que inrepublica sunt collocata. et iniustii quod huic iusto opponitur: ab huiusmodi coparatione rationu exorbitat. at iustu quod in commercvol coniurationishurus est: equii quidem quodda est sed non m illa comparatione veru in arithmetica consistit. non mi in huiusmodi iusto dispensando nierita inter se attenduntur. ncq refert si probus prauo detraxerit aut costra prauus probo .nc. utru probuo improbusve adulteri u collustrit: scd tantu ad nocuincti disserentia lex ipsa respicit . et si hic iniuria faciti ille vero patituri si hic nocuit et ille passus est: dis laremus ut equis utitur. et quod iniustu : quoni a iniquit est at M inc quale iudex equare nititur. na cum hic percussus est et illa percussiti aut hic occisus ciliet ille occidit: passiol actiom inique sunt et utraq3 diuisa non equaliter. et hane equalitate nititur ivdcx ad equalitate redigere' auferendo quod plus est lucra: secundu exigetia da, m. et lucrum et tiamnii stiriplicit crin talibuo nominamus: Quis hec nomina quibusla minus accomodata ideantur. vicum ei qui percussit lucrum accommodamus et ei qui passuscit accommodamus damnutiat tamen cum passio miniurata fuerit: hoc plane tramnum illud lucrum appellari cognoscitur. CSecui vis ea conclusio. aequum quodin commutatione est: inter plus atm minus est. Nam lucrum atq3 damnum utrumm plus est ato minusi sed contrario modo. nam lucrum plus boni et minus mali est. et contra: Gου mim pluo mali et minus boni. at lucri et Iramni medium est ipsu in equum: ipsum autem equum iustum est. igitur ipsum iustum commutationum directivum lucri et damni mcdium est. est itam medium inter plus et inmus. Secundo. ob idipsum iustum uindium quodda incit: qui controuersiam babent adiudicem confugiunt. ad iudicem enim ire zest ad iustum ipsum ire. est enim iudex vi suapte natura animastum iustum. et qui ad iudicem cunt: ipsum querunt ut medium. et binc iudicco nonnuli mediatorcs voc triquast si medium asscquantur iustum sint alscquuturi. medium igitur est ipsum iussum: siquidem iudex medi' est . atqui iudex medius est: na ad equalitatem redigiti iustum igitur commutationumdirectius: inter plus et minus medium est. Tertia conclusio. Iustum commutat nau: medium inter malua et min in arithmetica ratione constra. Cubalino. nam sit iustuli, columulatiuum perinde atq3 si I nca in duas partes inequales diuisa id quo pars maior totius linee dimidium cuincit ac superat minori parti adies cerimus. ita cum id totum quod commutatur duas in partes sed in equalcs distributumst: tum suum quisque habebit cis3 eo acccpto quo maior pars totius rimidium vinciti et adiecto parti minori: qui in dimidium acceperit. at tale dimidium inter huiusinodi maius atmminus in arithmetica medietate conus titi iustia igitur commutatiuum: inter maius atq3 minus arithmetice medietatio existit. CSccudo. si sint duo equalia quorum ab uno partem quamcunm abstuleris ablatanim adieceris altera equalium: totum ex adiecta parte et altero equalium eiic in iupcrat quod reliquum est m duabus partibus parati scilicti detracte equalibus. at si ablata iuulat pars et non adiecia: una sola parte alterum equalium stiperaret. rclictum est igitur alterum equalium mcdium inter minus quod labdiacta parie reliquum estiet mat' quod est ex adiecta parte ei lectit, sti toruin ex parte adicaa alteri equalium effectum: iuperat ta, te mediu quod est auos equa lui ut iam quoq dicium est una sola parte. et ipsum mediu id quod ablastione iacta relictu est: similitar excedit una sola tantula parte. est igitur inter illa arithmetica rationumcoparatio. at iustu quod in commutatione Vasatur fieri cognoscimus: si ab eo qui plus habeat aliquid demitur lde tribuitur mim habenti. id aut e qo plus babenti dei nedia est Ietmin' habeti tribuedu: est id quo ipsu excedmir mediu. igitur mirum com nautatiuum: medium est inter maius atq3 minus inbuiusmodi coparatione rationu. que adhuc Vt liquidius pateant sint. a dic e f. tres equalcs linee. et ab
dematur pars a s addatur Q linee e f. sit . ca Pars adiecta h e. erit ergo tota composita b e s sit m e i pars equalis h e. linea b e s extadit linea si b parte h e et parte e t. excedit ergo media lima c d parte h e. et ca dem parte eo media: iuperat sib. sunt itaq3bes et edet g binarithmetica medietate. et bessi initis et qpluobarit: gb vero ei qui minuo. et dempto b e quo be f supcrat medium ei d et eo quom restituto sb: intelligeretur id iustumi quo de bicastinuo esse facissi grauarta conclusio. Doc iustu in omnibus ar iatibus scruandu est. Illa nisi seruaretur: arteo tandem e medio tollerentur. nisi enim quantui ct mala arti lex ipse agres agereti tatu et tale in commutando recipiens vi ciperet scd minus: ipsa tande deperiret ars nem ipsi quom iamceret artifici. est iram hoc iustu in omnibus artibus obseruanduin. Craumta ita conclusio. Lucrum et damnum circ4 commutationcs locum babent. Nam nomina hec lucrum et damnuex iis contractibus quoo sua sponte inter sese celebrant homi nco tracta sunt. qui enim emendoi vendera Got ceteram id genus coimnutationum asendo que lege sunt indulta plus habent. suum sit: si lucrari dicuntur. qui vero minus Q in principio: ii dicuntur damnus pati. at vero qui neq3 minus habenti sed paria paribus sunt copensata: use via inquiunt habere et neque damnum pati neq3 lucratos esse. danum i si tur et lucrum circa coniurationcs. ut victum est a versantur. CCorrelarium. eo uosti ut comutatiuum a minus babenti scilicet comulanti triticum.
f. maius extremum L . extremum minus D. aggregatu pluris et minoris R. medium arithmeticum ac rusinti R. dolia vim iuste comutata L. sextam tritici ite iidem iuile commutati et equalis est valor
108쪽
sit infer lucrum quoddam et damnumquodetiam interdil fit inuitis hominibus ira
raute nonnullis et ipsa repastio simpliciter esse iustu: vi x vlbagosa suerunt. Qui quide absolute dissinientes iustu repassione
. verum repam. nec ad distribi ii usi iustii nam te ad emendativum
datur. Quam* eaipsam et Rhadamanthi iustum asserunt esse. que lacerit in tiam patietur et ipse: Iudicium fuerit pisiectum latis exitus equus Ner sepe eni discris . na si quis magistratu gerens percusseritquc pia non decetra repercuti. Et si qitispia eu qui magistratu gerit percia merimo no solii repercuti endus est veru elui supplicio affcicdus. I reterea multu inter se differun t id quod sponte: et id qd inuitus quispia fecit. Sed in societatibus comercior ut tale iustui repassio in Dco patione ratio nutetno P equalitate cotinet ciuitate. ciuitas enitum c6seruatur: curetributio fit tui coparatio flagitat rationii. Rahoies aut reddere malu queruli quod ni faciat seruitus esse videtur. aut retribui sibi bonu, qd niu , is inesse, se bibhat: actus vadi beneficiti vino fit. alciuitates hascdseruatur. Eruaobre et grarii te plu in ciuitate media codunt. vi retributio sit. hoc eni sise a prili est .ma is qui suscepit subministret uicissim: et qui minus cotulittet ipse rursitoici plat coferre op3. Coiuctio aute que y osa metru est: facit ea retributione q P coparatione rationum ciscitur. hoc pacto. st ediscator cide a: sutor aut b/doni' in e et calceus collocetur in o. Edificatore igitur a sutore accipere opuo illi':et ipsu illi suu dare oportet. Si igitur primu sit id iusta quod cdparatione rationsi est equul deinde repassio fuerit; erit quod dicitur. sin ininus: non erit equutilem costabu societas. Ricbil eni proohitet : unius opus alterius opere prestabilius esse. ec igitur ad equalitatem redi c---ι usiantur oportet. Est autem hoc et in ceteris artibus. Etenim e medio tollerentur: nisi agens ageret et quantum et quale et patiens pateretur hoc et tantum et tale. CNon enim duobus ex medicio fit societas. sed ex medico atq3 agricola: et ex dis uersio omnino ac in ualiduo. verum hi redigaturad equalitate oportet. Qua. propter ea uniuersa quorum est permutatio inter sese comparabilia quodam modon esse oportet. Ibro quo num us in usu dominu venit. et hiquodam modo medium. metitur enim cuncta:quare et excessionem dissi defectione. quot nam calcei domus vel victui sunt equaleo. Oportet igitur quod est edificator ad sutore: tot prodomo vel alim to calceos esse.*si hoc no fuerit: non erit permutatio necd societas. hoc a agrico sutor baute no erit: si non equa quod a modo fuerint. oportet ergo aliquo vno mensurari ut et antea dixim'. Eldoc aute est reuera quide indigetia ipsa: ii oniaco
tinet. Nasi no indigeant aut non similiterino erit perturbatio laut no eade erit Numus aute ex instituto facts est: vi pro indigena sit. et propterea nome hoc habet quod no natura costat sed lege. Et in nobis est situ ipsum mutare alae inutile facere. Q rit igitur tunc repastio cu redacta fuerint in equalitate: ut quod est adiutore agricola: id sit opus sutorio ad agi cole opus. Oportet aute in figura coparagtionis ration si ducere: cu permutare voluerit. sin minus: alteru extremu excessus titi,
habebit utroliv.sedcuhadent stia:sic equales et socii sunt. quia hec equalitas i ipio ς fieri potest, Stoe sit agricola quide alet alimetu c. Sutor au te b et opus ipse usqd uin equalitatem ia est redactum d .qpsi hoc pacto inmeisti repassior non eistismeiosis cietas. Ipsa aut indigetia continere ut quiddam unum: doc sane declarat. Cueni aut ambo sese non indigent mutuolaut alteri non fit permutatio. sicut fit cum eius quispia indiget quod habet ipse: ut vini pro quo dat ille triticu3 exportandii. oportet igs hec redigi ad equalitate.τ si nuc non idigeatinumus quasi vas interscedi t pro permutatione futura si ipsa indiguerit fore. Liceat enim op3 hunc asstrenis tit accipere. Coatitur igitur idem et ipse. Non enim semper equale potest. attame,s magis ipse persistere solet. Iccirco definite sint precio res ones oportet. sic enierit permutatio semper.que si erit: societas erit. Num us igituri vim eiura) res ipssas metiedo redigit ad equalitate. Etenim necd societas fuerit sine permutatione . nec Pinutatio sinequalitate nem equalitas sine comuni mesura. Atm res qde
109쪽
nentie ratione satis seri potest. vliu quid igitur esse oportet: atm hoe ex suppoα
sitione. Q uapropter num' vocas.lhic eni facit viola mesura colleniat. me suratur vom'. cita lecti: erito ianuino. Sit dona'quid ea. uncie aute occe b. et lectica collocetur in c. Atm a: '' quid edi nudiust ipsi' b. ut pctu domus qui munci est nil aut equale: caute id est S lectica sit paro decima ipsi λ b. Patet igpquot lectice domui sui equaleo sui enim qui P .ldoc aut inopinutatio erat: antea* esset num'. Nichil eni iter est siue lectit ce quim: siue pciu qui V lecticarii detur pro domo. Uictu est igsqnidna sit iustum
atqginiustu. lnis aut determiatis: costat iuris actione mediuiter dec esse agere in*ac pati iniuria. Alter u eni est pi' habere: alterii nun'. si Iustitia aut no eodemmo et pores tutes mediocritas est. sed qr med0 est. doc est eq. iniustitia aute extres inor v. Et iustitiae de est qua ivst' os electi de actiti 'iusti/atm distributiu' et sibi; psi ad aliut ac alii ad allu: no boc pacto ut comodi ede plus sibi tribuat et Oximo minus, in comodi aut cotra. sed equit qd exco paratione rationu emergit: et alii sunt limodo ad altu .i iustitia aut cotraria i iusti . liboc aut est exupcratio et defectio comos di vel in comodi cotra coparatione rationu. Quapropter iniustitia exupatio est et defectio: qrest exupatio mo et defectiois .in sequi se exupationio eiusqd est simpliciter como ille et defectionis eius qd est in comodu. Sit alito armai toto quide sunt: liter: et 'ofecto qd a coparatio e rationii exorbitati ut coligerit muria aut inuior ede est iniuria patu mai r aut iniuria facere. CE e iustitia igp ac iniustitia quena sit utriusv natura: sit dictu docmo. Similiter et de iusto uniuersalitiativi musto.
Quinti capitis note. Repati est oino quod alteri lactu est: simile pati. C aequari quoda modo coari estimatione precu et valoris. Crnum' a nomo vocabulo greco: quod lcge si urat nomen accepit. sin mit in i carmine et numum dictit. Iphidon primu in ruina insula memoratur signasse argenteu num α μιEt Saturnus in Italia puppe deuectus: rcuilisse rude eneum numii. sed posteritas in mentoria Sautumi quia de puppe delatus est: effigiem puppis ramino imprcsit. de quo eo uidi uotat bona posteritas puppc in sormauitan erex spitio aduentum testificata dei. set erea pecunia usus est populus I Roman' vsm ad tepora rar mi regio imor argerea cepit signare. post vero victoria Carthaginis: primu percussit aureu nuinu. CHueru extre im1 excessus habebit viros ita qui plus habebit primo habebit excessu ad incdiu et iuru t/ntu exceta ad nilli'. na per ατ ipsu pluo excedit duabus partibus siue duobus excessibus ipsis minus. Iuris actio iustitie operatio Quintum cap. nouem conclusionibus partitum est. I Quinti capitis commentarius ad lueram. CDrima conclusio. Nythagorici baud sane tussim mini iustum simpliciter: repassionem esset quod. alteri sit repassum. Cumino. Nam rcpassionec ad distri hiatiuum iustu intne* ad iustu quidem emendandi granat accomodandu estuametsi repassione rahadaimanthi iustum esse astruant ut qui timulat. Si que quis sacrat eadem patiatur et ipse: Iudicium rectum fucriti vindicta P tacta. Scd id in multis dissonat. Ita nisi quis magistratum gerit et quc piam percusserit. no iustii est eu repereide si quis magistratu geretc pcusserit: tono modo repercuricd' venit veru etia supplicio allici iii militer ii quis volutarie qui co commiseriti et alter simile cominiscrit multus: non confinii liter ambo repari debent. refertem in plurimum ic*vel sponte vel inuitu comittere. igitur rectediit iniuretur simpliciter iustum:ς sit re pallio alae similiter ut auorum patium. Sc credo. icduentionibus tamercior tu iustu repassione pcr rationum coparatione I et lassi tar equale cordeciu repesione saluat ciuitate saluatur mi tu ciuitas: cuin retributio sit ut rationum ceparario flagitat. stue doliunco reddere da innumquerant quod quide in niti reddam scruitus illis esse videtur: siue sibi benest cluni retribui petant quod nisi rependitur: gratia beneficium m negatur. his enim ut rationu comparatio Postulat retributionibus ei uitates saluantur. hinc gratiarum te plii in media ciuitate cinruunt: ut retributionis meminerint I boc enim grane proprium peculiarem est. Cu cni quis. bcncstcrii sui ccpit: subministret et vicininici qui pri -- must intinus contulit qui rursus conlcrre incipiat. Et surninatim coniunctiost dii diametrii inici lectae Nomiih hai hi fi iob cruata quidem rationu paratione digna incoinurationiblis retributione parit: ut verbi causa QV aedificator b sutor c domustet o calcetist comulmo inter eos taciunda sit opor Ict Domiticato em accidipere a stitore sutorio opust ut calceos et doliuncator cui sutori suam operam dare. si itam pri inuipsu ines diu secudum arith metica medietate vcstigemus inde repassio adc quati 3 fiat: constabit intcreos iustum. sin ni inus neq3 iustu erit ncm firma manebit socictas. N a Tnihil prohibet unius opus vi domum alterius opere ut calceo prcstabilius esse: iccirco hec ad equalitate redigatur oportet. et hoc idem in ceteris artibus coperitur. nam e medio tolleremur artesi ut quom dictu est: nili qua ii et quale ages aete, reti hoc ipse idem patiens et tantu et tale patreretur. QTertio. no ea de q quis agit: pati recipere q3 Γαbet. na ex duobus inedicis non fit societas: sed medico. atq3 agricolai et ex diuersio omnino i ac uicqualia viis. verum bi ad equatinue coqui di crus est modo: redigantur oportet. non iss iustu simpliciter idesit repasIum: sed quod ad reparationis rationu mediu est rodactu. Corrcta id. sta uapropter uniuersia quoru comutatio est iter sese quoquo pacto ut coparabilia sint necet se in. CSecuda conclusit o. Titii iutationu gratia nurnus inhoim v sui ductus est: ut mediu conlura dilit eom scilicet mediate coinutem 'αlptimo. nam cuncta comulabi lia metitur num . quare et coinutabile quod precio excellit. et continue inlaquod precio licit. C Eccundo. si queratur quot calcri domui vclvictui lilit equa leo ad minime
110쪽
sciri valebit nisi domum I victum et calceum aliquo eodem mensurarie fulmi . At om si equa commutatio
fiat : quod edificator ad sutorem id calceos esse ad doinum: alioqui permutatio non manebit nem societas. at misitator et sutor socii sunt et equales. domum igitur et calceos: equari quodam modo op3. id autem sinri nequit nisi aliquo uno cuncta ut iam diritnus in ensii reti ius comutabilia. et id quom est numus. igitur mutationum gratia numus in hominum usum inductus est: ut eius et liniatione mediante comutabilia peran mutemus. e Tertia conclusio. Iudigentia bumanaqlie omnia continet comutabilia cuiusdi gratia ota coinmutantur: vera naturaliis comutabilium incnssuraest. CAIbrin o. nain si non egeanthoiiuncos aut no simille egeant : non erit permutatio aut non eadem crit. igitur secundum est senationem indigentie comutationes fisunt Secundo. numus instituto voluntariam ordinatione factus esti indigent ac gratia. et ideo nomen mi mus habet: on natura sed lege constet. est enim notum lex. igitur numus non vera naturalisae mensurae: sed ipsa indigeritia humana. CTertio. est mnostra potestate sinam ipsum mimum mutare atm inutilem fascereticin igitur nutrius mensura est conflatis natura veru in ipsa nostra indigetia. et comutabilium repassio tuerit cum ea i psa comutabilia redacta suerint in equalitatem. ut cum quod est agricola ad sutorem: id sit opus sutoris ad aςricole opus. et cum permutare voluerintl erpedit ut commutabilia in figura comparatimis ronii ducant let ipsum medium emuirant: alioqui cotinget alterum erueniorum virum excessiim habere. sc d cum
habent sua: sic socii tet equales sunt. ita quom coinutatione facta si initis in ipsis steri seruarim potest c quali tas dIt sit a agricola blatorie alimentum diutoris opus: ad equalitate alimenti redactum. sicut a cante Ggricola Sutor permutationem equalis est et socius bcumd: ita mutatione facta a cum dequalis est thoem e. est* conisi a botio equalitam per diametrum facta. que si hoc pacto lacta non esset repastio I adequatioci: sane equalitas Hl inretii Callae lacictasin non esset. C Quarta concitisio. Indigentia quid uni in precipuum m est quo commutatio cotinet e la' eonseruatur m. viam cum aut ambo se mutuo non egenti aut alter altero non eget: permutatio fit nulla. que admodum tamen fit cuna quispiam eius itidisset: cuius copia in alter penes se habet vivitati pro quo continuatet triticum exportandum: si alter egeat. verutam oportet hec ad eqlialitatem redigi. *si nunc no egeat et comutationem facere sit opus: numus*iast vas fideiussor in pro conlutationc facienda intercediti et proinde M non liceat asthrentinumum ipsum recusare. Caeruliata coctu sto. In unius idem quod et coniurabilia patitur. V Nam non seinper equo in valore persistere potest: tametsi magis ipse rcs alie persistere soleat. patitur istuis turque et ipsa contutabilia. CSerta conclusio. Res omnes que in coniurationes vetitur: precio numimestra . mande prefiniri debent. Navi sic permutatio semper esse valebiti que si crita societas erit tet num ua ut metas ra reo ipso rediget ad equalitatem. non enim sine permutari oc erit societas: nem permutatio sine equalitate ne in equalitas sine comuni mesura. rco igittar commutabilcs omnes prccio a m num obono iure suti testini ak- de si Septima conclusio. Estimario rerum in una comiti uni niensura . non sit pro veritate rerii mi sed ex instiV tuto et suppositione: pro modo indigentiem ratione. vlam fieri nequit reuera atm secundum veritatem que adeo disterunt: conium conueniantinensiara. sed indigentie ratione satio id fieri pes. aliquid igitur unum comunio mensura sit: es coportet. sed hoc quidem ex instituto a t. suppositionet et proinde numus vocatur. racit enim nuntiast ut omnia mensura colIuentant. Ilicii iurantur emin omina nulli estimatio igitur rerum: fiteot qui dictus est modo. ut verbi causa sita domus bdccem unci e cvero lectica sit. adimidium b ita ut domus precium domuo quin* fuit uncit aut quinae unciis equale: c autem hoc est lectica sit pars decima ipsius b. ex a scomuni mensurab statim cognosci poti quot lectice domui sunt equales. sunt enim qui. . et hoc pacto perinua racietatio fiebat: priusis inductus esset numus. et nihil nunc reserta siue lectice quin mi siue unctequi. preci uota b io
in denis quinin lecticarum pro domo tribuantur. sed quid iustum quid iniustum: diciu e bactemis. Coctaua iemea V miusio. justa operatio mediii tenet iter ituria sacerci atq3 ituri a pati. vla incdiu e mc pi' et min'. at M alic* e i., est plus habere Iet alterum minus. iuri Digitur actio i iustaq3 operatio intcrilla versatur. CNona conclusio. Iustitia non eo pacto quo priores virnitcs: mediocritas est. scdmcdiocritas id codiccnda e: et sit mcduhoe est i psius equi. iniustitia anteiri viniq3 eri remor u tenet. Napr ius torminate viretiit corincdiocritat co duodrum victor uin sunt. et iustitia virtus cst . qua iustus dicitur activus iusti secundum cicctionem. et sibiipsi qui dein activus iusti ad ali uim non choc pacto: vicomodi quide in plus sibi tribuat et proximo minus: in comos di vero sibi minus et proxuno pluo. scd activus iusti quod ex comparatione rationum cinersiis et sibi psi ad alterum et alit ad alium. et iustitia contraria cst inlustitie. hec autem cil exuperatio et desectio commodi et inῶ commodi contra comparationcm rationum. Quo lit ut iniustitia sit exu ratio et lactio: quia cst exupera tionis et deiectionis. insperationis quidem in se eius quod simpliciter commodum cst: desectionis vero eius quod est incommodum. et alus ad alios omnino sinu illic analli clus est illiustitia quod a comparatione rati num quomodocunae id contis erit deuiat. et cum id sit: cit qui muriam facit atm qui iniuriam patitur. at cus*trum malum sit: inimis est iniuriam pari in aluo aute iniuri in facere. scd de iustitia et uiiustitia et que virisu due sit natura et de iusto: uniuersalit crdictum sit. . . - . - . .
autem fieri pol sit 'iniuriam quispiam faciati et nondum cap. VI.
ε' l sit ipse iniustus: qualesnam iniuria o quispiaui facies unaquam sta iustus aia
est iniustus furin*i vel adulter vel latror an hoc modo nil ilinterfueriti l Utenim fieri potest ut quispiam coeat cum mullere stlcns cum qua coit. δ' non ob electionis principium sed ob assectuin, Him iniuriam quidem agit: sed initi
stus non est. velut inessi fur: furatus est tamen neiu adulter: adulterium tante fecit. et eodem de ceterio modo. Quomodo igitur sese habet ad ipsum iustum repassio: dictum est antea. Coportet autem non lateremistum quod nunc queritur id este quod est sim .pliciter iustum: ipsum in* Iustum ciuile . hoc autem est iurer socios vi te: ut sit sufficien Atia liberorum at mequalium aut incomparatione rationis consistens ait tinnumero. Liberorum: in iis
scruare in quibuolpoc noli esti inter eoo ciuile iustum non est: scd quoddam iustum et p bertate viventi 43 stim litudinem quandam. CIn iis eminest uisti, quibus inter se ponitur lex. Eex autino poni solet: in quibus est iniustitia. iudicium eminu qudicatio est iusti atq; iniusti.