장음표시 사용
121쪽
aliter sese babere non possunt. Quare vio subducendi ratione: una paro elire partioEam me que rationis est particeps. C Sumedii est igitur quisna viri uis sit optim' ba, vi
bi tuo. Dic enim utri est virtus. virtus autem est ad proprium opus.
Clyrimi capitio note. CIii tendit interduin prudens ne deficiat et remittit in odii ne abundet inim: me idium coniectans. Eliamine contemplatilia et vis consultatiua: reipsa subiecto sunt minit et genere dis viserunt quadam si inititudinis accommodatione ad ea que recipiunt. perinde ut album et dulce re ipsa i atis subiecto sum vniam: et genere differuntiet albedo et dulcedo genere distenti vim in idem vi lac ι album dicie ab albedine cidulaea dulcedine: itaqucras vis contemplativa a cotemplatione et vis consultatiua a consultatione dicitur. que inter se discrimen patiuntur: quod a lbedo et dulcedo. Item be due vires re ipsa bene sunt unum et due genere ratione: perinde ac coloratum et sapidum reipsa sunt virum et generali ratione duo. 0 hu
ius rei exacta discussio: moralit non est. et proinden loralis auditor non diutius iminoretur.
Oriinum cap. tribuo conclusionibus et tribus diuisionibus partuum est. Primi capitis coin mentarius ad litteram. IN. ima conclusio. Que sit recta ratio . hoc in loco diuiden tdum discutiendum .est. Curimo. Nam ante iam dictum est medium expetendum esse: non autem exupes rationem aut desectionem. et medium ipsuin perinde sese habere alae recta ratio dictat. expedit igitur quesnam ea sit recta ratio discutere. CSecundo. in omnibus superius exactior terininatisque habitibus1 and in ceteris : est quoddam signum ad quod respiciens rationem babens intenditiativ remittit ne aut deficiat taut abundeti est in id quidam terminus mediocritatum quas quidem mediocritat co inter eruperationem destactionemcd superius diximus esse collocatas: sed quemadmodu3upsa recta ratio statuerit. et uiuis io sermo verum nit: non tam dilucidus captu. peruiuo. non igitur ab re fucrit: ipsam rectam rationem diligentius e quirere. C Tertio. in omni studio at in opera circa quam versatur scientia i verum est dicere necd nimio nem rum laborandum esset aut omittendum: sed mcdiocriter ut recta ratio lines prescribiti atqui tantillum ha t: nihil iccirco plus scierit id sciet quisque sanando corpora sunt accomlnoda: si quispiam illi dixerit ea esse corpori afferenda que medicina rubeti et quenladmodum qui medicinam habet . quapropter circa babitus animi mon modo vere boc divisse satis esti sed etiam discutere oportet quenam ipsa sit recta ratio et que eius definitio M. CDiuisioncs. omna virtutum quedam est inorisi et quedam intellectualis. et de virtutibuo moris iam exactum est: dereliquis ute in nunc est e Liscndum paucis de anima prius delibatio. Secundida diuisio. apartium anime quedam est rationis particeps quedam vero rationis est expers. et be due diuisiones superius lacte sunt. Sed bierursus pars anime rationis compos' atm particeps diducen est. Tertia diu isto. Martium anime que rationis sunt participis 1 quedam cit contemplativa. et est cuius principiatet ea circa que eius contemplatio versatur necessaria suntl et unpossibilia aliter sese habere. altera
discernetidas que genere disserunt raccommodate sunt. atqui de parico ad res discemeridasque genere dicturunt I accommodate sunt. differunt igitur genere: si equum es eas sic dicere differre quada 3 similitudinis aes commodatione quemadmodum et cognitiones Metilis insunt. et pruna pars vis contemplanius sciendi indicatur: secunda vero vis consultandi ratione in m subducendi. consultare enim ι rationentes subducere: idem esse dicimus. et proinde benedictum est: hanc partem circa contingentia versari. nam nemo consultat de troque sese aliter habere non possunt. fit etiam recte ut vis ratione subducendi: bene posita sit una pars anime ique rationio particeps existit. nam sine ratione: rationem subducere impossibile est. E Tertia conclusio. g ea is pedi et sumere quisnam utrius. barum partium optimus sit babitus. Nam utriusq3 optimus habituo statuetur: eius optima virtus. optima autem virtus: ad proprium eius opus est. Id igitur perscrutari idoneumscon, sentaneuntiu est.
- . Hia autem sunt in animatque sunt agendi veritati in principia: Eap. II. - sensus intellectu ol oppetitus .elim sensus nullius est principium actus. qrs' i quidem ex eo patet quia belue sensum quidem habent: actionis autem sunt ex eo. Est autem id in appetitu persecutio atm fuga: quod est affirma stio negati ossi in mente. Quare cum Ilioris qui, e virtus dabitus sit electilius/ electio vero appeti tuo deliberativus: ob dec ipsa et rationem veram et appetitum rectum es,
se oportet si electio sit studiosa. aissi eadem illam quidem dicere: hunc auto persequi. lnec igitur mens aici veritas activa est. Icnctis autem eius que contempladi: no agendi nem faciendi principium est bonum ac malum i veru est atω falsum. lnocent 7 mentis est omnis top ta active metis veritas est colantanea appetitui recto. mole,ctio igitur actus principium est unde est motus sed no id gratia cul'. Appetitus aut ea ae ratio que alicuius est gratia electionis principium est. Sccirconem sine intelle octu menteae: nem sine dabitu morio est ipsa electio. Sine ira in iumentciatm moren 6 est actio bonam ec item contraria. mens autem ipsa ni*il mouet: sed ea que alicui' est gratia et activa. lnec enim et effectrici menti preest. nam omius qui faciti gratia hui'tacit. et non est simpliciter linio: sed ad aliquid. et alicuius id quod efficitur: sed non id quod agitur. ipsa nam vi bona actio furis est. et duius est appellius. CQuapropter electio vel intellectus est appetitivus: vel appetituo antellectiti uolet tale puncipi ueho 'mo. Nulla autem res factat est eligibilis. Ne illo enim eligit Slliu expugnasse. nem
enim de eo consultat quod factum est sed de futuro ac cotingente, factu aut no conti.
122쪽
In istum ut faciat quod factum est atm peractum. Opus igitur utriusq3 partis intellective verita sest . quare quibus habitibus maxis
me pars utram verum dicit: ii sunt ambarum virtutes.s CSecundi capitio note. C Tria autem sunt in anima. id secudum opinionem dictum est. nam statim emenso dat sensum iu pro veritate reiicit. si Epperitus appetitus rationalia. quo en ure sensus exulat ab ossicio agendi et in sit brutis rationis expertibus: eadem quom ratione appetitus sensu alio atis brutus. et Q appeti tuo hic partis rationalis sit particula: littera sequens statim insinuat. nam prius dictum est electione esse pr consiliatam voluntatem: boc vero in loco dicitur electio est appetitus Deliberat mus. I iE lectioi electio ptrae . cta: et est qtie a perfecto proficiscitiir habitu. sulta inus enim stimim persecte eligimus ante moralium has s bituum consecutionem. CVt meno activa ad virtutes morales rita ines factiva ad artes mechanicas. Efffectione actionis esse gla et actione gra templationis: id indictum est mundii factu esse ut illi prouideretur prouideriautem illi utque capacia erunt vitam agant in octo at mi inmortalitate beatum. imitatur enim meo nostra quo adueri poteit illam summam omniumque artificem omnia gubernantem ac sapientissimam men tem. et quod artis opus id diuine mentio est rem in productio. opus prudentie: prouidelia est atq3 rerum su hernatio. et sapientie opus' illa intima supreme mentio sui ipsius comprehensio. ergo per arte mi imitamur rerum creationem siue pomis ipsum res omnes creantem. per prudentiam iptum omnibus prouidente. per u pientiam ipta in seipso manete et quasi i beatissima sui aleptati de clescete. 0 alteri' sunt coteplationis. Seculi dum cap. quirim conclusionibus et duobus correlanis partitum est. 1 Secundi capitio commentari uoad litteram. Evir ima conclusio. Uctionum humanarum minime sensius principium est. Namma sunt anime: que princisia agendi contemplandim licet auIurarii sensua intellectuolappetitus. at sensus agendi principium non est. tram belues suin babciit. actionis aut sunt erpertes. 5 CSecunda conclusio. apri iaci piu in agendi est appetitus rectua: vere rationi consultatiue mentio consentasneua. Nam id in appetitu prosecutio est atq1 fuga: quod in incntea surinatiotaim negatio. ergo in secunda aliqua virtutum morio agimus: op 3 appetitum proscquendit fugiendissi rectu esse. et mentem quid proseques dumi quidve fugiendui vere dicere: hunc veroprosequi aut fugere. nam virtus morio: babinis electivus est. et electio est appetitus consultatilius: immo ut iam allas visum est preconsiliatus. consummaute incolata latiua parte mentis perii estiganiri oportet igitur tui dictum est) et appetitum rectum esse: si electio midiosa futura sit. et mcntemque rite prosequeda sunt i vere iudicare appetitu prosequit et bec mens actina dicit pariter et liuo ueritas activa. principium t si ita sedlest appeti tua rectus: vere rationi mentio consultati uel admi nistrat me activem consentaneus. C E cm a conclusio. Gonum ac malus contemplative mentia minime agedii faciendi. principium est. viam ciuo bonum et malum: verum et salsum. hoc enim omnio mentio opus e. sed hoc interest: a veru in mentis active appetit ut recto consentat cum est. veru autem comtemplative: nomia circa necessarium siti cuius prosecutionem aut fugam: consultatione minime molitur appetitus. Enauarta conclusio. E lectio asendi principium est unde motus at non finio est am id gratiamius agendum est. Nam appetituo electionio principium est pariter et id gratia cuiust ipsiusae sinis ratiotelectionis principium. non est igit relectio principium cuius gratia agitur. que in nota sit esse agedi principium: relinquitur esse pris
ipsa sit electio. Curimo quidem. nam elemo non est sine bona actu e si studiosa est. aut cotraria si viciosa. at sine mentet morism habitu non est actio bona aut contraria. non est igitur electio sine incnte i morim baraditu. Secundo. mens ipsa sine babitu nihil ad agendum moueti sed mens ipsa formata vi acnua ι eque est alicuius aut actionisi aut effectionis gratia. et mens activa: menti effectrici preest. nam omnis qui facitissa huius facit. et moerio active: id quod cilicitur simpliciter sinis no est sed ad aliquid et alicuius est tutetuo agitur gratia. id autem quod assitur non ita se habit. nam ipsa bona actio finis et appetitus activus eius graio tra est. non igitur ab re dictum cst: mentem inruam menti pἰeesse factrici. Secundum correlarium. Si riterum: ut electio luci intellectus sit appetit inusi vclappetitus intellectivus. et tale principiu3habens homo e. ii si Quinta conclusio. α lectio non est preteritorum: scd sunt rorum at contingcntius. Tam nullareosacia eligibilio est. vi nemo cligit expugnasse alium iacm omnino conssiliat eo quod factum et t. naa quod iactitem iiii cctum esse non potest. et proinde recte cecinit Egatho Doc etiam ipse ocu5ἰ solom carere videtur:
Infectu in ut faciat quod iam iaciuili atq3 peractum est. Us multa ili' defuturo atm cor inseri. igitur eiecito preteritor si ita est: sed laturor Sato pungentium.
, et Elpsis igit rurs' dicamus altius initio sumpto. Sin tuam Tap. III. g ea qbuo veru anima dicit affirmado aut negado numero quin . Dec auter diuti sunt aro scientiai prudentia sapientia intellectus. fieri enim potest: ut falsi 3 D ssum existimation et opinionem dicat. Scientia igitur quidna sit hinc per
spicuum est: si ex acie dicere op3 et Ilo se in littudines sequi. oeseni putant' id qdscim'/aliter sese habere no posse. que vero possun t aliter se habere post corcplatione latet si sint an uo sint. ipsum ergo scibile necessario est: ergo est eternum. que enim necessarioi4 simpliciter sunt: eterna suntola. Steternat seni latet incomiptibilia sui. C retersis ea omis scietia doceri et scibile disci posse vides. CEt antea notis ut in soluti uio etiam diximus fit omnis Doctrina .rRamolia perinductionem alia 2 ratiocinatione effici tur .ato inductio qui deni principiti est ipsius uniuersalis. Ratiocinatio aute est
ex uniuersalibus sunt enim pricipia ex quibus ipsa ratiocinatio constar quo pilones
123쪽
ratiocinatio Iergo inductio. Scientia ergo demostrativus est babitus: et cetera que inresolutivio determinavimus. Tum enim quispiam scit : cum aliquo modo crediti et sunt ipsi pruicipia nota. si enim non sint magis * covclusio nota: per accides habebit scientiani. De scientia igitur sit hoc modo Peterini natum, ii
e Terrii capitis note . Suspiciote Ustimatiolopinio. Curatiocinatio: syllogismuolen trinem CSub inductionee temptu 3: ut sub illogismoentymeinat coinprehendi inuri Termini cap. tri bus conclusionibus et qui iud proprietatibus distinctum est. Tertu capitis commentarius ad litteram. prima conclusio. Expedit altius repctere determinatio: i in serordium aliquorum: me paulo ante dicta sunt. Nam paulisantc dictum est otiane mento circa verum ut suum bonum vertari. at babitus quibus anima solum verum dicit aut affirmando aut negando qui nis sunt numero: scientia ars prudentiat intcllectus ac sapientia. expedit igitur ab ipsis octerminationi o mitium auspicari. et Quis existimatio opinior mentis sit babitus: non tamen anima veru 3 eo solum dicit. nainpleta vis euenit uteristi inationes opinione. falsum dicat. CSecunda conclusio. Scientia exacta quidem et non i3 translatitie dicta: scibili uiti necessariorum aim et orum est. Illa in fide scientia exacte loquimur, nem stultii tudities querimus: hine quod dictum est perspicuum esse potestir omnes quide putamus id ipsum quod scis must sese aliter haberenon posse. nam que aliter sese habere possunt: post considerationem ipsa in nos fugi ut sim ne an non sint. ipsum igitur scibile: necessarium est. quod aurem necesiarium: eternu est . que emin necesssaria simpliciter sinit: eterna sunt omnia. scientia igitur exacta et tion translatit te sumpta: scibili uiri necessas l .riorum est i a d elemor uin. CTertia conclusio. Scientia itidem ingenitor ulni incorruptibilium m est. Nam scientia sui modo dictum est et cmorum eli. igitur ingenitoruintatur incorruptibilium. siquidem omne eteri isnunit ingenitum et incorru tibile est. Erit lactiones proprietates. scienti c. pruna. D innis scientia docea .ri potest et omne scibile disci. Secunda. Q mnio scientia est ex antea notis . nam ut in posterioribus analytiscio dictum est: omuo do na precedenti lit cognitione. Tertia. ea innis scientia ratiocinatione efficitur. viam doctrinarum alia inductione paraturi alia vero ratiocinatione . que inductione paratur ca est que vinu buersalis stim ipsius scientie principu. igitur scientia ratiocinatione efficitur. est erum inductio: via principis unam i pausco ostendi viriuersalis et ratiocinatio ex uniuersalibus constat. bec autem uniuersalia princi pia sunt. non ab re igitur euenit man ipsorum non sit ratiocinatio: ipsorum esse inductio m. Quarta. O ima. tuo scientia Ninon strativus est babitus et reliquaque in posterioribus analyticis determinata sunt. Qui it x qlli quis habet scientia in t principus credere debet ι atm illa ipsi esse nota 1 et magis quidem in ipsa conactusto. alioquin si ipsa principia non lint nivis conclusione nota: per accidens dumtaxat habebit scientiain. sed de scientia satis: hoc modo determinatum sit.
Oruatit qaliter sese hse possum: est et aliquid quod subera Cap. IIII. ic
tionem: et aliquid quod sub actio iaci cadit. Uiuersa vero sunt effectio: atm .ctus. de his autem ipsis et externis sernionibus credi illus. Quare et trabis tuo qui cli rorae activus est: diuer suo est ab eo dabitu qui cu ratione est effectitauo nem alterii ab alteroptines. nem erilestritio ac tuo est: nem ac tuo effectio. Adi
cia extrucdar utatu faculta olaroqda sit ac dabit 'Me faci dicaron et nullam sit aro h
no ut habitus faciendi cum ratione nec ullus dabituo talis qui non sit aro: fit ut idosit ars atq3 babituo faciendi vera cum ratione. EAt vero circa generatione3 ars olo inversar: et inuentione 1 co teplatione ve quona pacto fiat eoru aliquid q et esse et no esse possunt et quorum principium non sit eo quod efficituri sed in ipso est faciei ite. CNa3isi req3 eorumque necessario sunt vel fiunt est aro: nem eoru que sunt secundit natura.
lneceni in seipsis babet pricipiti ipm. CCu3 aut effectio a tua acty diuersa sint: artem i, effectibio esse no ac re necesse est. CAtq; circa eade quoda3 mo versas aro' et fortuna: Hquemadmodum et Agatho dicit. Quippe ars fomitia: Drtunam diligit artem. Trs igit i ut diximus) dabitus est qde faciendit vera cu ratione. Contrari ii aut artis habitus est faciendii falsa cu ratioe: circa id quod sese aliter habere potest.
Illa uarii capitis note. Cfacti uua effectivus. Cfactio effectio. Culio in loco. externio serinonibus lin is metapbysicis. Ceauartum cap. sex conclusionibus partitum est. Quarti capitis commentarius ad litteram. Urima conclusio. Dabitua qui est cum ratione activiis is ab eo diuersus est qui curn ratione effectivus est,nem alterum sub altero continetur. vlam contingentiu atm . eorum que aliter sese habere possunt: quoddam est quod sub effectionem caditi quoddam vero sub actionem. at effectio ri actio diuersa sunt: ut alio quoa in loco declarata credere debemus. igitur babitus qui est cum ratione activus: ab eo diuersus est quicum ratione effectivus est Ine palumim quidem sub altero continetur. nam nem effectio' actio est :nem actio effecit o. CSccunda conclusio. Idem est arsi et habitus vera cum ras , tione iactivus. Nam cum edium extruendarum facultas sit arot et eadem sit habitus vera cum ratione factia euusi et nulla inueniri queat ars que eadem non sit babitus vera cum ratione factivust ais contra nullus ba binis veraciam ratione sactivus qui idem non sitam: sit igitur recte ut idem Mars fam3 babitua vera cum ratione lactivus.s Teretia conclusio. omnis ars circa generatione in ι artificu productionem versatur. . Summam sex omnis totus occupatus est circa inuentionem ι considerationem*: quonam pacto stat aliquod siclorum t que quidem et eisse possunt ι M. possunt non esse i et quorum principi uin non meo est quod ritur ι scdua ipso est efficiente. ars igitur omnis: circa generationem l productionem. αι versatur.
124쪽
C Quarta tonclusio. Amnem eorum est que necellario sint simi necessario:net eorum que simi secutia
V dum naturam. Nam bec in seipsis principium sui habent: artificia vero non . CQuinta conciusso. His nom' est acridis. Illa effectio et actio diuersa sunt diuersorum habituu. at ars est effectioia igit ars no est actionis. xi CSexta conclusio. Circa cade quod a mo versatam alae sortuna .ldo ipsum Agailron affirmat idcide hoe Quippe aro fortunam fortunam diligit artem. t carmine testarus. Qx ia dictis igitur colligere possunt uo artem esse habitum vera cum ratione factsuum. Et atechnia artis. corrariu idetide circa idipsum qr, aliter sese habere potest esse trabitum sese falsa cum ratioe facituum.
no conducant. Argumento est id ita esse: eoo etiam qui circa aliquid versantur prudentes dici/cum bene adfinem studiosum aliquem texcogitauerint eat quoru3 nullae ars.
quare et omnino prudens is est qui ad consultandum est aptus. CConsultat aute deus nemo:que alii a sese babere non possuntlaut desisque ipse agere nequit. 4 Quare si scientia quidem est cum demonstrationesquorum autetia principia aliter sese habere possunt: eoru non est demonstratio ι cuncta enim et aliter sese habere postlint) nem deus que sunt necessario consumtio fieri pot: ipsa prudentia profecto irrem scientia nemaroe Isse pol. scientia ede: quia quod sub actisne cadit aliter sese habere t. ars autetm
. aliud preter ipsam effectionem. actionis vero nos emP. est enim ipsa bona actio finis. Quocirca Periclem et viroo taleo arbitramur esse pruden tes:quia que sibii psistet qceteris dominibus siti bona perspicere possunt. esse autem eos tales putamus qui siclis rem familiarem alae ad rempublicam administranda3 sunt apti. onde et temperatiam coservatrice pruditae appellamus. Coseruat aut etale eristimatione. Volupta oeni et dolor no orna existimatione corrupitlato peruertit in O eni bac tria gulti tres angulos eqles duob' rectio hre. sed eas q circa id habens.qd cadit in actione. ii a pricipiau me de reruagedarv. i. gfacu resut ipse. ei vero e corrupt' est ob voluptate aut dolo re:otinuo no vides pricipi ut pira nec huius a ac Ppter boc ipm erpetenda esse unis uersa atq3 agida. Eici uelit: pricipii corruptiuu est. Quare prudelia dabitii esse aptas, , circa thumana bona vera curone: necisse est. CAt vero artio quide est virtus: prudensile vero no est. Et in arte qde 4 sua spo te peccat magis e erpeted'. circa vero prudeliati min'.qucadmoduet circa Krtutes. pnisiit prudelia virtute quada esse: nJarte. Ecus aut due sint ale partes rJnebnteo: alteri' erit ipsa prudelia viri'. ipsi' ing opinative. na opinatio circa id versu qd alii sese brepot: et prudelia ipsa. Atqui nem habituo est cu3rone solum . uiuo autem indicium est talis quidem habitus obliuionem esse: prudentie vero non esse. xa CQuinti capitisnote . Castericlco quida Atheni sic duas philosophia omittoratori Enaxagore disci usti inericles
tuo. una cum Sopirocie Tragice Lacedemonioru iniurias rc prei liti et cum Lacedemonii Atticos linea οπω umrtagoras putatim ellant:Hthenienseo ad consiliumcomi amiconsuluit iurem ad ultionis tempus esse differendami Sophocleo cum iuncillis sine pcriculo resisti non posset. et smu:um Vt ipsi suos agros non tangercnt: ut aduersusipsum Lacedem si populu cocitaret inuidia costare et cx sulpicione proditiois insanua: et proinde extunc agres sues ad inuidie Hibeni 5 impetu declinanda rci publice iacessit. que res Lurpreuidcrat, cottigim unde sibi periculum questum fuci Iustimus. rat: sua prudcntia magna sibi cosecutus cst gloria. Ex Iustino. CQuintum cap. nouem conclusioni tus ci una dis initione partitum est. Quinti capitis conimentarius ad litteram. Curima conclusio. EI pedit de prudente: determinalsono suscipcre. nam ni determinaucrinius quos p:udciarco esse dicimusi hoc pacto de prudentia quenam ipsa sit: facilio erit deprebensio. Expedit igitur ciusce rct consideratio. si Secunda conclusio. vrudentis est ne ino, β do secundum part cm possc Mne consulere: scd de hs omnino que ad benet Matem vivendum conducunt. Nam prudentio munito officium Q est: non modo qualia ad sanitarcini uci robur in republica conferant conssulere, scd omnino que ad beatam vitam cuiusquidem rei argumentum id est. nam eos prudentcs dicere laulent qui circa aliquid eorum versantur: e opincia non sunt i et circa que ars nulla versatur cu ea quidem bone ad alimum studiosum finem excogitauerunt. Omnino igitur pzudcro Io erit: qui omnino ad consultandum tuo: idoncuset erit. no est igitur prudcmis solunt particularitcr consulere posse: scd omninoi atqi viuuersa et j. 4. liter que ad beatum vite statum esticiunt conducimi P. CE ima conclusio. prudentis non est de omni bs asultare. Nam nc ino consultat de usque alit crinis habere non possunt aut de iis que nullo pacto asi possunt: quemadmodum ipsa necessaria sunt atq3 impossibilia. igitur pἰudciatis nocst: talibus consultare. nenuam 1edeoibus con ultat. 42Quartacoclusio. astruderia ne aesticita nexu ars GR t. Scicti a quide primo no erit: quia scientia cum inonstratione est:prudelia aut sine ocmonstratione. nam quorum principia aliter sese havere possunt: non est demonstrario. quandoquidcm et cuncta que aequuntur: aliter sese haberc potanti Secuneo. quia scientia est eorum que neccinaria sunt: Nudentia vero noni sed de Us quorum est cosultatio. atqui de
125쪽
sis que necessarias it consultatio fieri non potest. prudentia igitur scientia non est. nam nihil quod prudet saagit: necessarium .atir arono sit ideoc: et actionis aliud egenust at s aliud effectionis. Coim nitio pria dens isne. Ex his hec restat prii dentie diffinitio elicienda. Ibrudelia est circa hominio natat in mala habitua: Hara m ratione acti uiro. C Quinta conclusio. Uctioi effect lova: fine differunt. Nam semper ei Iecet ionio finis 2 aliud qui ci est pretcr effectionein: actionis vera nostin per aliud quicis preter actionem. est enim ipsa bona actio finio. CSexta conclusio. Urudentes talcs existimari debent: ut qui ad rem familiarem gubernandat i Sparit cret ciuilam sint apti atmidonei. Nam ob id ipsum veri cicin virosq3 similes prudeles existimauer utru que sibi psi oliuem familiet ceteri sae ciuilibus bona eslanti bene prospiceret . claut hec et si psis et ceteris bene prospici ut: ad te familiare pariter et mi blicaministrildaapim donei et sunt. taleolgi esse prudet co meurito existimari debent. C Septia 'clusio. Ecperatia priideli a tἀluat: voluptas aut et dolor eande peruertiti via reperatia icolumeseritat iudiciu rectam circa aseda existimatione. crgo merito ic perati iustitie custodel pse matricem nucuparinis. . Sed voluptas atm dolor set si no oe iudiciu corrupit:na iudiciu ito corrupit triangulu. s. tres angulos obus rectis equos bFe tamet iidici ut rectum existimatione ocm: circa agcda cor mpit at in peruertit. ncm ab re clde. na reru agedarii pricipiu: ms ins atm id curuo spa. at vero qui ob voluptate aut dolore corruptuse: ei protinus tale principi u muri me apparcbit. nccd apparchit eius gra at Q ob idiparum expetedalagedam esse univcrsa. perturbatio cui principi u corrupit. quare sum opere omnibus cxpccit humanis: prudentiam habitum esse ad recte veraq3 cum ratione circa ea ipsa bona humana agendum. Coctaua conclusio. prudentia virtuti aiinexa est: non aurciri ars ipsa. et primo. quia arti 1 virtute opus Io est: non autem prudentie. si Secundo. quia qui in artet sua sponte peccat : magis est eligendus. circa autem prudentialna qui Ponde peccat minus. quc admodum et qui sponte circa moras vi mites peccat. est igitur proer dentia virtus edat virtutim annexa non autem ars ipsa. C et lona conclusio. vrudentia opinariue partis ra
mentio habitus existit: atrame ab opinione altera est. Illam cuindue sunt Parico inentioque rationis partis ceps est . earum altenua partis prudentia virtus asciscenda est. at non nisi opinative: quandoquide et opinio et prudentia circa ea versentur utram que aliter sese habere possum. at ab opinione alteram esse. hinc liquet:
ir opinatio in sola ratione consistit non autem prudentia quod hoc indicio deprehendi potest. nain opinionio pol esse oblivio: prudentie aute3 et se non contingit. constat ismar prudentiam: opinative partis mcntio habitrum esse. at ab opinione tamen alteram esse.
Uni autem scientia existimatio sit de uniuersalibus et do qner Tap. VI. cessario sunt: si nim demo strabili usticilem olo pricipia sest eni ipsa Ici etiacu rotae pricipii rei scibilio nec est scietia nec ars nec prudelia. scietia: qr ip3- scibile demo strabile est .aro et prudelia: qr in uo versans q sese aliter daberezllunt. Sinem sapietia est. est enim sapientio de quibusdam demonstrationem haere. La: si ea quidem quibus vertim dicimus et nun P falsum in ho que possunt aut 33 non possunt aliter sese haberet iret sunt scientia prudentia sapientia intellectus do: rum autem trium trabituum nulluo esse potestia issi tres dico prudentiam: scientia3
sapientiam: restat intellectum esse principior uni.
e Setti eapitis note . Cyntellectus: est habitus principiorum. C incipia sunt: que per scipsa et iron per di, alia fidem habent. Elia principia. CSextu in cap. duabus conclusionibus partitum est. Serri capitis commentarius ad litteram. CPrima conciusso. Ibrincipiorum scientiarum: neet scidii a nem ars nem prudentiai nem sapientia est. Nam cum scientia sit et uniuersalium Iet necessariorum certa quesea in comprehensio et cutalium necessarior uilino uniuerse scientie sint pricipia. ecni scietis ex ratiocinatio ne . hinc ergo scientie princim scientiam non esse: cognoscere est perfacile. nam scibile demonstrabilee: principi uin autem ipsum minime. Nem ars quidem aut prudentia erit. nam ars et prudentia : eorum sunt que aliter sese habere possunt. principium autem aliter sese habere non potest. nco sapientia. nam sapientio est dbusda in demonstratione in aliore. principiorum autem demonstratio nulla L igitur principiorum: neminentia ars prudentia neq3 sapientia est. CSecunda conclusio. Intellccius: babitus e principiorum. Nam cum f. habitus quibus verum dicimus t et ni si, salsum cum in uo que possunt i tum que non possunt aliter sese haberei sint scientia am prudentiat intellectuo et sapientiat et habitus principiorum t mi e quattuor: scientia prudentiat intellectust aut sapientia summopere esse videatur non sit autem aliquod trium scientia prudentia aut 'pientia: relinquitur igitur vi principiorum habitus sit intellectus.
Apici iam autem in artibus sio tribuimus qui in ipsis sunt ex F cap. VII. lactissimi. Niridiam enim sapientem sculptorem lapidum dicimus et Polyic letum statuarium identidem sapientem. Elim hic sapientiam nil aliud ini ritelligi ii ius*ipsius artio virtutem. At quosdam etiam esse sapientes omni, nolito aliqua ex parte nec aliqd aliud * sapietes arbitramur. ut i margite dixit Inos
Diuum is munere: nec fossor nec durus arator. merus.
Nec sapiens alia vlla nimirum extitit arte. Quare costat exactis ima scientiarii ipsam sapientia esse. C Sapiente ergo no solu ea ις scire q ex principiis cognoscutum sed etia circa principia dicere vera oportet. quare fas pientia intellectus est et scientia: et ivt caput liab co scientia eorum que honorabilissima sunt. Ciperabsurduest aut si quispia facultate ciuileia ut prudeliam studiosissu naesse putet si no sit do eoru optimuq sunt in mundo. Cf. silanum quidem ac bonum , saliud est hominibus, aliud piscibus albu aut et rectu sein P est ides: et sapiens omnes
126쪽
vr fit idem profecto prudens vero diuersum dixerint esse. Si ingula natri stilod suum peruspicit bonu: id prudens dixerint esset eicu seipsa gubernanda commiserint. Quaproptet nonnulla mutorii in animal tu prudentia dicunt esse: quecum sua in vita prouiden, di vim babere videntur. Constiterit aute eandem non esse sapientiam et facultatem ciuile. CNam si eam facultate sapien tia esse dicentique circa comoda propria versatur: multe sane lapsentieersit. no eni una circa omni u animaliu bonum:sed alia atm alia circa viaia quodat versatur nisi de omnibusque sunt: una sit et facultas medendi. et si homo prestantissimiles e ceterorsi animali si diceretur mu refert. etenim poniane sunt alia longe diuiniora natura. vibreniani missima ex quibus ipse constitit mundus. Patet igitur ex iisque diximus sapientiam scientia esse et intellectum eorum que 3 norabilissima sunt natura. Quapropter Anaxagoram et Thalem et similes sapiens res auidem : at non prudentes inquiunt esse. cum vident ipsos propria comoda ignorare:et superflua quide et admiradat et difficilia cognitu ianuinam scire ipsos ud muti, Ita dicunt quia non querunt bona thumana. prii dentia aute circa humana vertatur: et in Quibus habet consultatio Iocum . prudentis enim hoc niaxime opus dicimus et se heneavino Ginsulare. CConsultat autem de do nemo:que aliter sese dabere non pol, sunt: et quorum non est aliquio linio atcs io bonum agendum. Io autem ad bene cossulendum est simpliciter aptus: qui coniectura quod est domini optimum eonique eadunt in actionem: excogitando mente capere potest. Nessi prudentia est uniuerssalium sol u. sed singula etia oportet cognoscere. est enim actina: et actio circa ungula, et insa versatur. Quapropter et nescienteo nonnulli magis . nonnulli scienteo: idos' et sutit ad agendum. et in ceteris ii qui sunt expetii. Ua si quispiam sciat leueo cars
nes facile concoqui ac esse salubresque vero sint leuco in noret: non efficiet sanitatem. sed cui scit auium carnes leues esset atq; salubresus efficiet magis. prudentia autem est activa. Quare utram in cognitionem aut banc potius habere op3. ruerit aure queda
m imi animi ni egi: apientia cientia est ut caput habetis: r diuinorum contemplatrix sitIetrimentia beata. Cfueritatu et hec:
36 8 est 'a s his Στύzeognitio. Nam ea iis est ut artifex et architectus. particularis auteI us est ut exs
ctu aliud intelliginita Sipstu artis virtutem pers ctionis dapicentiat vero quosdam omnino ella sapienates arciamur ncm quidem aliqua ex parte et ex additione quadam: sed si inpliciter Incm ob aliud quicerint, admodum tae ethargite canit Momeriri . Donteruat unc nem fossorem neis dii fecere coloniam: . esse C Secunda conclusio. Sapietia insti est. scientia quidem ut caput taliarum apicem tenens: eorum quem natura sunt honos fab imma Nd Oriente non solum decet ea cognoscere queex principuo dinoscuntur: sedet et de circa pii rari a te gare oportet et quidem honorabili Irimorum in natura. cit igitur lapicntia intcllectus pariter et scienti,Meorum qies honorabilimina sunt in natura caput summitatem. tenens nam ut predetermi
,A natum egre gina. CZrtia conclusio. Sapientia non ead facultati ciae aut prudentie r existimandi
o stimam: τί tum existimare optuna nisi homo optimnm sit eorum que in uniuerso existunt. non est igi ut inolentia:ciuilissacultas i aut prudentia. CSecundo. vi album ut rectum semper est idciri: ita s est 'semper unum esse dixerint ouinco. et ut sanum quidem ac bonu aliud est hominibus aliud est pie stibarita sane quod prudens est vanum diuersumq3 est. ci incri cnim ea que sibi bona simi prospicere valenutem ilium prudentem dicunt. et proinde sui curatri atqygu mamen ei tute comimini. et nonnulla mutorus a mal lum prudentia esse dicunt: ut quecunq3 vim circa suam vitain prouidcndi renirent. constat igitur fas mentiam non esse eandem ac facultatem ciuilemi aut prudentiam. culo. si sapientiam eam facultatem neremust que circa propria comoda versaturi iam valde vari. o sapientias efficeremus. nam non mur
127쪽
erant bonaque sunt humana. nam prudentia circa humana bona versatur t et in qnibus habet e sultatio
Iocum. Prudentis emin vel ornmum maxime opus es recte benem consulere. Quinto: sapientia est eos rum que aliter se baber e non possunt: et que alicuius gratia non fiant. at deus que aliter sese habere non paruat: nemo consultat it quor uin non est aliquis finis . est enim finis agendorum bonorum. et omnino is ad bene consulendum idoneus est: qui in rebus agendis quod homini optimum esti bene raetiocinando coniectura consequitur mentem capit. si Sexto. sapientia solum uniuersalium est: prudentiandvniuersalium solami sed et singula prudentem metiri oportet, at o cognoscere. aestim in pruderia activa a IIumstrativam. et actio circa ipsa siti gula versaturi non igitur sapientia: aut ciuilis peritia aut prudentia ipsa est. CCoraciarium. Quapropter nonnulli nescienteo potius is scientes nonnulli: ad agendum magi idonei Isreperiunnim et risumamri dicaturrin ceteris magis ad operationem idonei sunt qui iidem sunt experti. vias aquispiain sciat leuescamco perfacile concoqui digeri et ac ei se salubres at vero que carniuin leue sint ignoret :is propecto sanitate non emciat. sed qui scit aurit camesI cs esse atm salubres: opomis efficiet sanitate1n. at prudentia activa est. banc igitur utram. cognitionem babet aut hanc potius: que experti estiopustodirigit. et que uniuersalem nocit: ecpκ uacsti arci itectoracem ratione subi s.
p. VIII. PT in ciuilis facultast et Andentia idem est habitus: eme tamen ipsarum G '
a ide inest. Eius auteque in ciuitate versatur: ea quideique est ut arcbi tectura pruden tia legumest ferendarum facultas.que vero in singulis versatur: cis uilis nomine comuni vocatur. Elnec autem est activa et deliberativa. descretum enim in actionem venit ut ultimu3. iccirco rem ciuilem bos solos gerere cunt. hinam et, soli agunt: perinde atm ii que suis manibus artis conficiunt opum CSidetur aute ea marinae prudentia esse:qua sibiipsi quispiam viri querit ac prospii Φ.cit bona. alivdecipis comuni nomine prudentia nucupatur. Illarum aute alia ga hernandi rei familiari Malia ferendarum legu facultas alia ciuilis vocatur. aridui' alia est deliberativa:alia iudicialis. ECognitionis igitur quedam species fuerit. ea q ibona sui sibi scire. sed magna disterentia dabet. Stae qui sciunt ea q sibiipso sunt bona inalliso versantur priHenteo esse videntiar. ciuiles aute negocioli. Quapropteret
seuripideo arint. Qui nanim prudens sum: negotio sine. Ticebat inter militescus vivere: Equamae partem babere cunctio exhonso Querunt enim quod abi ipns est bona et e arbitrantur esse agendu. ex me igitur
opinione est ortu prudentes hoc esse. et tamen proprium uniuscuiusm bonemo est for tantae rei familiario gubernari elatcd ciuilio. EI reterea enim quona modo sua . cuiusm adnum stranda sttreo: non est manifestum aloe considerandum est. Indica tur id quod Dicitur illo signo. Geometremuit iuueneo et matbematici ac sapientes in talibus stant: prudenteo autem steri non videntur . eausa autem est et singulas
rum rerum est ipsa prudentia . que quidem per experierina notest uni.Suuenis autem
non est expertus.experiemissem: temporio essicit longitudo. ana et hoc quispia consi der auerit cur puer matthematicus quide fieri potest sapiens aut laut naturalis no postest EAn quia mathematica quide sunt per abstractione: dorsi vero principia experte tia innotescunt. et dec quide3 adolescentes non credunt sed dicunt: illorum aute dissimnones non sunt obscure. CNreterea peccatum quod fit in c5sulendo: aut circa unir uersale aut circa singulare fieri solet. ignorare nassi quispia potest aut omnes aquas ponderosas in prauas aut hanc ponderosam esse. Drudentiam aut non esse sciti Mira patetrest enim ut dictum est ipsius extremi.Tale eni id quod cadit in actionem. opponitur igitur intellectui. hic eni est terminor si quoru ratio non est. Dec aute est vitimi cuius non est scientia sed sensus non propriorii quidem sed qualis est is quo sentimus id quod ultimii in matbematicio est, triangula esse. stabitur enim et ibi, sed die prudentia magis in sensus, illius aute est alia species.
Coctam capitis note. CNesocium opera: ocrum ninet. Cmudentia et intellectualdoriciantur hM grinus oppositi: et intellectus a singularib' ad uniuersale evadit: ideria vero cotra ab uniuersalibus adsin: Ggulare. ιet de prudelia accomodatior est huic Discipline determinatio code scientia intellectu et sapientia et di sunt dabitus morali virtute superiores. et de arae me in virtute morali inferior. iecirco bono iure de it Ita istotelis semoncm contrant. De prudentia vero latius expaditi examuso subinde prosequitur. huic enimentis active virtutias per virtuti o moraico sunt comites et ipsa vicissim semper virtuti moralibuoc mea rideo non ab remerit ut et de virtutibus moralibus ita quoq3hic de prudelia adducae excinpia . Quietinprimis virtuti triplicem oculumtribuunt:memoriamintelligctiamt prouidentiam. ino prete; itarcinis citi secundo presetia et temo futura: virtus oculatis in tota salubribus intexta consilii. cilcxandcr Scuraro adeo usus legiturUlpiani iuri eriti prudelitis viriconsiliis. v Delius Lamp idius literis dentalidarit; hunc principem adeo fullic sumniuilix cratorem Ulpiani pzecipue cosi rempublica re uti nec iniuria.
128쪽
nam nil G u errare polli inristus prudensem ducem sequunt ipsi iniqIaudi nnt. Quod non minus exemplo Ubilippi macedonum regis cognoscit r. 'philippus enim iacedo obses triennio Tbebio virtutibus QParmit unde prudentis viri adco formanio est: vi regno Grecie H siem potituo fuerit et obscuria prius NM ubhilippus cedomini nomen rerum gestarum gloria illustrauerit. Et tota Domeri in Odyssea fictio de Ulyte et minera se pani inuua
ua huc contendit . ut viro debeat semper prudentia esse comes. quis enim non intelligit Dolnera per mine da suam illic prudentiam intelligere: qua in semper inducit Uliri rer alii agendarum consilia prestare tet quorum inomerus consiliis temper innititur Ulixes. De prudentia dicebat Isti tactas: prudentie est prius. aduersa contingat Ulixeo prouidere ne viniant. immo vero enis officium est pretericorum argumento presentia metiri lethinarasapie* Ttnneruater conicctare: media cuprestare quibus sutura bona assequamuri deuitemus autem noria. Dicebat et Sion ubit tacuo quantum visus a ceteris sensibus: tantum prudcntia a ceteris virtutibus. Et rint isteries Utheniensis. Tnur' Hion . turissimus prudentia est monenim decidit nem proditur. et hunc murum in nostris inuiolabilibus cogitatio* Hntistenes uibus esse umendum. qui in se custodem habet semper periirgilem et attentum t et caute omnem vite partem Desiodus explorantem me nostram ciuitatem hostes occupent. Dostes enim vicia sunt. Et lisiodus. pli macr de iuuat rerum prudentia circi Leditur aduerso qui negligit undi fato. Si sit pingue solum. graui de inclinantur ariste: felices operu3 successus ab Ioue summo. Dine capras. Ita in vult loesiodus aduerso lato semper laborare: qui imprudens est. contra vero 'pru dentem: im habere rebus suis a pirantem. hane igitur tu usimam vite nostre comitem nobis vendicem' prudelitiam: res nostra aquas tam susceperimus agendas suis consiliis fideli istine moderantem. Istoctauum cap. qnin conclusionibus partitum est. 3 9 iocta ut capitis coinentarius ad literitin. C prima conclusio. Ibrudentie multe sunt parteo. si a ciuilis uscultas et prudentia idem reipsa habitus est: esse autem atm ratio non eadem. et ciuilis facultatis multe sunt partes . igitur et prudentie. prudelia mi q ceteris preestiat d principarum legi ferendam facultas micupaturique vero in singulis agendis consultandisin versatur: comi in t appellatione lacultas ciuilio nominanir . et hec in deliberari ualet activam diducitur. nain alterius est deliberare alterius vero est decretum sententiam serare. et hec nactionem venit quod est prudentie ultimum. et proinde hos solos inquiunt rem ciuilem g cures atm admirustrare: qui talem iudiciariam 1 serenduB dccreti potestatern habent. nam iri soli agunt: perinde atq3 qui suis manibus artisconficiunt opus. prudentici situr multem ut partes. CSecunda conclusio. Spescierum prudenti ebee mari me prudelia dici videtur. qua quispia in sibi ipsit viri que bona sunt Ospicit ac prosvidet. na heci comune nomen prudentie sibi vendicat: alic sunt species alia peculiaria nomina. una quide gubernande rei familiario disciplina: alia legum ferendarum facultastalia facultas ciuilia. Et ciuilio facultas A. tis pars una liberati incitur: alia vero itidicialis. CTertia conclusio. Unius speciei prudenties ea cogni
tio est que sibi si bona sunt cognoscere: at id differentiam et difficultatis arduitatem habet. Corimo. nam qui sciunt ea que sib ipsis bona sunt Ii illism occupatur: prudentes existimantur. similiter et ciuiles et negocisost. Quapropter de quodam qui octo niarcesceretiquit Eurrpidcf. , u UrucasQui namq3 prudens sim ncsocio sine Licebat inter militest cui viveret Qquamq3 partem babere cunctis ex bonis. sex hac opinione ductum est: bos etiam prudentes esse infesti pere sibi congerunt. erimi enim quod sibi bonum est et id arbitrantur esse agendum. at sorte id si psis addictum propriumq3 bonum no est: nisi illi a gubernationis rei familiaris cura sit atm ciuilis. et id varium est atq3 difficile. mus igitur speciei prudeli eo cognitio est: qua quisq3 que sibi bona sunt cognoscit et discrimen et difficialtatem habens. CSecudo. quonam pacto sua cuiusm administranda sit res : non est inanifestumi sed Usa indagatione eget. quod hoe dc perahenditur indicio. nam iuuenes geometret mathematicii ac in talibus sapientes fiunt: prudentes autem immunie fieri videntur. et nulla in hoc causa cst : nisi quia ipsa prudentia simularium esti que per experientia in nosta sunt. experientiam autem euicit temporis longitudo. et proinde iuuenis experius non est. nimirum igitur si que sibi bona sunt: prospicere: differentiam ac difficultatem babet. Sed hoc in loco queri forte dignum est: quid cause est cur puer matbematicus steri queat: sapiens autem aut naturalis non queat. Doc ideo esse posicae Castrinio. σ mathematicus cognitione abstrahit nco experientia eget . at sapientio et natura lia principia deprehenduntur experientia : quapropter adolescentos lita quidem dicunt: attamen illia non credunt CSicundo. mathematicorum diffinitioneonda obscure sunt. obscuriores aut ei. i sunt i et sapisa L emio et naturalis. gQuarta conclusio. Ibrudentia et circa uniuersala et circa singulare versatur. Nam in cos sulendo: et circa uniuersaleI et circa singulare peccatum steri contingit. potest enim qui via ignoraret aut omnes aquas ponderosao: prauas esse aut hanc ponderosam esse. versatur igitur prudentia: et circa uniuersalei et . . circa singulare. Eruinta conclusio. 'prudentiandest scieria. Nam ut dicita est pruderia ipsus est curem extremum autem ipsum agendum est i atm sub actionem caditi prudentia igitur no modo scietia no est :0 instellectui opponitur. couem uti tame pruderia i et intellectus π hic extremorum esti quorum no est demostratior illa autem ultimi est cuius noscima sed sensus est. sensus qui deerterior qualis est aptioru sensibiliumrsed internus I ut qualis is est quo sentinius in matbematicis triangulum quid vittinuin esse in illo statur infimiusmin matbematicis non vesceditur. at vero is sensus qui ipsi addicitur prudentietinagio sensus estio autem qui Ipriis sensibilibus sensus est. altera species est.
p. IX. QAT uero querere ac cosultare differunt. Consultare nam cp est aliquid queres re . portet autem et de bona consultatione quidna Ili stilaccipere: utru scies tia queda sit an opinio an coiectario bona tan aliquod aliud genus. CScies tia igitur non est. Non enim de hs querunI qui sciunt. Et bona consultatio quedam est consultatio. qui vero consultat: queriti ratione ilico subducit. Utquin eo
129쪽
bona coniectatio est .Ipsa nam o sine ratione tet esto fit: ad consultation ξ vero Ionu
sum temporis inaculi ad bibetur .atae aiunt celeriter quide deliberata esse agenda caniora autem consulendum. C reterea diuersa sunt solertia et consultatio bona. Solemia vero bona quedam est coniectatio. At nem opinio ulla est. CSed cum is qui' male deliberat peccetiis asuqblicosultat recte deliberet:c5stat bona comitationere,ctitudine esse quanda. no aute sciet me nem opinionis. Scientienam non est rectitus do quippe cu nem peccatum sit: opinionis vero rectitudo veritas est. Et in sup deter minatu ia est id op:cui' est opinatio. a mero nem sit ratibe est i pa comitatio bona.des scit ergo a mente. Idecentin nonduesten unciario. Etenim opinatio non inquisitio: ita quedam tamen unciatio est. CQui vero consultat siue bene siue male consultet: a querit aliquid irationem 43 subducit. sed ipsa consultatio bona:consilii queda est recti ludo. Quapropter querendum est primu quidna sit consilium: et circa quid ipsum uer. Solatur. I Cum vero multipliciter rectitudo dicatur:coia stat non omne rectitudine bo nam comitatione esse. In continens eniet prauuo: id quod videre proponit attingetitogitando rationem subducendo.quare rectequidem consultabit. malum autem masgni existimabit. Tene vero consultasset bonu quoddam esse videtur. talis enim rectitudo consilii/qua bonum quispia assequi potest:bona est consultatio. CAt potest quis, si pia et hoc ratiocinatione falsa attingere: atm id quidem quod facere oportet assequi/non autem per quod oportet 1 sed falsus medius terminus esse potest. Quare nec ipsa bona est consultatio qua quispia adipiscitur quide id quγd oportet: non tame per q6 oportet. C preterea fieri potest ut aluis longo deliberano tempore id consequaturi aliouo cito. igitur nec illa bona est consultatio: led eadem rectitudo bona est consultatio qua quinpiam ratione conducentio assequitur/quod oportet et ut oportet et cum oportet. Insuperfit vi et absolute quispia bene rasultet: et ad aliquem finem. Atin bona nquidem consultato ab solii te est ea:qua ad eum finem qui est absolute finio pernitur recte.queda aut ea qua ad aliquem fine. si bene consultare prudenti si est:consultatio rectitudo est qua ratione conserentio ad aliquem pergitur finem cuius ipsa prudelia
Nom capit innote. CInquirere subduceridorationem: est in frere quantum quale gratia cuius quis quo quando ubitet quomodo que regulae sunt prudentici ERectitudo consitu multipliciter dicitur:proprie so in bonis et translat me in malio.
EN 'num cap. decemconchisionibus partitum est.
'Morri capitis commentarius ad lueram. Exbrima eo hisso. bona consilitatione aptus hie sese offert veterininandi locus: an scietiat bona coiectati olan opinio sit an genus aliud quodcum. . Nam querere et constillare differunt. conssaltare enim prorinus quererecstrat contra non oportet. nec au em inquirunt: scientia bona coiectatio alae opinio. cosentaneu simi rem aminare an narastillario scientia sit bona coiectatiotopinio an aliud quicEC cumlatoclusio. conaessultatio:scietiano est. Nam qui sciat:rationem subdur eredono querunt ea que inunt. at bonaeonsultariol oc pactoqi ierit. nam bona consultatio: confiuitatio quedam est. qui vero consultat querit rationem. lubducit: nitam scientia est. CTema conclusio. mona Gmitatio: minime hona coniectatio in. Caprimo. quia bona coniectario: et sine ratione at citosit. at bonata sultatio: nem sine rationet nem cito. nam ad consultandum maturum erigitur tempus' at 3 est ut alutamulato tempore consulendum: atque mature deliberata fumi leriter excetvcnduin. igitur bona consultatio: minime hona coniectario. est. C Becundo. bona consultario solertia non est: bona autem coniectatio est soleotia. igitur sunt cadem bona consultatio et bona coniectatio. CQuarta coclusio. Inc. item bona consulia ψTtio: inio ulla est. Id ostenditur ea ratione qua bona corsultario: scici a G est. nam qui opinantur: ratione non subducunt. C Quinta coclusio. Sona comitario: rccritudo quedam est non scientie aut opimnio. Illa fi is qui inale colaitat: peccat. qui vero bene consultat :et is quidem recte consultat. est igitur bona consultatio: rectitudo quedam. sed et nem sciet te aut opinionis: cideo est et scietia rectitudine non cget. cum ea ipsa necessaria sit circaqt, peccatu nullum est. Caet ς' opinionio recritudo non sit costar. primo. et opimonio rectitudo vcritas est:id aute bone consultationi saris est. C Se do. determinatum olnne est: cuius opto natio est. at id cuius est bona consultatiori et eminatumini et abiicinquirit r. nam sine inquisitionet subseuctionem rationis: bona consultatio non est. CTertio. bona consuliariodeficit a mentet enuciando sit esese aut non sic esse: scd inquirit quid enuciet. opimo enim no inquirit: sed iam enuciat ut esse quemadmodum opinatur aut esse. igmir bonaeosultatio: reclinio est aut scieriet aut opinionis. C Sexta conclusio. Monaeosultatio rectitudo cosiliti est. anam qui cosultat siue beneid siti seu perpera quem aliquidi rationcm subducit. sed qui bene cdsultat: recte querit recteqs ratione subducit. bona igitur cosultatiorectitudo meudam cosilia est. Quo fit ut cibona cosultationem bene deprehensurus sit:primum quid consilisi sitiet circa que versetur tenere in unoscerem debeat. C e maconclusio. Non onitus rectitudo consilii bona cosultatio eo est. Nam eum rectitudo multipliciterdicaturi et prau' et incolinc squod assequi proponit: volui ado animo ratio acq3 subducendo attigct. recte igiturae id sequedum sultat. Hi forte id grande malum est: m eo cami existimat. nam bene consultasse bonum quoddam videtur cisci igitur omnis rectitudo cossilii b na Gostatio est:sed ea sola potius qua boni cio nos assequi possumus. Coctaua conclusio. Nem quidem ola si
130쪽
tonsultatio qua bonum assequimuri atm quod oportet: na consultatio censenda est. nam nichil vetat an
qui bonum quod. facere oportet ratiocinatione salin cum autem id fit . non sit per id quod oportet ut nemin disciplinis cum medius terminus 1 ipsumq3 antecedens salsum est. non igitur ea consultatio: bona est. non tam omnis consultatio qua bonum quod oportet consequimur: bona consultatio putanda est: verum ea poe i liuo qua quispiam quod oportet assequituri et per id quod oportet. Criona coclusio. Nem satio est quo bona' consultatio dicatur: ut bonum per id quod oportet assequatur 1 scd quanto tempore oportet consultandum est. Nam fieri poteras vi quis longo temporei atm mature dcliberans id assequatur quod decet et per O oporter :alius autem cito et precipitanter. atqui ea consultatio prcceps: bona consultario non est. igitur non bone consultationi satis est: ut bonum i per id quod oportet assequatur. sed potius ea consitu rectitudo: bona colat statio dicatur qua quispiam ratione conducentio honestive permotus ' quod oportet assequitur per opor leti et quanto tempore oportet. Decima conclusio. Quedam bona consaltatio absolute est et quedam parsticularis. Nam via euenit ut quispiam absolute et in omnibus bene consultet euenit etiam ut quispiam bene eon ultet ad aliquem finem ei on deoinnibus. est igitur bona consultatio que absolute est. et ca est qua ad toxtius vite bonum et ad fine qui absolute finis est recte consultando Pergimus: et consultatio quedam at in paraticularis. et est qua recte consultando ad aliquem finem peruenimus. Quo fit ut si bene consultare prudentiuesti est etenii ut bona consultatio ea rectitudo cositu M. qua conferentis habita ratione ad aliquem proficis scitur fine cuius ipsa prudentiai vera rectam cristimatio est.
Si aute et ipsa sagacitast cui contrarium est bebetudo quibus sagaceo dici, mus ac debetes: nec idem omnino quod scientia aut opinio omnes eni scies steo vel opinantesi sagaceo essent nec una quedam scientia. ut aut medicina
de sanis aut geometria circa magnitudines. Emem enim desis est que sui
semperi et no mouetur, neq; de iis que a quouis nunti sed de quibus dubitavcrit quis psam aut constillauerit. Quapropter est quidem deus circa que versatur prudentia. 6 TRon est aute idem sagacita olet prudentia. Nrudentia naniae preceptiua est. finis enim ipsius est quidna sit agendum laut non agendum precipere: sagacilao aute iue dicati ita est solum. Idem est enim sagacitasset bona sagacitas: quippe cum sagaces1ν sint et boni sagaceo. Nem autem dabere nem accipere prudentiam. est ipsa sagaciatas sed in opinationis usu ad ea bene iudicanda de quibus est prudentiat alio dicen te consistit.him hic perinde atq3 cum discipulus discit ac comprehenditque a sciestiam tradente precipiuntur
ς CDecimi capitis note. CHItero dicentet altero decretum legit sine statuente. Ilaecimum cap. quattuor conclusionibus partitum est. . . . Φ Decimi capitis comentarius ad literam. Eu,rima conclusio. Sagacitas et hebetudo a quibus sagaces hebetera denominamus:non omnino idem sunt quod scientia ac opinio. si primo. nam ones scientes aut opinantes: sagaces essent. CSecundo. nem una quidem scientiatum videtur esse sagacitas. ut medicina que circa sana et egra versatur sagacitas no est. nec geometriatque teptaturcirca magnitudinco et ita de resisquis esse videtur. quare et tanto minus hebetudo. non itam sagacitas et ipsi cotraria hebetudo: idem sunt Hes scientia ac opinio. CSecunda conclusio. Sagacitas eorum est:circa que prudentia versatur. vlam lagacistas non eorum est que semperiunt et a nullo fiuntinem de iisque a quovis heri queunt: verum de iis dequiti merito dubitauerit aliqui si atq3 consultaueriti ea autem sunt circa que prudentia versaturi igitur sagacitassa eorum est: circa que prudentia intcnta est i atq3 versamn CTertia conclusio. Sagacit et prudenstra non omnino idem sunt. Nam quedam prudctra est preceptiva. est enim ipsi prudelitie sinas:quidnam sit agedum aut no agedum precipere:atqui sagacitas iudicativa solum est no autem Preccmua. et nos hoc in loco sagacitatem et bonam sagacitatem idem intelligimus: quippe cum eosdem dicamus et sagaces et bonos sagaces. gQuarta conclusio. Sagacitas no idem est ac babere prudcimam prudentia inve accipere. Nam sagacitao in usu bone existimationis coiisti trad ea que iudicada sunt altero dicente de quibus quidem ipsa est prudentia. M. perinde ut quisdicatur sagax: at 3 cu discipulus ea discit lac compreirenditi iuxtaq3 presceptorio mentem interpretatur ι que a docente audiuerit sc numero lagacem appcllare solemus. Et irnesis appellatione ecas sagacitas diciturn qua maeti boc est sagaces dicunturi et eu quidem bene significit. hinc euisuri bene sagacco dicti sunt : qui in discendo sapiunt recrem dicentis precepta callenti ac capiunt.
A vero que vocatur sententia qua bene scientes homines dicimus selitens tiani ut habere iudicium est rectu equi et boni viri. culus hoc indicium est. i Eonu enim et equum virum ad ignoscendu procliuem dicimus esse. et ves
o: tiri irinlinii thundare holastis equum esse. at venia sciatentia est iudicatiuas; recta equi et boni viri. recta autem est ea que est ipsius veracis. Omnco autem habitus non sine ratione ad idem tendunt. I lam sententiam, lasacitatem prudentiam et mentem ad eosdem a frientes: prudentes illos a tin sagaces et sententiam haberer mentenam dicimus. Omnes enite potentle: exircinor usunt ac singularium. Stividem ea ratione quaist idoneus ad ea iudicanda de quibus est prudens: sagax est be. nem sentiens aut ad dandam veniam aptus, bona enim et equa omnibus sunt conas munia bonis: ratione qua ad aluis tendunt. sunt aure sinsularia et extrema ea: oia