장음표시 사용
21쪽
aut aliunde , aut e nosero adjecimus penu, quibus aut
quaestionis satus , aut historica feries personarum ,
locorum , temporum , quorum o casione , aut contra
quos instituta es disputatio , perspicue declaratur . Sas quasdam dissertationes neque omnino inutiles, aut in iucundas adjecimus. Auctoris sententias pro mirili defendimus e scripturarum, atque Sanctorum Patrum loca, prout in auctore jacent, fdeliter recia tabimus , paucis quandoque brevitatis gratia subiractis , quae illorum fensum, nec minimum immutarent. Scholasticam methodum, quoad feri potuit, ubiquσfervabimus, refectis tamen sinuo sis anfractibus, atque inutili verborum ambitu, uno vel alteo enthi-memate, aut ollogismo , in qMo totus dubitationis , aut solutioris cardo versari visus est, propostiones nostras Armavimus obedia vero eadem smplicitate propositra , pari bremitate diluimus. MFlum adhibuimus simpliciorem, nec tamen omnino incomptum aut l harbarum , tamets perspicuitati magis, quam et gantiae studuimus . Augustiniana dogmata, quorum nonnulla oecono-iae caussa hinc inde agitavit A. Auctor , tamquam per ignem saeps probata, pro virili tueri conati fumus . Scholia demum, quae postremae Venet. edit. adjecta sunt, ex proposto brevit,is Rustio , aut provectioribus reliquimus, aut nonnis obi , ter deliba imus. Jam vero F quid utilitaris , aut commodi labore hoc nostro vobis accesserit , Deo grarias agite i ac Patri luminum , a quo Omne datum optimum, & donum perfectum unice derivatur. '
22쪽
DE DEO UNO AC TRINO, ATQUE UNIvERSORUM, OPIFICE .RRCIPUA catholicae relissonis arcana, unum scilicet in trinitate Deum, rerum omnium opificem & conditorem , hoc rimo volumine complexuris , lubet 'di- putationem omnem dividere in partes tres. Quas omnes libris duodecim comprehensas, unius anni intervallo a tir nibus nostris percommode absolvi posse censemus . Prior naturae divinae Unitatem, altera Trinitatem respiciet personarum . Postrema Ver . Deum ipsum, veluti extra se, in ipsa rerum molitione 1 - 'ctabit. Ac de prima quidem asemus libris sex ; de altera a tem ac tertia sex libris reliquis 'pertractabimus.
DE DEO UNO. DEUM unum dicimus rem , sive substantiam persecti Lsimam , quae a nullo pendet , ut sit , quaeve resurri omnium caussa & origo est . Huius itaque rei prae stantissimae Existentiam, Unitatem, Essentiam prim loco investinabimus. ΙΙ. Ρroprietates i ac dotes. III. De Vi sione Dei sermo erit. ΙU. De Scientia ac sapientia ejus. U. De Voluntate ac Providentia. VI. Denique de Electione ad Praedestinatione Sanctorum.
23쪽
De ex Hentia, unitate, atque essentia Der.
BINAs dissertationes hoc libro complem mur . Quarum
prior Dei Extilentiam contra Atheos ; altera eius Uaitatam contra Polytheos demon 'trabit. Ubi etiam scholarum placita proferentur circa Gradum, ut vocant, divinae esse tiae corutitutivum. ἱ
De exisentia Dei. PSi existentiam negarunt ex veteribus Theodorus Cy
renaicus, Protagoras, Epicurus, atque Diagoras, Tul- , Suida , alitique . Ex recentioribus vero Lucilius auidam Tolosae combuitus, aliique Romae perpetuis addi ticarceribus I . Hi nimirum dum nimium amant hoc seculum 4 Confidentiam Petri Pylaei
hoe Ioeo spectare lubet , qui in suo dictionario hist. erit. in vocabulis Abelaia , & CUMyin , uni ersam Seorist rum 1ehstam Spinoristis , adeoque Atheis per summam in
iuriam aceenset, atque eorum un1-
versati formale a parte res , sive ianitatem formalim , er νωIem nil aliud esse opinarur praeter Spino e naturam , qui illam tamen elegantioribus formis & coloribus
Pinstere, aut mornare curavit. Et
quidem Seoti pothesm recta via, ad spinozismum perducere affirmat etiam Io. Franciscus Budaeus, sed ingenue fatetur a Seori discipulis Pernegari , ex eius hypothesi impium Spinoetae dogma educi posse, aut hoe a Scotistis proharum iri,s ad eonsequentias , quae ex eo rum hypo h s neeessario eruuntur, animum advertimini. Uerum utrum.
que hoc falsum est. Siquidem Se tistatum hypothesis toto coelo distat a Spynoetae systemate , & a
SpinoEismo homines abstrahit, non perdueit . Seotus enim non secusae alii theologi D. o. M. ita mentem esse puram ac simplicem opinatur, ut nihil in ea sive concretum , sue corporeum , aut ad instar eorporis sit praelarmatum , eum aliunde Deus Spinoetae animo 3c corpore constare debeat . II. Corpus sve materiam per se esse, aut ab aeterno extitisse, nunquam docuerunt Seotistae , sed eun a Deo ex nihilo educta esse . Spino-za vero omnia per se esse , aeternaeque menti eoaeva opinatur . Tandem seotistae ita Deum ubique sua immensitate diffundi putant , ut
nulla eum re iungi arbitrentur , aut permisceri. Quae quidem Panis theistarum expIoratae sententiae .-mnino adversantur. Duili so by CDrab
24쪽
, L I R. I. C A P. I. . 3Ium adeo a suis affectionibus excaecantur ut dicant ia corde suo non est Deus , ait S. Ρ. Augustinus in Ps. I 3. Hinc Epicurus Atheorum coriphaeus sublata opinione de providentia , ae, de poenis impiorum post mortem , omnem tolli molestiam censuit atque formidinem . Constat itaque Atheorum insaniam e morum turpitudine , veluti ab impuro fonte , manasset boni siquidem suppliciorum terrore , quae apud inferos esse constat . quod videlicet ad se non perqneant , minime percelli solent . Iis itaque revincendis prior haec nostra dissertatio tota occupabitur. Productis ea de re primo, ac secundo capite argumentis , atque demonstrationibus invidi issimis, tertio Atheorum cavillationes diluet , at me se
phismata, quarto Dei existentiam & per se notam cise , &a nemine invincibiliter ignorari posse, perspicue monstrabit.
De; ex uent a ex omivibus ingenita ejus idea comprobatur.
Not. I. Quamvis existentia Dei demonstrari non possit
a priori , sive per caussam , cum rei perfectissimae nulla sit caussa , eam tamen a posteriori, nempe ab effectibus, ostendi posse metaphysicis, physicis, ac moralibus argumentis, neminem latet, Metaphynca argumenta a nonnullis petuntur ex ingenita Dei idea I r ab aliis autem ex
A et entet 1 Quamvis ingenitam Dei ideam
a paueissimis monachorum p uanari, semidocti nonnulli nostriurus aevi contendant, pro ea ta men tanquam pro aris ae s is de reat, praeter Denestium in suo Examine materiali mi Parisiis edito ann. 37so, Iaquelotius , qui Iieet non omnes Cartesii sententias adoptarit , censet tamen huius philosophi de divina existentia
demonstrationem ex inaenita Dei idea periram , irrefragabilem esse atque firmissimam . Qua de re Me-Σereus, tametsi Iaquelotio in pluribus adversetur , fatetur tamen rures ex veteribus eeclesiae PP. anc ideam agnovisse.
Quid Τ qvo. ipse etiam Franci seus Budeus in prast. de Atheomo
cap. s licet non consentiat Carteisso in Dei existentia per ideam ingenitam eomprobanda , statuit tamen veluti prinei pium, quod a nemine eordato viro negari possit, divinae existentiae notitiam esse at te mentibus nostris impressam . Et in notis cognitio ista accipitur pro illa animi inclinatione , quae nos cogit, ut ei propositioni assensum praebeamus, quae statuit Deum es se , quem adorare opus est. Nunquam autem hule propositioni rDetis est, assensum praebere poterimus , nis ideam hujus vocabuli Deus habeamus. Iam vero si haec - idea
25쪽
atque ex motu, ac terie caussarum et moralia denique ex o dine universi, atque ex communi hominum consensione.
ta idea esset aequisita per eonperiem persectionum mea arum , di detranendo ab imperiectionibus , quae extant in perfectionibus creatis , antequam hule propositioni: Deue existis, praeberemus assensum, deis heret quia creatas persectiones conis
iungere , & imperfectiones detrais here , ut postea Dei ideam sibi posset effingere. Ita naturalis h minis inclinatio in aneipiti statione maneret, neque in actum erum inperet . Hinc facile conjici posse videtur , futurum aliquando , ut reiectis Lolaianis plaeitis , qua stanto nunc plausis a retentioribus exeipiuntur , sanioribus Augustini prinei piis de ingenita Dei idea rursus philosophari contingat . Ita
multa renascentur, emae iam eeci. dere , cadentque , qua nune sunt in honore. 4
ab Quidam reeentiores , atque effraenes philosophi existimant Carin tesum per demonstrationem subnixam ingenitae Dei ideae , ipsius existentiam tenebris offundere voluisse , idque pravo animo , aut consilio effecisse . Sed iis par pari reserre facile possent Cartesiani , atque eandem conflare possent il- Iis invidiam, qui sola idea aequio sita innituntur , ut Dei existentiam demonstrent . Siquidem ex
Creatarum peris hionum congerie , atque ex detractione imperfectionum exurgere nequit eumulus infinitus perfectionum increatarum: unde rediret argumentum . Cum enim
perfectiones creatae sint objecta finiis , finitae erunt perceptiones, quae iisdem obiectis respondent : finita
etiam & creata harum perceptionum, atque obiectorum congeries. Arqui ex finitarum rerum congerie fingi nequit idea entis infiniti ergo idea Dei aequisita erit phantastica mentis illusio , dolo malo a recentioribus superinducta , ut congenitam Dei ideam everterent , atque solidiora divinae existentiae argu menta infirmarent. Denique si quis proprio marte hane ideam sibi eu-dit ex creatarum perfectionum . detractis imperfectionibus, combi natione, ubi postremum hujus cumuli gradum attigerit, necessa est, ut filium adeo enormem eliciat , quanta est inter finitum , infinitumque distantia . Ego vero seritentiae viri nostri huius aevi doctissimi polliee utroque subscribo , qui opinatur Deum O. M. ideam sui ipsus omnium hominum mentibuς indiἡisse , quantum sat est , ratsese cognoscendum exhibeat veluti ens perfectissimum , independens, summum , atque infinitis perfectionibus cumulatum , adeoque omni honore dignissimum. Hanc tam emideam post Adae lapsum innumeris distractionibus errantis animi impeditam , ae tenebris involutam , creatarum perfectionum occasone plus minusve in hominibus excuti, sive excitari . Hi ne illigi potes quam immerito recentiores Loleiana dogmata Augustini principiis , atque ips , in hae parte , Carte- sanae philosbphiae anteferre mRIuerint , cum sint bonorum omnium
judicio pernieiosissima . Atque ex
26쪽
L I R. I. C A P. I. sta Dei , hoe est rei perseetissimae , Dei ipsius existentiam
invicte probari . In ea enim idea actualis existentia , quae maxima periectio est , perspicue relucet . Cum autem naec idea a creaturis , utpote imperfems , proficisci non possit ;ab uno Deo repetenda est, qui solus omnes in se continens periectiones , tolus etiam rei perfectissimae caussa , & orim
Cartes ani omnes . Adversantur praeter vetustiores h uetius
c) . r Hermenter d; ut omittam Socinum e) , ac Wolrogenium f) haeterodoxos. Quid vero sit nobis ea de
re sentiendum, seguentibus aperiemus. ΡRoposiTio I. Argumenta, quibus idea Dei unicuisue congenita probatur, gravissima iunt , & ad aequos homines convincendos aptissima. Prob. I. ex sacris literis. Nam Ps. 4. habetur: es super nos ιumen vultus tui , Domine . Ioan . I. Erat lux mera , quae illuminat omnem hominem . Apostolus Rom. a. Gentes , quae Iessem non habent , ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis. Atqui lumen illud , ea lux, illa denique lex , est ipsa omnibus ingenita idea Dei ; ergo idea
Dei est cuique congenita. L' Hermenter , producta loca esse exponenda , vel de naturali intellectione , vel de rebus a Deo productis , quibus in creatoris notitiam assurgimus , sive de gratiae benefietis . Reapse nullus P P., ait Henno, de ingenita Dei idea exponit haec loca. Sed aut de providentia, aut de eius imagine, aut de lege naturae .
Verum admissis etiam iis interpretationibus , ingenith Dei id ea non excluditur , sed confirmatur . Siquidem intelligendi facultas , atque externa Dei opera , cum sint finitae Virtutis, non possunt ideam ingerere rei persectissimae , nisi
firmissima veritatis regula accedat. Fides autem, atque alia gratiarum dona, non omnibus conseruntur. Providentia Dei etiam cum nobis rationem indidit , veritatis normam adjecit , certumque criterium . Tandem naturae lex , quae ab
errorum portentis . quae spiritus , permanam se se isthaee prodit imis ut vocant, sortiores identidem in- pii niaterialismi altrirem esse alis vexere ex Loleiana philosophia , que parentem . . ar σνr. x er 3 b T et q. a cc Cens care. c a da Ba reis. Det q. r. PMIAE. G. c. a. In nud. m rvo.
27쪽
6 DE THEOLOGic Is DisCIPLINrs aeterna non deviat, ingenitam Dei ideam non evertit, sea constituit. Ad Patres vero quod attinet, fallitur Henno, dum ait, poducta loca de ingenita idea ab iis non exponi . Nam Sisin Ps. 4 ait: hoc lumen es totum hominis, vertim honum. Signatum autem dixit in nobis, tamquam denarius regis
imagine. Atqui imago denario insculpta est , atque impressa; ergo Dei lumen , & idea nobis inseritur . Hieronymus vero in ep. ad Gal. ad illud Io. I Erat lux vera &c. ait rex quo perspicuam fit natura . omnibus De; ἰn se notitiam . Atqui notitia, qnae omnibus ineli natura , est idea Dei in-Ienita ; erm &c. Tandem Origenes contra Cels. c. I alocum Ap. Rom. 2 ait. , Deum eorum , quae per prophetas
docuit , femina indidus omnium animis , ut homo si ineri fabilis , habens legem. mentis scriptam in corde suo : aisui lex mentis in corde scripta, est ipsamet idea Dei ingenita;
ergo &c. Prob. II. ex SS. PP. Iustinus m. apol. Ι. haec habet rDei appellatio nomen non est , sed rei inenarrabilis naturae hominum insita opinio . Eusebius i. 2 Praep. ev. α 9 ait e Dei nomen ipsus naturae dudiu , impressisque animo per ranotionibus , nemo uon ntelligit . Tertullianus de Test. animae e. 3 scribit Mag sera natura anima discipula : circumventa ab. adversario, meminit fui auctoris: sed quis eiusmodi erupi ones non putaverit dorarinam esse naturae congentiae ,
O in enitae conscient aeὶ Arnobius contra Gen c. I . Quispiamne est hominum , cui non sit ingenitum , esse reaeem, ac dominum cunctorum moderatorem Atqui haec loca non possunt
intelligi de cognitione a sensibus hausta, ut contendit l'Hem menter ; ergo de idea ingenita . Prob. min. Idea enim Meognitio ex laudatis P P. est naturae hominum insita, per se impressa animo humano , & conscientiae congenita , ergo non est a sensibus, sed innata. Prob. III. rationibus S. P. Aug. I. In idea Dei res cet infinitas, independentia, atque omnimoda perfectio. A rui haec idea est ingenita 1, ergo &c. Major est Aug. I. Toctr. 7. ubi ait , neminem inveniri , qui hoc Deum credat esse , quo melius aliquid est. Min. vero prob. Si enim idea Dei esset a sensibus , non posset in nobis firmissimum iudicium parere: sensus enim , utpote finiti & mutabiles , rem infinitam atque immutabilem, ut Deum, exhibere non pota sunt. Lex ergo & regula firmissimi iudicii extra ordinem
rerum corporearum, ac finitarum statuenda est . Hae autem
28쪽
L 1 s. I. C A P. I. . . 'Lex, ait s. Pater de veri Rel. c.-, cum si inmmmutabula, mens vero mutabilitatem pati post erroris, fatis apparet δε- Fra meutem nostram ese legem , quae veritas dicitur. ΙΙ. Sentuum organa mentem obnubilant , & impediunt veritatis assecutionem; ergo ex iis erui nequit immutabilis Texula veritatis. Prob. ant. ex Aug., qui l. 8. Trin. 3 ait: noli quaerere quid fit veritas: Ratim enim nubila phanta σωrum perturbabunt ferenitatem, quae primo istu diluxit ιibi ,
III. Idea a sensibus hausta pro varietate educationis, set tis , loci ac temporis variatur , atqui idea Dei apud omnes est temper eadem , ergo non est a sensibus hausta , sed ingenita . Ita S. Pater i. I. de lib. arh. c. 2 Dices Augustinum suiste aliquando Platonicum, sed p sea Platonica dogmata retractasse ergo perperam eius p*fertur auctoritas. N. Neg. ant. Qiamvis enim D. P. Augustino arriserit pia oonica philosophia, non tamen eius praejudicia adoptaVit. Qua-Propter non tam discipulus, quam castigator Platonis dicendus est Augustinus : nam ex innumeris ideis , quas Plato commentus est, unam statuit aeternam, a Deo inlistinctam, immutabile judicii criterium , invictumque supremi numinis testimonium : a qua sententia nunquam recessit S. P. , imo eam firmavit l. I re tr. 4 . ubi explosa Platonis reminiscentia bait, vera respondere ae quibusdam disciplinis etiam ἰ- peritos , quia praesens est eis lumen rat Onis aetemae; ergo in ipsis retri libris admisit S. p. id eam ingenitam . Prob. IV. ex ethnicorum scriptorum consensione. Iamblicus enim de myst. c. 3 cohaeret, inquit, uestrae ipsi δεμ santiae de Diis ἰnnata cognitio. Cicero I. I de nat. Deor. ωπgeus sui , vel est , quod genus hominum , quod non habeat anticipationem quan am Deorum Seneca ep. III. Omnibus de Diis iUta opinio est; ergo &e. Ob. I. Idea Dei ingenita repugnat scholarum axiomas, nihil es in intellectu &c. , nec non Apostolo. Rom. I diacentio Invisibilιa Dei per ea, quae facta sunt , intellecta eo spiciuntur ,' ergo rejicienda est. Neg. ant. Illud enim axioma de rebus corporeis , &sensibilibus accipi debet , non de incorporeis , &. invisibilibus, si ve de id eis acquisitis , non vero de ingenitis , & innatis ς nisi eo sensu , quod anima a rebus sensibilibus excitatur , ut ad insenitam ideam attendat . Quo etiam sensu ait Apost. per vili biles creaturas nos excitari , atque assurri
29쪽
8 . Dg Turo inoicis Drscrptrursin Dei cognitionem , qui illam produxit ex nihilo . hinc S. P. Aug. in Ps. 4 I ait : Video quae fecerit Deus, non tamen video ipsum Deum ; fed quoniam mυsbilia Dei per ea , quae facta sunt, conoiciuntur , considerabo terram , sed habet, artificem , magnitudinem maris, pulchritudinem μderum . Deus meus , qui fecit haec , non istis oculis est inquirendus . Dicatur mihi , quem colorem habeat sapientia p id sinat ad aures Q su=A manu traflatur Et intus est , e, pulchra est , s lauaeatur ; es ergo aliquid quod animus videt, quod non per oculos corporis sentit , non per aures , sed per se ipsum. Res ergo corporeae ad percipienda invisibilia manuducunt animum ad se ipsum revocando , in quo summa veritas, non per sensus , sed per ideam ingenitam .
Inst. I. Idea summi boni fit negando impersectiones , suae sunt in creaturis ; ergo idea Dei est acquisita, non
innata. Neg. ant. Non enim summum bonum concipimus , quod res creatae sint imperfectar, sed e contra creaturas im-
Persectas agnoscimus, quia ab ente perfectissimo quant longe absunt: iit enim ait Boetius i. χ cons. Pr. Io, in dimia nutidne persecti imperfectum esse perhibetur. Inst. II. Id ea Dei finita est & creatae, ergo Deum i finitum & in ereatum exhibere non potest.' Dist. ant. Creata est, .& finita, prout est mentis perceptio , conc. , prout est indefectibile lumen perceptipnem Producens , nego . Lex enim veritatis , sive idea ingenita , qua per Aug. inens nostra de rebus certa iudiciti profert non est mera. perceptio se tenens ex parte potentiae , sed ipsum lumen inὸesectibile veritatis, .menti affulgens, & pe ceptionem in intellectu producens . Itaque idea Dei dupliciter spectari potest , nempe ex parte principii , atque ita increata est, & infinita, oe ex parte potentiae, leu subiecti, in quo recipitur , sicque finita est , & creata . Hoc sensu lumen gloriae infinitum est,& increatum ex parte principit; finitum vero , & creatum ex parte potentiae aut ui biecti , in quo recipitur. Gratia item ratione principii increata est, infinita. & indeliberata , cum sit Deus ipse operan , mo-i vens , delectans, illuminans &c. Ratione aurem subiecti , t nempe intelleEtus, ac voluntatis, creata est, finira, delibet rata &c. Quae sane adeo sunt e niorara , ut ab iis etiam , t . qui non alias ideas, praeter acquisitas agnoscunt, necessarios debeant admitti . Inst'
30쪽
L 3 n. I. C A P. I. Inst. III. si lumen hoc nobis perpetuo aflalgeret , naturaliter Deum intuitive videremus; sed hoc est damnatum in concilio Viennensi ; ergo &c. Disti maj. Videremus intuitive, s lumen illud menti assulgeret per modum specialis obiecit , omnes persecti
nes exhibens, Visone clara, & facie ad Jaciem , con. Si aia fulgeret per modum naturalis legi; . tisam Dei exhibens existentiam ; aliasque persectiones consese, atque aenigmatice, neg. Hoc autem secundo modo. non primo Deum in hac vita videmus. Per peculum nempe in aenigmate , quod sane beatissimos nonrim facit , . ait S. P. I Retri I Illud autem beatismos facit, quod ait , tunc autem. facie ad faeiem . Merito ergo in conc. Vienn. Beguardi damnati sunt, qui Deum in hac vita absque lumine gloriae , faciem. ac plenissima perceptione videri posse affirmabant. Inst. IV. Ex hac sententia sequitur quod. naturaliter
quisque in Deum tendit , & naturaliter habet fidei semina&c., sed hoc dicere est Semipelagianum; ergo salsa est haec
sententia.. Dist. min. Semipelagianum est dicere, esse in viribus naturae initialem gratiam , & fidei primordia, conc.; esse in nobis naturalem perceptionem Dei , ut auctoris naturae , &in eum nos naturaliter tendere , nego. Fides ergo supern turalia spectat, e. g. Trinitatis, aut Incarnationis mysteria, quae naturaliter cognosci posse , solus naereticus dixerit . At Dei existentia non est fidei obiectum , nisi prout crediturpeo revelanti . . Si vero fides latiori modo sumatur pro qualibet Dei notitia ; quis vetat animam dicere cum Tertuli. naturaliter chriseianam ὶ - . Ob. ΙΙ. Id ea Dei innata, neque actus est , quia non elicitur , neque habitus , sola namque naturalis intellectio est habitus ; ergo est commentitia . Neg. ant. Nam idea Dei, prout est mentis perceptio, est actus, qui a sola humana mente non elicitur, ut dietum est. Prout vero lumen est, & lex veritatis , datur per modum habitus, nec est sola naturalis intellestio, sed Deus ipse nobis intime praesenς, ut norma judiciorum nostrorum . .
Ob. III. Si quae foret ingenita Dei idea , esset sane Idea lammi boni , sive idea entis perfectissimi ; atqui neutra est
innata; ergo nulla. Prob. min. Non I; alias gentes nunquam peccarent, cum semper a'ant pro ter bonum, adeoque Pr .pter Deum. Non II. , nam Athei btentur quidem ideam eatis periectissuui , quam liatuunt in univerio , ct inmeriveum