장음표시 사용
31쪽
Neg. min. ad I. prob. neg. ant. Ut enim quis agat Propter Deum, non sufficit, ut agat universe propter bonum , Ied opus est , ut agat propter iummiam bonum , quale est Deus. Peccant ergo qui summum bonum conitituunt in bonis apparentibus , H quibus non est salus . Ad II. probis neg. cons. Cum enim Spinora , aliique Athei id eam entis periectissimi in universo, atque in imperfectis creaturis constituant ; quis non Videat, eam esse perverse confictam, noma natura congenitam λOb. IV. Henno . Ad iudicii firmitatem sat est habitus
primorum principiorum ; sed iste acquisitus est, non ingeni tus ; ergo Iuperflua est idea irmata. Neg. min. Habitus enim primorum principiorum, qua
sit irrefragabilis veritas, est ipla idea ingenita, ac indefectis bile lumen, ut dictum est. PRopini Tio II. Supposita idea Dei ingenita, facile ex
stentia Dei demonstratur. Prob. Quilibet essectus debet in sua caussa, vel emine ter, 'el formaliter contineri: atqui in creaturis, utpote imperfectis, idea rei persectissimae neutro modo continetur ; e go haec idea est a Deo, adeoque cxistit Deu . Confirmaturenam in idea Dei, sive rei perfectissimae, relucet existentia, quae est perfectio; ergo potest de ea certissime assirmari. Ita. P. l. 8 Civ. D. 6, aliique. Ob. I. Licet in idea lubstantiae cogitantis actualis existentia reluceat, non tamen certus tum illam actu existere,
nisi divina veracitate iupposita , quae me decipi non patiatur : ergo a pari licet in id ea rei pesectissimae actualis existentia reluceat, de ea tamen certus non ero , nisi ex diviana Veracisate, quod est petitio principit. R. Neg. ant. Idea enim ingenita, per Aug., non est sola mentis percentio, sed lex aeterna, & indefectibile lumen, adeoque non est certa, divina veracitate supposita: sed contra certi sumus Deum esse veracem , quia veracitas relucet
in idea rei perfectissimae. Haec autem idea non est divinum lumen, prout est in se, sed prout est nobis intime praesens. Non probamus ergo Dei existentiam per eandem existentiam , ut Cartesius : sed per existentiam divini luminis in mente nostra Dei existentiam comprobamus , quod non est petitio princi eii. . Ob. II. Licet in id ea circuli reluceat rotunditas, non sequitur actu circulum extare: ergo licet in idea Dei existentia reluceat, adtii non existit.
32쪽
L IR. I. C A P. I. ITNeg. cons. & par. In idea enim circuli, non actuali existentia relucet, 1ed possibilis . In Deo autem existentia actualis , quae perfectio est, perspicue relucet: adeoque non potest ab eo separari. PRoposiTIO III. Etiamsi idea Dei non esset ingenita ,sefl a sensibus hausta ; ex ea tamen Dei existentia invicte
Not. Ingenue fatendum est , non omnibus probari i fenitas ideas ; easque aperte rejicit cl. auctor in schol. p remae editionis Venetae operum suorum . Non inde tamen Putandum est veritatem prioris prohositionis everti , ubi pro idea Dei innata cum Aug. pugnavimus. Haec enim non in sola perceptione, sed in lege a terna, atque indelambiti it mi ne a nobis constituitur, ut saepe dictum est . Sed etiamsi id ultro daremus adversariis , nullam inesse nobis congenitam Dei ideam , sed eam esse a sensibus haustam , tameta Dei existentia ex ipsa posset ostendi. Prob. Datur enim idea rei perfectissimae, vel ingenita vel acquisita : ergo existit Deus. Prob. cons. Si enim idea Dei est ingenita , a Deo est , & proinde existit Deus , ut propis I. & II. probatum est . Si vero est acquisia, sic arguitur . Idea rei perfeltissimae, ideo ex creaturis emcitur, quia inter eas unam conspicimus altera perfectiorem: ideoque creaturae magis , minusve approximantur perfectioni , quae sic ceremis supereminet, ut superiorem habere non possit: sed perfectio, quae superiorem non habet, est Deus; ergo si datur idea entis summe perfecti etiam a sensibus, existit Deus. Utuntur hoc argumento S. P. Aug. in Ps. 26, l. 8 Civ. D. 6, Anselmus Monol. c. 4, Richardus, D. Thomas , aegidius, aliique
ob. I. Ex quo in ereaturis alia sit altera peior , non insertur summi mali existentia : ergo ex suo alia sit altera melior, non eruitur existentia summi boni. R. Neg. cons. Repugnat enim idea summi mali, cum n queat existentiae bono carere, si daretur. Summum bonum contra nequit intelligi sine existentia, quae magna perfectio est ob. II. Color lucidior altero , vel animal alio perfectius non arguit colorem lucidissimum , aut periectissimum animal ; ergo creatura alia perfectior non arguit rem optumam , aut ens perfectissimum. Neg. coni. Color enim,& animal, cum sint res finitae , nec necessario existant, ab id ea rei perfectissimae , a
que infinitae quam tunse abiunt. Ast idea infinitatis in id ea
33쪽
ra Dp THEOLOGICIs DisCIPLINII sam mi boni peripicue relucet, adeoque potest de eo certissime inirmari.
CAPUT ILDe aliis contra Atheos invicti mis argumentis. O 'Ianavis pervulgato arῖumento , quod petitur ex idea Dei, sive ingenita, 1ive acquisita , Dei existentia ira vietissime ostendi possit, ut supra probatum est: quia tamen Athei eadem facilitate acquisitam Dei ideam negarae
PCilant , qua negant innatam , iis omnino revincendis sequentia argumenta subiicimus. I. Argumentum metaphysticum ex rerum contingentia is Quidquid in orbe coimpicitur , contingenter existitis Germinant plantae, & arescunt, fontes fluunt, & exsiccantur, animalia gignuntur,& pereunt r homo ipse fugit velut iambra , s nunquam in eodem flatu permanet . Atqui haeci contingentia supponunt ens necelsarium, nempe Deum: ergo existit Deus. Prob. min. Si omnia essent contingentia, posset fieri hypothesis, quod nihil existeret: sed in ea hypothes omnia impossibilia forent, cum nihil nullius rei caussa eia se possit : existit ergo ens necessarium, per quod facta sunt
I Epicurei , neg. min. Ens enim necessarium sunt, per ipsos , infe lites atomi , quarum fortuito concursu coaluit universi compago, cum ex nihilo nihil fieri possit, ut ostendit Lucretius I. I de redi nati Verum nihil fingi potest absurdius Epicurea hypothesi . Si enim atomi diversae figurae sunt, atque aliae aliis solidiores, omnes subinde perpetua collissione frangenturi ergo non erunt insectiles. Deinde , cum ex nihilo nihil fiat , t also supponit Lucretius eas non fuisse moductas ; ergo nec erunt aeternar : recte igitur credimus Deum omnia secisse ex nihilo, quia, ut ait S. P., licet de materia facta sue, ipsa de nihilo faeta es . R. II. SpinoZa , ne g. maj. Nullum enim datur ens contingens. Sic uidem omnis substantia est res per se subsistens; ergo non est ab alio proὸucta. Sed gerrae istae sunt. Substantia enim dicitur eaes per se ad differentiam modi entis , qui alio inhaeret, ut albedo &c., quae indiget subjecto, ut existat; substantia vero, ut homo, existit per se, licet esse ha
I t. III. Alii Athei. A sensu distributivo ad collectivum,
a parte ad totum non valet consecutior ergo licet res aspe-
34쪽
ctabiles sint eontingentes , talis non est tota rerum complexio. Sed plane falluntur. ,sn iis enim, quae ad rei essentiam speltant , valet ea conlecutio : & recte arguitur si dicatur,e. g. : singuli homines iunt rationales ; ergo tota hominum eollectio est rationalis. Atqui contingentia rebus aspectabilibus essentialiter convenit, alias necessariae forent, non contingentes , ergo &c. Uri ones. . Ex quo sngula possibilia esse possint , non sequitur omnia possibilia colle Stive a tu existere posse: ergo ex quo contingentia possint non esse , non infertur omniae contintentia collective posse actu non extitere . . Neg. cons. In idea enim possibilium relucet existentia .. ssibilis, non actualis; repugnat ergo omnia collective possibilia aEtu existere, alias nil remaneret in potentia, & omnis possibilitas tolleretur: quod absurdum in id ea contingentium non sequitur, in iis enim potestas existendi,& non existendi, ex aequo percipitur, unde semper sunt mutabilia. II. Argumentum physticum ex motu, ac serie caussarum
Vivido sensu omnia moveri conspicimus; sed ea nonnisi a suprema caussa immobili moveri possunt ; existit ergo prima caussa immobilis , quae Deus est . Prob. min. Nam quae moventur vel a se , Vel ab alio moventur; atqui non a se; essent enim primum moveas immotum, nempe Deus: neque ab alio in infinitum ; repugnat enim his processus in infinitum , ut docent philosopni omnes: emo a Deo prima caussa moventur : alias nullus effectus produceretur in tempore : ad hoc enim debet exhauriri infinitum , quod repugnat. Causis enim secundae instar numerorum censendae sunt: scut ergo sublata unitate , neque binarius , qui ex duplici unitate coalescit neque ullus numerus supputari potest: ita
Irima caussa sublata , nulla alia potest excogitari. Sic ante 4ersennium ratiocinatur aegid. aliique scholastici, a quibus omnia argumenta sumplerunt Grotius, Clarkius , A badiae , Ni eventhith de Rham , Jaquelotius, aliique recentiores ,
qui adversus Atheos argumenta ex humana ratione petita su- si iis prosecuti sunt. I. Epicurei primam caussam esse atomos , quae rerum omnium formas efficiunt . Sed nemo ista, praeter Leucippum somniavit, ait Lactantius S inst. , a quo Democritus eruatius haereditatem sultitiae reliquit Epicuro . Vel enim atomi recta moventur lineis paralellis , vel incurvantur . Si hoc, e
go motus atomorum non est essentialiter rectus : si illud ,
35쪽
et4 DE TMEOLOGIers Drs CIPLINII nunquam cohaerebunt, nisi ab alia caussa inclinentur. ParaIlelae enim nunquam se intercidunt . Dato ergo unicesque corpori motu recto; nova caussa in natura es , quae Oeclinet atomum Ait Tullius lib. de faro. I . II. quidam Sinenleς, rerum omnium caussam esse bonitatem ellentialem , undique diffissam , quae est materia sab- tilior, aut quinta essentia Pytagorica . Fabulae: vel enim haec
bonitas est a 1e , & est Deus ; vel ab alio , & eis bonitas
Participata , non essentialis. Deinde haec summa bonitas est materia cujusque corporis; ergo non est una, neque unive . salis, & ubique dissulta . Tertio, haec opinio non differt ab Epicuri deliramentis; ergo &e. Ob. I. Si creaturae moveantur invicem , ad instar catenularum in circulo, servatur caussarum series absque prima,& tollitur processus in infinitum; ergo &c.
. Neg. ant. Cum enim res creatae a suis caussis fiant , debet caulla vel natura, vel tempore effectus praecedere. Sicut ergo nusquam consurgeret circulus absque primo puncto. nec catena sine primo annulo , ita nec creatura sine Deo
produci posset. Ob. II. Voluntas sese movet ad malum , & bonum ,
Dist. ant. Se movet ad bonum Uirtute Dei , cone. , Propria , nego . Uoluntas enim ad bonum movetur a Deo per gratiam , sive efficacem, sive indifferentem: ad malum autem se movet voluntas deficiendo , non efficiendo ; malum enim non est effectus , sed defectus rei, adeoque nihil omnino est, ut ait S. P. l. 2 lib. arb. 2o. III. Argumentum ex rerum aspectabilium compagine . Nemo est adeo stupidus , qui miram universi fabricam eiusque ordinem attendens , a sapientissimo artifice produltam esse non sentiat ; ergo nullus est nisi mentis inops ,
qui Dei existentiam negare possit. Ant. Prob. ex Aug. a , & Tullio b). Etenim ex ordine & disciplina , quae in civitate , aut exercitu , sive in Hymnasio, vel domo observa- tur, statim intelligimus esse aliquem , qui praesit , cui ρα-- reatur, nec dubitamus quin civitas a principe, aut exercitus ab imperatore regatur cergo ex ordine universi eius creator,& opifex debet agnosci . Non es architefius sic Atheum perstringit Chrysostomus in Ps. 13 ) ω quis urbem condidit
36쪽
Non es provideat , s quomodo omnia pervadit provis dentia P Deinde si mundum enicere potest concursus atom vim , ait Tullius, posset etiam templum , aut urbem condere , quae sunt minus operoia, & faciliora: atqui hoc non potest: eroo nec illud : III. Ex sortuito omnium apicum con- curtu fieri non potuere aut Homeri, aut Virgilii carmina ;atqui longe mirabilior est ordo universi; ergo non fortuito , sed a Deo sapientissimo artifice conditus est. Uide auctorem.
Primo enim omnibus inest aeternum vivendi nec vana cupiditas: sed aeternam vitam solus Deus praestare potest ;ergo existit Deus. II. cum homines jurant, aut orant , no Iovem aut Deos multos nominant , ait Lact. l. a inst. I , sed unum i ergo unus est Deus. Hinc Arianus scribit gentes olim Ecelesiae sermula Lb iis Deo supplicasse. II LImpii patrato oceulto etiam crimine pavent, conscientia, mcogitationibus accusantibus, ait Apostolus Rom. 2 : atqui non faverent , nisi Deus esset justus judex : ergo existit Deus . Iinc Athei , ut hunc timorem tollerent , dixere , superos nulla angi mortalium cura, & animam inte ire . IV. Idem evincitur ex aris unoto Deo excitatis, de quibus consulendus est auctor.
Ex Ionica secta mentem rerum omnium procreatricem
agnovit Anaxagoras post Thaletem , & Xenophanem. Ex Italica Pytagoras Deum dixit in se totum , & mundi opimcem . Plato de Deo egrvie dissernit in Timaeo , & alibi , eumque secuti sunt Speusippus , Plotinus , Iamblicus, Apuleius, aliique Platonici. Primam caussam agnovit Aristoteles, Theophrastus, atque Simplicius. Socrates pro ea occubuit. Adde Antistnenem, Zenonem. Sene eam , Tullium , atque Epictetum. Accedunt poetae clarissimi Homerui, Phoc itides, Orphaeus , Aratus , Hesiodus , & Sophocles , apud Athenagoram & sustinum . Virgilius quoque, Horatius, Ovidius , atque Lucanus Adstipulantur sentes ipsae , quae doctrinae laude claruere, Romani, Graeci, AEgyptii , Asmyrii , Chaldaei, Persae , Indi, Sinenses r ut pateat quam sint Ve cordes, qui dicunt in corde Juo non est Deus.
Atheorum numerus adeo exiguus aliquibus visus est, ut nulla; speculative extitisse unquam sint opinati, quamVis plures sint practice, qui nimirum confitentur se nosse Deum ,
37쪽
. DE NEOLOGICIs DrscrpLms . '. factis autem negant . Qui ergo Athei appellati sunt , nori Continuo ut tales haberi debent . Nam a Gentilibus Athcti Christiani , Juilino teste σ) , appellati sunt , quia eorum.
Si qui tamen vere extiterunt Athei, suerunt moribuaperditissimis. Nam de Theodoro Cyrenaico refert Laertius , itquam Deum negavit, suasisse adulteria, sacrilegia, alia que nefanda facinora . Epicurus in Democritum prae cepto rem suum fuit ingratissimus. Qui vero divinitatis lunt pro sus ignari, ut T tari, Caribae, & Canadensitum plurimi , tanta est eorum ignorantia ac feritas, ut belluis potius, Quam hominibus sint comparandi. Ex quibus sic arguitur. Stultum
. est assentiri insipientibus, & scelestissimis; sed tales. ex dictis, sunt Athei ἱ ergo &c. CAPUT III.
Dieari, Lucretii, vimetae, aliorumque Atheorum , sephlymata diluuntur. ATheis profligandis hucusque validiora argumenta suppe
ditavimus: reliquum est , ut eorum cavillationes dispellamus. Itaque Ob. I. Deum nemo vidit unquam : ergo Deum credimus existere ex parentum, aut magistrorum institutione, cum praejudicio rationis. Disti ant. Nemo vidit in se, conc. , in eius operibus , nego . Quis enim animam vidit unquam Eam tameo ex ejus operibus agnosco, quia operor , loquor &c. Stulte , ait S. P. Ps. 7 ῖ , ex operibus agnoscis viventem , non potes MnO
Ob. ΙΙ. Μundum a Deo conditum non fuisse pluribus argumentis ostenditur : ergo ex ejus opificio Dei exilientia non probatur. Ant. prop. I. enim percipi nequit Deum aeternum mundum fecisse mortalem, idque repente , cum tot se culis ante ces averit. Quam inde coeperit floriam, aut gaudium , qui nunquam potuit gloria, ac felicitate carere uibus instrumentis , aut ministris sit usus λ Si lucem pollea creavit, quomodo non antea jacuerit in tenebrisὶ ergo Deus mundum non condidit . II. Vel sapientibus mundam Deus
38쪽
Condiditi, Vel Insipientibuς; . atqui neufris condidit , nisi illiret pauci , isti prorsus mdiani. ; ergo nulls cond it. IIL, Nullus ei, ordo in mus parimus , quarum alite deseris, aliae nituis tantum, aut volucribus aptae, gi qer. molitri, mare paludes. Agri vero nonnisi labore improbo fruges ematiunt. quae grandine, aut illuvion' pectumdamur; ergo a Deo apientissimo criatus non est. IV. Ferae pessimae , pestilentiae , fames , inorbi Dei proviilentiam 'eversum'; ergo &e-V. Vagitus infantium , mrpos is nudita , & calamitates innumerae, quibus honN qqovis animalculo est miserior , . sebant mundum a Deo in ejus grai m nota fuisse conar - , iam : ergo mundus a Deo non est conditu . . '
Tet respondere debent, qui materiam . aeternam satuunt, licet mundo initium , atque interitum tribuant. Porro' in tete nitate , , ut ait S. Ρ. lib. IZ de C. D. , nulla creatura est , O s mutabilibus Vmtibus tempora persantur . tem .pora omutuo esse non polunt i di lib. o Consess. anto caelum , .mterram nullum erat temtus , cur quaeritur 'quid
une faciebas p Neque Deus ministris , aut instrumentis indiguit , quae infirmitatem declarant artificis . Neque in te nebris ilicuit aliquando , qui semper fuit lux vera , ouae M
Ad II. neg. min. Deus enim primo propter se, de dryropter sapientes eondidit universum . Quod vero alii sint mali, id non a Deo est, sed ab homine , quem Deus si fuit in manu consilii sui, melius esse ratus de inalis benes cere, quam mesa nulla esse permittere. Ad m. heg. ant. Nulla enim est orbis' pars, unde ho- m. I. B minii'. . ix a
. co Rodulisus vorthus in atque in spis mundi historia retias systemate sine issiciali animad- eitur . Hulasephi enim, qui eam 'ertit ma)oribus digeultatibus admisera , eum veram ereationis amplacari , qui mundum aeternum ideam non haberent 4, in quaestio-rmittunt, eumque avr ex nihi- Bibus futilissimis oecupabantur. D , aut ex Drtuito atomorum Quid ante orbis fabri eam Deusgon riu prodiasse opinantur, quam moliretur Quibus instrumentis ME nobIscum tenent oppositum . usus fuerit Τ cte. Quas si xdhuc uulppe. mundι aetemitas c ait Iais pergant Athei quaestiones evertare, 'ueintius in lib. quem inscripsit e ne dum ridieuli fient , sed & te-- ει ormire, de D for sine la nebras luei praeserent , S temporat on2 nulIO Inniti tur momento, ris animaeque jacturam miserririi nullam habet verisimilitudinem, facient.
39쪽
i8 DE Tugo Loor Is D qC PLINIS mini commodum non accedat . Montes puriorem herem , saltus palcua, rupes metalla, .& marmora suppeditant. Fl Ἀ-mina pisces alunt , hortos irrigant , urbes ornant, & m Ἀ-niunt . Mare nubes , & imbres agrorum feracitati confert , mercesque e remotissimis oris transvehit . Calor , & frigus etiam prosunt, is enim tellurem gravidat, ille fruges matu
Ad IU. & U. heg. ant. aerumnis etenim, & mors jpta sunt originalis peccati itipendia . Sed quia haec Atheus irri
det 1Ι. ex iis induci homines ad terrenarum rerum cor temptum , industriamque laudabilem , moneri ut parce Vivant, neu nimia Venere, ac vino sibi mortem accelerent ἀFerarum uero nulla est, quae aut opem nobis, aut victum ,
voluptatem, aut medelam non pr. ebeat.
Ad ultimum neg. ant. Μelior est enim cum imbecillitate sapientia, quam sine ratione vel maxima fortitudo. Od. III. Plura sunt monil ra hominum, & jumentorum apud Aug. I 6. de C. D. 7 : sed ha et ostendunt omnia evenire fortuito I ; ergo non est Deus rector universi.
Ist. neg. min. HM enim ostenta, vel sunt supra naturam,& sunt vera miracula , ac Deum esse demoni trant, qui . facit mirabilia Ut regna solus, vel praeter naturam , ut monstra, & sunt ex desediti caussae secundae , non primae , quae effectus ita constituit , ut possint mutarit ergo &c. Ob. IV. Creaturae ivns contingentes : ergo nullam h bent ad Deum relationem . Dist. anti Sunt contingentes , hoc est mutabiles , cone. ἔa prici Atheorum insaniam , seu
pervicaciam attende, qui ex naonstris , aut naturae vitiis, quae raro admodum evenire compertum est, omnia arbitrantur evenire fortuito , contra vero ex constantissimis naturae legibus , quibus plantae , segetes, bruta, atque homines, iidem perpetuo S similes prodeunt, supremam rerum omnium caussam atque unicam non agnoscunt. Ut enim optime ratiocinatur u el.Nicolaus Chignotius Praelia. I. de Deo lino u. 6. ,, Ut ut locorumis varia sit indoles, natura, situs,
is qui plagas mundi quatuor ia-
,, colunt , hominum cor iumen- , , torum nonne eadem ubique si- ,, pura , nonne partium corporis is numerus ubique idem , eadem ,, compositio tam constanter , ut
se si quidpiam interdum ab haα,, forma δiseedit, in monstris, Be,, in naturae vitiis habearur Nonis ne hinc evidenter efficitur nori fuisse homines exea molitionaeis coagmentarcs , sed unam es iris omnium originem , Deum nem- ,, pe , qui fecit ex uno inhabit πισM omne geratis hominum super teris
40쪽
L 1 R. I. CAP. IV. . a prima eaussa Independentes , nego . Licet enim creaturae rimini a Deo non produci ; si tamen sint, necessario a Deo iunt. Sic domus fieri potest, & non fieri ab artifice; si tamen facta' est, recte dicimus, est domus , ergo est artifex tita a pari est creatura, ergo & Deus..ob. V. Deus est simplicissimus ; ergo aut totus cognoscitur aut totus ignoratur : atqui a nemine totus cognosci . tur; ergo totus ignoratur. Dist. cons. Aut totus cognoscitur &c., si exprimi nequeat Voce & conceptu connotativo , conc. , secus , nego. It enim notat Ariminensis , plures sunt voces , & conceptus simplices in se, qui tamen plura con notant, ut creatio, quae connotat res omnes ex nihilo productas.
Ob. VI. Nil obstat in materia sapientiam 'agnoscere , Ut patet in avibus, apibus, atque formica ergo non indiget Deo, ut gubernetur . NeZ. ant. Haec enim omnia ab auctore naturae diriguntur . Hi ne patet Atheorum summa dementia , qui cum norint haec animalcula a nullo etiam sapientissimo numano
artifice fieri posse , velint tamen singula absque Dei ope
CAPUT IV. Dei existentia st per se nota , aut post invincibiliter
ignorari . DUO sunt. quae veluti divinae existentiae consectaria spectari solent, atque in scholis hinc inde agitari . Primum an haec propositio, Deus est, sit per se nota . Secundum an Dei existentia λssit invincibiliter ignorari. Propo-stio per se nota ea est , quae sola terminorum clara perceptione redditur manifestar neque ut illi assentiamur, indiget ratiocinatione & discursu r qua de re differt a propositionρο essentiali, cuius attributum est quidem de essentia subjecti , ut homo est animal, sed eius connexio indiget ratiocinatio ne, ut innotescat. Otreritur ergo an sit nobis per se notum iDeum existere . Amrmant Scotus , Aureolus, D. Bonaven. tura &c. Item qui innatam Dei ideam admittunt. Negant Thom istae, atque ex nostris Gibbon, Puteanus, Floreet. Quidam, ut Agidius Gavardi , aliique docent eam notam esse sanientibus tantum. Sit itaque . . .