Ammiani Marcellini quae supersunt accedunt auctoris ignoti de imperatoribus excerpta

141쪽

131 AMMIANI MARCELLIΝI XVIII, 2.

ret, receptasque communiret: horrea quinetiam Oxstrueret pro incensis, ubi condi posset annona, a Britannis sueta transferri. q. Et utrumque perfectum, et spe omnium citius. Nam et horrea Veloci Opere surrexerunt, alimentorumque in iisdem satias conditar et civitates Occupatae .unt Septeni: Castra Herculis, Quadriburgium, Tricesimae, Νοvesium, Bonna, An-tunnacum, et Binio: ubi laeto quodam eventu etiam Florentius praefectus adparuit subito, partem militum ducens, et commeatuum perserens copiam sussicientem usibus longis. 5. Post haec impetrata, restabat adigente necessitatum articulo, recepturum urbium moenia reparari, nullo etiam tum interturbante: idque claris indiciis adparet, ea tempestate utilitati publicae metu barbaros obedisse, rectoris amore Romanos. 6. Reges ex pacto superiuris anni aedificiis habilia multa suis misere carpentis: et auxiliarii milites semper munia spernentes huiusmodi, ad obsequendi sedulitatem Iuliani blanditiis deflexi, quinquagenarias longioresque

materias veXere cervicibus ingravate, et fabricandi miniνteriis opem maximam contulei unt. Quae dum diligenti maturantur effectu, Hariobaudes exploratis omnibus rediit, docuitque comperta. Post cuius adventum incitatis viribus omnes venere Mogontiacum: ubi Morentiu et Lupicino, Seu ri successore, destinate certantibus per pontem illic constitutum transiri debere; renitebatur firmissiliis Caesar, adserens Pacatorum terras non debere calcari, ne, ut saepe contigit per incivilitatem militis occurrentia Vastantis, abrupte foedera frangerentur. 8. Alamanni tamen omnes, quos petebat exercitus, confine Periculum cogitantes, Suomarium regem amicum nobis eX pactione proeterita monuerunt minaciter, ut a transitu Romanos arceret. Eius enim

pagi Rheni ripis ulterioribus adhaerebant. Quo te

142쪽

stante, resistere solum non posset in unum coacta barbarica multitudo venit prope Μogontiacum, Prohibitura viribus magnis exercitum, ne transiliitteret numen. 9. Gemina itaque ratione visum est habile, quod suaserat Caesar, ne pacatorum terrae corrum- Perentur, neve renitente pugnacissima plebe, pons cum multorum discrimine iungeretur, iri in Iocum ad compaginandum pontem aptissimum. 10. Quod hostes sollertissime contemplati, per contrarias ripas Ieniter incedentes, ubi nostros figere tentoria procul cernebant, ipsi quoque noctes agebant exsomnes, eustodientes pervigili studio ne transitus tentaretur. 11. Verum cum nostri locum adventarent provisum, vallo fossaque quievere circumdatir et adscito Lupicino in eonsilium, Caesar certis imperavit tribunis, ut trecentenos Pararent cum audibus milites expeditos, quid agi, quove iri deberet, penitus ignorantes. 12. Et collecti nocte provecta, impositique omnes, quos lusoriae naves quadr nia, quae tunc aderant solae, ceperunt, decurrere iubentur per numen adeo taciti,

ut etiam remi suspenderentur, ne barbaros sonitus excitaret undarum: atque mentis agilitate et corporum, dum hostes nostrorum ignes Observant, adversas perrumpere limitis ripas. 13. Dum haec celerantur, Hortarius rex nobis antea foederatus, non novaturus quaedam, sed amicus finitimis quoque suis, reges Omnes, et regales, et regulos ad convivium corrogatos retinuit, epulis adu

que vigiliam tertiam sentili more extentisa quos discedentes inde, casu nostri ex improviso adorti, nec interficere, nec corripere ullo genere potuerunt, tenebrarum equorumque adiumento, quo dubius impetus trusit abreptos: lixas Vero vel servos, qui eos pedibus sequebantur, nisi quos exemit discrimine tem- Τοris obscuritas, Oeciderunt.

llo cognito. denique Romanoriun transitu, qui

143쪽

tunc perque expeditiones praeteritas ibi levamen sumere laborum opinabantur, ubi hostem contingeret inveniri: perculsi reges eorumque populi, qui pontem,

ne strueretur, studio Servabant intento, metu exhorrescentes dissus e vertuntur in pedes: et indomito furore sedato, necessitudines opesque suas transferrΘIongius festinabant. Statimque disti cultate omni depulsa, ponto constrato, Sollicitarum gentium opiniona praeventa, Visus in barbarico miles, per Hortarii ro-gna transibus intacta. 15. Ubi vero terras infestorum etiam tum tetigit regum, urens omnia rapiensque Permedium rebellium solum grassabatur intrepidus. Postque saepimenta fragilium penatium inflammata, et obtruncatam hominum multitudinem, visosque cadentes multos, alitasque Supplicantes, cum Ventum fuisset ad regionem cui Capellatii, Vel Palas nomen est, tibi terminales lapides Alamannorum et Ilurgundiorum confinia distinguebant, castra sunt posita: ea propter, ut Macrianus et Hariobaudus germani fratres et reges, Susciperentur impavidi; qui propinquare sibi perniciem sentientes, venerant Pacem an Niis animis precuturi. 16. Post quos statim reX quo que Vadomarius venit, cuius erat domicilium contra Rauracos: scriptisque Constantii principis, quibus commendatus est artius, allogatis, lenitor susceptus est, ut decebat, olim ab Augusto in clientelam rei Romanae Rusceptus. tr. Et Macrianus quidem cum fratre inter aquilas admissus et signa, Stupebat armurum viriumque Varium decus, Visu tunc primitus, proque suis Orabat. Vadomarius, Vbro nostiris coalitus,

utpote vicinus limiti, mirabatur quidem adparatum ambitiosi procinctus, sed vidisse se talia saepe Bbndulescentia meminerat prima. 18. Libratis denique diu consiliis, concordi adsensi Ono cunctorUm, Macriano quidem et uari Obaudo pax ost attributa: Vadomario Vero, qui suum locuturus sucuritatem in

144쪽

tuto, et legationis nomine precator venerat pro Urio, et Ursicino, et Vestralpo regibus, pacem itidem obsecrans, interim responderi non poterat, ne, sit sunt nu-xloris fidei barbari, post abitum recreati nostrorum, parum adquiescerent per alios impetratis. 19. Sed cum ipsi quoque missis legatis post messes. incensas et hahitacida, captosque plures et interfectos, ita suinplicarent, tamquam ipsi haec deliquissent in. nostros; pacem conditionum similitudine n 'ruerunt. Inter quas id festinatum est maxime, ut captivos restitue-'rent omnes, quos rapuerant eXcursibus crebris.

III. 1. Haec dum in Galliis caelestis corrigit cura, in comitatu Augusti turbo novarum exoritur rerum, a primordiis levibus ad luctus et lamenta progressus, in domo Barbationis pedestris militiae tunc rectoris, examen apes fecere perspicuum. Superque hoc ei prodigiorum gnaros sollieite consulenti, discrimen magnum portendi responsum est, coniectura videlicet tali, quod hae volucres post compositas sedes opesque congestas, fumo pelluntur et turbulento sonitu cymbalorum. 2. Huic uxor erat Assyria nomine, nec taciturna, nec prudens: quae eo ad expeditionem pro-- socio et multiplici metu suspenso, Sa ea, quae meminerat sibi praedicta, perculsa Vanitate muliebri, ancilla adscita notarum perita, quam e patrimonio Silvani possederat, ad maritum scripsit intempestive, velut nens obtestansque, ne post obitum Constantii Propinquantem in imperium ipse, ut Aperabat, admis. sus, despecta se, anteponeret Eusebiae matrimonium tunc reginae, decoro corporis inter multas feminas excellentis. 3. Quibus litteris occulte, quantum fieri Potuit, missis, ancilla', quae domitia dictante perscri-Pserat, reVersis omnibus e procinctu, exemplum ferens ad Arbetionem noctis prima quiete confugit, a Ddeque suscepta, chartulam prodidit. q. Hocque indicio ille consssus, ut erat ad crimumdum aptissi

145쪽

mus, principi detulit . utque eX usu nec mora ulla negotio tributa nec quiete, Barbatio epistolam sus pisse consessus, et mulier Scripsisse documento convicta non levi, ceraricibus interiere praecisis. 5. Hisce punitis, quaestiones longe Serpebant, vexatique multi nocentes sunt, et innocentes. Inter quos etiam Valentinus ex primiceri O protecto tram tribunus, ut conscius inter complures alios tortus aliquoties supervi-

Nit, penitus, quid erat gestum, ignoranβ. Ideoque ad iniuriae periculique compensationem, ducis in Illyrico meruit potestatem. 6. Erat autem idem Barbatio subagrestis arrogantisque propositi, ea re multis eXOsus, quod et, dum domesticos protectores sub Gallo regeret Cau-sme, proditor erat et perfidus: et post pius excessum nobilioris militiae fastu elatus, in Iulianum itidem Caesarem paria confingebat, crebroque, detestantibus bonis, sub Augusti patulis auribus multa garriebat et saeVa. I. Ignorans profecto vetus Aristotelis 'sapiens dictum, qui Callisthenem sectatorem et propinquum suum ad regem AleXandrum mittens, ei saepe mandabat, ut quam rarissime et iucunde apud hominem loqueretur, vitae potestatem et necis in acie linguae portantem. 8. Ne sit hoc mirum, homines profutura discernere nonnumquam et nocentia, quorum mentes cognatas Caelestibus arbitramur, unimalia ratione carentia Salutem suam interdum alto tueri silentio solent: ut exemplum est hoc perquam notum. 9. Linquentes Orientem anseres ob calorem, plaganique petentes occiduam, cum montem penetrare coeperint Taurum aquilis abundantem; timentes fortissimas volucres, rostra lapillis occludunt, ne eis eliciat vel necessitas extrema clangorem: iisdemque collibus agiliore volatu transcursis proiiciunt calculos, utque ita securius pergunt.

IV. 1. Dum apud Sirmium haec diligentia quae

146쪽

runtur impensa, Orientis fortuna pericviorum terribis Ies tubas instabat. Rex enim Persidia fer m gemtium, quas placarat, adiumentis accinctus, augen que regni cupiditate supra homines flagrans, arma vi

resque parabat et commeatus, consilia tariareismi nibus miscens, et praestigiatores Omnes consulens defuturis: hisque satis collectis, pervadere cuncta prima verni temperie cogitabat. 2. Vt Curi haec primo rumores, dein nuntii certi

perserrent, omnesque Suspensos adventantium calamitatum complicaret mygna formido, Comitatensis fabrica eamdem incudem ut dicitur) diu noctuquo tundendo ad spadonum arbitrium, imperatori suspi-eaci ac timido intendebat Ursicinum, elut vultus Gorgonei torvitatem; haec saepe taliaque replicans, quod interempto Silvano, quasi paenuria melioriam

ad tuendas partes Eoas denuo missus, altius anhelabat. 3. Hac autem adsentandi nimia laeditate nier. cari complures nitebantur Eusebii favorem, cubiculi

tunc praepositi, apud quem ssi vere dici debeat) multa Constantius potuit, antedicti magistri equitum salutem acriter impugnantis, ratione bifaria: quod omnium solus nec Opis eius egebat, ut caeteri, hi domo sua non cederet Antiochiae, quam molestissime flagitabat. q. qui ut coluber copia virus exuberans, natorum multitudinem etiam tum aegre serpe'tium excitans ad nocendum, emittebat cubicularios iam adultos: ut inter ministeria vitae secreti iris, gracilitate Vocis semper puerilis et blandae, apud principis aures nimium patulas existimationem viri fortis invidia grari pulsarent: et brevi iussa secerunt. 5. Ηο-rum et similium taedio iuvat veterem laudare Domitianum, qui licet patris fratrisque dissimilis memoriam nominis sui inexpiabili detestatione perfudit; tamen receptissima inclairuit lege, qua minaciter interdixerat, ne intra terminos iurisdictionis Romanae castra-

147쪽

ret quisquam puerum: quod ni contigisset, quis eorum ferret examina, quorum paucitas dissicile toleratur φ6. Actum est tamen cautius, ne, ut fingebat, rursus accitus idem Ursicinus metu cuncta turbaret, sed cum fors copiam detulisset, raperetur ad mortem.

I. Ilaec opperientibus illis, ut ancipiti cogitatione

districtis , nobis apud Samosatam, Commageni quondam regni clarissimam Sedem, paruml: Pr morantibus, repente novi motus rumoribus densis audiuntur et consertis; quos docDbit orationis progrediens teXtus V. l. Antoninus quidam ex mercatore opulento rationarius ad paritor Mesopotamiae ducis, tune protector, EXercitatus et prudens, perque omnes illas notissimus terras, aviditate quorumdam neXus ingentibus damnis, cum iurgando contra potentes se magis

magisque iniustitia frangi contemplaretur, ad defurendum potioribus gratiam, qui spectabant negotium,

in Ainatis: ne contra ncumina calcitraret, flexit se iii blanditias molliores: confessus quo debitum, per Colludia in nomen fisei translatum, iamque. nusurus immania, rimabatur tectius rei publicae membra totius: et utriusque linguae littPras scietis, circa ratiocinia vorsabatur, qui Vel quarum virium milites ubi agant, vel procinctus tempore quos tuerentur, describens: itidem armorum et commeatuum copiae, aliaquc usui bello futura, an abunde suppetant, indelassa scitatione percontans. 2. Et cum totius Orientis didicissetanterna, Virorum stipendiique parto maxima per Illv- . ricum distributa, ubi distinebatur ex negotiis seriis Imperator: adlapsuro iam praestituto die solvendae Pecuniae, quam per syngrapham debere se confiterivi metuque compulsus est, Cum omnibus Se prospiceret undique periculis opprimendum, largitionum Comite ad alterius gratiam in sestius perurgento; fugam ad Persas cum coniuge, liberis, et Omni vinculo caritatum ingenti molimine conabatur. 3. Atque, ut la-

148쪽

cONSTANTIUS ET IULIANUS. 359. MI

teret stationalfios milites, fundum in Hiaspide, qui Iocus Tigridis fluentis adluitur, Pretio non magno memcatur. Hocque commento eum nullus Causam veniem, di ad extremas Romani limitis. partes, iam Possem rem cum PIurimis auderet exigere, per familiares M' dos peritosque nandi occultis saepe colloquiis cum Tamsapore habitis, qui tractus omnes adversos.ducis potestate tunc tuebatur, et antea Cugnitus, misso a Persicis castris auxilio virorum pernicium, lembis im-yositus, cum omni penatum dulcedine nocte concubia

transfretat, Te contraria, specie Zopyri illius sinulis Babylonii Prodiiseris.

6. Rebus per Μesopotamiam in hunc statum d ductis, Palatina cohors palinodiam in exitium con-esnens nostrum, invenit tandem ansam nocendi fortissimo viro, auctore et incitatore coetu spadonum: qui seri et acidi semper, carentesque necessitudinibus caeteris, divitias solas ut mi Olas iucundissimas amplectuntur. 5. Stetitque sententia, ut Sabinianus vietus quidem seneX et bene nummatus, sed imbellis et ignavus, et ab impetranda magisterii dignitate per obscuritatem adhuc longe discretus, praeficiendu, Eois partibus mitteretvi': UrSictylus vero curatures. pedestrem militiam, et successurus Barbationi, ad

comitatum reverteretur, quo Praesens rerum n OV

rum avidus concitor, ut iactabant, a gravibus inimicis ei metuendis incesseretur. 6. Dum haec in castris Constantii quasi per lustra aguntur et scenam, et diribitores venumdatae subito potestatis pretium per potiores diffunditant domos, Antoninus ad regis niberna perductus aventer suscipitur: et apicis nobilitatus auctoritate squo honore participantur mensae regules,. et meritorum apud Persas ad suadendum serendasque sententias in concionibus ora panduntur non contis, nec Omulco, ut

a it sid ut non siexiloquis ambagibus yel obscurisJ,

149쪽

sed velificatione plena in rem publicam se: etatur: eumdemque incitans regem, ut quondam 'Iahaibal lentitudinis increpans Annibalem, P sse eum , sed victoria uti nescire, adsidue praedicabat. 7.

'fuςus, et auriunt delenimenta

hi'ille' noe la dantiunt, sed secundum Homericos

Di ioneas cum silentio admirantium, iam Inde qua

de esimi an mzoriam replicabat: post bellorum moreagus, et maxime apud ΙΙileiam et Singaram,

ubi acerrima illa nocturna concertW10ne Pugn .pnt nostrorum copiis ingenti strage confossis, q

Edessam nec pontes Euphratis tetigisse victores: mios armipotentia fretos successibusque magnificis, ita dilatasse decuerat rem, eo minime tempore, q

alii: ira civilium motibus sanguis utrimque

trivinni roboris fundebatur. . .

V ui, ac talibus subinde inter epulas sobrius perruma, ubi de ad Preratu bellorum et seriis AP ipos Graiorum more Veterum consultatur, regentendebat ardentem, ut exacta hieme Statim arma, fretus fortunae suae magnitudine, concitaret: aps quoque in multis ac necessariis operanL suam fidente

uis decessori suo Principis litteras dedit hol tantis, ut ad comitatum dignitate adficiendus super Ore cIdus pro oraret: eo nepessitatum articulo, quo, et lamsi amad Thulen moraretur Ursa canus, aceIII eum magnitudo rerum ratione diplinae veteris,cae scientissimum. 2. Quo rumore PIO ineals Pereatis, ordines civitatum et populi, decretis et acclationibus densis, iniecta manu detinebant penes Se

150쪽

publicum defensorem, memores, quod relictus ad sui tutelam oum inerti et umbratili milite, nihil amiserat per decennium: simul metuentes saluti, quod tempore dubio, remoto illo, advenisse hominem compererant inertissimum. 3. Credimus, neque enim dubium est, per aerios tramites famam pracpetem volitare, cuius indicio haec gesta pandente, consiliorum apud Persas summa Proponebatur: et multis ultro citroque deliberatis placuit, Antonino suadento, ut Ursicino procul amoto, despectoque nOVello duce, posthabitis civitatum perniciosis Obsidiis, serrumperetur Euphrates, ireturque prorsus: Ut Oocupari poSsint provinciae, fama celeritate praeventa, omnibus ante bellis nisi temporibus Gallieni) intactae, paceque longissima locupletes t cuius rei, prosperante deo, ductorem commodissimuni fore spondebui. q. Laudato firmatoque concordi omnium voluntate consilio, conversisque universis ad ea, quae erant citius congerenda, commeatus, milites, armu, caeteraque instrumenta, quae poscebat procinctus adventans, Perpetua hieme pMa

bantur.

5. Nos interea paullisper cis Taurum morati, ex imperio ad partes Italiae festinantes, prope numen venimus Hebrum, ex Odrysarum montibus du- eurrentem: ibique Di incipis scripta suscepimus, i tentia omni causatione posthabita reverti Μesopotamiam sine adparitione, nullam expeditionem curaturi perieulosam , ad alium omni potestate translata. 6. Quod ideo per molestos formatores imperii struehatur, ut, si Persae frustra habiti red1ssent ad sua, ducis novi virtuti facinus adsignaretur egregium: si fortuna sequior ingruisset, Ursicinus reus proditor

Tot publicae deferretur. I Agitati igitur sine rationibus, diu cunctati, reversique, fastidii plenum Sabinianum invenimus, hominem mediocris staturae, et

Parvi angustique nimi, vix sine turpi metu susscien-