장음표시 사용
431쪽
DIALOG vs DE FERRO. . is veterum plerique, qui de Ferro egerunt, illam intactim praetermiserint, qudd dubita--p-rent, calidum ne esset, an frigidum: atqui si qui eam quaestionem tractarunt, adeo siuccin- 'ε-
elici postiti singuli enim eam sententiam sunt sequuti, quae ipsis magis arridebat idque ut facilius considerare queanaus eos recenscbo qui unam opinionem, tum illos qui alteram sequuntur. Primum itaque de iis nobis agendum, qui ferrum frigidum esse affirmant. ν-- c. Inter hos Galenus primum ordinem ducat : scribit enim omnia mctalla sua natura sicca esse maginamque desiccandi facultatem obtinere maxime autem prae reliquis ferrum. Ut porto demonstret simul cum ista desiccandi facultate refrigerandi vim obtinere, lapidi comparat: licenim ait: Ut lapidis substantia constans&st. ibilis est, obfrigiditatem 1 lie- citatem quam obtinet, ira etiam ferrum: ergo serrunt ea natura praeditum est qua lapis qui frigidus &siccus. Illam sententiam, quae es, lib. I x. Methodi confima at libro de Naturalibus facultatibus. Dura corpora partes magis terreas obtinere videntur: atqui ferrum
est durissimum, magis ergo terrestri Dus partibus praeditum crit, quam reliqua : proinde frigidum & siccum. Eius sententiae est Averrois quinto Colliget: Corpora calore de iis ita cum dominio terrestrium partium, frigida &sicca esse debent, ut serrum. Albcmis M. -- Me. gnus in Meteoris, Ferrum incensiim fit rubrum , quia maxime terrestrium est partium. Idem confirmat libro de Metallis. Conciliator in differentia CLv ait, In ferro non obser- Cistitiaior. cte& confuse id egerunt, ut ex eorum scriptis neque certi quidpiam, neque ipse veritas vatur expresse, quales sitiat ejus facultates activae, attamen frigidum est & siccum 1 eadem verba repetit disteremia C xxviii. Gentilis in quaestione de Medicam torum actione, cεnilia. sertum esse frigidum & siccum scribit. Herculanus cap dc Vomitu, idem confirmat. Iacobus de Partibus supra Secundam Primae, ferrum frigidum Se siccum csse pronunciat. Observamus aquam, in qua ferrum extinctum sit aut chalybs, frigid. am Sc liccam esse. para ibin. Avicenna Secunda Primae, bilem extinguere, & sitim aestumque sedar , praetcrtina aestivo λυ .... tempore, auctor est. Ad hoc alludens Manardus, aquam chalybeata in frigidam esse ait, quandoquidem sitim extinguit, & aestatis calorem mitigat, atque ob acquisitam siccitatem putrefactionem in febribus prohibet, &, in febribus alvi profluvio Conjunctis, singularis est efficaciae. Albucasis, Libro cui titulum secit De Cauteriis, adhibenda capitica u. A', ut sis. teria, ex auro fieri debere asserit squia temperatissimum i minime autem ex serro, quod natura frigidum est. Bras avolus libro de morbo Gallico, serrum dicit frigidum Sc siccum, pro m M. ut ex colore, substantia, &gravitate,quibus praeditum est, apparet: ista cinna terream lubstantiam semper comitantur, ut levitas substantiam calidam aeream: atque ex cstbctu friagidum esse deprehenditur, quandoquidem biliosa alvi profluvia reprimit, Sc calidas destit xiones eohibet: quod enim ista praviat, semper frigidum S siccum est. Savonarola frigi- fauo. ar,u. ditatis&siccitatis gradus addit, frigidum videlicet esse in secundo, & siccum in tertio. B. Ne ulterius prosequaris domine Doctor, haec enim mihi sussiciunt . neque dubito, quin ferrum siccum & frigidum sit, S: semper in ea opinione fui: nunc autem cum a talibus Au ctoribus confirmetur, illam certiorem esse mihi persuadeo. D. M. Breviter suam lenien tiam expedivit Burgus, non audita altera parte: & tamen vulgo dicitur, Iudicem biniς au ribus debere esse praeditum, una, ad hanc partem audiendam, secund1, ad alteram: atque cum adversana partem audiet, serrum calidum csse assirmantem, de tam celebrium scriptorum auctoritate nitentem, sorte de tam praecipiti judicio ipsum pudebit. B. Fieri nepo
test, ut quis dicat istud serrum adeo durum, frigidum & grave, non esse frigidum, sed calidum'credere nequeo, nisi sophisticis utatur argumentis. D. M. Minimc gentium, sed ra. Fere in c.
tionibus valdὰ claris, a primae notae M cdicis ac Philosephis prolatis: atque ut initium L. ciamus, ipse Galenus primus sese offert, qui lib. ix. Medicamentorum simpliciunt, metal. la, multa substantia ignea aliis permixta, praedita esse dicit. Qu im rationi constanum sit, ferrum magis illa praeditum esse, quam reliqua metalla, proferat Rass. qui xxi contLL. . nentis, serro tertium caliditatis&siccitatis gradum tribuit, suamque ophitonem, Messae medici de Philosephi sua aetate percelebris testimonio confirmat. Ali Abas quinto sua Theoricae,aquam clialybeatam, calidam δe siccam constituit, quoniam vetriculi superfluitates absumendi,& lienem dis luedi facultatem habet,quae caloris opera sunt. Avicenna auii tuis. secundo Canone, chalybeatam aquam resolvere scribit, quod caloris est proprium: candem ipse praebet in paralysi, morbo magna ex parte proveniente a frigida causa. Concilia Cini in tot commentariis in Aristotelis problemata, in hoc negotio valde dubius est: nam Autata
res qui de ferro egerunt, nihil statuisse dicit, calidi inane esset, an frigidum: se auteni eius esse sententiae, ut ea toti quam frigiditati proximius sit. Avicennu ferti scortatu calidam statuit. Ejusdem sententiae est Matthaeus de Gradi. Circa instans similitet pelvetustus et practicus. Albertus Magnus libro tortio de Metallis dubium non esse scribit, quin autum& aes calida sint; praesertim aes, ut ma oris adustionis particeps, cujus causa, etiam ferrum Annivir DIC cc caloris
432쪽
NICO LAI MONA RDI caloris particeps est. Astrologi etiam calidum esse declarant, quandoquidem sub Martis
dominio constitiiunt, Planetae calidi & sicci . Praeter alictoritates tam gravium virorum, ipsa ratio, dic eius actiones id demonstrant: videmus enim ventriculi superfluas humidit tes absumere, obstructiones aperire, in enses provocare, absumere &desiccare , quae sunt calpris opera. Sed animad aerio Burgum ex iam dictis dubium csse redditum, nec adeo confidentem, ut antea erat. B. verum id est; nam auditis tam gravium virorum sentcntiis,& adeo probabilibus rationibus serrum esse calidum, valde dubius sum redditust ut statuere nequeam, cui parti fidem adlubere dcheam. D. M. Sic etiam plerique alii de ferro scribentes, nihil certi statuere potuerunt, Δ de elus temperamcnto siluerunt, ignari inquam partem vergerent, observata Opinionum varietate quam Gnarravimus. B. L oci idcingeniosi viri officium esset, ut isti Auctorcs, qui tanto tempore discordes fuerunt, Conci- Iiarentur: atque mea opinione dominus Doctor id commodc pra stare posset, quindoquDdem Graecos cum Arabibus conciliavit, in controversia de venae sectione in pleuritide, de alias controversias de hac materia ortas. Cumque illud opus adeo aestimatum acceptum ubique fuerit sic etiam hoc commendabitur, si graves mictorcs adco disterentes conciliabuntur. D. M. Istud praestare polle, dissicile vidctur. B. Tanto praestantius & majore aestimatione dignum. D. M. Ut Burgi petitioni satisfaciam, meam sontentiam proscram, certam vcritatem eliciendi potius desiderio,quam ut me iudice in sticita in ,& dc sinitivam
sententiam pronunciem. Ex Avicennae reliquorum Oe auctorum sententia iam diximus, omnia metalla ex sulphure S argento vivo heri; ex sulphure quidem, ut patre; argent O auic In vivu, tu matrin: uno tamquam agente, altero tamquam materia: quaecum ita sint, materia cx qua serrum
generatur, ex his duobus constat, ex sulphuro nempe calidissimo. δέ argento vivo flagidios imo, quae Natura m Terrae visceribus concoxit, N: in metalla secundum singialor una qualitatem constavit. Itaque ubi ista duo principia puriora fuerunt, aurum conflariim est: ubi autem crassa& impura fuerunt, alia crassiora :& ex maxime impuris S adustis scrtum est generatum, quod cum ab impuris crassisque principiis originem trahat, Omnium metali rum est duris limum, ut sua soliditate & duritie reliqua metalla domaret, instrumcntum-
ciue fieret necessarium ad ea in usum convertenda .: ferrum igitur ex duobus his principiis sulphure dc argento vivo natum est, illo calido, hoc frigido: tem ramentum itaque obtinere debet istaru in duarum qualitatum particeps. Argenti enim vivi ratione frigidum est,& quia manifesta humiditate cum istis qualitatibus mixta caret, siccum cst,dc proinde durum de frigidum Sulphuris porro ratione, calefacit, absumit, deliccat,ap rit, Ioborat, orex in excitat, & admirabilia opera praestat, quae a calorc illi inuto fieri infra restremus. Argenti autem vivi, crassa, impuri, ex quo conssatum est, ration , cum terrestit facultate ipsi permixta, refrigerat, sistit, dcnsat, adstringit, coagulat, prohibet duc omnis generis defluxiones, adstrictione, alvi profluvia sistit,refrigerat ii calorem temperat, aliaque plurima praestat, quae a frigiditate oriuntur: sicut ex jam dictis appareat, ferrum tam contrariis sa- cultatibus praeditum esse, quia cx rebus contraria qualitate constantibus compositum est, quae suas vires cxcrunt pro subiecti ratione: nam ubi apertione opus est, aperit ι ubi vero restringendum est, restringit. Praeter istas autem qualitates, aliam habet primariam, ut prae reliquis metallis sit siccissimum i cuius siccitatis ratione, pleraque cx praedictis operatur: itaque calefaciendi, refrigerandi de siccandi vim habet, Hinc factum est, ut nolinulli calidum illud dixerint, quia cgloris munia obit: alii vero, frigidum, quoniam refrigerandi vi praeditum esse observarunt: quod accidit, quia ex duobus principiis contrariis uno calido, altero frigido, compositum est. Ex his patet neutros hallucinari. qui vel frigidum esse& restigerandi vi praeditum, vel ealidum, & calefaciendi facultate donatum dixCrunt. B. Dextre & prudenter dominus Doctor controversiam quae in hoc negotio ver libatur, de cum magna nostra satisfactione conciliavit: sed superest adhuc unus scrupuIus, nimirum an Argentum vivum sit frigidum, quemadmodum dicit. Nam quidam frigidum esse alserunt, atque id probant ex ejus gravitate, colore,contactu, Sc quem praestat cilectu,quad-doquidem qui illud tramni, paralytici redduntur, Se in animi deliquium , n Ivorum tI morem , artuumque relaxationem incidunt, & multi intereunt a poplectici, qui omnes morbi a frigidis causis oriuntur. Alii, qui Argentum vivum calidum constituunt, ab L sectu sitam opinionem confirmant: quia articulis aliisque corporia partibus co inunctis calores excitantur, Os faucesque inflammantur, tum etiam gingivae ac palatum incendum Lur, & yehementissimi sit dores excitantur: ex illo pariter potentissim una ill ud corrosivum effici videmus, Sublimatum appellatum, omnes partes, quibus applicatur, incendens ac corrodens i ex eo item cqnficitur causticum illud corrosivum, pulvis vidclicet Praecipitatus: dubium igitur est negotium &dissicile, quandoquidem adeo contrarias facultates obtinet
433쪽
DIALOG vs DE FERRO. obtinet refrigerandi & calefaciendi. D.M. In eadem diffficultate haeremus,in qui de Ferro. Sed quid praeterea requirit Burgus B. Ut cum ex priore dubitatione nos exemeris, istant
alteram ctiam ad imas. D. M. Tam serio id cxpetere Burgus mihi videtur, ut negotium expedire cogar; in omnibus enim illi gratificari cupio: sed id paucis verbis, Mia jam advesperascit. Argentum vivum ex diversis partibiis compositum est: nam aqueae quibus praeditum est, terrestribus permixtae sunt,quae illi vim & robur addunt: sulphurcas etiam partes admixtas '' habet, quod deprehenditur si manibus tractetur, nam illae sulsauris odorem contrahunt: est igitur Argentum vivum ex diversis partibus conflatum: aqueae de terrestres refrigerandi vim illi tribuunt, unde operationes quas enumeravimus oriuntur :&sulphureatum aerearumque partium qiras obtinet, ratione, calefacit, penetrat, aperit, extenuat 5 sudorem provocat, abundantem humorem peros Malvum expellit calefaciendo, exulceram
do, aliosque calidos effectus praebendo: itaque mirum non est, si contrariarum sit facultatum, cum diversis partibus constet: de illud ipsium obtinet quod ferto inesse diximus. Ista ratione se lutum est propositumaBurgo dubium. a. Mihi quidem abunde fatis fac tim est jam prolata oratione, non t men adeo, quin aliquid relictum sit, quod dominum Docto.
Iem perconter, majoris momenti, quam reliqua supra dicta, facultates nimirum, quas ferrum M chalybs in medica arte obtinent,quas magnas esse praedicant. D. M. Tot Auctorum Cum veterum,tum neotericorum qui de Ferri & Chalybis facultatibus scripserunt sei, ten. Nas repetere molestum erit: nam magno numero sunt, II varia prodiderunt: nihilomi nus, cum nobis incumbat ca provincia, tempore utamur, ut maturius absolvamus. Ex i ,
jam dictis intellexistis ferrum de chalybem idem esse metallum in eoque Elia duntaxat i
differre, quod chalybs ferrum purius sit, ideoque magis solidum S forte. Vetere aiit in , ut chalybem non noverunt, de serto uolummodo egerunt, illique medicas facultates quas enarrabimus attribuerunt: serri autem nomine chalybem iiitelligemus, cum ab co non differat, nisi quod purius sit, & ab omnibus impuritatibus liborum; cam ob causam chalybs magis refrigerat & exsiccat, quam serrum: sed ubi calefaciendum est S aperiendum,m orc facultate praeditum est serrum, quia a sulphureis partibus nondum est liberum, quas valde amittit in chalybem conversium. Ceterum antequam ulterius progrediamur, ad ferri facultates facilius explicandas qua D m νυ ratione praeparandum sit, sciamus necesse est: nam nisi praeparat tim sit, neque in medicaa menta recipi potest, neque ullius est efficaciae, chim durum sit metallum: eam ob causis, cdm nobis adsit Burgus,qui in sua aue tota Hispania nulli cedi eius pra parandi rationem 'nobis declarare poterit, ut porro in hac naateri1 pergamus. B. Cum magna animi attentione ea quae hic de serro de chal νbe sunt proposita audiebam, meque ab illorum tractationaliberum fore existimabam: sed quandoquidem domino Doctori placet, ut utriusque hujus metalli praeparationem edisseram, id faciam, ut etiam pro mea parte laborem: tametsi,si domino Doctori hunc laborem susti re iuberet, id non mimis dextre expi icare pos set, quam alius qui iam in universe orbe, cum ejus rei peritus sit, nec illum quidquam tu medica arte sugiat: tam commodum ergo censorem cum habeamus, si qua in re hallucinatus fuero, me admonere poterit.
Singula nisi calcinentur, S ut decet praeparentur, nullius fiunt in medicina usus Me q. eas rini facultates quas obtinent, propter crassitudinem & duritiem exercere potant. Chymistae' Mi φ. in iis calcinandis & praeparandis sunt industrii, quandoquidem aurum & argentum potabilia efficere, & in pulverem redigere illos videmus: idem praestant in plumbo, aere, stibio &aliis metallis quae calcinant&praeparant, ut ea in pulverem redalia in medicamenta recipi possint. Ferrum similiter calcinandum & praeparandum in eundem essectum, sed longe alia ratione, quam cetera metalla, ut insigniter docet Bulcasis medicus Mauritanus, qui ferri praeparandi peculiarem rationem docet. Sic enim ait: Ferri limatura pura & ab omni mixtione libera si enim aes, plumbum, aut vitrum admixtum haberet ,& sic alicui bibendum propinaretur, occideret ea quantitate sumenda est, quae placebit: ea probe abluatur, deinde in limpidum vas infundatur, & aceto superinjecto. Vas bene obturatum unldaa. in securo aliquo loco reponatur, & per triginta dies,aut ad minimum' septem adservetur: iis Hist/ν ι'clapsis,eximatur;& aeruginosiam colorem limatura contraxisse conspicietur: quae rosecanda erit, deinde in pollinem reducenda, cujus usus est: nonnulli aqua dulci, aut acetose,ia xxvii eluunt, & per lineum pannum transeolantes, puro vase recipiunt, & cooperiunt donec putrescat, deinde illam lotam adservant. Quod hic Mauritanus dicit, ex Avetroed -Α-- sumptum videtur in quinto Colliget, ubi ejus praeparationem his verbis describit: Ferrum tenuissime tritum, frequenter aceto aut caprino lacte eluatur. Eum sequutus Christopho- Chri iarbam rus de Honestis, Commentariis in Mesuem, ait: Chalybis limatura per multos dies acer μ
434쪽
macerctur, quia alia ratione inutilis erit clus usus, licet nonnulli in caprino lacte, aut sero macerem, aliqui etiam in oleo amygdalarum dulcium, atque ita sumunt. Eadem praeparatione utitur Clemens Clementinus. CCterum vix credibile videtur, ferrum aut chalybem calainari aut putrescere posse, ut necessarium cst, in ulla ex praedictis rebus, luna accium acre calcinat, S putrefacit, ut in pollinem, quemadmodum decet, ad illud usurpandum, rediici possit: maloris autem elucidationis causa, mram praeparandi rationem indicabo. Quam maxime purum eumque album chalybem nancisci possim .sumo: idem de ferro 'Iosenia in tenui mam sto in redigo, eam ficobem tantisper eluo, donee aqua clara limpida remaneat: in fictile vitratum elotam scobem iniicio, & tantum aceti albi adfundo, quantum ad scobem bene commiscendam satis est: vas probe obturatum &securo loco positum, per triginta dies quiescere sino, singulis septimanis probe comm μscendo, & addito aceti momento, si opus sit : post hos dies, cum exacte calcinata fuerit scobs, in ampliore vale illam spargo, vel In mensam, ut in umbra iiccetur: siccam in aereo mortario moto, 6e per densum cribrum bis traiicio: in pollinem ita reductam,in pictoriam concham limpidam repono, atque istic cum pistillo ira remoto, ut digitis si impia, nullum corpus habere deprehendatur. Nisi hac ratione praeparetur, nunquam recte in pollinem reducetur, quod tamen necessarium est, ut suas vires exerere militi pulvis hac ratione paratus vitreo vase adservatur. Aliqui cum gummi tragacanthar maccrato pastillos sormant, quod mihi valde probatur, quoniam melius adservari possunt, Λ gummi aliquid siccitatis adimitabis inserendam MMiror eam Vaparanda Ad bo atura ratiouem ream C. V.
culam recreat, lienem a duritie vindicat, ac mensis abolitos movet.
Enarrata chalybis praeparatione,& ferri, quae similis esse debeti Doctoris munus crit,
ut eius facultates nobis dicat. D. M. Diligentem metalla praeparandi rationem, quam Burgus tetulit, libenter audivi: & cum ad eorum medicas facultates enarrandas obstrictus Zedevinctus sim , ea dicam, quam commode fieri poterit, quae ex auditu Ac lectione percepi, quaeque longa experientia me docuit. Duobus modis in medica arte utilia sunt haec metalla: uno,ut ex iis instrumenta parcntur in cheirurgicis operibus cessaria, si quibus ncque cheirtirgi, neque tonsores sua munia exequi possent: instrumenta vero illis neccssaria velle enumerare, infiniti laboris es set. Ceterum scrri &chalybis in medicina sunt magni S admirabiles est ectus: varus enim& diversis aegritudinibus medentur. Plinius Historiae Naturalis lib. XXXIv. cap xv. cnumeratis multis de ferro rebus ad humanos usius & alia pleraque necessariis, medicas eius facultates etiam recenset, prodito primim illius temperamento & qualitate. Ait enim:
Vis ejus trubiginis videlicet) ligare, siccare, restringere. Emendat alopecias illita. utuntur & ad scabritias genarum pustulasque totius corporis cum cera Sc oleo myrteo:ad ignes vero factos ex aceto: item ad scabiem, paronychia digitorum & pterygia in linteolis Sis fie& seminarum profluvia imposita velleribus, aut cum xylo. Plagis quoque reccntibus vino diluta, Se cum myrrha subacta: 3c condylomatis ex aceto prodest. Podagras quoque illita lenit rebus convcntcntibus admixta. Sanguinem sistit, cum vulnera maxime ferro fiant. Propinatur contra lienis vitia,absumit enim illa. Haemorrhoidas compescit,hulcetumque serpentia. Genis prodest farinae modo aspersa paulisper: praecipua tamen commendatio ejus in hygremplastro ad purganda vulnera fistulasque,& omnem callum erodendum, Jeralis ossibus cames recreandas. Hactenus Plinius. Galenus in Theriaca ad Pisinem, vald commendat serrum, cum qu ad hominum usum valde neces arium, tum quhd sit medicamentum ad resiccandas defluxiones,&lacrymas oculorum praestantissimum. Libro
autem de Dissolutione continua scribit serri laminas ignitas in Iae injectas, nimiam ejus humiditatem absiumendo alvi profluviis prodesse: praesertim autem dysenteriis. Decimo potio de simplic med. facult. ad dysentericos fluxus lac in quod injecta sint cand cntia serri fragmenta praeberi ubet, quia serrum majorem siccitatem lacti imprimit, quam igniti lapitis injecti. Alexander Trallianus eum sequutus, qua ratione in alvi profluviis lacte utendum sit, scribit, si febris adsilit ne enim lac in febre noceat, sed profluvio commodum sit, cum quarta aquae parte coqui iubet ad dimidias: ista enim ratione, sine noxa praeberi posse in febribus quibus comunctum alvi profluvium, de ferri candentis laminas praestare iniici
435쪽
DIALOG vs DEI ERRO. 29 iniicidium lac coquitur quam lapides. Paulus fere idem cum Gai cno dicit, ferri s ollinem IF Iiος
cum acri aceto mixtum ad laevorem redactum, mirifice eos juvare , quibus aures longo jam tempore sanie fluxerunt: & emcax remedium esse adversus sumptum aconitum: aquam item, in qua extinctiam sit candens ferrum, epotam, spleneticis con clero, cholera morbo vexatis,&coeliacis stomachoque cxolutis. Dioscorides capitc d et ubigine serti Disceri tu vinum, aquam ve in qua candens ferrum restia clum iit , potu coeliacis, dysentericis,lieno
sis, cholera laborantibus & stomacho dita Iutis auxiliari scribit. Aetius de pastillis agcns, ad lienis obstructiones valde commodis: Licta Osis, inquit, praesta ratis limum sum remedium, aqua, vinum aut posca, in quibus serrum extinctum fuerit, per multos dics sumpta: aqua quidem iis qui sebricitant, vinum autem illis qui febre non Iaborant, imbecilles
sunt: ferrum vero quod testingui debet, Stomoma sit, quod nos chalybem vocamus i iit ex ejus Auctoris multis locis patet. Oribasiius coeliacis S lienosis multum conferre auctor est. Scribonius medicus Latinus vetustissimus, aquam chalybeatam valde commendat si fit alis. ad tumores, ad ulcera quoque S dolorcs vesicae, praecipue si frequens sit eius usus. Rasis lysii. in Continente , de ferro agcns, eadem scribit quae Galenus & Paulus, illud addens, serrum immoderatos mulierum fluxus stere, de conceptum, crysipelata δί panos curare , pterygiis oculorum dc palpebrarum aspcritati is mcdcti, haemorrhoides s mare, putrescentibus gingivis auxilio csse, podagricis cheiragricis atre utilcm csse, alopecias cxplere, etiam inveteratas: aquam vero in qua candens ferrum restinctum sit, alvi profluvium sistere, licet inveteratum. Sc prodesse alvi profluvio in ovo cibus indigestus Ne ritur, atque etiam dysenteriae: henis tumoribus ivalem esse, ventriculi relaxationibus& debilitatibiis. ex Maricerii veteris medici porro auctoritate scribit, ferri pulverem 1ti,uillari cum serapio sumptum , imbecillem ventriculum roborare, quod cliam MuIue medici auctoritate consarmat . adiiciens multa cxpcricntia comprobari, ad haemorrhoides conferre, atque ad urinae fluxus, de immo dcratas mensium purgationcs. Haec Rasis. Se . rapio cadem ad verbum sequutus est: quapropter repetenda non duxi. Avicenna quO- Se p .. quc per omnia Rasin sequitur, his tamen additis: aquam in qua ferrum restinctumst, internas partes, ventriculum sua proprietate de qualitate manissessa roborare, quia illa aqua superfluos ventriculi humores absumendi vim obtinet, qui appetitum deiiciunt ventriculi Orisci uni relaxando, 3 naturalcm calorem extingi iunt: scrtum quoque, obfrigidum de siccum suum lcmperamentum , orificii ventriculi corrugationem iuvat, qua generatur appetitus: roborat item jecur de reliquas inrcriores partes: naturalem calorem iuvat,& villos ea ratione condensat& firmat, ut ad obstructiones dissi, i .endas vires adquirat: eam ob causiam liciacm absumit, & generativam facultatem sortiorem reddit, humiditatem, quae impcdit, absumendo,& naturalem calorem, ad id valde necessarium, adgregando: si vero hoc sua qualitate non praestat, per accidens id agit. Haec omnia sunt Avicennae in seci inda parte Ptimi. Idem secundo Canone ferrum valde commendat ad erysipelas, apostemata & podagram, atque cum aceto tritum, auribusque imposit una, seniet antiquae ex auribus fluenti medetur: utile etiam ad palpebrarum asperit Mes de oculo rum ungit has: addit, vinum in quo id cxtinctum, splenis apostemati, stomachi mollificationi & debilitati conferre, supcrquam uteri humiditatem abscindere, haemorrhoides cxsiccare, inveterata alvi profluviaMdysenterias sistere ani mollificationi, in voluntario urinae fluxui , immodicisque menstruorum purgationibus, tum ad venerem proritandam conferre. Hactenus Av.cenna. Ali abbas Theoricae quinto: aqua in qua ferrum rcstinctum, alvum sistit membra roborat, si ea laventur, S lienis doloribus atque apostem nibus conducit. Albucasis, Ferri praeparati usum conserte ait illis, quibus fac ics est decolor Mi. i.& pallida, atque corpora pingue faceret quod accidere puto, quia recuperata sanitate vitpinguescit. Idem sere reserunt Algaravius & Isac. B Tractariunt ne hanc materiam Neoterici medici vix arbitror. quandoquidem veteres adeo inulta scripserunt. D M. Imo plerique&illi valde cruditi. B. Nobis igitur gratum erit, si domin as Doctor, quid singuli dixerint, reserat, ne quid de hac materia praetermittat tir. D. M. Faciam, quia nonnulli diligetitor S accurate de scrro, ejus usu &insignibus facultatibus scripserunt, tum etiam de chalybe. Vitalis de Furno, medicus Cardinalis, peculiari capite de Ferro agens, Ferri ramenta re siccatoriam S: attenuatricem facultatem liabcte ait, qua lienis obstructiones aperiunt S curant, dysenter iam & quod vis alvi profluvium sistunt, in cibo aut potu sumpta : vinum in quo serrum saepius extinctum sit, lienis obstructionibus convenit: utile quoque lac in quo chalybs extinctus siri. Nulli rei cedit ferrum praeterquam Adamanti ipso potentiori, & a quo absumitur. Nullum metallum rubigini magis obnoxium quam fertum. praecipue si humano sanguine fuerit insectum qua liberatur, si expolitum cetusa, aut medulla cervina, vel oleo olivarum, vel aceto in
436쪽
tuo alumen maceratum, inungatur. Haec scribit Cardinalis Montagnana Consilio centestimo sexagesina o primo; atquc magni secreti loco addit, crassum lineum pannum acri& calenti aceto intinctum, in quo chalybis fragmentum extinctum sit, per multos dics obstiuilli splenis regioni impolitum, admirabiliter conferre. Misiaci Savona rota libro quem de Bal his inscripsit, Irerrum, inquit, frigidum S siccum est, eam ob causana adstringit 3c constipat: aqua igitur in qua ferrum extinctu in fuerit,easdem facultatcs obtine bit, de ceteras quibus ferrum est praeditum, quia aqua ejus facultates in se recipit, teste Ga leno, qui scribit aquam inscrccipere temperamentum δc faculta iciu earum rerum quas in ipsa maceramus aut coquimus, propterea iisdem Viribus t Dilcre. Aqua igitur in qua sertum restinctum sit, aut chalybs, adstringit, dc fluxioncs sistit, rupturis imposita. glutinat dc consolidat: aurium purulentam materiam antiquatam absumit: ferri vel chalybis scob; palpebrarum asperatatibus prodest, maculam in oculo tollit, Λ laxas gingivas adstringit: panniculus hoc pulvcre pra parato imbutus Min uteri os inantissus, fluxum sistit, idem prastat in haemorrhoidum sanguinolentis fluxibus: is pulvis aconito ctiam adversatum vinum in quo restinctum serrum candens aut chalybs, utile est in lienis obstructionibus, ct ventriculi imbecillitate de relaxatione, in ota mibu uoque defluxionibus, praecipue bilio-ss, convenit hydropicis, urinae stillicidio, ejusque fluxui in voluntario, immoderato in cnsium profluvio, an usque procidentiae . Haec Savonar Ola. Nicolaus Florentinus chalybem in splenis obstructionibus valde commendat, atquc etiam aquam in qua chalybs fuerit restinctus. Bartholomaeus Anglicus scrri S chalybis ullam plurimum cxtollit, atque auro Scargento ad humanos usus praesert, quia securitatem binis istis pretiosis metallis pra stant,
illa defendendo ab his qui assidue ipsis insidiatitur: tutam reddunt Iustitiam, Respublicas
conservam: per illa castigantur mali, defenduntur boni: in omnibus mechanicis artibus necessaria sunt: iis enim coluntur agri, ex quibus alimenta habemus, de majores facultarcs medicas obtinent, quam aliud quodlibet metallum: quia ejus scob; desiccat S extemiat, splenis obstructiones tollit, quamvis alvum lubricam sistit, tametsi canguis ctiam reiiciatur,ad plerosque alios quoque usus utilis est. Haec omnia cruditus ille Anglus. Gulielmus Salicetus in cura obstructionis lienis, chalybis scobem ad liciacm ab obstructionibus liberandum propinari lubet, idque magni secreti loco ponit. Platearius cap. de Ferro, Ferri squama, inquit, A rii bigo chalybs quoque, ciusdem sunt temperamenti de facultatis: scobis clus praeparatae, ut decet, quinque scrupuli ex vino calido sumpti, hepar Se lienem ab obstruictionibus etiam inveteratis liberant. Matthaeus Silvaticus serra rubigini&squamis cassiena facultates tribuit quas chalybi: horum praeparatorum in pollinem redactorum quodlibet, inveteratis obstructionibus cuna vino tepido sumptum medetur: idem pulvis x, lino et lychnio cum verbas i succo cxccptus haemorrhoidibus impo itus, eas curat: ad anum procidentem, praecipue a causa calida, vini rubri adstringentis supra scr-rum candens astus sumus seu vapor exceptus utilis est. Clemens Amerinus, descripta pulveris chalybis praeparatione, dimidiam eius drachmam cum accharo rosato misceri, Mici uno ventriculo sumi jubet, ad prolubendum ne pravi humores in corpore generentiir; illorum cnim putredinem arcet, & ventriculi nimiam humiditatem exsiccat, Orc in excitat, internas partes roborat, jecur infrmum & reliquas partes ad temperiem reducit, praesertim si pulveri addantur aromaticae species, faciei colorem emendabit, Z lucidum reddet. Christophorus de Honestis tradita praeparandi chalybis ratione,admirabilis cssi c. aciae
esse ait pulucrem praeparatum cum caccharo rosato sumptum matutino tempore, qiua orexin cxcitat, stomachi villos roborat, jusque superfluos humores absiuinit: qua re cilicitur, ut digestiva facultas suas vires magis exerat: cach cxiam curat, Se tumores ex obstructione, aut mala jocinoris temperie provenientes: utilis est iis qui faciem decolorem Mpallentem vel cineraccam habent, roborando jecur: hydropi sin prohibet, eamque incipientem tollit: brevitor, omnibus corporis putredinibus resistit, Z omnes corruptos humores, internarum praecipue partium, ad temperiem reducit. Matthaeus de Gradi, ad immoderata mensium dc alvi profluvia valde commendat,& cx Avicenna vicesima Tertii sumit qui diversis locis scribit similibus prodesse fluxibus: Gonorrhorae item , vcncri excitandae, urinae abundantiae S albis mulierum purgationibus. Cum porro sim defessus in longum cnim de rc bus magni momenti sermonem produximus= finem huic negotio im. ponam, &ctim dies jam nos deficiat, etiam si adhuc alia seria in medium proferre ocilemus, tempus deesset B. Solem cursum suum distinuisse cuperemus, ut longior dies foret, ad ea percipiendum; praesertim si, his quae dicta sunt, similia essent: nunquam enim cogitassem dc re adeo neglecta in medicina, ut serrum est, tam multa dici potuisse, aut cognosci: nam si quae dicta sunt memoria repetamus, nullus est in homine morbus a planta pedis usquc ad summum capitis verticem, in quo ferrum utile non sit:&prae ceteris mihi probatur,
437쪽
batur, auctorum adeo eruditorum in rebus rami momenti conciliatio. D. M. Ne miretur
Burgus, si Gentilis,observans quanta difficultate auctores conciliare posset, ad Occultas causas negotium traduxit: sed ex jam dictis apparet, quantum hallucinatus suerit, quandoquidem diveris liartes quibus ferrum constat, manifestae sunt cauli:, cur divorsorum D aflectuum sit & operationum. B. Vnus scrupulus mihi restat, videlicet, an Magnes inpolline in tritus & praeparatus ferri & chalybis instar ejusdem cum ferro naturae quum sit)ea
dem cum illis habeat facultates. D. M. Magnetis natura cum ferri natura vald c convcnit, ut ex ejus colore, pondere, S substantiae ratione apparci, atque ipsus cum ferro symp stlata: quandoquidem illud, etiam si longe absit, ad se veluti rem sibi peculiarem attrahit neque solum Magnes ipsie hoc facit, sed etiam instrumcnta illo contacta, ejus facultatis participant non mimis quam ipse lapis: atque ista contingunt ex magna similitudine&sympathia quae illi chim ferro est, Occulta similiter proprietate quam illi tribuunt: nam istam attrahendi facultatem obtinet uci a similitudine, vcl a proprietate quibus hic lapis praeditus esse debet: Adamas elus hostis est, adeo ut dicant nonnulli, in ejus praesentia ser- Adam .
rum non attrahere. Longe majore vi pollet, inquit Galenus, Magnes quam fserrum, quandoquidem hoc ab illo trahatur, cum sint ejusdem speciei. Quapropter veteres eandem illi cum ferro facult.uem tribuunt, ad lienis SI aliarum internarum partium Obstructiones. Galenus auctor est,rius usum hydropi sin curare,&crassos humores educerc. Serapio,cum Mia io. melicrato sumptum, alvum subducere, praecipue vorta crassos humorcs cvacuare: plerique ad hydropem commendant cum mulsa: sed magiactem ut in tisiuna recipiatur, non secus quam serrum, praeparari debere intestigo. B. Porrigit ne interdum dominus Doctor ferri ponis. . scoriam praeparatam illam enim ex peregrini cujusdam medici praestriptione paravi, qui eius pollinem in obstructionibus propinabat, SI chalybis pulveri praesciebat. D. M. Ex Plateario & Matthaeo Silvatico Iam diximus, ferri scoriam, rubigi nonaque, serrum de chalybem,eadem facultato polleret eam ob causam , illa praeparata, iisdem rebus conveniet: ad res iccandas consumendasque ventriculi laumiditates & lentos humores, magnam csF-caciam habere audio, quia ferri & chalybis scoria eorundem metallorum sinat pars calidior 6 siiccior: itaque Galenus cum accio praeparari jubet, &in tenuissimum pollinem reduci, qui mirum in modum desiccat, ut nono de simplicibus, A quinto nacthodi reser t. Me sue in M. quoque ad aurium ulcera medicamentum praescribit, in quod scoria praeparata iniicitur; deinde ex eadem scoria in accio praeparat 1 3 ii Henuissim uin pollinc ira trita lini mentum
parat ad aurium ulccra. Rasis nono capite carum rerum quae ventriculum roborant, propositis multis compositis medicamentis, addit, si non profuerint,serri scoria cum vino propinetur. Idem in libro de Divisionibus, cap. de ventriculi humidi morbis, tripheram minorem praescribit, S: illico ferri scoriam: deinde infra eodem capite ad ventriculi imbecillitatem, L nativi caloris defcctum, tripheram praescribit, deinde ferri storiam: & in fine ejusdem capitis, illos qui terram Carbonesque mandunt, at Oc purgari, deinde tripheram cumferri scoria prae p.reatam dari jubet. B. Probe & copioso quid c ni ista: scd dominus Doctor
nos doceat, qua ratione pulverem earum rerum administrare debeamus. D M. Q uandoquidcm cum ista re sermoni finem imposituri sumus, paucis verbis expediam, cunHem pus longiorem moram non concedat. Cognita causa S origine morbi, aegro Vena secanda erit, aut purgans medicament lina
exhibendum , si medico consultum videbitur, &aegri vires serra qucam: nonnulli cnim adeo imbecilles sunt, ut evacuationibus sit abstinendum. His peractis, o pulvere magis conveniente de tribus jam ductis, ferro videlicet, chalybe , aut eorum scoria sument caquantitate, quae medico commoda videbitur, pro agri aetat dc viribus. Mediae aetati drachmam exhibeo, atque inde quantitatem augeo & minuo, pro aetatis, viriumque aegri ratione, aut morbi longitudine: dosis tamen neque infra binos scrupulos, neque supra drachmam cum semisse estor variis porro modis praebeo,uel cum saccharo rosato mixtum, vel conserva violarum, vcl ad ianthi, vel radicum serapio,aut in catapotia cum convcniente serapio redactum, deinde inaurata, dc in os injecta: quocunque autem modo sumatur, statim propinandum paululum vini albi, quod neque nimis tenue sit, neque valde generosum: sin aeger abstemius sit, aqua cui cinnamomum incoctum , tametsi vinum praestet: mane vero ieiuno ventriculo sumendus est, S: illico a sumpto pulvere, deambulandum,& um αι. corpus ad binas horas exercendiim, si vires pcrmittent: sin mimis, ad unam, aut quantum licebiti deambulatio porro ne sit vehemens S: praeceps, ne nimium defatigetur: sin defatigabitur , sabinde considEre poterit: nam, quemadmodum qui sumunt, obstructionibus I a rant, etiam levi exercitio fatigantur illico: omnis autem difficultas primis diebus sub- oritur,nam deinde minore cum molestia deambulabunt,neque adeo fatigabuntur. Commodius fiet hoc exercitium extra aedes, vel per plateas & in agris. Dcambulatio autem
438쪽
adeo neces s. ria est, quo hic pulvis suas vires exπat, I utilis probe exercitium fiat, expetitum bencsknim non praestet. Peracto exercitio, domi quiescat, mico loco ubili aeserit, inin se exuendo, sed retentis vestibus se cubitum conserat . probeque tectus , istic ad horam quiescar: quatuor horis a sumpto pulvere prandebit, aut cum ventriculum 1 pulvere liberum animadvertet: prandium autem iit pullus gallinaccus assatus, nulla addita reacida, aut viridi i iis ecta scd additis duntaxat quibusdam fructibus siccis aut conscivis. potus sit corporis dispositioni conveniens, vinum aqua dilutum si vinum bibendum erit, aut aqua in qua cinnamomum incoctiim : abllineat eo die ab omnibus rebus quae ipsum ocscadere possim: inter pastum non bibat, caena levis sit A e rebus siccis . Ut autem sngulis diebus inuic pulverem aegri sumant, non consulo, sed tertio quoque die, praesertim initio, A dclicatiotes, quia si quotidie sumant, nimium fatigantur,at. interfecto die, roborantur, vires ius sumunt in sequentem diem. Quo die abstinebunt,si febris adiit, commode propinabit ut vas capax se ri lactis caprini adhuc tepcntis, addito saccharo picnu, quo deficiente, tabella aromatici rosati: eo quoque die, jecoris regio unguento aliquo commodo: splenas autem, cum obstructiones aperiente; ventriculi vero cum roborante intingetur, quod matutino tempore fieri debet, dum adhuc recubat: aliquanto tempore post adhibitas inunctiones, poli unam scilicet aut alteram horam, clyster e rebus Evacuantibus consectus iniicietur singillis diebus quibus a pulvere abstinebit multum enim intei est; nisi alvum lubricam ha bcrct: tum enim clysterem cluentem iniicere praestaret: quo similiter die a pulvete abi inebunt, elixas carnes cum acido lusculo edere possunt, atque vitentibus herbi si quotidie parum bibant. Praebcturi sic pulvis per multos aut paucos dies, pro aegrine cessitate, pro citaris ratione: nonnullis enim quindecim dies susticiunt. aliis viginti sunt neccssarii, quibusdam etiam triginta. .haidam, primis binis aut ternis diebus, cum multabile admixta vomitu reiicium,ex quo magnopere levantur,&manifestum accipiunt commodum: clapsio autem biduo aut triduo, cum pulveri ad sucu crint, nihil amplius vomitu reiiciunt: sunt cliam quibus vomitus non excitetur. Commode quoquc post decimum aut duodecimum diem levi aliquo medicamento purgantur, deinde biduo a purgatione qui cicunt. dci Accps ad pulverem redeunt, donec prorsias sumere dclinant. Chalybisca ratione parati usus communis est viris, mulieribus, atque omni aetati, praeterquain dccrepitae , aut nimium lcnellae: praecipue autem confert mulieribus iste pulvis, quia m. axima ex parte obstructionibus, 5 menstruorum suppressione Iaboranti quo sandin assectu , admirabilium iacultatum cst hic pulvis, nam & ab obstructionibus liberat Semeiasses ciet: datur etiam hic pulvis in lentis febribus, Si decolorem faciem ex quavis causa provcnicia dcm rcstituit: eaque omnia praestat, quae ex Auctoribus adeo gravibus, cruditis, atquc expetientia praeditis ona travimus. Hoc ergo pulvere, cum omni securitate, S sine ulla offensione uti possunt, ut quotidie cxperimur. B. Indicet, quae , nobis dominus DO-ctor, an Confectionis illius Chalybem praeparatum recipientis squam cuidam mulieri inulto tempore viro junctae, sed quae nullos liberos patiebat, prae si ribere memini, quamque postea pepetisse vidi) in alus quoque mulieribus pcriculum fecerit Z D. M. In plurimis utilis suit: nam multae sunt qiaaecam ob causam in partu compatrem me cligunt. Admirabilis sine in isto negotio est ejus operatio, quia obstructioncs tollit, menses suppretabs ciet, uterum c mundat, aptumque ad concipiendum reddit. n. dilandoquidem tam praeclara de Ferro dicta sunt, S: quam sit necessarium ad humanos ulus demonstratum est: unum cupcrem, ut dominus Doctorctiam nobis significare non gravetur, an Aurum aliquas facultates obtineat: quia ab cruditisqtubusdam medicis praescribi, iis qui imbecilles sitiatium orti proximi, observavi; illis praeterea qui cordis palpitatione, quique melancholia laborabant. D. M. Quo argumento nitantur cruditi illi viri quos haec facere ais, nescio: neque video quam utilitat cm aut commodum imbecillibus Auri usus adserre possit: nam quo imbecilliores sunt, eo mimis auri usius prodesse potest. Si enim magna sornax ardentibus prunis plena, aliud immutare aut alterare nequit: qua ratione imbecillis ventriculi calor immutare illud poterit, ut commodum ex illo aut ejus facultatibus sentiat nam quanto morti viciniores erunt, tantomimis utilitatem percipient: si vero aliquas facultates obtinet, illa hactenus sunt nobis ignotae. Praecipiunt nonnulli ut auru cusum vel non cusum insistitia in quibus ad aegrotu usum cibus coquitur iniiciant, S magnum ex ea re comodun pollicentur: calor tamen qui cibos excoquit, immutare illud nequit, neque aliud commodum accedit nisi quod aurum a rdibus expurgatur: cadem enim gravitate,qua fuit inje- educitur,quia tam levis coctio in tali metallo nihil praestare potest. Facultatem tribuere ad cordis palpitationcm Naninai deliquium, ridiculum est: quin potius ab illo cor damno assiceretur, utpote cx sulphure 6c argento vivo genito, utroque cordi noxio : sic Hippocrates malam ludicat aquam per auri vcnas decurrentem,ob tam dictas causas. Neque video qua
439쪽
ut ratione aurum mesa iolicis convenire possit , quandoquidem metallum est , eaque cie causia valde siccum, res illis adeo contraria, ut,nisi in nummos cusium, quos ad suos usus expendere possint, Sc inde voluptate afficiantur, quam aliam medicam utilitatem illis adferre possit, non viduo. Pleriqtie medici vas aqua plenum ad aedes mittunt, in quibus aurei nummi cuduntur, in qua massam auri candentem saepe extinguant, illique aquae plures facultates tribuunt, quam Rotimarino,vel Libanotidi coronariae, cum tamen maxime su-s cta illis esse deberet: quia cum aurum abnrgento de aere,quae illis permixta epetiuntur, separatur, aquae sortis beneficio id fit,veneno corrodente & lethali: unde fieri nequ it, quin malam aliquam qualitatem aqua adquirat. Praeterea quo tempore aurum in lammas funis dilut ad cudendam monetam, aut alium quempiam in usum , cum in urceoli quatur, sub. limatum in pulverem redactum iniiciunt, ut magis purgarum puriusque evadat: considerate ergo an aurum ejus veneni adcis perniciosi particepς non fiat, etiam si parva quantitate: itaque miser aeger medici verbis confidens, remedium ad eordis palpitationem se liabere arbitratur, & illud ipsi in perniciosum toxicum vertitur. Mihi credant aegri, neque sumptus faciant aurum iniiciendo in medicamenta quaesumunt neque aurum in vino aut aqua restinguant: neutra enim ratione medicam facultatem adipiscentur, quae eorum morbis utilis sit. solum aurum cusum magnis facultatibus praeditum est: nam cor exhilarat, tristitiamque & melancholiam adimit, omnes quoque hominis vires & p uentias re parat : robur addit ubi deest, Ec ad omnia universale remedium est, pneterquam adversius
mortem, quae illi haud codit. Quandoquidem igitur jam advesperascit, & tempus nos deserit, atque etiam si superesset, aetas quietis me admonet, nam defessiis sum. Valere Ortunne & Burge. ad quiescendum me confero.
m-mtione tin tum illa, sine ismadmixtionesti faciendus. Auctoo D. NICO LAUS MONARDvs
DE v s , ut suam sapientiam, Se infinitam potentiam demonstraret, totius Mundi Misa vi
machinam condidit, omnes eas persectiones continentem, quas homo in mo- intellectu imaginati potest. Ea in duas partes dividitur, in regionem videlicet AEtheream,& Elementarem. AEtherea sive caelestis lucida est, immutabilis, omnis altera- AEul rationis aut corruptionis expers, atque undecim caelos in se continet,in quorum septem sunt νε Sol, Luna. Sc reliqui Planetae: in Octavo,sunt Stellae: Non um,appellam Crystallinum: Decimum, Primum mobile t ultimum, Caelum empyreum, hoc est caelum igneum, propter ingentem splendorem ab eo procedentem: fixum id est, neque movetur,& in eo est domi cilium beatorum. Altera pars Elementaris legio, perpetuo & indesinenter mutationibus r-minhobnoxia: quae in quatuor Elementa dividitur, ignem, Ac rem, Aquam,&Terram,ex quo- ρο trum commixtione omnia haec in seriora generantur. Terrae elementum in medio est,tan quam centrum totius machinae: deinde, Aqua: super Aquam & Terram, est Aer: supra AEtem, ignis, orbi Lunari proximus. Omnia ista clementa moventur, ut ex impressionibus in illis tactis agnoscimus: sola tetra est immobilis tamquam omnium centrum. Ea magnam
440쪽
gnam aquae&aΘris mixtionem habet : solus Ignis mixtionis alterius es emcnti expers est. Inter ista porro elementa praestans est Aer, qui in tres partes dividitur: Unam supremam. regioni ignis proximam. quae calida & sicca est, ob ignis vicinitalcm, quia ejus qualitatis
valde fit particeps, quae clara est, pura, ad quam neque venti, neque nubes pervcniunt; atque eam vocant partem aut regionem caelestem: Aliam in sernam, aquae Sc terrae vicinam,
quae crassa&turbida est, atque vaporibus plenai sed a Solaribus radiis percussa, calida fit ut isti prema: Media acris regio valde frigicia est, cum sit inter duo illa adeo calida. media, in ea enim adgregatur frigus, duorum extremotum jam dictorum calorem fugiens. Ceteriim haec media pars, magis aut mimis, frigiditatis particeps est: ea enim quae nobis vicina, minus frigida est quam illa quae igni j iunctat itaque quis vapores magis subeunt, eo magis condensantur. In hac media aeris regione generantur Nubes, Ros, Gctu, Pluvia, Nix, Grando, Nebulae,&aliae imprelliones, quales Ionitru, fulgur, fulgetra &Conactae. Nubes praecipua est materia cx qua generatur nix, grando& reliquae impressiones jam enumeratae, quae fiunt ex multis vaporibus lublatis ex inseriore ad aeris modiam regionem, ibique junctae, in corpus coeunt 8c densantur ob illius loci frigiditate: propterea N ubes est quassi mater & communis materia omnium impressonum quae in aere fiunt: sic etiam Nivis veluti genitae in media aeris regione. Nihil enim aliud est nix, nisi vapor frigidus &humidus ad mediam acris regionem sublatus, in nubis corpore genitus ex temperata frigiditate, non adeo vehemente ut illa quae grandinem facit, neque eam miti , ut quae pluviam generat. Itaque talis vapor ante quam in aquam evadat, congelatur, & cadit coinminutus in alba fragmenta, quia frigus magis in illis dominatur, quam in Pluvia, teste Galeno libro de Historia Philosophica, exauctoritate Anaxime nis philosephi. Ex aere denisso, inquit, fiunt Nubes, & ex eodem magis condensito generatur Pluvia: idem si conge-letur ob aeris frigiditatem, fit Nix: si magis intendatur frigiditas, fit Grando. Idem Gai nus Libro de utilitate respirationis, ait, Nubes gelu concretae, fiunt Nix, materia ex qua generatur pluvia. Nix cadit in sublimia loca, quae sua natur1 frigida sunt, S: istie diu conservatur: raro in valles decidit, vel, si cadit, tenuis est, S: illico dissolvitur: in mare nisi raro non decidit, ob calorem cujus particeps est, tum etiam ob ventos, qui perpetuo in illud incumbunt. Ei adversiantur calor & humiditas, S magis etiam Eurus. Galenus nono Simplicium scribit, Philosophos quosdam suisse, qui Nivem calidam esse affrinarint,quia in manus sumpta eas calefacit & instar ignis urit: idem Galenus quarto ejusdem libri ait, per nivem iter facienti pedes aduri: verum elus rei causa anivis calore non procedit, sed quia sua frigiditate poros manuum&pedum constipat.&impedit quo minus internus
calor egredi possit, qui retentus, eum calorem excitat, ut incendi videantur. Contra observamus: si manus ita accensae in calidam aquam immittantur, illius calore poros aperiri,&, exhalante calore anteriore , frigidas manus effici. Nix maxima ex parte hiberno tem
pore cadit, praesertim flante Circio, & in montana loca: in valde calida loca non cadit, nisi ostentum sit. Cadens elegantis S speciosae est rmae, quia per candidissimos glomos blande & sine tempestate caditi cadendo veluti in tenues plumas plebem exhilarat: nulli noxia est; & si terram indurat, eadem, dum dii lvitur, molliorem Se pinguiorem reddit; inutiles herbas tollit, utiles crescere & fructificare facit teste Aulo Gellio: propterea vulgo dicituro deniemes, dis de bimes, inoc est, Annus ille fertilis, in quo crebrae cadunt nives. Grata est venatoribus , quia nivosis tempore plures feras capiunt. Galenus auctor est nivem pisces a putredine praeservare: & vetum quidem est, multo tempore a putrefactione
conservare, quemadmodum etiam carnes: nam observatum est in montibus corpora humana & animantium congelata reperiri sub nive, adeo incorrupta, ut condita viderentur.
Somniare de Nive, stigidi morbi indicium est, teste Galenta Quo vetustior est nix, eo durior & minus alba: ad O autem indurescit, ut in montanis aedificia & ccllae ex nive consectae reperiantur, adeo firmae, ut multas aetates duraturae videantur. Multa alia commendatione digna de Nive dicenda essent, quae subiicco, de primaria facultate quam obtinet verba facturus, qua etiam nunc in usu est per universum orbem rnam illa refrigeratur potus quo utimur ea ratione quae nostrae sanitati de gustus voluptati Convenit, atque cum majore securitate, quam cum ulli alia re. Primum itaque squand quidem nivis essectus est refrigerato quid sit potio refrigerans, & quibus conveniat, cum in tuenda finitate, tum in curandis morbis, dicemus. Potus a necessitate, quae nobis i cumbit ad nostri conservationem,originem trahit: nam naturalis appetitus est omni h mini innatus ad humidi,quod assidue deperditur,restaurationem: propterea aquam frigidam &humidam produxit Natura communem omnibus animantibuS, ad reparandum illud amissiim. Eam ob ea uiam Hippocrates, Galenus, Dioscorides scribunt aquam non
modo sine sapore, odore, & colore, limpidam & claram esse debere, sed etiam stigidam, quia