장음표시 사용
521쪽
diductuiti,intro assumtum,d illam δε ultatem non offendit ut reliqua metalla;imbipssund eor plurimu Prescit: cu usosidem Buultatis licet Graeci scriptores non meminerint Arabes ramon ipsa expetien tia didicerussia Ae ejus facultatum praetextu . nonnulli impol tes, ictuma Daudes comminiscendi occalibnem sumserunt: qui ex ilentius quidpiam quans meὸici nomenam niar Curatore sese appellatanti novam mundam neu statemina amis invenisse limulant i ctenim dupli s ducatciv pueris mand ndos pin buerunt, eos suo more educantex, quorum calivam curiose excipientes, aegris sumendam praebuerunt i&d cum me di crassae sim impos iurae, eos in inrurum puniendos censemus. .
Perilano cr uinco auro disceptatio. f. s. i ii . t a
SPUPI v s i mereriaditos Tiros disputationes exoriri intelloximus, utrum in fluminibuὴ
aurum aresus permixturia inveniretur,quemadmodum vulgo cruditum est, ea res nos impulit, ut nonnihil hoe foco de coipse ageremus. Certum cs mortales ab onans antiquitate quibuxiari potuit commodioribus rationibus aurum si rutatos: Experientia autem edoctias, aurum quod fluviorum arenis permixtum est: , Ponderosius cum sit M amitis gratas constet ad imum subsidere,atque cum difficultate leuerarL itaque industrianis ivndi rationem excogitantes, arietinis velletibiis: illud exceperunt. Hinc coniectu iram si mus, argenti vivi usum apud eos nondum invaluisse, qui nunc maxime viet: ni per vellera separandi ratio nunc exole erit. Ex ea pCrro auri ab arena segregandi ratione; nata elide aureo Vellere fabula; nempe Iasonem cum in Pontum cum Argonautis navi
gasset, atque ad Phasin flumen pervenissem, ubi indigenae velleribus aurum Ieparabant; occasionem sumsisse multa de ea re,cum ad suos reditant,referendi: sed quod deallis vulgatum est,non multum dissimile est iis,quae de Perilano auro referemus. Naim arietinum vellus Argonautas celebres non reddidit; sed auria quod in navibus reportar3inti Licet veroqiwrundam fluminum aurifcrorum nomina jam a Plinio sint tradita , ca tamen hoc loco Aserere minime dubitavimus Tagusin NispaniaHebrus in Thracia, Rherius&Danu bius in Germania, Ganges in India, Pactolus in Lyd ;Ticinus e vectiano lacu, S: Abdonae Latio emuentes. Ada praeterca & Padus in Itala aurum arenis suis permixtum habere perhibentur. Ceterum, quoniam plurin provinciae sibi persuadenti eos pisces 'iii in a
riseris fluminibus capiuntur. auro vesici, Occasio nobis data est . quaedam de ea re com mentari; dignumque nostra observatione Censuimus, rei veritatem exquirere. Pesquerar incolae ad Benacum Lacum,atque etiam qui Salo accolunt, sibi persuadent eos pisces quos ipsi Carpiones appellant, e puro auro alimentum sumere. Et ne tam longe exempla petae. Inus, Lugdunensis provinciae incolae certo statuunt, pisces quos Humbici de Emblons notaminant, alio cibo non vcsci quam auro. Nullus est rusticus Lacus Bourget accola qui non
in veret pisces Lavarcis, quos perpetuo in Pscariis sero Lugduni venales reperias, alium cibum non degustare praetis aurum. Lacus autem Paladrouin Sabaudia accolis Emblon piscem atque Vmbram auro sustentati arbitrantur. iSimiliter Laudenses Mediolanensi Ducatu nobis retulerunt piscem Themolo; vel Themera illis dictum, veterum Tityma itum, auri depastione pinguefieri. Sed singulorum anatome facta, de illorum ventriculis
diligentius inspectis, comperimus alio cibo vesici, ncm auro: atque Lavaretosi Humbles; Vmbras, Euablones, Carpiones, Thymalos, tali ventriculo nequaquam esse praeditos, ut aurum concoquere queat licet incolae communi proverbio dicant pisces aurum devoravettes reliquis praestare, jam enumeratos innuere volentes, qui reliquot fluviatiles pasces succi bonitate stiperant: sed vulgus, terum impcinum cum sit, verum esse asseveran ' . ., Porro certissimum est, aurum, quacumque tandem mundi regione inveniatur, non
nisi magno labore & ingentibus cxpensis expurgari , sive in Peru provincia natum sit, si vo in India. Rem exaggerent ut volent Hispani Historici, qui de Perilano auro admiranda scribunt: attamen ex quibuseam locis historia: illorum de Navigatione iussi rum Occidentis liquet, eius venam fundi debere ι quemadmodum in reliquis Euro pae provinciis. Si illis fides adhibenda esset, quilibet in Indiam appellens imodo eruendi laborem sumat, non secus ae si quis vetustum parietem diruac posse libere tollere,&naves monerare videreriri Sed id fabulosum cis liquet: nam maxima auri auacreat 'ribus advecti pars, aliarum Ferum quas intulerant, praesettim vero m Alchus mundi per-ΕΕ , Mutatione
522쪽
si. PETRI BELLONII . , mutatione adquisita filii. Atque licet magnam ejus vim prima illa navigatione reculerint,
ii nunc denuo navigationem instituant, non est quini se tantundem adqui ituros hinentinam cum primum eo appellerent,id invenerunt longo Jam tempore ab inco collectum. atque radem rationequa in Europa fieri selet, repurgatum. Iraque sciendum est, spima navigatione iii Perii anas insitas summa diligentia Ac omnibus mediis aurum de arge tum quod Insulani diuturno tempore paulatim collegerant. perquisivisse. Sed Moncedaemus illos denuo tantundem adquirere vellet an non tempusIllud colligendi Insulanis tri. huere debebunt 3 Multo sane tempore illis exspectandum erit, multae deinde operaratai. bendae quae illud eruant, & necessarii faciendi sumtus: nam Indi e metallicis venisvi ignia id collegerant, non secus atque in Europa fieri solet: quod illorum ipsorum scriptis probabimus. Quoniam autem Indi nullum pecuniae usum habent, eorun . argentum de aurum in vasa conflatum fuisse credendum est. Nam licet Indorum sedinae uberiores sine quam alibi, atque facilius minoribusque ex nsis excoquantur quam in Europa, vel licet eorum flumina plus auri arenae permixtum serant, quam nostra: magno tamen artificio, ingentibusque expensis Opus fuit in utroque genere, S longa temporis mora ad illud a suis spurcitiis expurgandum : minime autem lut plerique ante arbitrabanturὶ inventum est in laminas conflatum, neque cuilibet tollere licuit, de in fasciculos componere ut faciliti, in naves deferretur. Rem autem sic se habere, ipsi Scriptores de Indorum Rege captivo.sermonem facientes testantur, cum plurimas aedes ad aurum&argentum fundendo exstrvictas esse tradunt, aurique venam multo difficilius in planta colligi, quam in montibus qui in divitibus Petu provinciis sunt: montanumque aurum stanno &sulphuri permixtum esset a quibus ut separetur, ingentem in monte struunt ignem, quissio re sulphur cale faciendo, argentum a reliquorum metallorum permixtionc dissolvat.& fluidum reddat. E quibus verbis ab ipsis supradictis Auctoribus 4esumtis, liquet, aurum & argentum ea dem ratione qua apud nos, e suis venis erui & expurgari: ubicumque etenim eximatur, semper judicandum minerale csse, atque consequenter mulxis aliis metallis permixtum. Itaque si aliquando ingentem ejus quantitatem una vice retulerunt, illud ex Regum redemptione atque suarum mercium permutatione adquisiverunt. Nos haec ideo retulimus, quod plerique existimarent, aurum 'istic adeo vulgare esse, ut equorum Bleae ex puro auro serent, δί plaustioriam arariorumque rotae eo munirentur. Aurum porro non miniis c suis venis in Orientali India eruitur, quam in Occidentalibus insulis Perv. Per Orientalem Indiam intelligimus AEthiopiam, cui dominatur Presbyter Ioannes.
Literae Latinae Regi Lusitaniae ab ipse inscriptae de typis expresse fidem faciunt, ipsum millies centena millia drachmarum auri Regi Lusitaniae trulliceri, si bellum adversiis Turcas gereret. Et sane Presbyter Ioannes At pecunias Ee milites illi dedit, ut Tut
bellum moveret. Ingens profecto auri scisma, millies centena drachmarum millia una vice a Presbytcro Ioanne sitaniae Regi praeberi: tamen tuan idcirco dicendum est,quin plurimum impendendum fuerit ut ex tuis Venis erueretur. Idem Presbyter Ioannes quadriennio aut quinquennio post, alias literas ad Lusitaniae Regem dedit, quibus illum rogabat, ut e Christianorum provinciis omnis umeris artifices illi mitteret, praesertim au tem eos qui aurum in tenues laminas diducere, numismata incidere, pecuniam eudere, atque in auro te argento sculpere nossent: item bonos typographos, qui libros typis exprimerent: sed prae reliquis expetebat magnum numerum corum qui in sodinis eruendis e perti essent, quique Omnia quae ad metallicas Operas necessaria sunt. callerent, puriores metallicas omnis genesis venas a vilioribus dignoscere nossent, dc aurum atque argentum, reliquis metallorum genetibus macte separare non essent ignari. Ex jam dictis igitur li. teris patet, omne aurum Beargentum Orientalis Indiae metes licarum operarum artificio, industria, de magno labore e suis venis erui: sed alias Operas aliis in sua arte magis peritas, de artem non aequaliter omnes callere, non modo istic, sed etiam in Europa de Asia. Et sane plurimi metallarii e Bohemia, Saxonia, dc reliqua Germania discesserunt ut in AEthiopia laborarent, eoque Regis Lusitaniae sumtibus perducti fuerunt. Itaque patet, in ultaque India aurum e suis venis erui solere magnis sumtibus de longo tempore, quemadmodum in Europa i atque illos culpa non vacare, qui tam mavisca de iis scripserunt, cum se a veritate aliena scribere non ignorarent. Atque ut exactius de hac re agamus,p-bare volumus, aurum e venis Occidentis erutum 1c expurgatum, non minus praestans M persectum esse, illo quod ex Oriente erutum est: in Septentrione vero erutum , aeque perisfectum es , ac in Metidie desumtum. Nam licet Oriens occidente calidior defeeiotsit, atque Septentrio frigidior & humidior Meridie; propterea tamen aurum aequὰ persinctam concoctionem habere non desinit in uno loco quam in alio: nam quod in frigidis ma orbis legione eruitur, non minus persectum est, eo quod ex calidissima AEthiopiae pro vincia
523쪽
O B s E R v A T I O N V M L, I B. I. 33 vinciae ollectum est. Sola experientia ad id probandum contenti erimus: quandoquidem
omne aurum ex quacunque venaliternium, modosiurepurgatum, a quo sit perfectum in
una mundi plaga ac altera, nulla habita tempcratura loci, calidae aut frigidae, siccae aut inimidae ratione. Et ne haec dii ceptatio nimium rudis&aspera videatur, rationibus isti praedicta res',ndentibus probare volumus. Dicimus enim, quod si quispiam nobis a muni ex AEthiopia quaecst calidistima totius orbis regio Iam expurgatum e sua vena crurum ad ferret, deinde cum altero compararct quod ex Septentrionis frigidiss1ma regione delati messet, atque itidcm fieret de auro in Oriente, atque Occidente cruto: singularum regionum aurum repurgat utri .cjusdem precii esse competietur, atque eundem colorem in Lydio lapide relinquet. Nam vi & calore ignis excoctum cum sit, massa e Septentrione petita neque deterior,neque purior erit ea quae in Meridie nata est, neque ullo modo ab ea disseret: atque omne aurum equatuor orbis partibus petitum, ejusdum qualitatis reddetur. Reliqua metalla, etiam persectissime repurgata, alterius sum naturae: nam vel l cui injuria alterantur. At aurum, licet in tenuissima at aranearum telis subtiliora fila diductum sit, atque inter maxime corrodentia medicamenta, ut sunt sublimatum, aerugo aeris, sal Macetum, sepultum, etiam sit illic bis mille annos permaneat, non ideo corrumpetur, quinimo persectius expurgabitur. Quhd si quis forsitan ista neget, nobisque animantia. plantas, vel earum fructus in exemplum adducat, fructus per se litores in una regione quam in alia esse dicens, atque animantia istic quam alibi esse saniora, vel ferrum, chalybem, aes,
plumbum, argentum, praestantiora& puriora in uno loco reperiri quam in alio rita se rem habere fatebimur ι sed etiam negabimus quidpiam in rerum natura reperiri, quod aete num sit, atque omnibus injuriis sic resistat ut aurum. Nam omnia praedicta corruptioninabjecta, levi de causa mutantur.&bonam sive pravam qualitatem in ipsia ortu vel in i me ritu adquirunt. Hinc fit ut chim maxime vigent , ejusdem qualitatis non sint. At aurum neque corruptioni ncque similibus alterationibus cst obnoxium : sed quamdiu haec mundi machina consistet perdiurabit: quin imo neque aer,neqtae reliqua elementa, nequc Vcri'ti, neque mare, ejus maturitatem promovent aut retardant, sed sua natura tale est. Prius qu m Syder apsa disceae te naus, proximi montis celsissimi fastigium conscendi mus, unde aperte insulam Lemnon & Athon montem in mari AEgaeo sita conspeximus. Deinde ad Macedoniae continentem n obvertentes, regionem inaequalem & monto sam esse videbamus, quantum oculorum acies prospicere valebat: binos praetcrea lacus,
dimidii diei itinere inde distantes. Facile etiam conlpici poterant fodinarum loca icam ini,
atta fornaces, hinc inde per eos montes sparsia, cum aci Orientem tum ad Occidentem. Insii per utrumque littus ad radices montis Athou qua parte Macedoniae contiguus est, liscernere poteramus: videbaturque ejus isthmus admodum exiguus: sed cum istic essemus, plus quam quadrante miliaris patere deprchendimus. Maxima pars arborum quae sponte silvestres in montibus nascuntur, sunt ostriae, figi , Graecis Oxvae dictae, quercus, castaneae. Domesticae sive hortcnses, suiu pyri, mali amygdalae, juglandes, oleae, cerasi . Syderoc psae pagus ab omni anticiuitate viguit, postea aliquandiu neglectus suit: sed abhinc duodecimum aut decimum quintum annum, denuo valde auctus est. Istic supersti tiosum fieri vidimus medicanaetuum , quod praesentibus nobis cum sit factum, commemorare hic libuit. Turca quidam ludaeum splene laborantem curare Volens, eius men suram siupra alvum, charta excepit, quam ad nnucllam juglandem deserens, ex ipsius cortice tantundem excidit, quanta erat splenis chartacca mensura: deinde Obmurmuratis plurimis inrcicis verbis, atquc remoniis quibusdam peractis, ad Iudaeum regressu ς, cor licem ejus alvo imposuit: deinde sto trajectum e camino suspendit, Iudaeo assirmans ejus malum diminutum iri, rout cortex exsiccaretur. Sed Turca nobis imperitus mcdicus a que Anatomen minime intelligere visus cst, quispicius mensuram in media alvo atque ipso etiam umbilico sumeret.
Istic duo Serpentum genera invenimus, nusquam ante nobis conspecta: Graeci vulgari ipsorum lingua nobis Sapidi vel Sapiti nominabant, quae dictiones plurimum accedunt ad eas quae veteribus Seps vel Sips dicebantur. Pyrites sive Marchastae Syderocapsae appellationem Graecam cum peregrina commutarunt: nemo crenim incolarum est,quisqDisr modem sit, sive pcregrinus sive Graecus , qui Ruda non appellet. Adii Quit Z vel Κing, Germanorum more vocant. Excrementum vero. Latinis Moria dictam, metallici, Serviani,
Bulgari, Albani, Iudaei, Turcae,& Graeci, vocant Schlachna, quae appellatio potius Germanica quam Graeca nobis videtur. Aliud est porro excrementi genus, a Schlahendisterens, ab illis Lesian nominatum, gravius quam Schia n, quod spuma quaedam spongiosa de levis est, uti metalli spuma: nam eximitur innatans venae auri Ad argenti fusae & colli quam, δc abiicitur; quoniam nusquam ubi metalla funduntur, ejus usus est haecessarius ,
524쪽
34 PETRI BELLONI inon mamis quam alicujiri excrementi inutilis. Sed Lesken sive Leshena gravis admodum est, ejusque usus magis est nccessarius : nam Gerniani& Rohemi aliis metallis perimit sent. Quemadmodum vero Stimini, quod Latinis Antimonium dicitiir, metallicum est vulgare, Lcshen sere in omnibus refercns,eadem ratione atque ex eadem materia nascens, videlicet cx Pyrite auri & argenti, valde utile campanarum fulbri tuis, iis qui flania a pcκ ula conficiunt, praesertim vero speculorum consectoribus,& tyd rum fusoribus i sic etiam illud Lesken aliis rebus mixtum utile esse posset. Sed nemo est in Syderocapsia, qui co uti velit: a tamen certi sumus commodissime colliquari posse cum serro ad tormentarios globos efformandos, qui praestantiores inde redderentur, S: multo minoribus su nitibus feri possent. Nulli tamen illorum id indicare voluimus, quoniam graviter peccare arbiatrati fuissemus: quandoquidem Qus tanta est, in diversis eius montis locis copia, ut facilebis millies centena millia pondo colligi possent: eaque non modo ubi nunc excoquuntur metallicae venae, sed diversis etiam ejus montis locis in quibus olim excoquebantur. Aliud nomen indere nequivimus, quia ejus appellationem antiquam minime intellexi inus:nam Graeci qui in metallicis venis versantur, pauca vetusta nomina retinent. Syderocapse incolae magnam soliorum ejus fruticis quem Graeci Rhus, Arabes Sumach appellarunt, piam colligunti crescit enim in iisdem montibus: iis pelles de coria densiant; ut AEgyptii siliquis cujusdam arboris apud eos frequentis, Acaciae vocatae; Graeci & Asiae minoris, quam Natoliam vocant incolae, calycibus Esculi; Illyrici myrto nigra, Galli quercus corticibus i Lesbii &Phryges picearum cortice. Et quoniam eo frutice abundant, lembos eius foliis onerant, atque alio transvehunt. Sed N ejus fructum diligenter colligunt, cui t nonnihil desiccatoin corticem illum tenuem &rubrum adimunt,aojecto duro qui subest nucleo, atque per vicinos pagos vendunt ad condiendum &inspergendum cibis, sive ii ex oneta
constent, sive offae, justula aliave ejusmodi edulia sint.
e utrarum Earum rerum singuiarium in iisdem fainu es
circa usu resonu montes obser et um descriptio.
SriRAcvLvM deinde inspicere voluimus quarundam sed inarum, quae non multo
ante praedivites fuerant, magnumque censum domino, qui Iudaeus erat, referre soleobanti sed quas, tametsi metallis abundarent, deserere coactus fuerat ob daemonem metallicum, qui illas obsederat: is quoniam in caprae aurea cornua gerentis forma sese mortalibus ostenderat, idcirco spiraculo Matiis earem nomen inditum, in monte situm supra pagum Pia vitet, apud rivum nomine Rotas. Is daemon adeo malignus erat, ut nemo vel solus, vel aliis comitantibus eas fodinas ingredi vellet: metu tamen cur minus ingrede rentur laudquaquam impediebantur: nam & alii sunt metallici daemonos, ut nobis resarum est, minime noxii, & alii etiam qui operas iuvabunt. Macta inae quibus vena extLahitur, et isdem generis perpetuo non sunt. Nam aliquando vena adeo profunda est, ut duo bus equis ad Imachin 3m versandam opus sit: cum vero non admodum alta est vena, qua tuor viri sufficiunt. Interdum etiam ipsa vena in super scie&aperto est. Metallici quondam venam colliquantes, plurimum circa suas fornaces laborabant, quoniam foramen quod in media formace est, M per quod sollium flatus exspirat, continuo obturabatur abs excremento metallico, sicut opus deserere cogerentur. Sea quodam die peregrinus qui si piam istac iter faciens experimentum eos docuit quo huic incommodo sit ovenirent: atta.
men illum minime prudentem existimarunt, quod gratis eos id remedium docuisset. Nam si precium artis petiisset, facile illi omnium nomine bis mille ducatos dedisseiri. Remedium autem tale est. Caminus, ut diximus, die veneris sub vesperam singulis hebdomadis diruitur, atque die lunae subsequente restauratur, qua temporis intercapedine sor nax & secus frigescunt: anteriore camini parte restituta, magnam carbonis congeriem in imam fornacem coniiciunt, cui venam superaddunt, deinde rursus carbones; & sic alternatim venam & carbones superiniiciunt, donec fornax plena sit. Id semper primaria vice facere solenti deinde ignem carboni subiticiunt, aquam supra rotam immittunt; quae versata, folles ignem excitantes, attolliti subito carbones incensi, dum paulatim absumun. Iur, venam colli quant. Ista sollium inflatio dies &noctes non intermittitur: absumenti. bus vero se carbonibus &colliquante se vena, in fornacem iniiciunt album quendam lapidem, in parva fragmenta contusum, ne spiraculum in fornace obturetur. Spicndens estnie lapis & arenosus: quem duplici nomine insignium,pro nationum diversitate. Nam
525쪽
oBsERVATIONUM LIBER I. SyServiani, Bulgari, Wallachi&Turca Va-imbos, vel in imisos, aut alia Graeca appellatione ADG vel Asiueit dicunt. Is est lapis, qui illis, ut supra dictum est, demonstratus fuit:
cumque ter aut quater singulis diebus in scarnacem malore aut minore quantitate iniiccredebent, prout metallum colliquesicens soramen per quod ventus cxspirat, Obturat. Pagus est supra Syderocapsam in summo montis vertice, qua Orientem spectat,1itus, Domin Plautis, admodum incommodo loco: propterea quaedam dumtaxat tuguria habet, tignis& asseribus tectru In ipsb monte magnos Scoriae sive Schlahcn acervos supra Piaviis inve nimias. Et quoniam a rivulis procul abest, subdubitavimus, an Olim venti beneficio, non autem aquae uterentur ad fornacem incendendam. Nam cum nullum istic rivum conspi-c emus, metalla autem istic fuisse colliquata certissimum esset: cogitavimus tunc ignotum filiae usium adaptandi rotas,qua nunc vi aquae versatae inflant folles ignem incendentes ad colliquandam metallicam venam . sed solles hominum labore agitari s litos. Sciebamus tamen, veteres in extrahcndis de repurgandis metallis magna commoditate usos, atque eorum magnam quantitatem colli quasse.
Illic incidimus in pueros quosdam Graecos,qui Ericae genus colligebant quod tota Graecia vulgari nomine Phoa dicitur. Cum vero qua ratione inter se Erica de Phana disterrent, scire cuperemus, facile nos unica nota edocuerunt. Nam Phana collectum prosecturi, ad ignem struendum, nullum instrumentum ad cam eradicandam circumserunt, quoniam facile Sc minimo conatu cum suis radicibus,quae summa tellure sparguntur ut in cisto, &ligustio, evellitur: crica vero minime: quam sinc ligone eruere non licet. Ad maices vero montis,alius est ingens pagus Serine dictus a quo mare isteribus Chalcis appellatum, duntaxat quadrante miliaris distat: portus illic est satis tutus carinis,in imo litore ejusdem sinus, Chalcis nomine dicti. Plus quam sex hominum millia ut plurimum laborant in fodinis Sy derocapsae: quoniam autem Sc tinc pagus sere mari contiguus cst, Scsornaces illi viciniores sunt, operae eo confluunt, annonae comparandae gratia, quae variis locis istuc navibus insertur. Postquam tota hebdomada colliquata sunt mctalla, plumbo que ab auro & argento separato, benc repurgata, atque,cui cura commissa cst, reddita. Ω- perest ut ab invicem aquae sortis beneficio sejungantur. Et licet aurum purum sit, iterum
tamen repurgat ut es qua ante diximus ratione: deinde in laminas funditur, illaeque in vi gas duarum orgyiatum longitudinis/digitalis crassitudinis & rotunὰitatis thae dcinde
parvis & levibus sulcis designantur, ut cultro & malleo in paruos orbes ponderis unius ducati scindi queant: qui postmodum magis complanati ad libram appenduntur, cuduntur, de inducatos exprimuntur eodem ipso locor postremo Constantinopolim deseruntur. Laeus illis vulgari nomine Peschar vel Covios dictus, solummodo duorum dierum a Salonihi,&dimidii diei itinere a Syderocapsa distat. In eo varia piscium genera inveniuntur, quae sigillatim observare voluimus. Eapitur in eo piscis quidam ab incolis Laros appellatus a quo avis Graecis Mim dicta, nomen sum iit, quot eo pisice plurinuim delectetur Latinis Gavia, Gallis Die panis& Novi portus incolis Moue. Retulimus alium piscem, illis Claria dictum. Eum cum publice Oilenderemias, convenerunt plurimi Iudaei, quisquamis praeditum astirmabant, eamque ob causam illo ucsci iplis licere fetenim
Iudaei,quocunque loco habitcnt, nunquam piscibus vescuntur quisquamis carent. Sud cum nullas squamas in Clana conspiceremus, in summam dubitationem illos conjecimus, imo in talem inter sese altercationem ut parum abesset quin pugnis de verberibus se mutuo exciperent. Qui recens ex Hispaniis advenerant, alios accusabant, &istam consuetudinem improbabant. Quidam corum sacerdotes qui istic aderant, piscem accuratius considerantes, quaedam squamarum rudimenta in pisce dcprehenderunt. Tum in eam sententiam itum est,sine scrupulo illis licere co pisto vesici. Attamen nullas squamas Clariam haberς observavimus testque is quem Lugdunenses et/ηe ite, Parisienses autem appellant. Invenimus etiam pisciculum ab incolis Liparis, hoc est, pinguis, voca tumi quem Auctores minime descripserunt,& solum eius nomen apud Plinium exstat.
Reliqui pisces qui in Covio lacu capiuntur, ab incolis Pesichar, Redina, & Covios, juxta ripas lacus habitantibus, vulgari proprio nomine dicuntur, IJςrchi, Plesti, Platanes, Lipares, Turnes, Grinadi, Schella , Schurnuca, Possistaria, Cheronia, Claria, Glanos. Vidimus etiam alios pisciculos marinos, qui ad ostia rivuli cuJusdam capiuntur, in forum delatos: Graeci nominant Gyllarii quem ab Euthydemo Gelarin appellatum existimo: sed ij pisciculi nihil sunt quam parvi muli. quos Propontidis accolae Cephalopola vocant. Cem valles ejus provinciae humidae sint regio sit montana, omnes capillares herbae, Asplenon, Lonchitis altera, Cotyledon etiam, & reliquae quae humiditate gaudent. libenter innascuntur. Cotyleon autem uve umbilicus Veneris,adeo rarus non est, quin in plurimis Galliae locis reperiatur: quoniam tamen eum florentem exprimi justimus, S a n
526쪽
mine adhue exhibitus est ejus picturam hic sub ecimus. Harum stirpium nomina recensuimus,m n quod istic plura alia genera non nascantur: scd quia cum istic
essemus, plii res non adnotavimus. Et ubicumque tandem fuerimus. animadvertcndum est, me singulis diebus scripsisse , quae in lioc libro annotavimus. Quando autem stirpium quas singulis
diebus conspiciebamus nomina memoriae mandare volebamus, singularum ramulos aut solia in sacculum diligenter inferebamus i&cum sub vesiperam in diveria ortu advenissemus, aut in umbra quiesceremus, sangulas ex sacco eximebamus, &descii, bamus, ut hic videre est: quae adeo causia est, ut multarum vulgarium &omnibus notarum nomina, tum supra recensuerimus, & infra adhuc reseremus. Idcirco autem illa sic descripssinus, ut notum facerem , ca non minus in iis locis quam apud nos inveniri. Sed& instim
mentum serreum semper circumferebamus, cum ut stirpes erueremus, tum ut serpente se terra educeremus, cum eos in
sua foramina irrepsisse conspiceremus. BELLONII
Plurimorum ferorum animalium nomina.
R s i Ti ejus regionis incolae ut ferarum quas in planis & montibus errare eo grai vcrunt, propria nomina vulgaria nobis indicarent, illa sic retulerunt: Platago m. Goumdia agria, Agriinia, Zorcadia, Agrio clitem, Squam cheros, Laphi, At pus Lucos. Lago . Per Platagoni, nostras vulgo dictas Damas intelligunt, per Gouidia agria, bovcs agrestes & seros:per Agrimia Capream sive Mucestain Gallorum: per Torcadia capreolosi per Agri Omochtera Aprumi per Squam rocheros histricem, vel erinaceum aper Lapha cc ruum iri r Alopus vulpem per Lycos lupos: per Lagos lepores. Quoniam porro ea Gallice vel Latine exprimere satis difficile esie scimus, non alienum ab instituto nostro eximimavimus, nonnihil de illi scribere, initium a Capreolo facientes. qui in montanis frequentior est quam in planis. Zorcadia igitur appellationem ad Dorcada accedcrevi ucmns. Solinus Capream Latine desicribens, Gallorum Mucestain intelligit. Attamen Theodorus Plinium sequutus, Aristotelem Latine exprimens, pro Dorcada semper Caprea reddidit. Omnino tamen liquot, Gallorum Climreul quem Romani Italica dictione
Capriolo vocant, cujusque carnes hieme Romae ad libram vaeneunt exigua ramosa cor nua gestare, cervinis sere similia, Ne lingulis annis decidua. Corpore ceruum refert, minor tamen. Sc hanc peculiarem notam habens, quod cauda omnino careat ut etiam ab Aristotcle est annotatum, cui est. Probare autem volumus, convenire cum eo animaliquod Plinius Capream no hamat , nisi in textu nonnulla appareret dissicultas : quae nullax, erat si hoc modo legatur: Capreis ramosa dedit natura, sed parva deinde pro nec legenis dum Se Ze fecit ut cervis decidua. Aristoteles in eandem sententiam de Capreolo scribit: s, Inter cornigera, inquit, Omni unaqtiae explorata habemus, minimum Dorcas est, in cervi- no quoque genere numerandus: ut qui cornua habeat om n bus annis decidua. Graecidi Vertis appellationibus nominarunt: nam quibusdam Dorcas dicitur. aliis Zax, vel DOrx, vel Di,rcalis. Columella Capreolum dixit. Videmus igitur Cheureut Gallorum, veteribus minime fuisse ignotum: cuius chim appellatio omnibus fere locis vulgaris sit, omnibus notus est. Gallorum citanoti, qui Graecis Cemas dicebatur, Rex, veteri dictione Gallica,
527쪽
V M appellit, Latini Rupicapram nominarum, quia riu habitatio sit in duris M asiperis saxis, quo se noctu recipit, atque etiam interdiu, postquam convallium herbas depasta est. Ut autem de quo animali agimus omnes intelligant, cjus iconem ad vivum expressam hic si huius Ysard aut Chan- cornua ramosae plent, dici posset Plinium hoc animal imςllexit sectim de Caprea loquens, sic ait, Nec secit ut
Cervis decidua: nam hieme cornua non abiiciunt, ut nec Gallorum B c--- : sed clim ea ramosa non habeat,Caprea esse non potest. Corpus quidem Capre habet,& pilorum colorem etiam similem, diversae tamen est natura. Ejus
cornua sunt nigra, parva, rotunda, ad fruntem inter oculos erecta, extremitate incurvat hinc fit ut se penumero accidat eum mori , dum nates scabere volens cornua adeo alte infigit, ut o denuo eximere nequeat; unci enim instat incurva
sunt. Minore est corpore quam platyseros, aut Bouc etain atra linea spinae dorsi longitudinem notante. Rus aures arietinis longiores sunt, color giluus: atramque lineam utrinque habet tesua cornuum radice supra oculos ad extremum os ductam ,& in labro superiore desinentem. Frontem etiam veluti stella insignitam habet. Caudae superior pars nigra est, 3c satis pilosa, rotunda, & ut Dorcadis longa. Gallica appcllatio Chamois nobis r cens non videtur, sed a Graeca cimas dedum, cuius AElianus meminit. Nobis praeterea agendum est de alio hujus generis animali, cujus nullam aptam Gallicam appellationem invenientes,veteri quo Auliores donarunt nomine exprimere coacti sumus, quod ex Hirco & Cervo compositum est, nempe Tragelaphus. Simili pilo praeditus est quo Gallorum Bou emis, sed barba caret. Ejus etiam cornua non decidua, similia sunt Caprae cornibus,
quae interdum conrorquentur ut in Ariete. Os, anteriorem frontis partem, & aures AriC-tinis pares habet, praeterea etiam scrotum, quod amplum S propendens est. Quatuor crura illis etiam similia, alba, coxae sub cauda albae sunt, cauda nigra. Colli superior & inferior pars atque pectus adeo longis pilis obstita sunt, ut barbatus videatur. Villi autem in scapulis & pectore oblongi, nigri: utrimque in lateribus maculam cinet ei colotis habet inares nigras, os album, ut&totam inseriorem alui partem. Ceterum quoniam postea de Hippelapho agemus si tendum est, Franciscum I. Regem equum habuisse , oui posteri res cor ris 'rtes Cervinas haberet, ideoque plurimos cogitasse Hippelaphum vocati debuisse: sed fallebantur. Aiebant porro eundem equum acervo qui in silvae quam inii Lset suisse prognatum, quod Hippei hi non est: Nam Hippelaphus animal est sui generis, quale postea dicemus. Superest ut Tragelaphi iconem proponamus, quandoquidem nusquam alibi conspecta est. Diximus Graecos vulgari lingua animalia Tme tari Gallis Diam dicta Platrini nominare, quae Veteres satycerotas nuncupabant i attamen Pla-tyceros vocabulum in Aristotele non invenΡtur, sed semper Prox dixit, quod interpretes
Dama verterunt. Corpore quidem Cervum resert. de Capreolo major est, sed colore dissert. Plat cros minus caput habet Cervo ieornua illi etiam omnibus annis decidua ut Cet- o, quae antrorsum ptolema habet praeter ali Ohum consuetudi m : giluam habet dorsi spinam, atramque lineam secundum dorsi longitudinem excurrentem r cauda longa est, adpo
plites usque propendens, uti vitulo. Saepe contingit ut ejus latera candidis maculis affer fasint, quae vetustate pereunt: accidit etiam saepenumero ut seminae omnino albae sint, sic ut caprae existimari possent, nisi pilum admodum brevem haberent. Ostenduntur ejus cornua ingentis magnitudinis variis locis, qualia sunt ea quae in gradibus & ascensia Ambosianae arcis conspiciuntur. Istic etiam conspicitur enigies in lapide expressa alterius animalis hujus generis, cui adposita sunt vera ipsus animalis, quod effigies reseri,
Cornua: cujus rei ut mentionem faceremus, operaeprecium visiim est: arbitramurque id
esse animal quod Aristoteles Hippelaphum nuncupavit, quandoquidem barba praeditum
528쪽
Gallorum. Ut utlit, animal fuit admodum rarium,&nisi in Gallia eonspectum esset. ejus statuam cornibus ipsius animalis impositis in ipso Regis palatio erectam
iri non arbitramur. Q ramis porro Bellon mrait em facit statuaru mn sani. Ipsorum cornua fuerunt
operapra uin me facturum exissimari, de in ta=mbis fert a sacerem,qua, dum ariem νegiam Biasi anno M D. Lxi. instratem, in eim horti ambua ad parietem xa co11stitie m. Ea a tem erant bira Cerva genuina corni
Que cesses cornes demus ma teste crurent.
um cornibus ini HeΑmo Regi missum si isse, testu oculaim est Giratius Cambrense in suo uineraris Cambria
Profectio a Syderoca a in Sucephati. De flumine
Strymone, m piscibus qui in eo capIuntur. ,
MARi iter facientibus Esydemcapsa in Cavalla urbem, quae antiquitus 'Bo ea
phala dicebatur dimidio duntaxat die opus esset: sed terrestri itinere proficiscentibus duo integri dies insumendi, diuque maris litus legendum inam iter instar arcus inflexum, quoniam sinus profundus est Clialcidis sinum & Strymonium continens. Uerbis & fruticibus abundat. Androsaee, Chamae syce Midanella alias Thalassiaram dicta, Tithymalus myrti nites ¶lius adeo frequentes sunt in litore, ut nihil illis sit uuia gatius. Mare nobis ad dextram erat, & Contincns ad Iaevam. Interdum superandi fuerunt colles exigui, in quibus Terebinthi in celsas arbores non excrescunt, ut in Corcyra insula ised ob regionem asperam& saxeam, Coryli altitudinem vix superant. Altiores quas consipexi arbores fuerunt Aria& Phylica, quae apud nos cum non nascantur, Gallica appellatione carent. Ad littus reversi,& nonnihil in silvas declinantes. sub Cornis& Fraxinis iter faciebamus, non multo humilioribus quam sint Abietes. Rivum qui e lacu PescharaliterColaios dictum, quit transivimus sicco pede ad ipsum maris littus,quoniam media aestas vigebat, & aqua lub arena effluebat. In planitie substitimus ad eundem livum sub umbra praecelsiarum Terebinthorum, non procul a maris litore: & jam sub noctem piscatores invenimus,qui uno sagenae tractii circiter sexaginta piscium diversa genera ceperunt, Quos ilico observavimus & descripsimus. Sinus monti Atho proximus, alias Strymonius aictus, adeo amplus ell& altus, ut integro fere die secundum illum iter fecerimus: quo paulo post relicto, per continentem defleximus versus urbem Tricata, olim Trica dictam, . ubi nunc sedes est Sangi ac vel Praefecti Macedoniae 3 qua urbs nunc e primariis totius regionis est, in qua magna tritici quantitas invenitur ad naves onerandas quae ad Strymonis ostium appellunt, a quo urbs non procul abest. Strymonis amnem c Tricatae urbis conteraminis fluentem, invenimus, qui multa nutic vulgaria habet nomina : nam ubi in lacus eraspatiatur, a pagis vicinis nomen sumit. Plurimi Cygni, aliaeque aquaticae aves ciusdem magnitudinis, quas Aristoteles Pelecanes, A Plinius Onocrotalos vocavit, istic conspiaciuntur, in illo flumine alimentum sumentes. Lente tamen fluit, nec profundus est ejus alveus,&humiles ripas habeti quam ob rem admodum lier sum est: tribulus aquaticus tanta abundantia nasicitur,ut non abs rescrip scrint veteres, suo tempore equos istic ali solitos tribulis. Latum est nonnullis locis, in quibusdam etiam valde angit stum. Eius cursus
529쪽
ons ERvATIONvM LIBER I. Istfrequentibus cataractis retinetur, ut molas votare possit quemadmodum in Galliae fluminibus fieri solet. Rotas autem aqua per alveum ducta non versat. sed similes iis quas molae in Ugeri natantes habent, verum ex angustioribus asseribus consectas. Molitores Graece loquuntur, a quibus piscium q ut in eo flumine capiuntur nomina didicimus ut sequuntur: Cheriscaria, Cephalos, Gla ignota, vel Glanos, hoc est, Silurus, alias Hyena, Platanes, Chelli, Turnes, Grinadies, Moustacatos seu Mystus, qui Barbeau Gallorum est. Anguillae sunt insignis magnitudinis. id flumen etiam Marmara vocatur, quoniam magnum pontem ligra cum habet subpago Marmara, quem l brahim Bassa exstrui sussit, &quia ante pagum, magnum est stagnum eodem nomine Marinara ductum. Plurimae na- vcs,veluti c Ragusia, Chio,c Graecia, Venetiis, ac interdu ex AEgypto hujus fluminis ostium ingrediuntur: Se istic brevi tempore tantum tritici reperiunt, quo onerari possint. Advehunt vero merces earum regionum unde selverunt. 6 ingresta fluminis ostio per integrum fere miliare, interdum bimestri haerent hiemali tempore: mercibus autem quas advex rant venundatis, & tritico, lana aut coriis denuo oneratae, primo vere ad suos revertuntur.
Rudera cujusdam urbis ad Strymonis ostium conspicii intur, quae nunc plane desertac stirustici incolae Chrysepoli nominant. Plinius tamen Chrysopolim non procul Chalcedo q
Conspectum deinde ivimus urbem vulgo Ceres nuncupatam, veteribus Cranon, am plana in planicie Thraciae. &quasi in Macedonia sitam i in qua binos duntaxat dies haesimus, deinde ex Ceres in Tricata profecti sumus; a qua iter convertimus ut in urbem Philippos veniremus, ad latus habentes magnum montem vulgo Despina nuncupatum. Maxima planicies erat, frugum fertilis, S alveis irrigata, multisque pagis exculta. Ad dextram Pangaeum montem reliquimus, in quo etiam nunc arsenti vena eruitur. Omnes Trica la&Ceres incolae Graeca vulgari lingua utuntur, sed Iudaei qui eas etiam incolunt, Hispanicum&Germanicum idioma callent. Rustici Graece SI Serviane loquuntur. Cuni in Maced auia essemus, nullam unquam urbem, aut pagum adiimus, in quibus rustici Selinum nostrum vulgave nobis non vocarint Macedoni hi vel Macedonico: eodem nomine in aliis
Graeciae locis dicitur, excepta Cypro, ubi Condomalo appellatur: sed Eleo selinum, quod
vulgo apium dicitur, ab omnibus in genere Selino nuncupatur, idqtie humidis locis diligenter colunt,atque crudo vescuntur. In Philippos proseisicentes, S per fodinas Castagna iter facientes, intelleximus eas argentum duntaxat & plumbum dare, & interdum paululum quidpiam auri: eas solummodo in transitu conspeximus, nec ibi substitimus. Nullis locis a nobis ante peragratis, viscum in Quercubus nascens unquam videre contigerat: sed iter facientes per silvam quae est in planicie in extimo sinu Chalcis nuncupato, magna copia invenimus. Nulla quercus est inter montem Athon & urbes Ceres , Tricata secundum publicam viam quae viscum non ad ab eo quod in malis, pyris, de aliis arboribus nascitur diversium, de ab omnibus rusticis Oxo nuncupatur: nam tenacissim una viscum ex ejus baccis laciunt. Ejus provinciae culta arva, praesertim quae circa radices colliculorum sunt, plurimum corrumpuntur Pali uri de Rhamni fruticibus: qui scrpendo per cultum sis lum, multum loci occupant.
Dιθανide muri Abrahamioruli, Thesaurum Geographisum, is ictione Bucephalos.
Nurimarum antiquitatum cor ruderam urbium e Macedonia
descriptio, atque de Thilnu Philippopoli.
Dv o R V M duntaxat dierum itinere a Trica sive Tricata distant Philippo rum
rudera, quae urbs nunc omnino corruit: vix autem trium dierum iter est a Philippis Philippopolin, amplam etiam urbem in Macedonia. Sed quoniam Macedonia fluvio Strymone includitur, Auctores in Thracia eam reponunt. Pirilippopolis antea dicta est:quia vero Philippus Alexandri pater eam plurimum auxit,utramque suo nomine appellavit, unam Philippos, alteram Philippopolin. Philippi siti erant,ut& nunc, regia via quae Roma Constantinopolim de in Asiam ducebat per continentem, non procul tamen a Mart. At Philippopolis in continenti sita est. Regia via. Romanorum tempore, euntibus Roma Constantinopolim ducebat Brundusium deinde traiiciendum erat Hadriaticum mare, & appellendum Velonam aut Dyrrachium, deinde Philippos proseisicendum erat, postea in Bucephala male denuo conscendendum, Se deinde in
Alexandriam Troadis appellendum. Biduo haesiimus ad conspicienda Philipporum ru
530쪽
PETRI BELLONII dera, ubi mine duntaxat pagus est continctu quinas aut senas aedes extra muri circuitum, apud aquam exstructas. Idem est Philippo rum situs cadcmque structura qualis in Philip popoli Nam Philippi magnam planiciem cingunt, NI proximi montis partem utque ad ipsiuna fastigium, ubi murus desim iii arcem elegantis structurae in ipsi, monte fitam, quae cisternas adhuc integras retinet. Philipporum muri, fere omnino diruti simi, qui ex late- .ribu ς SI calce constabant, & nonnullis etiam locis quadrato lapide, sed neque vallo neque fossa muniti. Husus urbis meminit Galenus: nam cum Troia, quae tum Alexandria dicebatur. Romam proficisceretur, ea via, quam ante diximus, incestit. Lemno enim relicta,
per urbem Philippos iter illi faciendum fuit, in plano sitam ab Orientali parte, montem vero ab occidente habentem, qui illi propugnaculi loco est. Planicies adeo humida est, ut quodammodo palus videatur: istic Althaea flavum seri sorem , quemadmodum ea quam Theophrastus apud Athenas Orchomeno lacu nasci resert. Cytisus frequens admodum est in Thraciae & Maccdoniae pratis: quem neque Gallia, nesue Italia alit. Nullus locus est, ubi maiora marmorea sepulcra conspiciantur per agros sparsa, quam in Philippis: solido enim N puro marmore albo constant. Restant adhuc variis montis locis pleraeque insicriptiones r crum a Romanis gestarum in marmore Latinis literis incisae. insula Thasbs dimidii diei sollim itinere inde distat, ex qua eruebatur candidissimum & clegantissimum totius orbis marmor: atque arbitramur marmorea illa sepulchra per agros secundum publicam viam sparsa,ex Thais fuissed clata. Inter illa vero nullum restat magis intcgrum, quam quod medici Alexandri fuit, in quo adhuc ejus epitaphium conspicitur inscriptum charactere Graeco, sed ex parte corruptum Servianico; quae causa est ut difficulter legi queat. Quemadmodum vero sepulcra unico constabam lapide excavato binas orgyias longo, dimidiam orgyiam lato, atque humana longitudine alto, sic operculum habebam unico lapide constans. Excellentia & amplitudo urbis aestimari potest magno
illo scpulchrorum numero: nam antiquitus opulenti Graeci recondebantur marmoreis sepulchris cxtra urbem in apertis agris, ne urbis incolae pestilentem cadaverum odorem haurirent: Graeci et enim cadavera non urebant,neque terr1 sepeliebant,ut in Italia,utque
nunc in Gallia siolemus. Itali porro aliam sepeliendi cadavera consuetudistem iam habent nostra diversiam: nam sornicatas cryptas variis templorum locis exstruunt, quae unicum in summo soramen habent, in modum oris putei fabricatum,quod unico orbiculari lapide claudunt: habet vero is lapis ferreum annulum appensum, quo cum opus est, sublevari possit. Cum autem cadaver adsertur, in cryptam per soramen demittitur, nulla terra sinperinjecta: deinde foramen denuo clauditur suo lapide, calceque in circuitu munitur. Pagus est in planicie, quadrante miliaris a Philippis, nomine Boliste, ubi ingens marminreum saxum vidimus, cum hac inscriptione: N masaia quo alvei loco ad
aquam e puteo excipiendam utuntur. .
Paulo ultra Philippos secundum regiam viam ingens lapis est quadragulus .erectus instar supremae partis obeliscic usdam, Latinis litoris inscriptus,sepulchrum olim C Vibii Cor. Quarti. Fabulosa quaedam de eo incolae narrant, equae Alexandri magni praesepium esse existimantcst per equam autom Bucephalus intelligendus est. Ad eum lapidem uti rarum quidpiam conspiciendum nos deduxerunt. Ingens autem & oblongus, erectus &summa parte excavatus. Urbs Bucephala quae ab Alexandri equo nomen sumpsit, vicina est, de qua postea. Philipporum rudera & ruinae non mimis sunt admiranda quam ullius alterius urbis. Sed id lapidum commoditati tribuendum iudicamus, cum ipsa marmoris fodina sive latomia ipsius urbis muris sit inclusa. Pulcherrimum istic est Amphitheatrum, quod in hunc diem integrum conservatum est z possetque in multos adhuc annos perdurare, nisi Turcae gradus, qui marmorei sunt, auferrent. Ovali forma non est exstructum, ut quod in Otricholi aut Roma conspicitur: sed siphaerica est figura veluti Nemausense aut veronense: undique etenim clausum non est. Qua aditum praebet, meridiei obiicitur, atque Mummo ad selum usque apertum, lumen rimittit. Loco admodum commodo exstructum fuit: nam in ipsis monte variis locis gradibus marmoreis itissum est. Antiquissima quae istic restant vetustatis monimenta sunt quatuor ingentes & crassae columnae, quae templi Divo Claudio dicati sunt reliquiae, in quo conjiciuntur adhuc plurimae ma moreae statuae'columnae Dorici de Ionici operis, insignis structurae & sium mi attificii. Nacti Caloierum e monte Castagna, Philippis discessimus, ut quatuor monasteria inco monte sita conspiceremus. Alii vero is rimns Phaianos, Fagos. Arbutos, Adrachnes, Ilices, Ariam, Alateriatim, Abietes, Pinastros , & Esiculos. Cornus semina ' veteribus lacedonibus, quam Galli Latinos unitati Sanguineum fruticem appellant, haud minor