장음표시 사용
581쪽
OBsERVATIONUM LIBER II. fit ejusque vestigiis insistentes, Balsami solia Rutae foliis compararunt: quod veritati conlotium esse deprehendimus. Quia autem primim in Matcrea illud exac d non observave ramus denuo spectatum ivimus; eiusque ramulum nacthipsum atque solia degustavimus, quae facultatis nonnihil adstrictoriae esse comperimus, pinguisque aliquantulum saporis Maromatici: rapaulorum autem cori Ex his odoratior est. Gemino cortice praediti sunt ramuli, extimo foris subrii bente, qui ut membrana intimam viridena Operit. Rus sapor medius inter Thus & Terebinthi folium, Satureiae silvestri similis, valde gratus, digitis tritus Cardamomum olet: ipsum lignum candicat, odoris 3c saporis expers, non secus atque aliud inutile lignum. Ipsius virgae rei tae&graciles, rarisque soliorum alis sparsim S confuso ordine naicentibus obseptae, quae ut diximus ternis, quinis, aut septetiis ibliolis constant. Variae sunt auctorum qui de Balsamo scripserunt opinioncs i & niti nos ipsi plantam conspexissemus, nihil post illos de eo scribere ausi suissemus: atque in cam fere opinionem inclinaremus, in Hicrico planis nunquam cultum fuisse. Quia autem ipse ni fruticem vidimus, diligenterque observavimus, de eo, tanquam de re diligenti observatione digna, disserere libuit. Experientia autem didicimus, lignum illud vulgo Xylobalsamitin nuncupatum, quod ex selici Arabia delatum, a mercatoribus venditur, cum AEgyptio quod in Materea colitur, convenire: nam desiccatum nostrum Balsami ramum cum eo quod in officinis venale reperitur conserentes, omnibus notis respondere deprehendimus testque ex duobus alterunt necessarium, ut si Xylobal um de Carpobalsamum, quale in onici. nis venditur, adulterinum sit, adulterinum etiam sit illud AEgyptium, quod colitur in Matereae horto, legitimumque Balsamum esse censetur. Nam cum iis omnibus conveniant, certique simus idcm esse: asserimus & concludimus, id quod hoc nomine venale reperitur, simile ei esse quod ab omni antiquitate in usu fuit. Balsamum nunc temporis in sola AEgypto colitur apud Cairum. Et licet Theophrastus in ea opinione sit, silvestre desponte nascens non inveniri; asserere tamen audemus ab omni aevo in felici Arabia fuisse, atque etiam nunc nasci, culus lignum&fructus etiam olim ad nos perlata fuerint cum aliis Arabia mercibus. Atque demonstrare volumus ea non inimis cognita fuisse merca toribus , quam reliqua aromata, ut ex medicamentorum, quibus perpetuo iniici solita sunt, compositionibus apparet. An non Mithridates in suum medicamentum intulit
An in officinis venalia non reperiebantur Id ex sola Dioscoridis auctoritate probari potest, qui sua aetate Carpobalsamum adulterari conciueritur. Carpobals unum sinquiis adulteratur semine hyperico simili, quod a Petra oppicio desertur: sper Petram oppidum Mecam intelligimus.) atque de Xylobalsamor E ligni genere quod Xylobalsamum vocant, probatur recens, sarmento tenui, fulvum, odoratum,quadamtenus opobalsam timspirans. Ex his liquido apparet vulgaris usius inter reliqua aromata suisse. Sed ex Diodori Siculi vetustissimi scriptoris Arabiae felicis opes enumerantis verbis manifesto liquet: maritimis enim locis Balsamum producere ait. Cultum igitur id esse non intelligit, sed sponte nascens. Pausanias etia in tradit Balsamum Arabiae fruticem esse. Plerique tamen auctores de Bais amo agentes inter se non conveniunt: nam Strabo prodit in Syria nasci apud lacum Geneaareth, inter montem Libanum& Antilibanum. Rcliqui volunt i iam Iu daeam id producere, ejusque ramos Osseo cultro, aut vitro duntaxat vulnerandos esse ad li. quo rem cliciendum i alioqui si ferro caedantur, statina emori. Cornelius Tacitus scribit, ferro juxta adposito metu exhorrescere, idcirco aliis quam serrcis instrumentis vulneran dum, si liquorem elicere quis cupiat. Interrogati mercatores Cairini de Balsamo, cum nostrum ramulum conferremus, nobis affirmarunt, quidquid Xylobalsami vel Carpobal sami unquam vendidissent, id omne ex Meca cum aliis aromatibus accepisse; atque meminisse,stio tempore, Balsami frutices qui nunc in Materea coluntur, ex Arabia felici, magnis sumptibus Sullani delatos. Quoniam vero id nobis tam multi affirmarunt, is
stimavimus sine ullo strupulo aut dissimulatione nobis licere id scribere.
Arbores in Materea horto nascentes, m magis Obusicus
IN Matereae horto multae Sebesten arbores & Sycomori, quas Ficus Pharaonis nomianant, aluntur. Illius ficus nostris similes forent, nisi putamen rubrum haberent, ovi essent magnitudine, Ze perpetuo fissae de hiantes. Siccatae sunt inutiles: nam aridae, durae, granulis plenae, ingrati insipidique gullus, iis praesertim qui iis vesci non consiuev K Κ 1 runt.
582쪽
iunt. Recentes paulo sunt meliorss: attamen, ut maxime celebrem, parum valii iapo.ris: licet magnum censum praebeant toti AEgypto. Ocimi sive Basilici planta istic in agri seritur, atque in triplo majorem amplitudinem excrescit quam apud nos. Ea vescuntur, quemadmodum nos aliis oleribus. Mala insana, nobis Poma amoris dicta, magna frequentia in arenosis agris siponte proveniunt, duorum aut trium generiura, alba, rubra, oblonga & rotunda. Theophrastus nostro judicio Malinathalam nominat: nam de AEgypti plantis scribens,ait, Locis autem armosis,haud procul a fluvio,nascitur terrenum, quod Malinathalam appellant. Omnibus fere mensis adponuntur, aut subcineribus
In hoc Matereae horto demonstratus est nobis locus in quo Christus cum virgine Matre diu habitarunt clim in AEgyptum venissent, ex Iudaea Herodis mctu profugit &senestra, in qua D. Viiginem reposuisse ut quiesceret ferunt. Est etiam sons Balsami hortum irrigans, in quo D. Virgo Christum saepius lavasse, atque ejus fascias panuosque eluis
Certissimum est Obeliscos excises, ut Regum AEgypti tumulis imponerentur, veluti Pyramides atque magni Colossi. Obeliscus unus ingens est crestus in agro quodam paulo supra Mateream, longe major &crassior his quos Alexandria habet, aut illo qui Constantinopoli in Hippodromo est. Eo conspecto, versus Caitum rcgressi sumus, ad dextram declinantes, ut alium hortum spectaremus, uno milliari a Cairo distantem, in quo amplum & laxum est atrium Circassis exstructum cum Sullanus AEgypto dominaretur. Haec structura, ampla &capax est, magnis lapidibus quadris strata, tectaque ad te marcendum, tectum Histinenti us pilis. Nilus inundationis tempore proxime ad eius parietes accedit. Ad hujus structurae orientalem plagam, elegans hortulus est, in quo Nubiae Cassiae arbores, Cypri sive Alcennae, Rosae, M lasminum flavum : ad Septentrionalem vero& Metidionalem, parvi gemini lacus ad aquam pstabilem adservandam idonei. Universa haec structura superiore parte picturis otnata est. Ejus trabcs 5 assercs ex Palma sunt. Postquam autem AEgyptus in Turcarum Imperatoris potestatem vcnit, imsm eollabi coepit.
583쪽
Errones illos quos Enptios appelgamus, perinde in Dpto inveniri atque in altu regionibus.
NULLA M regionem in universo orbe immunem esse existimo ab erronibus 1llia
turmati in incedentibus, quos falso nomine AEgyptios& Rohe in os appcllamus: nam in Matcrea de Cairo, atque secundum Nilum, in plurimis Nili pagis magnas istorum turmas invenimus , sub Palmis desidentes , qui non minus ab AEgyptiis quam a nobis peregrini habentur. Quoniam autem ex vallaciata aut Bulgaria oriundi, Christiani sunt, atque plurimas linguas callent. Itali cos Singahi appellant. Istorum uxoribus sprivia legio a Turcis impetrat vi sese prostituere publice licet, clim Christianis tum Turcis: aedc sque habent in Pera,multis cubiculis instructas, quo quilibet libere ingredi potest, sine ullo Turcici magistratus metu: ubi continuo duo dcnae ad minimum mulieres versantur. Hi errones per Graeciam, AEgyptum,& rcliquum Turcarum dominium, serrariam artem exercent; atque inter ipBs excellentes inveniuntur in ea re artifices. Ipsi met suos carbones excoquunt; eos sui intelleximus) qui ex ericae stipitibus & radicibus parantur, ad ciui modi opera omnium aptissimos esse censent, ferrum enim indurare creduntur. Cum,aliquot diebus in Cairoconsumptis Pyramides spectatum irc constituissem usir bus necessariis paratis,ex urbe per meridionalem portam egressi, cymbas invenimus quae trans Nilum nos vexerunt. Magno comitatu instituend. i est ea profectio, alioqui spoliationis periculo non carct. Eam ob causam quidam Sangi accum multis Spalii Domino de Fumet sese adjunxit, in ipsius, totiusque cius comitatus praesidium.
ROMANORVM fabricae de antiqua opera cum venia dictum sitὶ nihil accedunt
ad Pyramidum splendorent de superbiam. AEgyptii mortuorum resurrectionem
exsipectantes, corpora condire si lebant, ut ad aeternitatem perdurarent, ea combin rere nolentes, ut Latinii ignem etenim animal esse existimabant. quod omnia devorat &absumit, quodque iam satur, cum his quae devoravit. perit: neque terra obruere,ut Graeci, qudd, ne a vermibus absumerentur,metuerent. Itaque ad ista incommoda evitanda,olim
corpora condiebant cedria de nitro quae nunc nobis in usu sunt seb Mumiae appellatione)eaque condita, sepulcris condebant, sub ingentem aliquam lapidum molem: cuius rei causia, maxime sterilia loca deligebant. Pyramidum etiam locus valde desertus est, quatuor milliaribus a Cairo distans ultra Nilum, quem veli & remotum adminiculo sub ea insula quae Cairo opposita est, tranti vi must sed taeque satis fuit fluminis alveum semel transivisse, nam altera ripa occupata longus agger nobis sequendus suit, multas lapideas fornices, & quibusdam etiam locis ligneos ponticulos habens, qui nobis superandi fuerunt. Tandem cum prope Busyrim pagum pervenissemus, ubi Nili aqua pontis lapidei fornices everterat, Cymba traiecimus: deinde a Bustri pago, alius est oblonpus agger, qui in Pyramidum solitudiitibus desinit. Nili alveus primum dividitur longe supra cairum, canalem promens qui in Marcolim lacum perpetuo secundum desertam illam Africae partem decurrens offunditur. Propterea nobis dubitationem intulit, an hic Nili ramus AEgyptum ab Africa separaret: nam iuxta Pyramidum basim labitur, AEgypti fertilem tegionem a sterili dividens. Nilus itaque Cairum alluens integer non est: nam jam longestupra , suas undas in canalem distribuit, qui in Mareotidem lacum decurrit. Superato Nilo, ad alteram ejus ripam. in quo latere sunt Pyramides, delati, illum integrum inter nos e Cairum habuimus. Quacunque igitur parte AEgyptus spectetur, non potest non figuram Delta exprimere. Nam si quis eam circumeat, & a Mareoti lacu incipiens recta linea sursum sit pra Pyramides tendat, & inde Damiatam, uae ad Ostiimi Pelusiacum est, descendat, n6nne angulum fecerit inde porro in Alexanoriam pergat, an non duos alios absblverit, qui triangularena formam veluti Δ expriment Cum per Susiridis aggerem iter faceremus, qui quo)am loco, ab exundante Nili aqua perruptus erati qui validos&sε-
mos habebant equos, praeeuntibus itineris ducibus sine dissicultate transi Uerlint, at qui bus viles erant equi, cymbam, quae eos traiiceret,exspectare necessc fuit. Nonnulli tamen exutis vestibus, & suos equos loris trahentes, transi verum, pertingonte sub axillasvsque aqua.
584쪽
Hic porro lacus occasionem Graecis praebuisse videtur fabulas comminiscendi de Lethe de Styge, quod per eum vehebantur condita corpora ad locum in quo recondi debebant. Proximi pagi Mauri, comites se nobis praebuerunt, & itineris duces ad conscendendas Pyramia es, quae procul admodum amari absunt, sed a Nilo duntaxat tertio Iapidis
iactu. Pyramides videntur esse montes immensae magnitudinis r earum etiam moles in Pgno hominum labore eo congestae fuere. Locus in quo sitae, valde arcnosius&sterilis est, Vt D erius Plinius, Herodotum sequutus, in haec verba meminit: Arena late pura circum, lentis magnitudine. Maxima Pyramis, procul aspicientibus minor secunda esse videtur, quod humiliore loco sita sit: sed si quis prope adsistat, sine comparatione multo major apparet. Ceteriam magis admirandae sunt, quam Historici eas descripserunt. Ampi illima, exstructa est gradibus soris prominentibus. Nos cjus basi ira dimensi sumus, quae quatuor angulorum paribus intervallis cum fit,trecentos viginti quatuor passus habet in singula latera,paululum extensis cruribus,gradiendo singulos passus numerantes. A basi autem ad ipsius fastigium, supputatione facta, comperimus circiter ducentos quinquaginta gradus, quorum singuli altitudinem habent quinque solearum calcei novem pollicum longitudinis. In ejus fastigio cum essemus, aperte Cairum ex adversia parto Nili litum , qua Arabiam desertam spectat conspicere potuimus i ad Septentrionem vero conversi, universam AEgypti regionem veluti submersam, maris alicujus instar videbamus: inde porro ad Meridiem obvertentes faciem, qua Asrica est, arena sterilis noliris oculis duntaxat apparebat. Considerata autem Pyramidis parte quae Septentrionem spectat, eam comperimus magis corruptam reliquis partibus i quia nocturni roris de Nili humiditate ventis aquilonaribus agitati. plurimum absium itur, manentibus aliis squae vel Orienti vel Meri- diei objectae sunt,ab humore tamen non asperguntur integris. Nam Aquilo in .EDpto humidus est, cum in allis regionibus desiccet. Et haec quidem de cxteriore amplissimae primaque Pyramidis parte. Nunc de interioribus partibus sermonem instituere volumus. Nos eam ingressi sumus perquadratum foramen, quod subire non licet nisi incurvato corpore: nam transversim fabricatum est, hoc est, ex alto in imum descendendo. Sine autem probabili ratione illud ita exstruxisse non videtur artifex: nam si obliquum fecisset, nullum in Pyramidis cavitatem lumen recipi potuisset. Singuli autem cereumacia censum in manu habentes, in id foramen descendimus, pluribus enim simul non licet nam cum ad imum pervenissemus, ut cavitatem ingrederemur, in ventrem procumbeardum fuit,& se clitum more perreptandum in adhuc sine difficultate ingressi sumus.' In ipsa Pyramide vacuum quendam locum invenimus: inde ad sinistram progressi alium meatum pergulae quadrae satis affabre excisae, per quem ad superiora a siccnsus est, qua virerectus gradiri potest: nam satis laxus & altus est, magnis latisque de perpolitis splendentibusque lapidibus constratus, nullis tamen gradibus. Sed podia, quae utrinque exstant, manu apprehendenda sunt, quo facilius ascendi possit. Confectis igitur hae ratione qui decim aut sedecim passibus, pervenitur in elegans cubiculum quadrangulum, sex passus Iongum,&quatuor latum,quatuor vero vel sex orgyiis altum, in quo marmor nigrum solidum, in cime formam excisum invenimus, duodecim pedes longum, quinque altum, &totidem latum,sine operculo. Sepulcrum Regis cujuspiam AEgyptii id fuisse certum est, in cujus gratiam Pyramidis illius moles exstructa fuit: sepulcrum autem istic repositum fuisse ante Pyramidis substructionem, non dubium est. Inde regredientes, &per spatiosum illum meatum descendentes, ad Septentrionem vcrgebamus. Egressi ad sinistram nos convertimus, ubi puteum invenimus, sed lapidibus nunc serὰ plenum. Harum Pyramidum historia ab Herodoto, Diodoro, multisque aliis Graecis est prodita. Plinius vero inter Latinos scribit puteum admodum profundum esse; nihilque certius est, ex eo aquam haustam ad fabricam substruendam, & operas potangum: nam interior Pyramidis pars opere signino excalce&arena constructa est, quod indicium est aqua opus fuisse. Clim in primam cavitatem regressi, longius progrederemur, exiguam aliquam ejus patrem ad sinistram reperimus confractam: nam alioqui solida est substructio. Istic vesiperti- Iiones erant a nostris ,& ab iis quos antea in Cretensi Labyrintho conspexeramus, diversi: nostri etenim caudam alis longiorem non habenti at his oblonga est cauda instar murium, quatuor digitis alas syrans longitudine. Pytamida tandem egressi, ad secundam nos Contulimus. Amplisumam porro hane pyramidem primo descripsimus, quhd reliquas magnitudine de praulantia superet, eaque ipsa sit,quam omnes veteres auctores a ciuii admirabilem esse scripserunt. Peritissimus atque validissimus sagittarius in Mus fastigio existens, atque sagittam in aerem emittens, tam valide eam naculari non poterit, ut extra
molis basim decidat, sed in ipses gradus eadet: adeo vastae latitudinis, uti diximus, est
585쪽
ALTERA Pyramis,magnitudine se unda, scandi non potest, nullos enim gradus foris prominentes habet : quia autem editiore quam prior loco est, procul aspicientibus mairar esse videtur , propius autem contemplanti contrarium deprehenditur.
Eius forma quadrangula est, uti superior, sed usque ad fastigium solida. Primae fastigium in planitiem desinit, duos 'passus in diametro patentem, in qua quinquaginta homines
consistere queant: haec autem in cuspidem desinit minus capacem quam ut homo instare possit. Foris intrita incrustata esti atque ejus pars quae ad Septentrionem vergit,per inde ab humore quem aquilones ex aqua Nili &nocturno rore inspergiunt, corrum,at que prior. Stelliones Graecis Colitis nuncupati, circum has Pyramides admodum se quentes sunt, & in sepulcrorum cavis, quae per eam planiciem passim sparsa sunt. Inter lapidum interstitia domicilium habent, muscasque venantur, uti nos observavimus. Tarentolis quae aedificia incolunt, similes essent, nisi compactiore essent corpore, crassioreque& planiore capite. Hi sunt qui incrementum illud excernunt, quod veteres Crocodi-leam appellarunt, nostrae vero ossicinae stercus lacerti. Turcicae mulieres faciem illo fucant; atque in omnibus Turcicorum aromatariorum officinis venale pios at: sed & in nostra Europa satis magnus ejus est usus.
Tertia, sive minor Plutiaca Tyramis.
TE Rτi A Pyramis duabus superioribus longe minor, tertia autem parte major ei quae apud Testaceum montem est Romae,qua ad D. Pauli itur via Ostiensit adhuc integra est, nec magis rimis corrupta, quam si jam recens exstructa foret: Marmoris enim genere constat, quod Basaites vel lapis AEthiopicus nuncupatur, ipso ferro duriore. Ex eo lapide ut plurimum constant omnes Sphinges Agyptiacae, quales Romae in Callitolio conjiciuntur, ab AEgyptiis aliquando sculptae. Haec tertia pyramis sagittae iactu ongius distat quam secunda. Minimam illam appellamus, comparatione ad duas priores facta: nam licet Romana candidi marmoris perpoliti ordinibus quinquaginta incrustata sit, AEgyptiacae in morem: ejus tamen artifex magna Elertia usus fuisse non videtur, etiam si cum minima AEgyptiaca conferatur, quarum plus quam centum pet eam planielem hinc inde sparsae conspiciuntur: nam ne unica quidem ex illarum numero adeo vitiata reperietur, uti Romana. Eam ob causam si cum illis comparetur, novam appellare licebit: etenim ejus interior pars rudere ex tegulis arena*calce conflato duntaxat constati
quod subsidens, marmoris inena stationem dictivit, sic ut singula latera jam rimas agentia& fatistentia Terebinthis, Capparibus, Genistis, Rubis, Tinis, Teucrio, Absinthio, aliiseque stimibus locum dederint in quo radices agerent: & nisi lapides ferro & plumbo fir mala essent, jamdudum corruissent.
586쪽
Plurime asia AEgyptiata Pyramides.
PRAETER superiores tres, plurimas alias minores hinc inde per areno sim illam Asti solitudinem sparsi, vidimus: quarum pleraeque etiam paruae& rudioris operis, tum varii generis sepulchra, ad corporum cedria & nitro conditorum sepulturas m Egypto destinata, quemadmodum bitumine in Iudaea. Historici prodiderunt, AEgyptios pro facultatum ratione sepulchra sibi condidisse. Opulentiores aliquod opus magniscentius & praestantius fabricari curabant, ut obeliscos, Colossos, Pyramidest mediocris
fortunae homines, alia mediocria Opcra: neminem autem ad O tenuis fortunae fuisse, qui
non aliquot lapides in cumulum congestos pro sepulchro habuerit. Locus in quo sunt sepulchra exstructa, adeo incommodus Be desertus est, ut nemo istic liabitare aut quidquam serere possit. Inde Plato occasionem sumsit,leges sancicndi, ut sterilia Ioca, defunctorii uisepulturae dicatentur: quod de Graeci&Turcae nunc etiam observant, Arabum imitatione: nam mortuos sepeliunt alebrosis locis, ad colles aliquos alioqui natura steriles. Quia autem Sphinx, sive Androsiphinx, cujus veteres tam frequenter meminerunt, integra ad huc est in arenoso illo campo cum Pyramidibus; facere non potuimus quin hoc loco de ea nonnihil ageremus.
Ingens Colossin ab Herodoto Androsphinx nuncupatus,
cor a Plinio Sphinx, ante Dramides excisus.
Di xt c a N s consideratio ingentis saxei capitis Nili alveo vicini,paululum insta ara
plissimam Pyramidem, occasionem dedit ut AEgyptia opera adiutraremur. Ut autem Plinius modum excessit in Pyramidum mensura, sic aequior fuit in desti 1-bendo Sphingis Colosso ad amplissimae pyramidis dextram filo, qua Orientem spectat. Nos in Sphingum descriptione aiutius im ora i nolumus r nam quaecunque de hoc ani mali picta & scripta sunt ab AEthiopibus 8c ab AEgyptiis, merae revera sunt sabulae. Sed Diodorus ipse clim eas describeret, nihil aliud adferre potuit,nisi picturis, quibus expressae sunt, similes esse, paulo tamen pinguiores,utque miti natura praeditas. Hac Diodorus, qui Sphinges ex earum pictura nos dignoscere cupit,uti Herodotus Phoenicem. Iani vero Sphingum & Phoenicis picturas a vetustissimis temporibus exhiberi solitas certum est
quan sequidem eorum tempore ex picturis agno siccbantur. Sphinges itaque ex picturis cognoscere volentes, diligenter quibuscunque exstant vel caesae vel sculptae locis, obsiervavimus quaenam earum esset sorma. Sed clim in diversis sculpturis, 3c veteribus numis adeo vario expressti deprehenderimus, ut ex denis aut duodenis vetustis quae Romae sunt.
cum in Capitolio ex marmore Baulte, sive AEthiopico lapide sculptae, tum in peristylio Pontificii Palatii horto Belveder, ex Thebaico lapide, uti sunt obelisci; nulla sit quae cum altera conveniat; quaeque in Augusti & Hadriani numis expressae sunt, a sculptis ὁ steranti
libertatem nobis concessam arsit ramur statuendi, meram esse fabulam quidquid de iis scriptum est, ut postea demonstrabimus. Rex Franciscus, literarum restaurator, Sc omnis virtutis parens, binas satis obscuras fundi jussit, ad Romanarum imitationem, quas adhuc in Fontainebelleau Palatio eum aliis nusdem Regis vetullatis monumentis videre licet: sed nec illae cum Augusti numis aliquam similitudinem habent. Imb nulIam adhuc conspicere nobis licuit, cui notae a Plinio attributae conveniant. Nam aliae ubcra in pectore habent, ut quae sub brachio magni illius Colossi marmorei Nilum exprimentis conspicitur,tum in Hadriani numis,de quae Romae est in horto Belve de r. Aliae in alvo, ut quae in Augusti numis expressae sunt. Alia his omnino carent, ut quae Romae ax Basait ex Thebaico lapide sunt. Nunc porro de AEgyptia Sphinge, quam Hcrodotus Aiadro sphingemis, is, Dorninavit, cujusque Strabo, Plinius, & plerique alii Auctores meminerunt, dicemus... , ii Plinius de Pyramidibus & hac Sphinge agens, ait: Ante has est Sphinx, vesinagis miran-- da, quasi silvestre numen accolentium. Cum tamen Sphingeni nominat, caput immensae magnitudinis duntaxat intelligit,ut ex ipsi uisci verbis apparet: Est autem scixo naturaliis elaborata sinquiti de lubrica: Capitis monstri ambitus per frontem centum duos pedesse colligit: Iongitudo pedum centum quadraginta trium cst: altitudo a ventre ad sananium is apicem in capite, sexaginta duorum. Hoc saxum forniae cubicae insidet, nihiliaue aliud est
587쪽
o B s E R v A T Ilo N v M L I B. I i. ii quam ingens quaedam facies sculpta, Cairum spectans. Cujus faciei veI omnium ejus par
inim, veluti nasi, Oculorum, oris, frontis, menti , dc ceterarum proportio adeo diligenter observata est, ut negari non possit, quin insigni artificio sit factae attamen nullam habet cum aliarum Sphingit in sculpturis similitudinem. Rex Franciscus; rerum suspiciendarum sum naus admirator, Herculem ex aere fuso conflare dccreverat: quod haud dubie esse tum curasset, nisi morte praevcmus fuisset: nam ejus typus diu asserva lux fuit Lutetiae in Regia de Miti, quinquagenos binos vcl ternos pedes altus. Huncs absblvere licuisset, credibile est hoc opus rc liquas cum Romanorum Imperatorum, tum aEyptiorum substructiones superaturum. Nonnulli existimant Martem eum conflare voluisse: nam de veneris typus eiusdem magnitudinis tam factus erat : quique cum viderunt, plurimum admirati sunt. Sed aliud opus illis proponere volumus: nempe Mercurium quem Zenodorus archit
eius in Arvernia erexerat quique postea Romam evocatus, Solis Colossiim excidit quem Nero Imperator in Rodez, sive Segoduni Ruthenorum erigi curavit, ex solido marmore, qui exacte duplo major erat quam Hercules Regis fuisset: nam quemadmodum Regius quinquaginta duorum de semis pedum altitudinem habere debebat, Segodunensis centenos quinos altus suit. Sed hoc saxum de quo nobis sermo institutus est, magis adhuc admirandum: nam cum sit solidum, lcxaginta de trium ' pedum est altitudine. Plinius centum quadraginta trium pedum longitudinem illi tribuit. Hic certe Colossus propter munitudinem de altitudinem, non mimis admirandus est quam ingens aliquis obeliscus. Asserere non dubitamus, Romanos ex solido saxo nunquam quidpiam confici curasse, quod operis praestantia de si ibi imitate cum Pyramide, aut obelisco, aut hac de qua agimus Sphinge comparari possit: imo quidquid praestans unquam laccrunt,ad .Egyptiorum imitationem id peregisse , sed de Sphingum effigies, quae nunc in Capitolio cernuntur , AEgypto delatae sunt, idque post Plinii tempora: nam ne unicam quidem notam obtinenteorum quae Plinius Sphingi tribuit, neque ulla illarum ubera vel alas habet: quaecunque etenim alas gestare videntur, Chimaerarum dc Harpyiarum sunt pictiirae de quibus in libro de avibus non Sphingum. Romanorum statuas,veterum AEgyptiacarum comparatione, veteres nuncupare indecorum existimaremus: nani inter reliqua vctustatis monumenta quae Romae conspiciuntur, nihil vetustius conspicimus, quam quod ex AEgypti regione transtatum est. Nunc superest ut dicamus unde haec Sphinx suam originem aput Enytios habeat. Sole in Leonis de Virginis signis existente, Nilus AEgypti regionem irrigat: itaque AEgyptii suas opes significare volentes, monstrum sculptura expresserunt, anisteriore parte virginis formam, posteriore leonis reserens, Sphingemque appellarum: de quoniam pro hominis arbitris sculptae sunt; ideo earum forma adeb est varia. Certissimum autem est, ingentem hanc capitis molem, sepulchrum fuisse, uti &Pyramides de Obeliscit nam Plinius ait, Amasim Regem putant in ea conditum. Quoniam porro su-nus conditum illud ipsum est quod salso Mumiam vocamus,eius confici eudi tationem
hie demonstrare volumus. in huiis Cous iasicripti e 4 crepvi I statuant iis . Bellonior nam non tinta duo pedes trilinit eris altitud .
e umia, Cr Uetis condiendorum sepeliendorumscorporum in Pse pro ratio.
C A pvT XLVII. . GYPTII mortuorum resurrectionem sperantes, Corpora humana ab elementis aerim re, terra, aqua, vel igne absum flagitium esse censebant. Nam,uti retulimus,M-toastes Philo phus eos docuerat ignem animatam quandam beluam esse , quae ,
omnia devore si de 3am devorando saturam una cum ipsa re devorata emori. Eam ob cau--.. sam corpora in Egypto cremari vetuit, pro aliarum nationum consuetudine, neque humari , sed conditi, ut a verna ibus preservarentur. Pomponius item Mela de conditis AEgyptiorum corporibus agens, Medicata funera Latine ea appellat, Plinius Servata corpora. Ea etenim ad aeterm ratem ita condiebant, ut adhuc incorrupta m*neant, atque in aeternum sint duratura. Corporum autem condiendorum apud aegyptios ratio varia fuit: nam qui majores sumptus impendere potuit, accuraties condiebatur, atque ei splendidior
sepiritura curabatur: nemo tamen moriebatur, cujus funus quocunque tandem modo non
588쪽
non condiretur. Ea corpora servata, nos Mum iam appellamus: Arabes tamen Auctores Mum iam describentes, medicamentum illud intelligebant a Graecis Pissa spha lihon nuncupatum, cuius priore libro meminimus. Corporum in AEgypto conditorum, hoc est,nostrae Mumiae usus tantus est in Gallia, ut Rex Franciscus litterarum restitutor, Dusquam proficisceretur, quin penui eius praesecti semper cum Rha barbaro illud in pyxide deferrent, atque criam ipsemet gestare solitus esset. Qui, ut sua mendacia de hac Miamia stabilirent, arenosum mare finxerunt, quod ventis agitatum, eorum qui per I ybiae aut Arabiae solitudines iter iaciunt, corpora ab rbeat, multis imposuerunt: nam licet nonnulli in his arcnis pereant, cum tamen putredini Obnoxh sint,non possunt eorum corpora non putrescere. Qui Tabulas topographicas fecerunt,&loca unde Mumia sum retur adscripserunt, quam judicio carerent, de istarum rerum ignari essent, aperte decla arunt. Eos autem minime veraces esse, ex Theophrasto, Dioscoride, Galeno, Herodoto, Hippocrate , Diodoro, Strabone, S: Plinio demonstrare volumus: qui de AEgypto agentes, expresse scripserunt corpora istic conservari medicamento cedria: quorum, cum in Cairo essemus, tria delata sunt, in jam dictis sepulchris recens inventa. Nos in plurima sepulchra ingressi sumus, quorum alia concamerata sunt, alia in cubiculi sormam exstructa; eorum enim infinitus per arenosa illa loca inter Pyramides numerus est. Muscarum apud Pyramides tam magna est frequciatia, ut aer illarum murmure sdum
nobis transeuntibus avolarent) resis naret. Istic Tithymalum plati phyllon observavimus. Prandium autem sumpturi ad Nili ripam sub Pyramidibus descendimus reo enim illati fuerant cibi; eodemque quo veneramus itinere regressi sumus. Cum ad Nili alveum pervenissemus, istic nobiles quosdam Arabes sub tentoriis invenimus, Dominum de Fumet expresse cxspectantes,ut illi gratificarenturinam prandium illi apparaverant. Quoniamveth binos fidicines habebant, qui fidibus ludentes simul accinebant; eam hannoniam, qua delectati sumus, hoc loco describere voluimus.
GYPTIORVM Lyrae sive Violae vulgo dictae, singulis, aut ad summum binis fidibus sunt praeditae, quae ex singularibus equinae cau)ae pilis conitant non contortis: sicut Lyrae tum plectri fides similes sint. Cervix oblonga est, itaque divaricatis admodum digitis tactus sunt faciendi. Magas fi e ponticulus huius Lyrae, Vci eorum testudinis, non uistinetur a Chel ν lignea, sive assere, ut in nostris, sed a piscis in Nilo capti pelle, qui Glanis nominatur, sub ligno adglutinata. Ipsa concava testa, pyxidis planae in morem formata est,quam oblongo ferro ex ipsa prominente humique innixo sustincnit eam mimhumero non applicant. Simul accinebant voce pari sive consonante, quae delectationem adferebat: nam rhythmici erant numeri. Eodem die Cairum pervenimus, ubi multo tempore haesimus. Mcrcatores qui istic ossicinas instructas habent, e variis nationibus sunt, vel uti Iudaei, Turcae, Graeci, S: Arabes. Sed Iudaei majore ex parte Hispanica, Italica, Turcica, Graeca & Arabica lingua utuntur.
Gyra , quam rabes Zumapa, cyraci es Latini
AB omni vetustate Satrapae A: Principes viri beluas exterarum regionum sibi dono mitti delectati sunt. Hujusmodi plurimas in Caim vidimus undique e5 advectas:
inter quas erat quam vulgo vocant, veteres Latini Canaclopaidat in arpetiarunt,nomine a Pardo & Camelo desumpto: Pat)i enim variis maculis infecta est, oblongumque instar Cameli habet collum. Elegans est animal, demitis admodum prae reliquis seris naturae, paene instar ovis i Cervinum serme caput habet, excepta magnitudine; exiguis obtusisque cornibus praeditum, sex digitos longis, & pilosis: lonsiora marem a fomina distinguunt: alioqui uterque sexus magnas aures habet, bubulis ictu pares, bubulamque linguam & nigram, dentibus molaribus in superiore mandibula carens: collum, oblongum, ructum, & gracile, jubam tenuem & in orbcm inflexam, Sracilia crura , Ut Jiora i longa, posteriora autem adeo brevia liabens, ut quodammodo erecti stare vide
589쪽
o B s E R v A T I o N V u LIBER Itur: pedes bubulis similes habet: cauda ad poplites promissa, orbi
culata, pilis obsita, equinis triplo crassioribus: mcdio corpore graia ellit moribusque Camelo perquam similibus. Cum currit, ani riores pedes simul glomerat: prona iacet, collumque in pectore M semoribus tenet, Cameli instar. Stans gramcn depasci nequit, nisi admodum divaricatis anterioribus cruribus; nec id sine summa dissicultate. Itaque credendum est, eam in solitudinibus vesci duntaxat arborum soliis, cum oblongum adeo habeat collum, ut canite ad dimidiae lanceae sive sarissae Germanicae altitudinem pertingere queat. Cum autem ejus iconem ad vivum expressam nacti simus, illam hic exhibere libuit. . ' .
Et gans oe parvus in ricanuου Bos, quem veteres Graci Tubalum appestarunt.
v M M A voluptas est homini studiose, & rerum antiquarum scruta ri, cum in pere glinum aliquod & rarum animal incidit, ut illud veteri nomine exprimere notitinam qui describere aliquam rcm adgreditur non expressa propria appellatione, nae is . operam ludere videtur. Itaque cum exiguum Africanum Bovem primum conspicerem iis quadrato & bene habito corpore&expolito: subito nobis se spicio incidit, id animal esse quod veteres Graeci Bubalon nstncuparunte animadvertendum tamen est ne vocabulorum assinitas nobis imponat, nec pro hoc animali vulgarem Bussalum intelligamus. Nos porto in eo omnes Bubali notas reperimus: ex Asamia in Cairum devectus ruerat, licet in Africa etiam inveniantur. Iam aetategrandis, corpore minor Cervo, sed habitiore& majore quam caprea, tam quadrato & bene formato corpore, ut oculis gratus esset ejus aspectas: nam ejus pili flaui, aded splendentes & laeves erant, ut expoliti viderentur. Alvus magis rufa,ad flavum colorem tendens,dorsum ad fuscum accedebat: Bubuli pedes, breυ- viaque de firma erant illi crura: collum crassum de breve, exiguis praeditum palearibus: Caput bubulo similei cujus vertici insidebant cornua nigra, incurva,ut Garellae, lunaeque crescentis in modum inflexa, quibus haud multum se tueri potest, cum in sese sint recur- : Bubulis auribus praeditus,armos elatos & plenos habebat: caudam ut Camelopardalis, ad poplites usque promissam nigris pilis fultam, duplo quam equini erassioribus: Bovis mugitum edebat, sed non adeo sis norum. Breviter, si quis imaginetur se conspicere pusillum Bovem, quadrato corpore, pilo fulvo de sipicndente, cornibusque lunatis, surrectis,& in se recurvis, Bubali idaam habebit. Quoniam autem Bubali nomen ei dedimus, quod vulgariter Bussalo adaptatur, ingenue fatemur vetustam Bussali appellationem nos ignor, te: nam licet in Gallia nullos habeamus,adeo tamen si uentes sunt per Italiam, Graeciam, MAsiam, ut nullum animal magis sit obvium. Itaque mirum videretur, si Aristoteles, qui in an, malium perquisitione septies centena quinquaginta coronatorum millia, expensas faciente Alexandro , insumsit, illius non meminisset. Non
negamus eum Bubali pluribus locis meminisse, 6 concedimus Bussalum intelligere voluisse: sea reliqui Auctores nobis dubitationem pariunt, an pusillum istum Bovem de quo egimus, intelligere non voluerit. Nam Plinius ait: Insignia tamen Boum serorum genera, Bubalos, Bisbn- istos, excellentique dc vi S velocitate Uros, quibus imperitum vulgus Bubalorum nomen is
imponit, exim id gisnat Africa, Vituli potius Cervive quadam similitudine. Solinus in
590쪽
I2 PETRI BELLONII eadem dicit. Omnes autem notae quas Plinius suo Bubalo tribuit , huic pusillo quem descripsimus Bovi conveniunt. Itaqge facile asserimus, Plinium & Solinum per Bubalum minime Bussalum intellexisse. Quoniam autem Bubalum in Caim ad vivum exprimi curavimus, cjus iconem Lectoris oculis subiicere voluimus.
Cemigemu Flaticeroti simile, olim Axis nuncupatum :σ Garesia, qua veteribus ' O x diciti.
ADERAT etiam utriusque sexus Cervi vel PIalycerotis quoddanI genus in illius arcis area, quod agnoscere nequivimus, sed suspicione dum, Axin esse arbitramur, is de qua Plin. lib. 8. cap. 2o. in haec verba scripsit: In India de Boves solidis ungulis, is unicornes: & feram nomine Axin, Hinnuli pelle, pluribus candidioribusque maculis; fa-' eram Libero patri. Uterque cornibus carebat, caudamque Platycerotis instar longam, ad poplites usque propendentem habebat, quae Cervum non esse arguebat. Et sane cum initio videremus, Platycetotas esse existimabamus : sed diligentius deinde perpendentes N cum Platycerotis notis conferentes, opinionem mutavimus. Femina mare minor est:&utriusque corium orbiculatibus maculis albis rutilum ad flavum tendentem colorem distinguentibus aspersum, venter albo colore insignis: in hoc a Camclopardali disserunt, quod in Camelopardali phoeniceae maculae satis amplae album colorcm distinguunt, non autem rutilum, ut in hoc animali Axi. Vocem magis argutam & sonoram habent , quam Cervus, mugientes enim audivi. Permultis igitur manifestis notis, eas feras neque cervos esse, neque Platycerotas, nobis occurrentibus, milὰ inducti fuimus ut illas Axis nomino vocaremus. Aderant etiam cicures GArellae e silvestribus locis eo dedu ,Capreae prorsus a similes, corpore & colore Rupicapras reserentes, anterioribus pedibus brevioribus, post rioribus longioribus, Lerris modo: nigrarii lineam supra oculos ductam habent ut Rupia capra: atque Capellae instar balant: at barba carent. Pilus rutilus est, ad pallidum tendens, lavis & splendens: pectus & nates albescunt, ut in Halycerotet cauda subtus candicat,atisque superi re parte fusca est,ad positum usque suffragines propendens, ut in Platycerote. Gazella multo leviore cursu montes conscendit, quam in valles descendit, & in plano satis veloci impetu fertur. Aures arrigit ut Cervus, graciliaque crura habet B: bisulcos pedes: collum oblongum & gracile uti Rupicapra. Maris cornua majora sunt,quis feminarum, quae omnino recti, nisi circa summum nonnihil incurvaremur, longioraque quam Rupiis caprae, & lunae crescentis in modum inflexa. Nisi cicurentur, loca campestria, sterilia, de
Dente timetur aper, defendunt cornu Tvum,