De officiis Ad Marcum filium

11쪽

s 0FFICuS LIB. l. CAP. 2. tradendis philosophini se audeat dicere Sed sunt nonnullae disciplinae, quae tu opositis oti Granii et lator uni inibus Otritium omne pervellant. Nam qui sumit illiu honum sic instituit ut ii illi habeat cum virtute coniunctum. lilii suis commodis, non honestate metitur hic si sibi ipse tonset iliat et non interdum naturae bonitate vincatur, neque amicitiam colere possit, nec iustitiam, nec liberalitatem. Fortis vero dolorem summum malum iudicans, aut temperans voluptatem summum bonum statuens esse certe nullo modo potest uuae

squamquam ita sint an promptu, uires disputatione non egeat, tamen sunt a nobis alio loco disputata. Hae disciplinae igitur si sibi consentaneae velint esse, de ossicio nihil queant dicere. Neque ulla ossicii praecepta sima stabilia, coniuncta naturae uadi possunt, nisi aut ab iis, qui solam, aut ab iis, qui maxime honestatem propter se dicani expetendam lia propria est ea praeceptio Stoicorum, eademicorum, Peripateticorum: quoniam Aristonis, Pyrrhonis, uel illi iam pridem explosa sententia est: qui tamen habereni ius suum disputandi de ossicio, si rerum aliquem delectum reliquissent, ut ad mei inventionem aditus esset. Sequimur igitur, hoc quidem tempore et bac in quaestione, potissimum Stoicos, non ut interpretes sed, ut solemus, e fontibus eorum iudici arbitrioque nostro, quantium quoque modo videbitur, hauriemus.

12쪽

7 Placet igitur, quoniam omnis disputatis de ossicio sutura et est aliis desinire, quid sit ossiciunt quod a Panaesio

praetermissum esse mirori omnis enim, quae a ratioti in

ripitur de aliqua re institutio, debet a desilitione prosesses, ut intelligatur, quid sit id, de quo disputetur. f0mnis de mei duplex est quaωtio. Unum genus es a quod pertinet ad nnem bonorum alterum, quod positum ii praeceptis, quibus in omnes partes usus vitae conformari possit. Superioris generis huius modi exempla sunt onmianeos sicia persecta sini; numquod fletum aliud alio maius sit, ei quae sunt generis eiusdem. Quorum autem mesorum praempta traduntur, ea quamquam pertinent ad finem hono rum, amen minus id apparet, quia magis ad institutionem vitae communis spectare videntur de quibus est nobis. liis libris explieandum. intque etiam ita divisio est ossicit. Nam et medium 8 quoddam ossicium dicitur, et persectum. Persectum ossicium

T. a rati re, on inein Principuus, de atis heud ad sani M.

eis.

3 num quod oraclum aliud alio maius si Si die hesten εις, nichi mranquid. Hi de fia. l. 22.

1 eis.

13쪽

M OFFICIIS LIB. i. Q. a rectum, pinor, vocemus, quod Graeci κατορθμια, hoc autem commune ossicium vocant Atque ea sic definiunt,

ut rectum quod sit, id ossicium persectum esse desiniani medium autem metum id esse dimit, quod cur lacium sit, ratio probabilis reddi possit Js Triplex igitur est, ut Panaeti videtur, consilii apiundi deliberalis. Nam aut dionestumne saei sit, an turpe dubi-

boteli sita die Guberatio inrisuia

sen, Mi de iii III, 18, b Ita est quoddam commvns Onicium sapientis si insipientis, in quo Holditur, strarer in iis quae media voea . de T III. 14 ea

media eommunia si ne et lais patent, quae mul tri a suis uin tu r. Hie is das commune dure Leine

auel, geli es nichi an sili comm neatis q. et ad institutionem vitae communia spectare videntur u e

-γura reddi possit, in qu inter ligitur, Osricium medii- quid m

esse.

14쪽

DE MFIClIS LIB. I. CAP. 4. latit id, ito in deliti erationen cadit in quo considirando saepe animi I co It traiia sententias distrahuntur. I tu autem aut anquirunt aut consultant, ad vitae contino duateni

iucunditatemque ad lacultates rerum atque copias, ad opes, ad potentiam, quibus et se possint iuvare et suos, conducati necne, de quo deliberant quae deliberatio omnis in rationem utilitatis adii. Tertium dubitandi genus est, cum pugnare videtur cum bonest id, quod videtur esse utile. Cum enim utilitas ad se rapere, bonestas contra revocare ad se videtur, si, ut distrahatur in deliberando animus asseratque ancipitem curam cogitandi. ac divisione, cum iopraeterire aliquid maximum vitium in dividendo sit, duo pra termissa sunt. Nec enim solum, utrum bonesium, an iurpe sit, deliberari solei; sed etiam, duobus propositis Onesiis, utrum honestius itemque, duobus propositis utilibus, utrum utilius lia, qu ni ille triplicem putavit esse rationem, in quinque paries distribui debere reperitur. Primum igitur est de honesto, sed dupliciter, tum pari ratione de utili, pos de

comparatione eorum disserendum. Principio generi animantium omni est a natura tribu-4ium, ut se vitam corpusque tueatur, deelinetque ea, quae ii nocitura videantur, omniaque, quae sini ad vivendum necessaria, anquirat et paret, ut pasium, ut latibula, ut alia generis eiusdem Commune lieni animantium omnium est coniunctionis appetitus procreandi causa, et cura quaedam eorum, quae procreata sunt. Sed inter hominem et hehiam hoc maxime interest, quod laec tantum, quantum sensu movetur, ad id solum, quod adesi quodque praesens est, Se accommodat,

de sit. IV, 28, II uasi vero aut concedatur, in Oninibis stirilis a que ιagna eras vitia, et adem Meillitate et smeonflaritia L. butura fuisse, qua P. Scaevolam; et quasi nihil inter res quoque ipsas, in quibu peceatur, inter

Consultare eis si liter uti uberalibet Cicero mi sic etu Bath gehen, n is mi a Wirere, elio rare und dubitare synonyiu. Blossvo de innei lichen Lebel legung. vo Mineis eblaasen is hier die Bede alii deliberare is es auehIll. 0, init dubitare aucti III, 7gleielibedeuieud Viellelelit istis her Uos Tum autem anquιrunt et

15쪽

DE OFFICIIS LIB. I. CAP. 4. paulum admodum se illiens praeteritum aut futurum. Iomo autem, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causa rerum videt, earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines Omparat, rebusque

praesentibus adiungit atque adnecti suturas facile latius vitae cursum videt, ad eamque degendam praeparat res ne-32 cessarias. Eademque natura rationis hominem conciliat homini et ad orationis ei ad vitae societatem, ingeneratque in primis praecipuum quendam amorem in eos, qui procreati sunt, impellitque, ut hominum coetus ei celebrationes et esse, et a se obiri velit, ob easque causas studeat parare ea, quae suppeditent et ad cultum et ad vicitim, nec sibi soli, sed coniugi, liberis, ceterisque, quos caros habeat tuerique debeat. Quae cura exsuscita etiam animos et maiores ad rem 1 agerendum facit. In primisque hominis est propria veri inquisitio atque investigatio. Itaque cum sumus necessariis negotiis curisque vacui, tum avemus aliquid videre, audire, addiscere cognitionemque rerum ui occultarum aut admirabilium ad beate vivendum necessariam ducimus. x quo intelligitur, quod verum, simplex sinceruntque sit, id esse naturae hominis aptissimum. Huic veri videndi cupiditati adiuncia est appetitio quaedam principatus, ut nemini parere animus bene informatus a natura velit, nisi praecipienti aut docenti, aut utilitatis causa iuste et legitime imperanti ex

Gegensata praeteritum aut futurma Eeigi de fin. l. 17. 55 corpore nihil nisi praeaena et quod ades semtire possums, clum autem et praeterita et futura. Tusc. IV, 7. 14 444 opinio venturi uni. quod sit in usu iam Praesem e solque ade e. .

ει quasi anteeession , die di

tisun partihel, Wie sie ersilit ausde fisi uici 4 46 Et quoniam eadem natura cupiuitatem ingenuit honiani veri inveniendi quod faetitime apparet, eum vacui

astire ars must . his initiis m-

ducti omnia vera diligimus. So

nunquam se intermissa inurishH-bus rostris largitis et commun eatio civitatis. Itaqus et . Latio

eorum.

Principatus negativ SelbstandiMisit s. Nili, M. praeeipienti aut oeerili. Beida Verba edente hier formisi a Febeo, denen man in de Praxis

16쪽

D GFFICIIS LIB. l. CAP. b

quo magni itido animi existit humanaruntque rerum contem latio. Nec vero illa parva vis naturae est rationisque, quod taunum hoc animal seniit, quid sit ordo, quid sit quod deceat in laciis dictisque, quid modus. Itaque eorum ipsorum, quae aspectu sentiuntur, nullum aliud animal pulchritudinem, venustalam convenientiam partium senili. Quam similitudinem

natura ratioque ab oculis ad animum iransferens, multo etiam magis pulchritudinem, constantiam, ordinem in consiliis Melisque conservandum putat, cavetque, ne quid indecore esseminateve faciai; ium in omnibus et opinionibus ei saetis, ne quid libidinose aut faciat aut cogitet. Quibus ex rebus con- natur ei essicitur id, quod quaerimus honesium: quod etiamsi nobilitatum non sit, tamen honestum sit quodque vere dicimus, etiamsi a nullo laudetur, natura esse laudabile. Formam quidem ipsam, Marce illi, et iamquam aciem 5 honesii vides quae, si culis cerneretur, mirabiles amores, ut ait Plato, excitaret sapientiae. Sed omne, quod est honestum, id quattuor partium oritur ex aliqua. Aut enim in per picientia veri sollertiaque versatur aut in hominum societate luenda, tribuendoque suum cuique ei rerum oniraciarum de aut in animi excelsi atque invicti magnitudine ac robore aut in omnium, quae sunt quaeque dicuntur, ordine et modo, in quo inest modestia et temperantia. Quae ibquattuor quamquam inter se colligata atque implicata sunt, lamen ex singulis ceria ossiciorum genera nascuntur. Velut ex ea parte, quae prima descripta est, in qua sapientiam et prudentiam ponimus, inest indagatio atque inventio veri;

stat aut uraesen. humanarumque rerum. Res humanae odericinfernae sind die Uech-

14. quid modus Solius es demquid sit ora entspreehendaeissent die dss. qui modus.

s. Eu etiamsi nobilitatum non sit. Die-

vivi augende a lassen, insolam sardens de Tugenditaste, das se

trage. Contractus sagi Cio nichi.

17쪽

DE FFlCUS LIB. l. ΓΑΡ. 6.16eltisque virtutis hoc munus est proprium. Ut enim quisque

maxime perspicit, quid in re quaque verissimum sit, quique acutissime et celerrime a Mes et videre et Ctpliore rationem is pnidensissimus ei sapientissimus rite aberi solet. Quocirca huic, quasi materia, quam uaciet ei in qua verse-irtur, subiecta est veritas. Reliquis autem tribus virtutibus necessitates propositae sunt ad eas res parandas tuendasque, quibus actio vitae continetur ut ei societas hominum oniunctioque servetur; et animi excellenii magnitudoque eum tu augendis opibus utilitatibusque et sibi et suis comparandis, tum muli magis in his ipsis despiciendis, eluceat ordo item, et constantia, et moderatio, et ea, quae sunt his similia, versantur in eo genere, ad quod est adllibenda actio quaedam, non solum mentis agitatio. His enim rebus, quae tractantur in iis, modum quendam et ordinem adhibentes,

honestatem et decus conservabimus.

6 in quattuor autem locis, in quos honesti naturam vimi que divisimus, primus ille, qui in veri cognitione consistii maxime naturam attingit humanam omnes enim trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem, in qua excellere pulchrum putamus labi autem, errare, nescire, decipi, et malum et turpe ducimus. In hoc genere et natu-

tu quisque Sinu tua iam is,

s et idem. ir. Reliquis autem tribus vim tulibus Genauer ait Cicero sogesagi Reliquae autem tres rimthites in aetione vitae cernuntur,

Q. g tribus duabus necessitates propo3ita sunt et . Denii das Gerueinsanie derrare ariderei rugen-

dinis.

audia studio et Optimus quisquem rem gloria ducit O . I s. unieni i07 praestantiae eius qua ant

eellimus estiis a quo omn honestum decorumque trahatur nut

18쪽

M OFFICIIS LIB. I. CAP. T.

rali et honesto ilii vitia vitanda sunt linum, ne incognita pro sugilitis habea Inus, hisque temere assentiamur. Quod vitium ellugere qui volet omnes autem velle debent), adhibebit ad considerandas res et tempus et diligentiam. Alterum is est vitium quod quidam nimis magnum studium multamquρ operam in res obscuras atqlie illicite conserunt, easdemque non necessarias. Qui hiis vitiis declinatis, quod in rebus honestis et eo gli ilione dignis operae curaeque ponetur id iure laudabitur ut in astrologia C. Sulpicium audivimus in geometria Sex. Pompeium ipsi cognovimus, uillos in dialecticis, plures in iure civili Quae omnes artes in veri investigatione versantur, cuius studio a reluis gerendis abduci Contra ollicium est. Virtutis en in laus omnis in actione coli sistit: qua tamen sit inistriniissio saepe, mullique dantur ad Sili diare diliis tum agil alio mentis, quae nunquam acquiescit potest nos in studiis cognitionis, etiam sine opera nostra, continere.

omnis autem cogitatio motusqtie utimi aut in consiliis capiundis de rebus honestis et pertinentibiis ad bene beateque vivendum, aut si studiis scientiae cognitionisque versabitur. Ac de primo quidem ossicii sonte diximus. De tribus autem reliquis latissime patet ea ratio, qua Isocietas hominum inter ipsos et vitae quasi communitas con 20 tinetur: cuius partes duae, iustitia, in qua virtutis splendor est maximiis, ex qua viri boni nominantur ei huic con

iuncta beneficentia, quam eandem vel benignitatem vel liberalitatem appellari licet.

19. in astrologia, in de Astrononite. C. Su*icium audivisius, erganZe perrem curamque D --

isse C. Sulpieius callus consul

i 66. minime omnium nobilium Graec x fit ris eluduit Cic. Brut. 20. 78. iii Motii sitis ternis. dist

Pompeium, heim des Pompeius Magnus C. Brut 47.175pram

alantissimum ingenium contulerat ad xνιmmam iuris civilis e ad emfeetam geometriae et rerum Ssομmriumet ment/ιμι.

sine vera nostra, sine pigenes

die auristen de elirlichen, libe- schol tenen Manli dem in an in Bechtssachen volles Vertrauen schenkt s. Ill IT . vir bon-nannten, o stetit ciere nielit an in diesen Buehernals eprusent ante de iustitia metigern Sini de vir bonus audiu-

19쪽

AEFFICIIS Lib. I. CAP. 7. Sed iustitiae limum munus est, ut ne cui quis noceat, nisi Iacessitus intuita deinde ut communibus pro com-2l munibus latur, liri vittis ut suis. Sunt autem privata nulla natura, Sed ut vetere occupatIone, ut qui quondam in vacua venerunt aut victoria, ut qui bello potiti sunt aut lege, pactione, condicione, solle. Ex quo sit ut ager Arpinas Arpinatium dicatur,ousculanus usculanorum similisque est privatarum possessionum descriptio. Ex qu quia suum cuius que iit, eorum, quae natura fuerant communia, quod cuique

obligit, id quisque teneal quo si quis sibi appetet, vio-22 Iabii ius humanae societatis sed quoniam, ut praeclare scriptuni est a Platone, non nobis solum nai sumus, ori

que nostri pariem patria vindicat, pariet amici atque, ut place Stoicis, quae in terris gignantur, ad usum hominum

omnia creari, homines autem hominum causa esse generaios, ut ipsi inier se aliis alii prodesse possent in hoc na- iuram debemus ducem sequi communes Misitates in mediuis asserre, mutatione Osriciorum, dando, accipiundo, tum artibus, tum opera, tum facultatibus, devincire hominum inter homi-23nes societatem. Fundamentum autem si iustitiae des, id es diciorum conveniorumque constantia et veritas. Ex quo, quamquam M videbitur fortasse cuipiam durius, tamen audeamus imitari Stoicos, qui studiose exquirunt, unde verba sint ducta credamusque, quia ai, quod dictum est, appellatam fidem.

structionen ut placet Stoicis, omnia creantur undisia toto a

omnia, creari S E. n. de rep. I. 37 58 τι, ι Graeci dicunt, omnes aut Grais stas a Et barbaros, vereor etc. De Gedanke selbst,

hoc isto versielien inquirereundo verba sint uel

20쪽

BSAEFFIClIS LIB. I. Sed iniustitiae genera duo sunt: unum eorum, qui inserunt; alteraim ori im, qui ab iis, quibus insertur, si pos- Sunt, non propulsati iniuriam. Nam qui iniuste impetum in quempiam acit, aut ira, aut aliqua perturbatione incitalus is quasi manus asserre videtur socio: iii auten non stetendit, nec obsistit, si potest iniuriae tam est in vilio,

quam si parentes aut mic D aut palliam de Serat. Atque illae I uidem iniuriae, quae tu elidi causa de in-24dustria in ieiunturi Repe a D et proficiscuntur cun I S, qui nocere alteri cogitat, limet, ne, nisi id laceri l. ipse aliquo assiciatur incommodo. maximam autem partei ad Iniuriam

faciundam aggrediuntur ut adipiscantur ea, quae concupiverunt: in quo vitio latissime patet avaritia. Expetuntur au-8tem divitiae eum ad usus vitae necessarios, tu in ad perfruen- βdas voluptates. In quibus autem maior est animus, in iis pecuniae cupiditas spectat ad opes et ad gratiscandi facultatem ut nuper M. Crassus negabal ullam satis magnam pecuniam esse ei, qui in re publica princeps vellet S se,

cuius ructilii Is exercitu In alere Di posset Delectant etiam

magnis ei apparatus vitaeque cultus uni elegantia et copia. Quibus rebus essectum est, ut infinita pecuniae cupiditas esset. Nec vero rei familiaris amplificatio, nemini nocens, vituperanda est sed sugienda semper iniuria est. Maxime 26

autem adducuntur plerique, ut eos iustitiae capiat oblis io eum in imperioriim honorum, gloriae cupiditatem inciderunt. Quod enim est apud Gnium.

mula s meta societas,

ne fides rectui est;

aut aliqua, oder sonstet ne g. 78.

pletem esse. iis qui reditu a inuo legion m tueri poscet. In agris suis sestertium se possedit.