De officiis Ad Marcum filium

31쪽

D 0FFICIIS LIB. I. 6. conferre quales in eos esse lebemus, qui iam prosuerunt Nam cum duo genera liberalitatis sint, unum dandi beneficii, alterum reddendi demus necne, in nostra potestate est: non reddere, viro bono noli licet imodo id facere possit sine 49 iniuria. Acceptorum autem beneficiorum sunt delectus habendi. Nec lubi una, qui maximo cuique hirimum debeatur. In quo tamen in primis, quo quisque animo, studio benivolentia secerit, ponderandum est. Multi ei in faciunt millia, temeritate quadam sine iudicio, vel morbo in omnes vel repentino quodani, quasi vento, impetu animi incitati: quae eneficia aesIue magna non sunt labenda, atque ea, quae tulicio, considerate constanterque delata sunt. Sed in collocando beneficio, et in re serenda gratia, si cetera paria

sunt, hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimili opitulari. Qito contra fit a plerisque A quo enim plurimum sperant, etiamsi is non eget, tamen ei potissimum insem iuni. 1 optime autem societas hominum conii xnetioque sera abitur, si, ut quisque erit coniunctissimus, ita in eum benignitatis plurimum conseretur. Sed, quae naturae principia sint communitatis et societatis humanae, repetendum vidi iurisitius. Est enim primum, quod cernitur in universi generis humani societate eius autem vinculum est ratio et ratio, quae docendo, discendo, communicando, disceptando, iudicando conciliat inter se homines, coniungitque naturali quadam societate. Neque ulla re lungius absumus a natura se- rarum, in quibus nosse sortitudinem saepe dicimus, ut in equis, in leonibus iustitiam, aequitatem, bonitatem non dici-5imus. Sunt enim rationis et orationis expertes. Ac latissime quidem patens holminibus inter ipsos, omnibus inter omnes,

32쪽

B 0Frictis LlB. I. AP. 7. 27 societas haec est in qua omnium rerum, quas ad communem hontinum usum attira genuit, est servanda communitas,ui, quae descripta sunt legibus et iure civili, haec ita tensantur, ut sit constitutum legibus ipsis, cetera sic observentur, ut in Graecorum proverbi est, amicorum esse communia omnia omnium autem communia hominum videntur ea, quae sunt generis eius, quod ab Enni positum in una re, transferri in multas potest. Homo, qui erranti comiter monstrili viam. Quasi lumen de suo lumine accenddi, facit.

Nihilo minus ipsi lucet, eum illi accἐnderit. ima ex re satis praecipit, ut, quicquid sine detrimento commodari possit, id tribuatur vel ignoto. Ex quo sunt illa 52 communia, non prohibere aqua profluente pati ab igne agnem capere, si qui velit consilium fidele deliberanti dare: quae sunt iis utilia, qui accipiunt, danti non molesia. Quare et his utendum est, et semper aliquid ad communem utilit tem asserendum. Sed quoniam opiae parvae singulorum

sunt, eorum autem, qui his egeant infinita est multitudo: vulgaris liberalitas reserenda est ad illum Ennii sinem, nihilominus ipsi lacet ut facultas sit, qua in nostros simus liberales Gradus autem plures sunt societatis hominum. Ut enim IT at illa infinita discedatur, propior est eiusdem gentis, natio- δIiis, linguae, qua niaxini homines coniunguntur. Interius etiam est pius ilem esse civitatis Multa enim sunt civibus inter se conan uni a forum, sana porticus, Viae lege S iura, iudicia, ultragia, consuetudines praeterea et familiaritates, multisque cum Miltis res rationesque contra lae.

Artior vero colligatio est societatis propinquorum Ab illa

qua cleges ipsas: Mureli die

das Woriae Cicero nichi. 17. 3. geritis, nasionis. eide

urat singulos homines. Non mirum no ivitates quidem. Non eas ne nationes qui m et go μι- ndera Taeitus de die nation ais Vol hs stant me dergensunt ei ordia et ann. II, 44. Germ. 23. Ab illa 4o i tale. Ab ο

33쪽

D 0Priclis in I ir. enim tinmensa societate humani generis in exiguum angustum-54que concluditur. Nam clim si hoc natura commune animantium, ut habeant lubidinem procreandi, prima societas in ipso coniugio est proxima in liberis deinde una domus, eommunia omnia id autem est principium urbis, ei quasi seminarium rei publicae. Sequuntur fratrum coniunctiones, post consobrinoriam sobrinorumque qui cum una domo iam capi non possint, in alias domos, tamquam in olonias, ex- exint. Sequuntur connubia et amnitates ex quibus etiam plures propinqui. Quae propagati et suboles origo est re-rii in publicarum. Sanguinis alitem coniunctio et benivolentia 5b devincit homines et caritate. Magnum est enim eadem habere monumenta maiorum, eisdem uti sacris, sepulcra habere

communia a Sed omnium societ alum inalia larapplantior est, nulla firmior, i iam cum viri honi, moribus similes, sunt familiaritate coniuncti. Illud enim honestum sillio saepe dicimus)eliam si in alio cernimus, tamen nos movet atque illi, in 56quo id inesse videtur, amicos facit. Et quamquam omnis virtus nos ad se allicit acitque, ut eos diligamus, in quibus ipsa inesse videatur tamen ius lilia et ille talitas id maximeonicit. Nihil autetia est amabilius nec Oliu illius, quam morum similitudo bono ni. ii quibus enim eadem studia sunt, eaedem voluntates in ili fit, ut aeque quisque altero delectetur, ac se ipso et liciturque id, quod Pythagoras vult in ἔiiiii ilia ut unus fiat ex phiribus Magna etiam illa omniunitas est, quae conficitur ex beneficiis ultro et citro datisque eampo in exiguum sane xyrum compellitis.

haec neque attingere egue Perissuri tro gustare Possemata, tamen ea mirari deberemus, etiam cum

in ali videremus. Ouint l, 7, 10 Num K qui non millis rei bis Hemdum poto, nisi quae signineat, etiam ut sola ponasum enne in vir bonus inen Anderi ais vir bonus ervenni, d. i. en e das

34쪽

acceptisque: piae ei mutua et grata dum sunt, inir quos ea sunt urina devinciuntur societate. Sed cum omnia ratione animoque lustraris, omnium 57 societatum nulla est gravior, nulla carior, quam ea, quae cum re publica est unicuique nostri in Cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares sed omnes omnium caritates patria una complexa est pro qua quis bonus dubitet mortem oppetere, si ei sit profuturus Quo est detestabilior istorum immanitas, qui lacerarunt omni scelere patriam, et in ea landitus delenda occupati et sunt et suerunt. Sed si 58 eontentio quaedam et comparatio fiat, quibus plurimum iribuendum sit officii, principes sint patria et parentes, quorum beneficiis maximis obligati sumus proximi liberi, totaque domus, quae spectat in nos solos, neque aliud ullum potest liabere perfudum deinceps bene convenientes propinqui, quibuscum communis etiam fortuna plerumque est.

Quam ob rem necessaria praesidia vitae debentur iis maxime, quos ante dixi vita autem victusque communis consilia, sermones, cohortationes, consolationes, interdium etiam obiurgationes in amicitiis vigent maxime estque ea iucundissima amicilia, qtiam similitudo morum coniugavit. Sed in iis omnibus ossiciis trihuendis videndum erit 19 quid cui Iue maxime necesse sit, et quid quisque vel sine bra nobis aut possit consequi, aut non possit. Ita non iidemerunt necessitudinum gradus, qui temporum suntque Officia, quae aliis magis, quam aliis debeantur ut vicinum citius adiuvoris in ructibus percipiendis, quam aut fratrem, aut sana iliarem, at, si lis in iudicio sit, propinquum potius et amicum, quam vicinum defenderis. Haec igitur et talia circunislsis, ienda sunt in omni sit ei Iet consust ludo exercitatioque capiendat, ut boni ratiocinalores olliciorum esse possimus, et addendo deducendoque videre, quae reliqui summa sat ex quo, qu Milum cuique debeatur, intelligas. Sed ut nec medici nec impelatores nec60 oratores, quamvis artis praecepta pereeperint, quicquam magna laude dignum sine usu et exercitatione consequi possunt sic

57. oecupati et sunt et herunt.1 in diesen sind catilina, clodius, Casar, unier enen besondere A

tonius Eu versi ellen. 18. 59 necessitudinum, der Ve

AElei consuetudo exercitatioqua

35쪽

30 DEAEFFICIIS LIB. I. CAP. 19.osti ei conservandi praerepta traduntur ilia quidem, ut faci-II us p Si Sed rei ni agnitudo Sutu qu0tiue exercitationemque si desiderat. Atque ab iis rebus, quae sunt in tute societatIs humanae, quemadmodum ducatur honestum, ex quo aptum

est officium, satis fere diximus. Intelligendum est autem, cum proposita sint genera quattuor, ex quibus honestas ossiciumque manaret, splendidissimum videri, quod animo magno elatoque humanasque res despiciente lacium sit. Itaque in probris maxime in promptu est, si quid talo dici potest: Vos enim, iuvenes, nisumieritis muliebrem, illa visso viri. Ei si quid eiusmodi:

Imdei, da spolia, sine sudore et linguine. Contraque in laudibus, quae magno animo, sortiter excellenterque gesta Sunt, ea nescio quomodo quasi pleniore ore laudamus. I in rhetorum campus de Marathone, Salamine, Plataeis, liermopriis Leuctris hinc noster Cocles hinc Decii, hinc Gnaeus et Publius Scipiones, hinc M. Marcelliis, innumerabiles alii maximeque ipse p0pulus Romanus alun imagnitudine excellit. Declaratur autem studium bellicae gloriae, quod statuas quoque videmus ornatu sere militari. 19 Sed ea animi elatio, quae cernitur in periculis et labo-6aribus, si iustitia vacat, pugnatque non pro salute communi, sed pro suis commodis, in vitio est. Non enim modo id virtutis non est, sed est potius immanitatis, omnem humanitatem repellentis. Ita pie probe definitur a Stoicis sortitudo cum 23m virtutem esse dis lint propugnantem pro equitate. Quocuca nemo, qui fortitudinis gloriam consecutus

hat te da spolia d. i. ergit, dich. De Ver is aus Ennius. Gnaeus et Publius Scipiones, die

36쪽

D 0reiciis n. l. c..is. 31 est insidiis et malitia, laudem si adeptus. Nihil honestum esse potest, quod iustitia vacat. Praeclaram igitur illud Pla-63ionis. Non solum, inquit, scientia, quae est remota ab iustitia, calliditas potius, quam sapientia est appellanda verum etiam animus paratus ad periculum, si sua cupiditate, non utilitate communi impellitur, audaciae polius nomen habeat, quam sortitudinis. Itaque viros sortes et magnanimos eosdem bonos et simplices, veritatis amicos minimeque lassaces esse volumus quae sunt ex media laude iustitiae. Sed illud odio-6 sum est, quod in hac elatione et magnitudine animi facillime pertinacia et nimia cupiditas principatus innascitur. Ut enim

apii Platonem est, Omnem moren Lacedaemoniorum instam- ullum esse clipiditate vincendi sic ut quisque animi magnitudine ii axime excellit, ita maxime vult princeps omnium vel potius soliis esse. Dissicile autem est, cum praestare omnibus concupieris, Servare aequitatem quae est iustitiae maxime propria. Ex quo sit, ut neque ili sceptatione vineis ne ullo publico ac legitimo iure patiantur existuntque in re publica plerumque largitores et factiosi, ut opes quam maximas conSequantur, et Sint vi potius superiores, quam iustitia pares. Sed quo difficilius, io praeclarius. Nullum enim est tempus quod iustitia vacare debeat. Fortes igitur 6bet magnali inii suill l aliendi, non qui faciunt, sed qui propulsant illi uriani. Vera autem et sapiens animi magni uulo honestiani illud, quod maxime natura Sequitur in lactis positum, noli in Pl Blla iudicat, principemque e SSe mavult,

quam videri. Etenim qui ex errore imperitae multitudinis pendet, hic in magnis viris non est liabendus. Facillimo

iustitia pugnatque Pro com

37쪽

32 DE OFFICIIS LIB. I. CAP. 20. autem ad res iniustas impellitur, ut quisque altissimo animo est, lotiae cupiditate. Qui locus est sane lubricus, quod vix invenitur, qui laboribus susceptis periculisque aditis, non quasi mercedes in rerum gestaritin desideret gloriam.

20 omnino sortis animus et magnus duabus rebus maxime fiscernitur quartim una in rerum externarum despicientia ponitur, cum persuasum sit, nihil hominem, nisi quod honesium decorumque ii, aut admirari aut optare aut expetere opo iere, nullique neque homini neque perturbationi animi nec fortunae succumbere. Altera est res, ut, cum ita sis assecius animo, ut supra dixi, res geras magnas illas quidem ei maxime utiles, sed ut vehementer arduas plenasque laborum et periculorum eum vitae ium multarum rerum, quae ad vitam 67 pertinent. Harum enim duartim splendor omnis, amplitudo, addo etiam utilitatem, in posteriore est causa a iem et ratio emesens magnos viros est in priore. In eo est enim illud, quod excellenies animos ei humana contemnentes facit. Id autem ipsum cernitur in duobus, si et solum id, quod honestum sit, bonum iudices, et ab omni animi pe turbatione liber sis. Nam et ea, quae eximia plerisque ei praeclara videntur parva ducere, eaque ratione stabili firmaque contemnere, soriis animi magnique ducendum est: et ea, quae videntur acerba, quae multa et varia in hominum vita

sortunaque versantur, ita ferre, ut nihil a statu naturae discedas nihil a dignitate sapientis, o husti animi es magnae

que constantiae. Non est autem consentanei illi qui ne tu non frangatur, eum tangi cupiditate; ne c. lui invictum se labore praestiterit, vinci a volii plate. Quam ob rem et haec videnda set iecuniae fugietula cupiditas Nilii enim est tam angusti uulni tamque parvi, quam amare divitias; nihil honestius magnili elltiusquemllam pecuniam contemnere, si non habeas, si habeas, ad benelicentiam libet alitate inque

conserre. Cavenda etiam est gloriae cupiditas, ut supra dixi.

20. 66. rerum ea frenarum d. i. rerum vinariarum . 13. tit,iederholt te de r. II. 1extr. Salsum hunc possum dicereaque ita, non vi e mori semtorem esse velιm, sed ut mimum. Brut 92 318 Omni huic sermoni prop*uum rat, non m ingenium et eloquentiam mea perspicias, unde longe abs ιm, sed ut ab rem et industriam. 67. aecellentes d. i. eareelaos Me

unt.

38쪽

Εripit en in libertatem, pro qua magnanimis viris omnis debet esse contentio. Nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda lonnunquam. Vacandum autem omni est nim perturbatione cum cupidi-69tate et metu, tum etiam aegritudine et voluptate inii et iracundia ut transluillitiis animi et secutilas adsit quae assertcum constantiam, tun etiam dignitalem. Multi autem et sunt, et suerunt, qui eam, quam dico, tranquillitatem expetentes, a negotiis publicis se removerint, ad otiumque perlugerint. . In iis et nobilis sinat lillosophi longeque principes et quidam homines severi et graves nec populi nec principunImores ferre potuerunt: vixeruntque I sit nulli in agris delectati re sua familiari. II is idem propositum fuit, tuo regi-70bus, ut ne qua re egerent, ne cui parerent, libertate uterentur: cuius proprium est sic vivere, ut velis.

Quare, cum hoc commune sit potentiae cupidorum cum ritis, quos dixi, otiosis alteri se adipisci id posse arbitrantur, si opes magnas habeant alteri, si contenti β'it et suo, et param in quo neutronim omnino contemnendi sentensa est mi et facilior et tutior ei minus aliis gravis aut molesta vita bs otiosorum fructuosior autem hominum generi et ad aritatem amplitudinemque aptior eorum, qui se ad

69. voluptate nimia. masselli satus est ut a per optimarum v Tusc. IV 4. 13 laetitia gestiens partium et esset et Missi nar ruret e nimia, 7 16 9, 20 voluptas neque tamer se eivilibu Iluctibus

tiann miro die Lustineit Antini committeret, quod non magis o stat nimia haben dies Idss. ver in sua potestate existim at eae,stehi teli aber x o sellis l. 3gi qui se iis dedissent quam qui mam s. 102 voluptas mi und ιbido ricimis iactarentur, de M. Piso In his etc. in Sara stati et eier Consul 1 , Cic. Brut 67, 23 M- In his et nobiliarimi philosophi orem furensem non diosius tuti

fuerunt et quidam homines etc. et o homi tum ineptias ac fluvia qui nee p. nec pr. mores ferre tias, quae morandae nobis sunt,

39쪽

D OFFlCIIS LIB. Ι. ΑΡ. 2 l. reni publicam et ad magnas res gerenda accommod3verim t. 71Quapropter et iis for SItan concedendum sit rem puli licam non capessenti inis , qui excellenti ingenio doctrinae es dedidei lint et iis, qui aut valetudinis Inibecillitate aut aliqua graviore causa in pediti a re publica recesserunt, cum eius administrandί e potestatem aliis litu denique concederent. Qui-hus autem taliis nulla sit causa. Si te spiceret se dicant ea, quae plerique Irentur, naperia elis agistratus iis non modo non laudi, verum etiam vitio landum puto. Ullsidium iudicium in eo, quod gloriam conleni nant et pro nilui putent, dillicite factu est non probare sed videntur labores et molestias, tum ossensionum et repulsarum quasi quandam ignominiam timere et infamiam. Sunt enim, qui in rebus contrariis parum sibi constent volit platem severissime contemnant, in dolore sint molliores gloriam negligant, frangantur insa- 2II1i3 3tqlIe ea quidem non satis constanter. Sed iis, qui habent a natura adiumenta erunt gerendarum, abiecta omni

cunctatione, adipiscendi magistratus et gerenda res publica est. Nec enim aliter aut regi civitas, aut declarari animi magnitudo potest. Capessentibus autem rem publicam nihilominus, quam philosophis, haud scio an magis etiam, et magnificentia et despicientia adhibenda sit rerum humanarum, quam saepe dico, et tranquillitas animi atque securitas: si quidem nec anxii suturi sunt, et cum gravitate constantia-etaque victuri. Quae faciliora sunt philosophis, quo minus milia paten in eorum vita, quae ortuna seriai, et quo mi-

viverct, ut pio modo hominiis

ingere, in senatu ιbres sntire,

populi utilitati magis Onsusero quam voluntiari, ramini edere,

multis obsistere si hoc putas esse

Willhur febrauchi Wie de nat. I. 23. 5 Abuteris ad onmia atomorum regno et licentia. n. i. rvmp. non capes---

ct tam cui coneeaenaum est e menti.

pellitur, such vergeblici das Landet erreichen. ei Hirtius und naves in redeundo menderunt, suessenan lippen. et Casar bereichnen die vergebliche emuliunctim eine Stella Cie. . Plane. 21 bi oris unculam aeripere S untenti Ihis.

2. adipiscendi magistratus cic. de fi n. v. 20 5 qui altiore animo Funt, capessunt remp. honoribus impretiargus adipiscendis.

40쪽

DEAEFFICIIS LIB. I. CAP. 22.

nus multis rebus egent et quia, si quid adversi eveniat, tam graviter cadere non possunt. Quocirca non sine causa maiores motus nummim concitantur, maiorque essiciendi

cura rem publicam 'reusibus, quam quietis quo magis his et magnitiuio est animi adlubetina et acuitas is angoribus. Ad rem gerendam autem qui accedit, aveai, neci modo consideret, quam illa res honesia su sed etiam, ut hes,eat efiiciendi facultatem. In quo ipso considerandum est, ne aut emere desperet propter ignaviam, aut nimis constat propter cupiditatem in omnibus autem negotiis, prius quam aggrediare, adbibenda est praeparatio diligens. Sed imi plerique arbitrentur res bellicas maiores esse, raquam urbanas, minuenda est haec opinio. Multi enim 'i bella saepe quaesierunt propter gloriae cupiditatem. Atque id in magnis animis ingeniisque plerumque contingit eoque magis, si sunt ad rem militarem apti et cupidi estorum

gerendorum. Vere autem si volumus iudicare, multae res exiliemin urbanae maiores clarioresque quam bellicae. Quam 75vis enim Themistocles iure laudetur, et sit eius nomen, quam Solonis, illustrius, citeturque Salamis clarissimae testis victoriae, quae anteponatur consilio Solonis ei, quo primum constituit Areopagitas non minus praeclarum hoc, quam illud iudicandum est. Illud enim semel profuit, hoc semper proserit civitati. Hoc consilio leges Atheniensium, hoc maiorem instituta servantur. Et Themistocles quidem nihil dixerit, in quo ipse Areopagum adiuverii at ille vere, ab se adiutum Themistoclem. Est enim bellum gestum consilio senatus eius, qui a Solone erat constitutus. Licet, eadem de ausa-76

nia Lysandroque dicere, quorum rebus gessis quamquam im-

73. Ad rem gersen tam d. i. Ad rem gerendam publi iam. ut habeat is voli eo uideret ab-

hoc semper pro rit. De Areo

ras,te die Gesetae des Solona

stan len ii Ciceres Zeit noe in Athen. p. Rose 2b, 7 Solonem,

qui eges, quibus hodie quoqus

utuntur, scripseri De Areopagi de Forni in eleher er ii derhistoris henaei erscheint, stan mivo Solon seiu erste uti,tehuns