장음표시 사용
151쪽
ctis EXPLICATIO IN QT ENNII, FRAG.
milia, tuψ, qui sibi etiam a nobis peteret, si te clam interfeci et . Id
nos negauim- velle, nίue ob eam rem quicquam commodi exsectaret est simul vi*m est, vite certiorem faceremus , ne quid eiusnodisi accitffer, nostro eonsilio ciuitates putarent factum, O quod nobis non placet, pr tio, aut praemio, aut dolis pugnare. Tu nisi caueas iacebis . Huius veris epistolae exemplar duiersum sanὰ a Plutarcho refertur, apud quom nulla Niciae est mentio sed Pyrrhi medici qui se sponte Fabricio ob
tulit, Regem, mercede proposita, veneno necaturum: cui adstipui tur Eutropius Sed Valerius Antias neutri consentitScribir. naim cratem quondam Ambraciensem Pyrrhi amicum .huiusni odi scelusatietasse.At quisquis is fuerit,iliu Fabricius,ut Suidas tradito auctore nescio quo, Pyrrho vinctu remisit, quod factum is admirans, t
tur exclamasse, ουτος ε αντις π ά- μιτης ομειας ἀρετῆς ς τῆς συνηθους πορειας τον Mors quac verba ita L
etine ab Eutropio refersitur. Ille est Fabriciu , qui dissicilius ab hon state,quam Sol a cursu sio auerti potest. N ON CAV PONAN
TES BELLV Mu Non ob quaestum, sed ob belli gloriam pugna
mus: quapropter armis, non dolis certandum est. Hinc praeclara illa Alexandri vox ad Parmenione, es persuadentem, ut noctu inopia nantes hostes adoriretur, Victoriam furari, inquit, turpe est: man, seste, ac sine dolo Alexandrum vincere o Ortet. Sic vero Arrianus,
Αώξανδρον. Cauponatur igitur bellum, cum lucri tantum caussa sit. Huiusmodi autem elocutionem Ennio, ut videtur, suggessiit Aeschylus, qui in fabula Septem ad Thebas, ait, καπηλεύειν - σιώ:&quod Aeschylus de bello,Hcrodianus de pace dixit, ho Quod recte transtulit Politianus, Auro pacem cauponari. Budaeus autem pacem vendere interpretatur. FERRO NON AVRO4His verbis Pyrrhus non solum animi sui magnitudinem ostendit, secletiam ab hostibus beneuolentiam captat: quandoquidem non spe quaestiis, scd sola virtute gloriaeq. stimulo impulsus, ad consere Alasmarius venerit. Huic hon absimile cst Camilli dictum, qui edin
eo tempore ad Vrbis portas eum cxercitu accessisset, quo Roma ni Brenno Gallorii duci, mille auri pondo, pacis couentione numer bint, aurimi statim de lancibus auferri iussit ,& vacuos indeGallos discedere, licens, Romani moris cis ferro, non auro patriam tueri. Stratophanes miles apud Plautum in Truculento, Auro, haudferro , deterrere potes me. . Inde veteri prouerbio dicitur, Hastis argenteis pugnare; cum vi et ria potius argento, quam virtute paratur. - VITAM CERN
152쪽
rosub armeis nursim visam emere .
ricin Gracci, vii dicunt. Vnde in atrii luis Etruscoruin librio Hera appellabatur, quam etiam ricii , vel tortunam intelligebant. Est Menini fortuna belli domina, deqpa ait Caςsar; fortuna, pr 'pliσι- νωιmpotest, cum in reliquis rebus, tilia raecipue in bello reuis monte xis magno reru- commutat lam e cit. Hirtius de Brit Alexandrino,
Fortuna, quae plurimum in bellis potes. Q cro pro M. Marcellos In armis, inquit , maximampartem quanuo iuresoluatia sibi γωλcat, quicquidprosperὸ gestum est, id pred omne ducit sitium. Et paullo infra,
Illam ipsam rerum humanarum dominam sortunam dixit.Et ad AN Lib. I . tWiam; fors in armispl-, quam ratiopotest. Archiloctu aute in Deo- ,rum arbitrio victori in ponit, . . Il
Haec,& alia pleraque in explicatione prouerbii,Fors domina campi, iretulimus. Deca Plautus Mercatore, Diuii atq. hominu quae spectatrix tq. hera eadem es bomissi. Hanc,quam &δε αποιναν Graςci vocant, ii adit Pausanias in Arcadicis, apud eas gentes maximo honori fuisse habitam . Ptolemaeus auteir, fortunae partem Heram appellauit, Catullu Deos omnes, heros, Hostia caelest pio casset beroi. tiora. P ulta post, o temerdomitissuscipiatur heris. IO i L ἰ
OVORUM VIRTVT ELCaptiuos intelligit.BELLI FOMT V N Curero Bruto . DONO DUCIT EJ Plutarchus, Λ r
etor de Vir. ili.& est,testatur,Fabricio gratis captiuos a Pyrrho re ditos fuisse:de quoru quide numero ambigitur, nam Iustinus tradit. δ'' CC. fuisse; Eutropius octingentos supra mille, Orosius M. CCCX.DO in VOLENT IB. CVM ΜAGNIS DE IIS J Plautus Att.3.M.1. Persa, Sequcre bac mea gnata, cxm Di volentibus. Aet sm . Item milite glorioso se Agite, ite cum Lis beri volentibus. Cato de Cap. 14 Re rustica, cum Diis volentibus, quo . beia eueniumn tibi. Vi ia .r. ar filius, ponuntq.ferocia Poeni
Corda volente Deo. Quod Graeci mis θεοις, &οὐκανά, θεῶ dixerunt. Vnde Samistius in historia 't tanta repente mutatio non e Deo videretur.Cassius Hemi na quacrens qui sint magniDij,ais Samothracas Deos , eosdemque Romanorum Penato propaei dici aiιυς μεγάλους, θεους σηςου 'θεογαιατούς. Trinis autem ijs Dijs, magnis; potentibus, valentibus, ut Tertullianus inquit in.libro de Spectaculis tres arae in Circo parent.
153쪽
Vbi enim ille Iunonem mst,riri dixit, τενεαρον intellexit; ubi b - .
nam, Hin vi cta, ubi domitrahi potentem,etlu: Varroram, & Caelum, ut Samothracum docent initia, ine magnos Deos .
Plato in libro VII. de legib. Solem,& Lunam magnos Deo, appshlat. COGEBANT HOSTE Is LACRUMANT EIS, UT MISERERENI J Ingens hie per locum communem excitatur
commiseratio. Possiliit enim infortunia, & lacrimae vel holt aamiserationem commouere, ut deTroianis inquit Maro, Sinonem in amicitiam recipientibus, His lacrimis Hiam damnus, miseresciretas ultro. Magnam autem personae miseriam ostendimus, cum dis .cimus, eius conspectum vel hosti lacrimas ciere posse . Sophocles, quem aemulatus videtur noster Poeta , in AiaeeLorario ait , n -ὰ ιμιυώων - iQum versum ita Latinum fecit Scaliger, Miserandum O ipsis hostibus =ectaratum. . Apud eundem Poetam Vlyses Aiacis inimici insaniam deplorans ,
Quae carmina quemadmodum Idem Scaliger eonuerterii, sivistrisbam, ut ex pluribus versibus cognosci possit, quomodo nostri Iaecu si auctores antiquorum imitatione Graecaverterunt, i I quidem antehaci biq. mi'Eu Commouitammum, niquam quior nubi ea , . A
at nunc miserat,duxtibuli re . corporibria dis incumbis 1ldi ratis . Nem. - etiam in miserispietas Ombiaeprobatur, Rursus, maiori hyperbole, quibuspost illacrimare ferar . Huc etiam Perii ut verba illa Locrensia thesator U Liuium.
154쪽
qui eum Cos . conquesti sunt, ea pastas a Q. Plem minio legato Romanisci. militibus, quae pati ne Carthaginienses quidem velit populus Romanus. Haec maiori ex parte transcripsimus ex nostra e plicatione prouerbii, k elli istι miserandus. - OCCASUM IV VAT RES Occasum pro occasione alias diximus Vctorcs usurpas. se. Hanc Ion Chius κωρον appellauit, & nouissim lini Iouis filium
fuiste tradit. Menander vero occasionem multarum rerum caussam esse dixit eo senario, ο κουρος γιγνετο παρυπιος. Ad Ennianam sententiam pertinet illud Maronis, -- nunc tempus agit res A quo Statius mutuatus est, . - tempus agit rem. IEt Claudianus, Rem perarit tempus -
- ANSATAS MITTUNT E TURRIB VSI Haec tantu
verba adducit Nonius, cum interpretatur ansatas, iaculamenta cuansis. Nos in fine in . , coniectura addidimus. - LENI FLVIT
AGMIN E FLV MENJParonomasia. Virgilius pleniori sono, - leni fluit agmine Tibris. Macrobius obseruat hic agmen pro,actu,& ductu quodam intelligi. In qua signiscatione est illud Lucrctianum, -- indesuper terras fuit agmine dulci. H
potis ingenteis oras euoluere belli Vertitur interea caelum cum ingentibu'signeis.
Vt primum tenebreis abiecteis inalbabat
Considunt tecteis bipatentibus - , Tum cucorde suo diuum pater, ait hominu Rα Mihi vis.
Respondit Iuno Saturnia sancta Dearum. Sed
155쪽
li, EXPLICATIO IN in ENNII FRAG.
Sed quid ego haec animo lamentorὸ -
Balatum p e ludes quatit, omneis arma requirunt.
Enudit voces proprio cum pectore sancto. - ' Dij boc audite parumper Vt pro Romano popolo prognariter armeis
Certando, prudens animam de corpore mitto.
Explorant Numidae, totam quatit Ungula tcrram.
Incedunt:arbusta peralia securibu' caedunt, Percellunt magnas quercus: excinditur ilex, FraSinu' fragitur, atq. abies consternitur altae Pinus proceras peruertunt;omne sis nabat Arbustum fremitu sylvai frondosai.
Nauu' reptus homo,Graio patre,Grai' homo Rex. t Sulphureas posuit: spiramina Naris ad undas. Intus in occulto mussabant -
scitus agase EXPLICATIO.QVIS POTIS J Hunc versum in sexto Annali principem
locum obtinuisse,non icmcre suspicati sumus, Nam cum C .ccroni Accusator instaret, num aliquid dicere possct,dctostri qui S tus Annalis vocabatur, is oratorie locis eludens, quasi de A nali Ennii intcrrogatus esset, respondit, aure potis ingenteis oras euoluere bellit Vcri autem simile est,Ciceronem non e medio libro, sed ex principio cum vorsum cxcepisse, cuius facile omnes meminisse possunt. Exaggerat hoc loco Poeta orationem a rei difficultate, quemadmodum etiam
156쪽
etiam Lucretius in libri V. initio, potis est diguumpossenti pectore carmen Condere pro rerum maiestate, bisq. repertis es uisive valet verbis tantum quis pingere laudes e
pla ora a vel iiim cxplicatione nimpta, quarum cxtremae partes orae appellantur. Turiacbus vero asserit, hac voce Ennium uitellexisse t tum campum, regionem,ta spatium. Itemq. alibi cadem verba explicans, ingcntia belli spatia interpretatur. Quinctilianus legit, potis p pro , quis potis, & pro, Oro, caussas . Ita quoque scripsit Diomcdcs, apud quem pro habetur . Virgilius
hunc locum paene retulit, Et mecum ingentes oras euoluite belli. 'bi Servius, oras, extrema bellorum interpretatu r. V ER TITV R
INTEREA CAELV MJ Virgilius Ennianum hoc hemistichiu
ita proprio acr Helctulo inpleuit, Vertitur intore t caelum, edi ruit Oceano noΥ.
v T PRIMvM'TENEBRIS ABIECTIS IN ALBA
BAT DIES Achilles Starius in Catullianis comentariis huc versum adducit ex Enni j VI. Annali; sed ex quo auctore eum deprompserit, ipse non meminit, nec nobis hactenus succurrit: tantum eum offendimus in principio lib. V II. Appulci, absq. auctoris nomine, &s lutae orationis modo. I N A L B A B A T Fortasse melius metri cauLsa, albescebat, Virgilius, Regina e speculis ut primum albesce re lucem Vidit,
Albestit autem mane dies, quia Sol, ut alibi di ximus, sit apte natura albus, tenebras discuticias,albam lucem affert mortalibus, Sic utique Matthius in Mimiambis, Iam iam albescit Phebus, ct recentatur, Cominuue lumen omnibuΥ, volupt.rs. Euripides in Iphig.-Mικώνι-οδε φῶς ἔλ λα,πωσ ἐύς. ina ctiam ratione Aeschylus in Ρcrsiis dilait,λακα ωλον, μέριυ , 8cia κονημαρ. de Caesar albente caelo. CONSIDUNT TECTEIS BIPATENTIBUS J Totum hunc de Deorum concione locum exEnnio Virgilimn mutuatum, credimus: pracsertim cum Seruius id ipsum innuat: qui haec eadem verba explicans in X. Aen. inquit; P sita dixit bipatentibu r, nam caelum patet ab ortu, occasu. Eii autem sermo Oiaianus tractus ab Uijs,quae ab utraq. parte aperiuntur J de modo bipatentibus, apertis, intelligimus . Fingebarii cnim Potitae caelum dic aperiri, ut co carmine indicauit Maro, Pand tui interea domus omnipotentis Olympi, 2 noetii
Lib. . Aen. Lib. I. De l. eluit. Lib. Io.
157쪽
ii EXPLICATIO IN QUENNII FRAG.
noctu vero claudi, ut illo, Ante diem clauso componet V per ob No. Facit etiam Isidorus caeli portas Orientem, S occasum, quod Vna parte Sol procedat, alicra se recipiat. Nos de cacti porta quac iam in his nostris comentationibus alias explicauimus. DI V V Μ PA
TER AT HOMINUM REX a Virgilius,
Coaciliumq. vocat Laum pater, atq. homini Rex. Vterquab Homero candem sumpsit Iouis periphrasim,
EFFATU Virgilius, - incipit ipse.
IVNO SATURN IA Saturni silia inQmκo,ut frequenter apud Virgil. SANCTA DEARV MJ Pro sinetissima, ut obseruat Actius. Est enim Enallage speciei positivi gradus, pro superlativo. Hinc sumptum videtur illud Virgilij,
SED QUID EGO HAEC ANIMO LAMENTOR λθ
Adducit hunc locum Donatus exponens illud Terenti j, Quam sistum est, eiusmodi parare animo cupiditates. Vbi obseruat, venuste animo additum esse. Verba autem haec existi mo a Iunone in Deorum concilio prolata esse: quibus antiquum odium in Romanos, ut pote a Troianis oriundos excitare videtur. Catullus quidpiam simile in Argonautica, Sed quid ego haec vanis nequicquam conqueror auris BALATVΜ PECUDESJMelius, Balantumpecud Lil cretius, - agniq.petulci Balantum pecudes Unde Virgilius, balantumverre. Sunt qui existiment legendum csse, Balatus pecudum: quibus verbis tale quid fortasse praecesserat, Fronduseraeq. boantsiluae remitu nemus omne Balaturpecudum quatis; omnias arma requirunt. Quo sensu Maro, Balatu pecudum, cor crebris mugitibus amnes, Horrentesq. sonant ripae, co Pesq. supiui.
OMNE IS ARMA REQUIRUNT Purum putu hoc acro
tesetition sibi Maro usurpauit, Pulverulentus eques furit, omnes arma requirunt.
S A N CT O J Vci de Tito Caecilio Teucro cst scrino, cuius, ac fratris fortitudinem praecipue admirans Poeta, ut resert Plinius, Proptur cos sextum adiecit Annalem , vel potius de Decio patre, vel filios
158쪽
stio, qui ut Aristides Milesius testatur, aliiq. quam plurimi sese pro
Repub. deuouetunt .Eadcin clocutionc Pedo Albinouanus, in Nauigatione Germanici, - obseructo tales e dispectore voces. Virg.lib.V. - tales est ditpectore questu. . .: Catullus in Argonautica, I i r a
clarificas imo judioppectore voces. - PECTORE SANTO Sanctum pectus di xit,quod scilicet se
deuouisset. Vi Filius de Turno, Lib. II. Sanaa ad vos amma, alq. istius insicia culpae Descendam, magnorum haud unquam indignus auorum.
- DII HOC A UDITE J Cum Deum rogamus, illud impi
mis exoptamus, ut scilicet nos audiat. Horat. Carm. Saecul. Supplices audi pueros Apollo , Si um regina bicornis audi Luna puello. PARUMPERJ Ex hac dictione coniicere licet, breuem hanc orati nem fuissc, temporisq. angusti acaccomodata. PROGNARNTER a Strenue sortiter. - PRU DENS ΛNIMAM DE . CORPORE MITTO Jerentius Eunucho,
- prudens, mens, visus, vidensq. pereo.
EXPLORANT N V MIDA EJ Numidae non modo ii popu
li dicuntur, qui eam Africae partem, quac N umidia appellatur, incolunt; verum ctiam alij rci pecuariae incumbentes αποτων νομων, ut Scythae Nomades apud Herodotum libro I. & libro VII. Sagartii Nomades. Latini o, in u, vertentes, N umidas dicunt. Plinius de Afris Nomadibus, de quibus nunc Poeta loquitur, ait, Numidae xero P mades a permutandis pabulis: mapalia sua, hoc est domus, plaustris circumferentes. Videtur autem ex his verbis bestum Punicum hoc libro Poeta scripsisse, de hic versus reserendus ad illud, quod de Hannone Carthaginicnse memorat Polybius, qui cu videret in Romanorum copiis vehementer morti serum morbum ingrauescere, eosq. summa rerum nccestariarum inopia laboruncontra vero suos iad conserendas manus promptos, paratosq. cognosceret, coaetis uti a quinquaginta cicphantis, cxercitum omnem ex Heraclea eduxit:
iubetq. Numidis equitibus,ut praecedant, & cum hostibus congrc-dientcs, quo ad fieri posset, eoru equites ad pugnam lacessant: deinde simulata fuga, icrga vertant, nec prius fuSam reprimant, quam sese ad ipsum recipiant . Meminit etiam Pindarus Ode IX. Pyth. 1
R AM J Elocutio Ennio familiatis . Idem, An l. s.cons
159쪽
i: 6 EXPLICATIO IN in ENNII FRAG.
Consequitur, siummo sonitu quatit ungulateream. ann. Il Et, It equus, Oplausu caua concutit ungula terram. tah. s. Virgilius paucis immutatis, Quadrupedante purirem sonitu quatit ungula campum. xiv p. Et alibi, astadrupedumq. putrem cursu quatit ungula campum, ι.ε.τberi Statius, erit Nauis νngula campum.
INCEDUNT: ARBUSTA ΡER ALTA J Romani postquam
Numidas cquites temere insequuti, co peruenerunt,ubi Hanno cum copijs latebat,cognitis insidijs, magna accepta clade, se in fugam c ucrici unt.Carthaginienses autem Torum monicin occuparunt,quid eccm sere stadiis ab hostium castris aberat, ibi l. cum duobus in cnsibus commorati essent, memoria nihil dignum gestit ira est. Tanilcm collatis signis, Hanno, &Coss . in planitiem educunt copias, S. cum acriter diu utrinq. pugnatum citet, victoria Romani potiti lunt; qui postridie Agrigentum, urbem locupletissimam ab Annibale,despcratis iam rebus, relictam, in populi Romani ditioncm redegerunt . His rebus secundis, prosperis l. clati Romanorum animi, omnino c Sicilia Carthaginicia ses expellere dccrcuerunt: crcatis q. Romae nouis Consulibus L. Valerio Flacco, &T. Octacilio Crasso, cum magno militum delectu, in Siciliam proficiscuntur. Cumque cognoui flent Poenis multas maritimas ciuitates classe perterritas, adhaesisse; statuerunt, ad Italiae oram tuendam, & Africam vexandam, classem construere; quod Romanis hactenus inusitatum fuerat: ac eo pri naum lcmpore triremes, & quinquercmes exaedifica rc coci'crunt. M a de re plura Polybius . Vnde non temere coni jcimus, hic lignorum apparatum ad construendam classem fuisse descriptum. Ennii autem verba, videntur ex Homero sumpta, qui de arborum incisi ne loquens, ad faciendum rogum in sun cre Patrocli, ait,
ιιh... Sed illa Maronis de funere Miseni loge politiora, augustioraq. stant, Itur in antiquam siluam ,stabida alta ferarum. Procumbunt piceae: sonat icta securibus ilex, Fra vineaeq. trabes: cuneis ct Asile robur
Scinditur: aduoluunt ingentes montibus ornos.
Isb. ai. Et de pyra Pallantis, Persiluas Teucri min*. impunὰ Latini Erraucte iugis: ferro sonat icta biponnina xinus: euertunt actas adbdera plura.
160쪽
'bora nec cuneu, olentemscindere cedrum . Nec pla bris cessant Peetare gementibus f ornos.
Diuersa sine ingeni j ubertate Silius idem complexus est libro X. - sparsosq. propinquos Agmine proste tui lucos, sonat acta bipenni Frondosissilitia alta iugis . hinc ornus, ct altae lTπιιlus alba coinae validis accisa lacertis Scinditur; hinc ilex proavortim condita aeclo. Deuoluunt quercus, ct amantem littora pinum. Statius ad Alchemori funus liaec transtulit longe fusius, His labor abscissam Numere, umbrosq. Tempe Precipitaresolo, lucosq. ostendere Phoebo. . Sternitur extemplo veteres incaedua ferro silua comas, largae qua non opulentior νmbrae Argolicos inter, saltusq. educta Lycaeos Extuleratsuper astra caput Et deinde, - cadit ardua De , Chaoniumq. nemus brumqq. illaesa cupressur . . Trocumbuntpiceae, flammis alimenta supremis, Orn'. ilicea'. trabes, metuendaq.succo Taxuae, O infandos belli potura cruores Fraxinus, atq. situ non expugnabile robur. Hi nc audax abies , O odoro vulnere pinusi Scinditur, acclinant intonsa cacumina terrae I Alnus amica stem, nec inbostita νitibus ulmus .
Tribus his ultimis verbis efficacius perstrinxit, quod .Ennius 'pluribus, dum inquit, - omne sonabat
Arbustum stemitu stiuaifrondos A.
Homerus vero iciunius, Tu δε μεγάλα κτωπέουσαω rNῖον
Sed in adiunctis nimius quidem, & ambitiosiis suit Statius; qui seipsum superans, mirifice poetico spiritu materies apparatum, quo naues fabricarentur, animauit. Nusquam umbrae veteres: minor Othos, ardua findunt
1geta: exuti viderunt aera montes. Iam natat omne nemuς
Porro Enniani versiis aspero consonantium concursit, horridum cadentium arborum fragorem lamnio artificio imitantur, ijspra sertim verbis, ariolan' stan itur ---