Fragmenta

81쪽

la mihi tales casus andra canebat. Et mustis, Ipsa canaa oro

QvOM NEQUE MUSARUM SCOPULOS Areidis.

Dultate. Montes cnim aditu dissiciles, quos Music incolunt, scopulos, qi si loco,ut Graeci dicun δώαατα appellauit, ob labores, qui in addiscendis disciplinis sunt exantiandi, ex eorum opinione, qui Musas, scicntias, de rerum optimarum cognitionem esse, arbitrata sunt . Scopulus enim, non modo rupes mari imminens, sed quiuis editus locus, ut Hesychio placet, nuncupatur. Cuius verba sunt,

'. Dictus est autem σκοπελος ι ἰτου σκοπtii: nec male Latini deducunt a

speculando. - ISQVAM SUPERARAT J Haec verba ita

optimis Ciceronis Gemplaribus habentur: in passi in vero vulgassdesunt. Est autem superare vcrbum πολυθεον, & hoc Ioco Pro,supe ascendere,positum est.Iii qua etiam significatione Virg. Hoc superare iugum a. cf. . Idem - si oerant montes, ct flumina tranant. Quibus verbis ipse sibi blanditur Ennius, innuens eos scopulos a duos quidem, atque antea inacccssos se strenue superasset re, ut ait Ciccro, mentitur in gloriando. N E C DICTI STUDIOSUS QVISQVAM ERATO Nec aliquis hactenus Hoquctiae opera merat. Cicero, dicendi studiosum, & eloquentiaestudiosum, saepe dis xit. ANTE HUNC a Refert hunc locum Cicero in Bruto:& ru sus in O ra tore ait, Ergo Ennio licuit vetema contemnensi dicere resibu' quos olim Fauni, vatess. canebant, mihi de anti is eodem modo non licebit , praesertim cism dicturuN non . Antd bune, ut ille, necquges quuntur. Pos ausi reserare. Vcina autem illainnes hunc, placet aliquiabus de Ennio ipso dici, mihi vero de Naevio dicta videntur; qui licet minus polite scripserit, nemo tamen ante eum segantioris diactionis extiterat studiosus, cum rudiora, & impolitiora essent antia quorum omnia . NOS AVSI RESERARE J Addo ecconi ctura , eleganti sane translatione. os ausi reserare fores -- xl. s.ccot. Eadem sere Maro, - Lanctos aufus recludere fontes. De poeticis Musarum soribus Plato in Phaedro ait, poetam sines

rore frustra, Hrὶ Μουσῶν ποιη--ς θύρας accedere. Quod mutuatus L cianus in Encomio Demosthenis ait, non leui furore opus esse iis, qui krὶ ποmτικας θυρας adueniunt. Vnde refert Zenodotus vulgatum Graecorum adagium, Μουσων . Ennius igitur cum a

liquum illud carminis genus,ut Planc incondit &agreste respuer ,

ex ol

82쪽

ti metriam heroicum introdunt; l uod ipse, utin II. de Legibus ai* Liba . . DCicero, &Isidorus afirmat, longum appcllariit; non quidem a murutitudine pedum,quando Ion lora metroru genera tent: sed apo seos prolixitate, nam quae eo metro scribunatur, bi, heroicam mat riam longiori sunt orationis strie pertracliada . Vnde ait Demetrius, magnificam csse omn- longitudinem, quemadmodum &int, rouis metris hexametrum , quod vocatur heroicum propter mapniatudinem,& couenit heroibus. Cuius verba sunt, mγαλ -υ γ παγ

γέθους, ψπμπον ηρωσιν. mamobrem ipsum etiam, promissum appes pellauit Flaccus, cum de Uico loquitur,. promis carrumisauctor. V nde contraria ratione,hendecas abos, mi tos versus,veteres appellarunt. Sentiu Augurinus, Canto carmina versibus minutu , His, olim quibus oe meus Catullus , IEt Caluus, vetere . care. a.

Ennius vero his verbis cam sibi comparasse gloria innuit, quod apud Latinos primus heroici carminis maiestatem introduxerit. modetiam confirmat Lucretius, Lauti Eunius vinoster cecinit , quipiamus amoeno o Detulit ex Helicone perenni fronde coσου .Pergenteis Italas omniam qMe clara clueret . Idem apud Silium Oraculi vaticinio comprobatur, tib 1, JHic canet illelri, primus bella Itala, versu, Attolletq. duces caelo Mamertinus a uicin, siue quis alius fuerit, qui Genethliacum Maximiano scripserit,eum,Romani carminis primum auctorem appella- uit. Indeq. existi no ab Horatio, & Proportio patrem Ennium csse Li r. Epiri dictuin, non quod aetate Omnes Latinos poetas praecesserit, cum Naeviain, di Liuium eo antiquiores fuisse, constet: sed quod eius t quam communis parentis haeredes extiter. ni in heroico carmine pangendo. Enni j igitur opera horridus ille defluxit numerus Satur mu . v nde illi minune vitIo verti debet, si huiusnodi verborum iactatione j extollit cum multi nobiles poetae in suo scribendi genere primum sibi locum attribucrint. Lucretius, quod abstrusas rerum Lib. I. caulas Latinis,erlibus primus illustrasset , ita cecinit,ia uia Pieridum peragro loca, nullius anta Trita solo: iuuat integros accedere Dureiae, Atiae haurire, iuuatq. nouos decerperestores I ignemq. mco capiti petere isde coronam,

83쪽

I eprius nulli velarint tempora Musae. i

Primum quod magnis doceo de rebus ,-care. Lib. .ctet. Hinc Naro, Sed me Paraassi, deferta preardua dulcis tat amor . iuuat Bris,M. qua nu priora , Castaliam molli diuertitur orbita clivo. Eadem sere transatione in principio librorum Oppiani deVenati . .' ne,Diana cum hortatur, ut asperam inyediatur viam, quam nemo hactcnus mortalium suis escasset carminibus.

Lib. I. Illud idem Nemesianus designauit, - Α - ducisq. per ama, quaesola nunquam Trita rotis, iuuat aurato procedere curru . Et mox, - intacto premimus vestigia musco. 11. 1. Frist. In eandem stirgit iactantiam Horatius,

Liberaper vacuum posui vesti aprinceps α2 'nesima meopressipede Et statim Parios ego primus Iambo1 - . a. Ostendi Latio

II. I. Odat. Idem, in camisa non prius

Audita Mustris Sacerdos Virginibus , pueri . canto. Lib. . . Properii Primus ego in edior puro defonte sacerdos Italaper Gratios Orgia fine choros. Et paulld post, opus hoc de monte sororum Detulit intactapaxmanostra via. 2Liuion. M naturi An rediorprimvsq. novis Helicona mouere Cantibus, o viridi nutanteis vertice siluas, Hospita sacra ferens, nulli memorata priorum. DF. .rv. Cont Choerilus, quem Aristoteles,&Flaccus, ut malum poetam, iv a Trist. carpunt, nihil ut hi superiores, de se ipso honorisce promittit, sed α taxosti inodeste in sui operis initio exposcit veniam, quod scilicet de rebus tritis, ac peruulgatis caneret Nam poetis, quos superior aetas tui rat, feliciter obuenit, ut digniores, cillitoresq. matcrias praeoccupa- i rent, cum intonsum adhuc pratum haberent, cuius quidem versus hi sunt, ἔςις εο κεῖνον πονον πρις ἀοιδοῦ ,

84쪽

NAM LATOI POPOLOS; RES, AT Q. POEMATA

NOSTRA CLV EB AT Agloria,&diznitate Poetices. Idem in

Ambracia codem verbo usus st, Pergenteis cluebat onmium mi rimmur. Lucreti de Ennio loquens,videtur ex duobus his versibus hue eonia k tcriise, Pergenteis Italas, omulum clymaj clara clueret. Obseruandum cst, cum populum dicimus, unius ciuitatis multitudinem , cum vord populos, urbes inhelligi. virgilius eadem significa' Librione, Li ra . e lator 'opulos

AT. U ANCHISES DOCT V'J Hi versus huc non obtorto

collo rapti,sed sua sponte tanquam in propriam sedem venisse vide tur. Nam Glutis inuocatione. mnio. laudum q. suarum eram nio, ad narotionem Poeta progreditur. Qui Romanas res scripturus , . ab ultima repetijt origine a nihil in hoc , quem sibi imitan dum propositerat, Homerum imitatus . Ille enim in utroq. po Inalca ijssere incipiens, properat adfinem : Ennius vero in An natium dispositione ordincq. rem omnem ab initio prosequens, maluit fidelis historici, quam mendacis poetae praecopia tenere: ut in hac'ra Glaris ioperis parte sine ullo sucosyncexus veritatis color mitesceret. Verebatur enim in mendaeij suspicionem incidere, si historiae ordinem praevertisset. Cum vera historiae lex sit, ab initid rem , de qua agitur, distincte, ac dilucidὰ pertractare , & ad finem usque recta progredi, prσut singulae quaeque rus gestae sutit . Videmus enim Dionysium Halicarnasleum, de Liuium , qui summa sibi ipsis in Romana historia conscribenda gloriam compararunt, Vt

caricros omitta,qui iniuria temporum perierunt,a remotissimis V bisincunabulis suas lustiuras inchoasse, inde l. perpetuo veluti filo rem omnem ordine adfincm perduxisse. Idemq. ab Ennio obserua- tum fuit, qui alte repetito principio, neglecta poeticos lege, a Troiano cxcidio, Aeneacq. erroribus, a quo ipsa Romani imperij primo dia ducta suiu, suos Annales exorsus, eos continuata serie ad ea usq; complexus cst, quae suis temporibus summa cu populi Romani o ria gesta fuerant. Nec ob id veritus est, hanc suairi poesim, tanqtiam κυκλικά a Criticis explosum iri Ta enim carmina, cyclica vocari,aiserit Isidorus, quae cuiusque materiae simplici forma facta sviri. Nec male inquit Acron, Cyclicum poetam eue, qui ordinem variare licscit. Sed tamen id quidem iis vitio verit debo, qui fabulosa comenti Lint, citiora in finis cit aures potius demulcere, auditoresq. in admirati nem traducere, quam vera in medium proferre. In quo vitio lapsus est Stasinnus,stuc quisquis fuerit Cypriac Iliadis auctor,acetiain Antimachus in i hebaide . xioc i5itur loco censio, Poetam nostrain

G s Aeneae

85쪽

s, EXPLICATIO FRAG.

Aeneae post Troiaericidium, cum Dias Penatibus fugam parant Anchisen vent ra praedicentem indiixisse: qitem augurandi scientii. praeditum fuisti,testatus est Nevitta in III. bessi Punici, Tostq iam au adipe Ut

Iiba Aea. Augurantem quoq. Anchisen facit Maro, Iam iam num mora est, sequor, pro ducitis ad um: .

tib si Aen Et alibi, bellum ὀ terrabolluta portas, Bello armantur equi, bellum haec armenta mi misis. Id autem muneris a Vcnercsertur sseassequutus, cum opὸ Sin ociatis stucnta cum ca concubuit -- POL CRAtD EARV V - ' Otur ad Paxidiis de Venere iudicium alludere. Inibi raseu' anti iaquam retinui scribendi rationem,Scauri auctoritat qui perio, &sine aspiratione, polcram, scribendum vult: tum qiiὁd a Polio pol crum, ut a fulcio fulcrum deducarur, tum etiam qu5d Latinuomo .Lsb. I. vii natu ra mediam dictionem non aspirandam doceat. Varim ctiam iapud Charisium negat aspirari debere, ne duabus eo nansib*s m idia intercedat aspiratio . FARI, DON AVIT, DI V I N V MPECTUS H ABERE J Vt scilicet diuino correptus numine is

tura praenosceret. Fari enim interdit in vaticinari est .Ιdeni in Alexa

dra, Neque me Apollo fatisfandis, dem rem inuitam ciet. ASSARACO NATUS CAPYS Est hic locus G Seruio Longobardico Fulvij Vrsini descriptus, qui exponetis verba illa Mistonis in III. Georgicorum, of μήιproles,ait, rnos dicit ram A saracus ous ianchisae fuit inamius, saraco natus C tms ct caei. Virgilius alibi eadem fere circumlocutione Troianos in-iislligens, dixit, domus Assaraci, & Horatius, a boraci tellus. Sed vi a iiiiis originc repetamus, cx Dardano, &Balea Teucri filia Erithth nius natus est, qui in Callirrhoe Scamadri filia, viait Halicarnasscuri. GAstyociae Simeontis filia, si Apollodorum sequiinur, Troum, genuit, a quo genti nomen impositum cst. ExTroe deinde de Acalia de Eumenidis filia, ut idem Halicarnasseus inquit, natus cst Assaracus. Vt autem tradit Apollodorus Tros ex Callirrhoe Scamadri filia Cleopatram suscepit, & mares tres, Ilum, Assaracum, &Ganymede. Assaracus vero ex Clytodora Laomedontis filia, ves, ut alij volunt, Hierona nente Simoctis sita Capyin procreat, quo &NaiadcNym- ,

86쪽

nem Aeneam peperit EST LOCU S J Anchises, postquam profatus est,Aeneam post varios casiis, post varios 'erroris anfractus Italia potitiyum, ubi fatis annuentibus acternas sedes esset colloc rii rus,ctasa egionem dcscribit. Ex quo tanquam archetypo totum s hunc locunt Maro delineauit in I.&III. Aeneidos, .

x ga locus, Grais cognomiire dicunt. - HESPERIAM Notum est, Italiam, Hesperiam dictam fuisse, ab Hespero Atlantis tre, vel ιι τή. LO VM, quod occasui subiccta

sit. Hos poetas imitatus Statius, LI. .YM Est locus, vibiam dixerunt Taenara gentes.

ILIA DIA NEPOS J Haec verba, suspicor,Anchisae esse, adhuc

Romani imperii incunabula vaticinantis, quibus abrupto narrationis cursu ,commiserationis locum amplificat per conuersionem ad Iliam, quam nepotem appellauit; quoniam,vt cx Enni j opinione r fert Seruius, Ilia Aeneae filia fuit. Noe mihi scrupulum in ijdit verbii, tab ε Aemtetulιni, quod refertur ad praeteritum lcmpus.Nam diuino num in Casilatis, quae futura sint, iam euenisse videntur: ut mirum non sit, si quae non dum facta sunt, interdum ut praetcrita pronuncient.

QUAS ERV MN ADTradunt aliqui iliam iii xta antiqua Vestolium te eni ob violatam pudicitiam, ad necem usque virgis caesam fuisse: alii in carccrem detrusam. Pocta vcro noster, ut admonet Ροω I ib. r. caphyrio,voluit cam in amnem Tiberim iussa Amuli j fuisse proiectam. Od. Quod quidem minime verum esse posset, si, ut ex eodem Ennio refert Seruius, Aeneae filia fuisset. Qua propior si Porphyrionis opinionem i ix sequamur, Anchises cam, neptem appcllaui t , no ut Aeneac filiam,sed .

tanquam ex suo gencre oriundam . Hoc carmen a Soli patro, & Nonio integrum rei tur: a Fusto vero prior tatum pars, a ncminetatne

indicata operis inscriptione.Qu'd cum heroicum sit quamuis apud Nonia dcprauatis syllabaru modulis Iesatur )N ad Annalium pertia areat scricm,hic locauimus. In quo obscruant Grammatici, a priscis, nepos,Pro,neptis,in seminino genere usurpari .ERVMNΛSa Sine diphthongo scripsimus,Sosipatri auctoritate, qui inquit, Ennius ait, perie,1 olumsi ibi posse, qu)d mentem eruat, Oper, a, qtaod

moerorem nutriat. Fuit a uicin hic alter Ennius, insignis Gramaticus, qui duos delitteris,&hllabis librosodidit,itemq.demctris;cuius m minit Suetonius de illustribus Grammaticis . Vcrum si es ,αἰρω haccdinio origincm ducit, ut tradit Pompeius, non dubium est, per, ac, R 'scribi oportere: quod communi usu receptum fuit. . TETULISTla Pro, tulisti, antiquo more, Graecorum, ut diximus, imitatione. Eit

huic Enniano dicio simile illud Caec ili j in λοβουμαίμ.

. . rumnam pariter te ili meam, Catullus

87쪽

D EXPLICATIO IN Qὶ ENNII FRAG.

Catullus non respuit eiusdem praeteriti fornrationem. φlacat iam. - rursu ressitum ad vada tetulis. Et - ad Idae tetuli nemora pedem. '

HUIUS NATE AUSPICIIS Romulum δεικτα melli

lib. ε. pit, ut ex Virgilio cognoscere licet, qui de eodem loquens ubi Anch sem facit filio nepotum seriem ostendentem,& quae euentlime t. . multis antc saeculis praedicentem, transcribit integrum huc verssim ex Ennio, qui, viviactur, Anchisem ad buc facit in vaticinando pe Q stantem. - ILLA J E αρατικιοῦς - INCLUTA ROMA Extollit a maxima nominis cclebritate, ut pote quae olimgotius terrarum o bis caput sutura crat, se minoq. imperio potitura . Vcteres inchatam. pro inclytam scribebant, apud quos y, & u, commercia mutua Exercebant, quamuis Velio, antiquo sane Grammatico s ideatur eadem esse apud nos, ii, littera, quae apud Graecos, υ, nam quod illi,

lib. r. dicimus. Lucretius, - inclute Memmi. Quae vox a Graeca κλυτος, formatur , ut- κλυτὼ Α'πιλλευ .QV OS

HOMINE IS QUONDAM LAURENT EIS TORA

in. 1. RECEPIT JH unc versum Prisciani indicio cognouimus csse ex Annalibus, sed ex quoto libro, prorsus ignoramus. Historiae Rutem ordo admonet huc esse reserendu Siquidem hoc loco Poeta recens re videtur, Aenca duce, Troianos laboribus dcfatigatos Laurentum tandem pertienisse, ubi positis castris, eum loca, Troiam appellaru

Quadere haec a Dionysio tradita sunt: TD.ευτωντες δὲ Ουφι ο ia τῆς

nis. r. ctum fuit a lauro,ut ex Uirgilio liquet, quae in illius arce diu summa cum religione custodita fuit. Herodianus autem in Commodo tradit, totam eam regionem, quoniam pcrmultis e lauro silvis opiscatur, Laurentum agrum appellari. Q V A M PRIMUM C SCEIa Lausa colonum antiquitate. Coniunximus hunc versum eum superiori, quoniam ex scrinonis conseu uetitia, & sensu, simul apposite quadrare videntur. Vctus codex habet. Quamprifcri Cascei . . di hanc veram esse lectionem illo Ciceronis loco in I. Tuscul. arbutramur, ubi ait, Ita4. unum illud erat insitumpriscis illis,quos Castos appellat De ijidem D. Hieronymus in Epistola quadam ad Ni ceam , Plam rudes illi Italiae bomiues, quos Cascos Eunius appellat. F stus, 1cuin, antiquum interpretatur: idemq. Varro , qui vocis Or sine Sabina est e,dicit,quae usque radices in Oscam linguam egit. Sed ιιι . quo. Ennius Castos appcllat, Liuilis priscos Latinos vicit. Wrgil. V. - - riscos doc it celebrare Latinoi.

88쪽

Halicarnasicut, Λατῖνοι οἰ- Ios, qui a mutarcho In Romu- Li. r. Aau .lo, o Hς ερω Λισῖνιι appcllantur . Festus Priscas Latinas colonias vo- tu rideae. in cuius mutilator Paullus ait, Priscos Latinos, eos proprie appello is, quisuerunt priusquam Roma conderetur. Latini vero didi i sunt a Telepho Herculis filio cognomento Latino: vel a Latino Albanorum Rc , qui de suo nomine,non modo Aborigines,Latinos appellauit, sed alias complures exteras nationes, quae ad eam Italiac rmonem incolendam confluxerant; quae Appenninis montibus, Tyrrheno

mari, Τiberi, Lyriq. fluminibus circumcluditur.-- GEN V ERE JHanc dictionem apud Varronem deprauatam existimo: pro qua, te nube, ves coluere,fortasse reponi debet. Si int qui hunc versum legant. sed prorsus male,

ham primum Casceipopulei cisupine sabinei. -- LUP 'iFO ET A Obseritat Festus ubi id ex Ennio seu stillum

rcscrt, lupum etia in Geminino genere usurpari. Vnde Varro in eo libro, ut refert Quinctilianus, quo Romanae Vrbis initia enarrat, lupum foeminam dicit, Ennium, Pictoremq. Fabium sequutus.Cum autem locum, unde desumptum sit, non iudicet Festus, ordinis coniectura ductus hic locandum ccsui. Rem vero de infantibus ab altrice bellua enutritis,tanquam historiam ex antiquis Latinis scripserui

Dabius Pictor, L. Cincius, Pqrcius Cato, Pilo,Qauctatius Catulus, alij l. qua plurimi .E Graecis, Diocles, qui primus Graece Vrbis

originem litteris mandauit: Pro mathion Peparcthius, Hieronymus Cardianus, Timaeus Siculus, Silenus, Posidonius, Eratosthenes,P lybius, Dionysius, qui de Romanae urbis conditoribus loquens,ait, Lib. r. quod dum in coeno vagientes volutarentur, lupa forte superuenit, instentaq. recenti a partu ubera eis praebuit, lingua simul lutum a ster ens, quo se inquinauerant: cuius vcrba sunt, Tα mi δη

quit,mitem summissas infantibus praebuisse mammas i lingua lambentem pueros Magister regi j pecoris inuenerit. Sed Virgilius rem Lix. v. aemnem paucis mirifice exprestit in Λspidopoeia:cuius carmina ed libentius icribemus,qudd Servii indicio liquet,ea ex Ennio illum sumpsisse. Ita enim de V ulcano ait, qui in Aeneae clypeo, Fecerat O , iridi foetam Mavortis in antro Trocubuisse Lupam, geminos huic ubera circum Ladere pendentes pueros, Cr lambere nratrem Impavidos, illam tereti ceruice reflexam Murcere est emo corporamgere lingua.

89쪽

II r. pia. Ouiἡius, Connitit, cor eanda teneras blanditur alumnis, Et singit lingua corpora bina βω. Sed haec quamuis ab Historicis tradita sint, ficta tamen commentiatiaq. sunt. Vcrum autem fuisse , multorum opinione receptum est, proiceios in Tiberis ripam pueros, a regi j pecoris mi nistro fit, isse inuentos, qui strae coniugi tradidit alendos , quam ideo Lupam appellarunt, quod prostratac pudicitiae inter pastores haber

riir. Placuit si quidem antiquis illius saeculi hominibus veritatem fibulae inuolucro praetexere, ut pueris illis, utpote tantae Urbis, tantiq. imperi j auctoribus, aliquid supra humanum captum tribu .retur: nempe ut a voraeci bellua crederentur fuisse alti, inde l. res magnitudine, ac nouitate iii maiorem ipsorii in admirationem homi nes traducerentur . DVLC1FERΛE FICE Is Neque bicue siis unde sit, meminit Sosii pater. Nos autem cum his connectendu duximus, cum de Ruminali scu Poetam loqui, apertissime pateat;de

qua Liuilis, ubi de seruis agit, quibus Amulius iusserat, ut pueros iaprofluentem proiicerent; orte quadam, inquit, diuinitus super ripas Doeris effusis tinibus statuis , nee adiri usquam ad iusti cursum poteruonis, CV posse quamuis languida mero aqua infantes, spem feretibus daribat. Ita velut defuncti Regis imperio, in proh na alluvie, ubi nunc ficus Rumisaeis c Ii mulare vocatam ferunt pureos exponunt. De eadem M. Varro ait, Germata a Germanis Romulo, or 8 no, quod ad Ilium My-nalem er ij inuenti, qud aqua hyberna Tibrais eos detulerat in alveolaeapositos. Item libro I. de scenicis Originibus , eluncin quoque Ruminalis fici mentionem fecit. Et in fabula Menippea, quae Scs- qui ulysscs dicitur, ad hanc arborem respiciens, est, mi quod lupa ad

3ι δ' ΑΦ nisellari ιut otiis. Sic legendum est, ut admonet Turninus in Nonio, verbo, . glumnos,ubi male hactenus pro, i laruut,fefellerunt,irrepsit. Fcllare enim veteres, pro mammas fugere, posuerunt, quod post malitia inualestente, &luxu, in turpem sensum detorscrunt . Sed ut

90쪽

verborum huni modi sensus est : Impositis igitur in alueum pueris, ad flumen deiceridit cos proiecturus:sed cum illud vehcmenti undarum impetu defluens conspiceret, accedere est vcritus: sed propc ri- pam deponens,abiit. Creticente autem fluvio, lovans alii cum leniter inundatio,deuehensq. in loco suis molli destituit, que nunc Gem

manum appellant;olim verὁ,vt cxistimo ermanum:quoniam Germanos,fratres vocare consueuctunt. Nec procul aberat Capriscus,

quam Ruminalem diccbant, siue a Romulo, ut pleri q. sunt arbitrati, sue,quialbi ruminantia pecora captabant umbram: vcl, quod maX me probatur,propter lactatione infantium : quadoquidem mamma a veteribus,Ruma appcllata est: Rumiliam q. dcam vocat,quam pu rorum cducatiori racesse, putant : et q. Nephalia sacra faciunt lacte libant .Haec fere cadem ab codem repetuntur in Problematum lubro,atque in eo,qui de Romanorii fortuna est inscriptus. Pompeius ficum illam,Ruminalem appellatam esse,ait,quod sub ea lupa mammam dcderit Remo,&Romulo. Mamma aut, Rumis dξ:vnde rustici hocdos subrum os eos vocant,qui adhuc sub mammis habetur. Se uius ait,hac ficu fuisse ubi nuc est Lupercal in Circo, qua olim Tib Lib. 8. Aen.ris labebatur, antequam a Vertuno factis sacrificiis auerteretur: iulamq.dieta vult Ruminale,a Romulo, quasi Romularem,ves secundualios a lacte infantibus datodia gutturis pars,Ruma dicitura e cade Lib. I. F.LO uidius, Arbor era remanent vestigia,quacq. vocatur I ' mula nunc ficus, O mina ficus crat. Hanc arborem maxima Romani colebant vcneratione; haud secus ac Samii vitice, quae multis sacculis ab cis in Iunonis teplo custodita fuit . quoniam sub ea Iunonem editam fuisse perhibebant.Plinius,

Colitur sicus arbor in foro ipso,ac Comitio Romae nata, sacras figuribus ibi codilis,magi'. ob me moriam eius, quae nutrix fuit muli,ac Ilemi cohditoris, Ruminalis appellata ; quoniam siub ea inuevia es lupa infantibus praebens Rumen. Addidimus huic loco vocem Ruminalis quae in Plianti exemplaribus videtur deesse. Fuisse aute hac ipsam ficum in foro,

etiam Sexti Rus, de P.Victoris atristoritatibus comprobatur. Corn Ilus Tacitus ait, Neronis tempore hanc arborem, quae super dii n- 'gentos,ac quadraginta ante annos Remi, Romuli l. infantiam lex rat,mortliis ramalibus,&arcscete trunco deminutam, prodigii loco habitam, donec in nouos foetus reuiuisceret.D.quoque Augustinus I. .de Clui. ait,Rumam, mammam, veteres dixisse; inde l. Deam Rumiam apud Romanos elle dietam, quae paruulis immulgeat mammam. De qua

Dea meminit Varro in Catone, si uc deliberis educandis, ct in II. de Re rustica, & Plutarchus in Pioblematis. Deest aute vel bis illis, Duia

eraeficia sub umbra, ves sub tegmine, vel aliquid quippiae I