장음표시 사용
111쪽
monstrantem tacerit, lista es tum omni
um sentinam, S aliquem qui per schisma ad
Patriae proditionem muniat viam dixi illa videatur. Sane Musentiolius his diebus inmensa Amitini nostri, aperte ac sine circuitione dixit, Remotiitrantium ii propositum este, ut p.rail. uim Papatum invehan
Ploc qui apud eos facit qui sunt nobis assinitate conjunctissimi, nec ob prudentiam facile admodum calumniis istiusmodi fidem habent,quid non effutiat apud imperi uim vulgus t ianc iam tantum per se suosque effecit, ut dicantur ducenti, aut circiter hac una de caula a sacra svnari abstinere velle. Haec male adeo adfinem habent, ut jam mens aliquot, sed per intervalla, cum morbo graviter conflictetur, quem non aliunde quam animi aegritudine contraxi ille putamus: planeque metuimus, ne si quod Deusavertat res in apertum schilina prorumpat, at finis sit
ferundo. Sanc moeror multis a cessere solet, tu non temere sit, quod cx et
mo hoc moerorem a dolore distinguant Grammaticorum filii. Per adfinem non stabit uti neque per Boxhornium quo minus Ecclesilae Mus conservetur concordia is
tantum neuter adigatur ad Manichaica illa publicitus vel docenda, vel audienda. Miseret profecto Ecclesiae, quae vix dum papatus
jugum excussit: ac jam nunc per concion torem istum Tulliana, non vulgari tantum consuetudine nunc vocem eam usurpo s spicionibus ac calumniis a fidis Pastoribus avocatur, absterreturque. Mihi quidem
omnimodo laborandum videtur,ut conco dia retineatur. Qua autem ratione id conseri pollit, tu, Amplissime vir, pro aquilina illa ingenii tui perspicacitate lono citra dubium inclius me vides. Dicam tamcn quod in mcntem vcnit. Non dubium mihi quin Ha rae, noris optimc Amplissinium D. Ma tinium, Senatorem Curia: Brabanticae, de Bredani Senatus aliquando partem, eoque qui indolem atque animos Magistratus Bredant optime nosse possit. Quid ' si is quem piam Procerum, cui maxime fidat, literis
monear, ne patiantur civitatem suam schis
male distrahi misero, sed Ecclesiastis suis
praecipiant, ut concordiae studeant, nec in controversiis obortis prudentissimum Illu strium ordinum Edicium transgrediantuta, seu Manichaica seu Polagiana docendo. --
primis vero, quid i Si Magistratus illum
aegrorum consolatorem,& unum alterum illius ricyήλου monetae ad se arcescat, gravi terque commonefaciat, ne ultra crepidam a
sapere velint,intillo minus piis & doestis Pastorib' Ecclesiae suae lim estos notam inur re, ac vulgus a sacra synaxi absterrere vclint. Equidcm magni referre puto, ne ea civisas
schismate turbetur, quae , Ecclesiam habet novellam, & a Principe gubernatur Pontiscio, Sc magna sui parte principis sequitur religionem, dc quod caput, quae hostili adeo sejo est propinqua. Non dubito, quin siquid istiusmodi vel Illustres Ordines,vel Ill.
Princeps Mauritius resciscat, principiis tanti mali sint obstituri. Cum ante menses duos tres adesset nobis adfinis, author ei fui, ut quod facile poterat, Hagam excurreret ad reverendum & summum virum D. 'te gartium, eique statum omncm Ecclesii suae exponercti Neca conssilio eo multum abhorrebat ad finis; tantum metuebat, ne si cum eo communicasse consilia sua innotescerct, plus Ecclesiae suae res ea tam ni darer, ut nunc quidem sunt tempora. Cogitabat
etiam qui Musentiolii mos est, facile si vel
levem suspicionem concepisset, hoe sibi exprobraturum: nolle autem hoc committe
re, quod negare non posseti Haru ego cum scirem, putavi non madc me facturum, si vel ipse ad clarissimum Uyten gartium scriberem, vel, quod postea praetiui, tuae rem omnem prudcinia committerem, qui,s Consultum putabis, cum Corem communicabis, feci autem omne hoc nullo istius rei gnaro:
Asfine vero tam ignaro quam qui ignarissimus. Pene hoe signiscare exciderat, inuan quam exigui videatur momenti ante hebdomades duas Musenholium filisse in urbe nostra non tam, puto, ob nuptias Pollionis quibus intermit, multa cum Festo ejus Iatus dextrum claudebat mussans diutissime iquam ut cum, quem dixi, viro nova turbandae civitatis consilia caperci. Sane ratiocinati possim , uti de Clodio in Miloniana Tullius, nisi magnum aliquod fuisset, cujus
Causa urbe exiret, non tum potissimum se ad iter filisse accincturum : sciebat enim utrumque Collegam suum valere male. Sed a sente eo famula squicum consilia sua homo prudens communicare videtur dixit, non posse in urbe durare, in qua videre cogatur tam multa praeter animi sui sententianis. Intolligo ex quodam, qui Festo utitur familia λ
112쪽
miliariter, eumdem cum domum reversus esset Melesiae Ter Hesden cui ante inscr- viverat Pollio )comniendasse illum, qui subcruce Roterodami sic loquebat ud concionariis hacteruis fuit. Nempc emistimatur ille sue constantis 1 2 1ο τ 1τω- aliquod de- dille experimentum in urbe vestra, Coquc
dignus puratur qui jam perpetuus certi loci Pastor fiat. Ego ab istiusmodi hominibus, in Bredana dioecesi nihil boni spero, qui
prius fratribus separationis, seu Separat illis, ut in Anglia vocantur, seu Donatistis nouculis, ut veteri cos vocabulo insigniamus, i cscfictionis prae crunt duces. Quamobrem hoo quoque ad adfinem primo tempore, perscribere animus est, quo cum Collega Boxhornio videat ne sua putillanimitate Ecclesiae aliquid adserat detrimenti. Val , Magnifice, Mnsillimeque Domine , Et si occasio dabitur, ne quaeso gravare salutem meo nomine dicereClarissimo Uyten gartio ; cujus ego salutandi causa superioribus feriis Hagam excutrcrami sed cum Principe prandere dicebaturimihi autem, ob necessaria quaedam negotia, diutius Hagae liaerere
non licinat: ita factum ut ex quo ten ore una tecum ei aderam, praestantillimum viarum non viderim. Iterum Vale.
Gerardus Vossius, Hugoni Grotio
S. P. OUoties cum animo meo reputo, Prima
resormationis tempora, eaquC cum a
proximis, illa item cum nostris compono; toties, Magnifice, Amplissimeque Domino, se maximum mihi osteri argimiciatum infirmitatis humanae: neque dubito, quin idem
tibi usu veniat cepissime. Quid enim magis Ludiero, aliisque piis Doctoribus, primitus objici solet, quam Papae, S Ecelasiarum multariam dissentientiunt authoritas'
sed Doctores nostri ab Ecclesiis ad Scripturaejudicium, a Papa ad Magistratus iudicium
provocabant. Botra causa multis locis triumphaviti, Sed cum Lutherus homo quoque esset,.a quo idcirco limani nihil alienum
putari debet, factum, ut cum bono semino zizania alicubi semiliarcti Videre hoc alii, fortasse nccpietate, nec eruditione inferi res ; qui idcirco sedulo sibi adlaborandum audicarunt, ut a bono semineri Eania distiniagucrentur. Hic qui in scntcntiam Lutheri juraslcnt,qiiasi quae dc Scripturarum uni- ,ac perfectissimo Canone dicta essent, asversus Pontiscios solum valerent; ecce ii dem, vel geminis planc armis, aggredi eos ausi sunt, qui zizania in Ecclesiis suis recens otia eruncare vcllent. Nam ut Pontisci, Pontificem, ita hi Luthcri Sectatores, Lutherum, ut illi Ecclesiam Romanam, ita hi Ecclesias Saxonicas, de aliaς. ut illi mediae sere, aut infimae Antiquitatis consilia aliquot, ita hi, tanquam quod Conciliorum sibi multorum instar citet, Confessionem Augustanam urgere advcrsus disseruientes coeperunt. Habuit hoc alios possime, un- primis eos qui in re Sacramcntalia ab iis dissentientes, hau parto Zuinglium, & Calvinum seqiii se profiterentur. A cm igitur istis vellere, memoriamque priorum lcmporum rcfricare,quies armis istiusinodi pugnandum fuisset, causi fuissent longe inseriores. Sed surdo canebatur fabulae Nam qui quasi rerum dominarentur, hi, ut Pontificii olim, ita ana ipsi quoque in omnes a
se dissentientes de umbone , tanquam do plaustro omnisgcncris eonvitia jactarc coeperunt: communitati etiam omni inpostctum renuntiarunt. Atque in his tuebantur se Lutheri ipsius quanti alioquin viril
exemplo: qui ut multa istius farinae omit tam , i commemorare enim taedetὶ paulo ante excessum suum, ad Jacobum Probst,P storem Bremensem, virum, quod nec qui Lutheriun tantoperosectantur, dissileri poteram, eximiae pictatis,scribere hunc in modum non dubitavit: Traim vir, qui non abiit in consitis Sacraeanentariorum S in via Min-Hamrum non in Cathedra Tigurin ram non sedit. Quod cum illis aureolum, de blacteatum quoddam dictum videretur, omnes qui non habens animum a lectibus impeditum, vident csse, non dico bullatas nugas,aut ineptam, ac puerilem allusionem:
sed impiam & horribilem Psalmi petversi
m. Nec intra convitia, aut Anathcinata res stetit: ad carceres, ad exilia de ventum et uti vel sola indicium faciet Peuceriana carceruiniustoria, quam optimus, o doctissi-
113쪽
mus Peresius scripsit. Tantum non quidem religio , sed perperiis actatis potuit
suadere malorum. Tandem divina misericordia, in Britannia, in Germania, in Galliis, in Belgica, emoscere etiam Ecclesiae coeperunt,qi ae Papae sic iugum excuterent, ut a Luthero siti, ii in ανξurm dogmate dic sentirent. Ac aliquantisper quidem hae memoros pristinae coiisti stationis, & cum Papistis de cum Lilthcranis, nihil ursere, quam
Prophetica,& Apostolica seripta, summumque in Ecclesiasticis)udicium Magistratibus spbnrudini letiunt. Sed postquam sterique
earum Donores rem omnem in vado elle viderunt,inque veterum multomni locum,
iam succellerant Oratores novi, Adolescentuli,quam in Papistis prius, ac mox Lutheranis tantopere damnarant, hanc ipsi, cum alibi, tum imprimis in Belgica hac, calcare viam ceperiint. Si quod enim dogmatum suorum in dubium vocaretur, non iam adscripturas talas, imbiaccad primaevam Antiquitatem, provocari se patiebantur : sed ut Luthetulit illi Luthetum, ita lii Calvinum, aut Maam: ut illi Augustanam Confessionem, ita hi Confessionem Belgicam,vel Catechesin Palatinam: ut illi Saxonicarum, ita hi Reformatatum in Provinciis ii iste jactabant consenturii. Et quod dolendum imprimis erat, non miniis quam priores, omnes, a se sententiis discrepantes, tanquam haereticos distorcbant, & quos possent sedibus, suis
deturbabant. quoties cogito, prope animum incum subit,& nc de illi qui nunc, ob aliquem in Praedestinationis dogmate dissensiim,tanquam traducuncia r. si superiores aliquando sant, libere cur non apud te loquar in similiter excepturi sint eos, qui dilitat ire ab ipsis audebuno.Quippe .cM illi homines sunt, non minusquam priores: Et seinper sic, ut alios init tam , cum ipse eruditorum vulgo ita comparatum fuit, ut contemptis iis qui moder ta suggerent consilia,iis qui extrema sequerentur, se potitus applicarent. Sed huic spem malo providebunt tempori viri aliquot praestantes, qui inter ipsos pluilinum Diastini: ac imprimis Magistratus summus, quom haec ant edentium cxempla possunt reddere cautiorem. Q d autem nunc illi,
qui receptiorem sentemiam tuemur impe se negant, vel transversum se unguemde
fle, here ab illa dissertandi ratione, quam . quobantur, qui primi Ecclesias gitas, vel
domi, vcl in exilio,docuerunt,hoc istiusmindi est, ut merito dubites, utrum magis in psudentiae, an impudentiae tribui debςaL . Hoc cur dicam, cum alia multa, ctiam 1' vulgus notis lima, testatissimum faciunt,tum
imprimis historia is haec quam nomine Nobilis limi Iohannis a Lasco, Belgicae ixin si iii Au lia Episcopii item Martini Micronit, eluditissimi,& fidelissi ini Pastoris, S omnium Belgariam, aliorumque peregrinorum
Londino profugorum, scribit, divulgavit que, nobilis & insignis vit Johannes Llien- hovius, Ecclesiae Belgicae senior. Uni profecto aliter, quam hodie hic fit, disput bant illi cum Luthetanis Coldingae, misim'riae, Hamburgi, atque alibi. Non visum hic universam litorum temporum liis loriam percariere; sed contentus ero, cx multis aliqua delibasse, ex quibus de caeteris non obseura fiat conjectatio. Coldingens quidam Pastores erant nomine Paulus Novio- magus, Sc Henricus Sylvaeducensis. Cum his
nostri pium aliquod colloquium posccb
Negabant contra illi,eo quicquam opus esse, cum nec Rex, nccipsi minimum de Regiumnici doctrina dubitarent. N pc sunt-liter ac lubet enim isthaec cum nostri4 lcmporibus conferre dicentes audivimus quo dam, posse Pyrrhonios istos, ut vocabant,inter sese Catechesim examinare ad striptura
rum itateram i sibi hoc factu nihil opus se,
qui nec de particula ejus minima dubitarent. Sed quid hic a Lasco, Micronius, Utenhovius Nempe tales praejudicio peec re aiblitabantur, planequc statuebant, non tantum cuiu Zimma sponte, aut fortuito oculis sese olierunt, de evellendis iis si si lium capi oportere sed sollicito etiam inqu rendum, nihil sic Zizaniorum vjiam reperiamus, cum inimicus homo G sbleat spar gero, dormientibus iis quibus cura agri D minici incumbit. Sed pergamus. Diceban Lutherani, negari a nostris, clara Scriptura verba, Hocust Corpus meum. Nen in v
mili ratione, ac Ecclesiastae illi, qui curti de Electionis S: Reprobationis abiblutae dogmate disputant, clara cile fiant verba Apin stoli, Rom. IX. ac Reprobationeni aliquani conditionatam inducentibus priusquam quod volunt tarsuadeant, totum illud capute sectis literis nimillandum esse. Sed quid in simili controversia a Lascia, ac alii, q-
114쪽
dixi mra Nooramg- superiori comeis, Geui se, F quidem : veritatem cu-jtuque doctrina, probaudam Mnesse, univi alia cujus Dei in Scripturis testimonio, sidunanimimius Scriptura consensu. Objiciebant dei de nostris, quod omnia carnis judicio metirentur. Quis nescit hodie oggeri illis, qui absolutam reprobationem negant sed audiamus a Lasco, & alios. Malia sunt alia in re isne nostra capita , magis multo rationumstra judicio repugnantia, qua tamen noso mnia per Dei gratiam indulitata fide amplo Etimur, abnegato omni rationis nostra judicio, A quod ita ceras Hvias verbi resimoniis niti, atque insistere vitamus; idem es hiemMuliabentis-ὸfacturi, si idem videamus. Objiciebant item, quod per Daniae Regnum, iam alia de coena sententia obtineret: nempe ut nunc quidam in Praedestinationis dogmate Ecclesiarum quam vere non disputo) authoritate se tucntur. Responderunt nostri I umeranis istis: Doctrina Iane veritatem petendam uobis esse, non sanὸ ὸ Rignorum, sed ex verbi divini certa ae solida authoritate. Criminabantur item noltros, quod distentirenta Luthero, ac Saxonicis Eeclesiis 1 quod Αugustana Confestione damnarentur. Nempe haut aliter,ac nunc quidam semper crepant Calvinum, Ecclesias Bclgicas, Confessi nem, aut Catechesiin: quae fortalia tamen non usque adeo illis patrocinantur. Sed
quid hie iidem illi laudatis limi viri Deiamus,inquiebant, Luthmiam ac Saxonicas E
clesias, denique s Augustanam Confessionem
non OCHMisam Eccosiam: nos Lutherum pro insigni Dei organo habere, sed Hi nisiώ--ι, Spiritum Sanctum juxta mensuram δε- tum fuisse: hune honorem solis nos Propheticus An situ scriptis deferre, ut nisit contineant quia non certa side sit amplectendum reaterum in scriptis Linheri, de talvino idem dicere possumus in luculenta extare tesimonia, ctam sibi non perpetuo, neque per omnia constare. mare S Luiberi scripta, s ipsam
adeo onses unem Augustanam, ad Scriptura regulam, Flegitima Eta arum Diuria revo canda esse: neque ex Linberi dogmatis, aut etiam ex Augustana Consessionis authoritare υpraejudicandum esse, ut Acindantur Ecclesiae, utve sanctorum communio in Catholua Dei E E sia contra fidei nostra confessisnem videtur. Verba proscctis aurea. Porro quia Paulus Noviomagus haeresios accusarat nO
stros publice in concionei respondere ad illud in hunc modum: Contra doctrinam E angessi factum dicimus; quandoquidem nemo
de alterius condemnatioue,pronuntiare aut potest, aut debet in Ecclesiacluenis non constet pubi ci a findamento Apostolica Confessionis, Petriore prodita, excidisse. Et aliquanto post addunt : Nos hujus controversia nomine, neminem unquam aversati simiu, sed in fraterea charitate tulimm; es ferendos esse putavimus omnes, qui modo nos vicissis sme volent, donee Dominiti contro versiam ham,per gratiam δε- am eomponat, eo quod omnes fundamentantacin senis A stolica pariter retineamM. Quod ipsum in Praedestinationis controversiani multo etiam justius dici possit. Alia quoque hujus generis in isthoe Gldingensi colloquio legi pollunti Sed nihil nostr ulla juvit defetisio sui: verum extrema in amictione, mediae hyemis tompestatibus, sexaginta circiter familiae quos inter decrepiti, pueri, matronae gravidae) summo oum vitae periculo regno ejecti sunt. Sed operae etiam sumit delibare dissertationem, quam Hamburgi, Micronius habuit cum Ioachimo IZest phalo, eo adversus quem, S CH- vini exstant quaedam. Is tanquam Achil-Ieum argumentum objiciebat Micronio: De vreitate doctrina nostra Sacramentariania hil est ambigendum, eam ea in omnibus Saxo mcis sorientalibis Getesiis, ut a sanctissimis viris, s Praceptoribus suis eam acceperunt, unanimi consensu tradatur. Fasa igitur, es repussianda est, contraria mirilis sententia, qua in praedictu Ecclesiis est damnata. Prae-esare respondet Micronius: De controversari qua doctrina, non ex unanimi Ecclesiarum m. arum consensu, sta tantum ex contema
Prophetica S Armsica statui iubet. Alioqui
triumpharet Papa. Tum V elisalus: O- elisia nostrae Saxonica sunt Melesia Dei. Hic Micronius: Ecclesia Dei ex Acoammari non debet. inque Londinum non facis Ecclesiam
Dei, ita nec Hamburgum, auι Lubeea. Nuga
praeterea est Ecclesia,praeser Propheticam, F Α- ρομος - , qua non in quidvidam ha cinari
PAEndoque possis, quod ipsum quoque Lutherus docuit. Addimus Et Calvini. Sed quid insalus hic Qia Luiberus siribit, E cosiam errare posse de Papisica, non de raria si s αβ Erelisia. Respondet Micionius':
Iis de vera Christi Ecclesia loquitur Lutherur, qui ex humana quadam imbeci itauin, qui a-
115쪽
dam nonnunquam impingit. Ex parte enim Prophetamm. Et fit aliquando, ut eximisu aliquis doctor alicubi turpiter fiatachretur, quem mox deinde alii,praepostero quodam Zelo incitati, temere, spertinaciterimitantur. Hinc etiam δε- erroresin Ecclesia oboriuntur. Verissime, Verissimα Quare optime ibidem sic colligit Micronius: Proinde approbanda venit doctrina Ecclesia omnis, non Ecclesiarum alia quot eo ensu, sed verba divini authoritate .
Objiciebat esttalo Micronius; quod in libello suo, cui titulum fecisset, de recta side,
dolarinam suam sacramentariam Ecclesiae judicio subjecisset, eoque examen Mus Qbterfugere non deberet. Respondet Ueta
salus: Ego doctrinam meam Sacramentariam,
non Londinensi, sed Ecclesia Dei Hamburgens judicandam proposui. Similiter hodie multi in Praedestinationis dogmate, nullis sc clesiis subjicere volunt, nisi quas idem secum sentire habeant persuasum. Ait idem est salus: Si dubia ad cesset nostra doctri na, graviter peccasset sinatus nosser, S ser
ni mira Dania Rex, qui adversum vos dux ta tulerunt. Optime respondet Micronius: simiabus argumentis sarile omnes vicerit Papa. Ait ostiatus: Contra vesbam doctrinam Comitiis Augustanis prenunciatum est. Micr nium hic audiamus: Non video ris justam habere causam tantopere gloriandi, de Augu- sanis Comitiis, cum ea in eum finem instituta non sint, ut ibi audita prius utraque parte certi aliquid dere Sacramentaria tueretur: Sed fiat tantiim nuda dei consissio, quanaeo modo cintilii legislmὸ congregati ausiaritatem obtinere potist. Quod ipsum de Belgica consessione dicere possumus. Quemadmodum, id quod continuo subdit: Πρω-dem Oncilia omnia actue subjacent Script rarum Autόoritati , quanu magis C Ussio Augustanat Alibi quoquc recensetur in eadem historia colloquium, a Micronio habitum Wismariae cum Din. Smeimstedio. Hic, cum Micronius dixisset, Magistratus possit etaliquii iesiis esse, ac judex: respondet Doctor ille, mei iam Z quid is vi religione intiauit Z Petamus Rostichium, Fad m-ctores, aut Aperintendentem proficistamur, qui de ressoquis judicare poterunt. Nempe non alios judices admittit, nisi a quibus certam sibi victoriam videt. Quid Micioni autem ad haec ρ inquit, Magistratum contemnis, Doctori tam judice precor Papam
principio vicit Lurberus, ab omnibus tune D ctoribus Sebbia is passim damnatust Sed exscribillandi modus tandem esto. Abunctfine ea, quae adduximus, ostendunt quod superius diccbam, illos qui primi Ecclesias Bulgicas collegerunt, repurgaruntque, semper a Doctorum quorumdam sensu, Ecclesiarumque quarumdam consensu, ad scripturarum aut ictum,& Magistratus judicium provocasse contra eos, quibus cum illis D ctoribus nostris negotium fuit; haud secus ac hodie quidam occipiunt e nostris. Nam ovum ovo similius non est, quam illa quae vidimus Lutheranorum Argumenta, Mista nostrorum, qui absolutam tuentur praedestinationem, nec Magistratus judicium in E clesiae rebus admittunt. Nec tamen par milium haec immodestia : sed quo imperitior quisque, hic minus rationi locum praebet. Αεὶ απυροτων νόος ανδ ζων Λύσμαχος, Hye Θελουσι γd ἀτρεκεε σι τί γε-Qr , ut optime olim Oppianus. Atque ut ingeniosissimus Poeta alicubi ait, Non plus his cordissed nus oris ades. Plus modestiae Ruemadmodum & eruditi ne plerosque ordinis sui vincit retinuit Antonius X alaeus, mi us scriptum de jure Magistratus in Ecclcsiasticis dicere possum , πιεννων ὐ ἔγνων, τὸ ν,lεγνων α τλως addere non possum, ne merito audiam illud
quod desertori Juliano respondebat Basilius, πιέγνι- α ι ἔγνως, εἰ se εγνως, ac
αν Ucέγνως. Ita multa in eo scripto reperi, quae meliorem mentem, majoremquci modestiam spirent. Sane squis ea ex opero cerpta in unum congerat, simulque.Ο lis subjiciat, vix amplius aliquid requisiturus videatur. Sed tamen duobus nominibus peccat gravissime. Nam adversarii sui mentem, quam non capit, carpit; cumque se oppugnare credi vult, cum situm oppugnat somnium. Ad haec quae stribit minime via dentur Οὐολουθα, u όφωνα Nam cum
summum in Ecclesiasticis imperium, neget esse Penes ιωτο oo, ea tamen passim dicit, ex quibus colligere hoc potuisset, fimens non laeva fuisset. Omnis erroris sons, & caput, quod confuse,indistinistinue singula coiisderet, de tractet, cum hic vel maxime halleat locum, illud Stagiritae, Ota
οπι εον τοῦ διαμ . Id quo parcat, prius quidem, universe ac generatim ostendam,
Magistratui lassio etiam in Ecclesiasticis jus
116쪽
competere summiam: dei evero aliquam- multa, imo praecipu sere, strationi operis ad trutinam scripturae, dc rectae rationis cxpendam. Nec ignoro, quam tu haru-lius me intestigas, sed non infratum me fa- lavrum spero, si meum quoque hac de re judicium perscribam. Ac rencs Principem quidem, seu Magistratuin summum esse imperium suprcmqtri rerum D siasticamin, lutcnus quidcinpenes ino lium quemquam potestis mirum esse potest, soliue comprotratur, partim Dei ipsius u ndato, annexaque promissis ne,&homminatione: partim exempli se rum Principum, quae nobis in s. Scriptura
proponuntur, Commcndantur: parum rationibus,quibus, Magistratus circa relisi nem, tum indirectim, tum directim, ha re imperium ostenditur: partim exemplis Clitistiaoorum Principum, quae Scriptori Eeclesiasticiis coni hientur: partim authoim te Vcictum, reccntiorumque Patrum, qui potestatem hanc tribuunt Magistratui summo: partim judicio, ac consessione Script rum externorum, qui Δ ipsi, velut rationis quodam ductu, imperium circa impiam Religioneni suam , tribuant Principi suo: ac
Principum ipsorum, qui in impia Religione sita ius illiad usurparunt. Haec omnia quidem cum cura tractare velle, sino res fuerit ingentis commentarii. Verum nos exim-menia sylva taluummodo paululam struem congeremus. Ut igitur Ordiamur, tu tChristus, 3 .ut priuaum quaeramus Regnum Dei, ac fore strat m, ut caetera mnia adficiamur nobis. Quod mandatum, cum privatum quemque tangat,tum eos imprimis,quibus non sui tantum, sed publici
etiam cura incumbit: quibus regnum Dei in Remp. inducendum, promoVendum, randum , conservandum. Itaque oc. Psal. II io, ii ,1 2. siccos per Davitim compellat: Neraeo, Reges, animadvertite, e disionem perci ιι, . jussices terra. CUMI H*am eum re remis, sexultatecum gemore. cutimini Mum, ut non irasiatur, Ppereatis in *ia,eum exarseris vel minimum ira eria. Teari omnes, qui recipitintad um. Mi Rems compellat Deus, non velut aliquos ex societate hun na, sed tanqxiam Reges; quos non sibi tantum colere pietatem velit, sed curare,ut canulam iubditi excrceant,quemadi noduni optimc ca verba declarat Aus
stinus, ut infra videbimus. Huc quoque pertineat, si recta interpretatio, locus illo Ual. XX lv. r. -οί2te portas, Principes, γα- et ramini porta ;nfernales, es miroi bis Rex p ApDL LXXV. . ait David, statvi co nas rem aptabo. Ubi Spiritus S. ut quidam satis apte eum lacum exposuit columnas tetrae vocat, statum secularem, ac Ecclesiasticiam,sive imperium in rebus civilibus, Ecclesiasticis: liae duo imperii statumina, ia firmamenta, per diuturnas Saulis clades attrita, ac pendconfracta, instaurate sit: velle aii David. Huc pertinent quo tur illustria agistr nis elogia, ut quod fis XLIX. 1 dicuntur niurisii Ectae . quodque hal. LXXX l I audiunt, Dis sis, tessui
alii mi. Nam ideo Deus hoc eos titulo diaguatur,quia munus gerant divinum, ptaecipuaque impcrii pars versetur circa ea,quae ad Dei gloriam, S animarum salutem pertin ant. Quod si exempla potuntur, suppetulit ea, in Davidε, Salomone, Asa, Iosophata, ta cclita, Josa, Jehu, aliis. Non inhaerebo iis commcmorandis, partim quia omnia inculcantur libris, parum qii Ia lectissima illa testimonia sui sciunt, quae ad edicium Illii mi-uin Ordinum adscripta sunt, cox 2. Chron. VlII. 1. XVII. 6, 7. XXIV. 4. XXIX. q. XXX. i. XXXIV. 3. XXXV. 2. Nec poenarum exempla, quibus Deus punivit, ejusniandati neglcctum, quisquam arbitror requirat, qui vcl solum cogitet: propter Blomonis i lolatriam rcgnum eius filici divia sum, multosque Samariae Reges, ob religionis neglectum,seriisse,ipiasque tandem decem tribus hac proptet funditus propd misi
Scripturarum authoritati succedat pomdus rationis. Nam si vel temporalia solithi curare Reges serib velint, ris sic quidem religionis cultum negligere debeasit, cum Mistus divini contemptus, ac negligentia, fons sit Infelicitatis, ac multorum malorum: uti contra sincerus Dei cultus in temporalibus uoque magnam adseri felicitatem. Quae re vide integrum Deuteronomii, cap.
XXVIII. quo nillil illustrius. Si iliaque legas a. thron. XVII. 3, 4, 1,&c. XXV L s, 6, 7, 8. XXVII. 3, ,s, ς, . XXVIII. 6, 7, 8, 9, ι α XXIX.6, , 8,XXXI. 1 i. XXXII.
λ7, 28, 29, 3o,dec. liaque Constantinus
agnus uti Nicephqrus scribit Lib. VII.
117쪽
salutem potiorem censenuam corporis sani- filiis mantavit, Hetatem sesva ut illibatM cinlue eos argumenis Ru
M pacem, bi tam sopituri, Mutauri. Cui . initio libri, de recta side ad Theodosium.
Impii Reges plurimum mi ροι, ae mala mala
tite. si igitur sipientes, ut Ammianus ait, autem alienam, finem esse statuunt Imperii , potissimum animae salutem curate dinetreiiceps: pr cipua lautebi, imo vod animae salus est,aetern animae silus ' quum ilia ooptime finem licipissae inhomas Aquinas, sive alius, libro de regimine Princ se isti alibi, ut insta videbimus, tum Cap. est. tibi ali, di .ino cultui Rex toto conatu in Hii i debet, tanquam debitusni, noάsbasim quia homo est,ucrum citam quiaDo-
'idem alioque eo evincitur, quod Mi stilius Homero dicuntur G λαων. Martianum Imp. Epist. XLII. teri agratulat is acrepi, quia studiosi mura 3 Ere nisi ea pacis agno .cu sancto δε ---na aquitate consertur, ut quem statum putes religismι, eumdem habeato is regni. Nam thure Principes Christianos, Spiratu Dra inmani concordia gemina per totum muu is uela rabisatur: quia persiam cha ratis, se Dei, utrorumque armorum potentiam
peratori Pertinet huc quoque illud Tullii demicum responsis, pag. 2 8. n V. rus, nee robore Gallos,me calliaetate Poen Me artibus Graecor, nec denique hoc: Oeetentu, ae terra domestico nativoque sensu, Dalos si inae Laiivis; sed pietate ac religisme, atque Lesapientia, quod Deorum immortalium N mine, omnia regi,guernarique persteximus, - es enses, nationesque supera m Jam vero non tantum indircae, sc propter temporalem selicit aciem, curam religionis
Rex debet: sed etiam directe, & propter se, ut qua pars princip)lis ac quasi anima sit ima perii. Quippe ut Ammianus, Paθ. εχ . Lib. X UX. ait, Abbaalvis x30m' imperium ιιsapsi. ei definiunt, nisi curastutu m. hae
ut idem ait Lib. oriri. snuiusti imperii, ut sapientes docent, ut bras ob dientium aestimatur, cae fata. Atqui, qui illud Satyrici novit, optandum est, ut sit mera sana in corpore sano i is sciat salutem non stalius esse corporis,sed etiam animae: ac quan- Labeant iciter, is iis uti, si cudum ura I licitas Esse postpr: hae Re is itidem urbes, homi iasque fatere beatas, atque iisdem .iL Tώ τε se νομέα χρηνω, Pag. 124, δε . ἰυyMυμα - κτηνω ποι- Edition. Yo 'iu A si δέ H. St. ec. ἐυδ' μονία)φm 3ITI.
loqui licet curat Pastor: tantum Rex procurabit hominum ευδαιμονια M Atqui haec liόn corpus solam respicit, sed animam quoque , atque id sinprimis: ut etiam in Nico machicis Aristoteles sentit.Sed seritus etiam idem probat,quod Princeps de dicitur,fle est Patuae Parens: ut Augustinus ait, Lib. XIX. de Civitate Dei, cap. r . Imperam qui eo fulvis, sicut vir μονι Paristes bis, Domini simis. Quod igitur jus competit Patri famillas in domo sua idem aut majus etiam nam paremum ius a principali determinari potest convenit Principi in Rep. Atqui patris boni officium est curam gerere, non corporis solum, aut bonorum terretiorum; sederitiis se cum primis quidem eorum inlae,nimam tangimi: his velli inter, quin Religio Amiliam ducat,quis sanus dubitat Quid si exemplis etiam Christianorumpit napum movemur; inde quoque cla iniim evadet, Principis mutans esse publicitus Resistionem instituere,institutam conserva. reo de defendere. Constantinus Magnus insidiis ad Ecclesias apud Eustatum, Lib. III.
118쪽
ευ c α πιτητα .Idem Constantinus linem tulit, ut basilicae Catholicoruna, quas D . lnatistae occupassent, Catholicis reddere; -ltur, neu quas ipsi fabricassent, retinere pc mitterenti Ir: .ujus rei meminit Augusti sus mst. CLXVIII. ad Januarium, S contrapamentanum, Lib. I. cap. in. x contra P til. Lib. II. cap. 9 2. Etiam edictrum contra A rium tulit,in quo haec inter alia: Si quid m- positum ab Arris reperiatur, ut igni ita trinia tu volumus. Illud etiam ma latum, 'tsi quis librum ab Arrio composuis occultas rebensu sit,seum non stauιm in medium ariductam igne combusseris, morte mictetin. Vi-lde Socrati Lib. I. cap. 6. SoZom. Lib. I. cap. Eo. 5 Nicephor. Lib. II X. cap. x s. Etiam
apud Eusebium de vita Constant. Lib. II L
p. 62,&63. Lex ejusdem exstat adve nis haereses omnes. In cuius fine, lim legere est: Nosra enim prostera, ac beata vita ratione, qua Dei Aneficio fruimur , est admodum constentaneum, ut qui Hasem bona Pe so Amatam degant, ab omi vago, scaco errore, ad rectam viam, a tenebris ad lucem, asin- filia ad veritatem, a morte denique adfata tem traducautur. Ac quo provisis hae in emran erraribus robur, formitatem sibi u cessariam, essequasvr ; mandavimus, ut supra di tam est, ut omnia super unu vestrae sica, in quibus e venire soletu, omnia dico haretricorum templa, si modo templa appetiare comvenit 2 e recusatione, aut controversia diru- a 'tur, is dirusa, absque mora Catholicae tra-aeantur Eulae a, reliqua loca piatico Reip. Vis addicantur,ue ulti votis in posterum conὶ -- tu, celebrandi recinquatur facultas. Dc gi
vestra convoltu in unum coire audeant. Hu
ius legis occasione, haereticos, ac schismucos, paulatim ad Ecclesiam rediisse, praeter Eusebium, eopsc & seq. capite, authoi sunt, Sozom. LiKII. cap. 3 o. S Niceps br.
Lib. V li I. cap. 1 1. Etiam filiuς hujus Cou- istantium, ptius liram Arrianus siciet, Epistola ad Tyri Priscopum, haec inter alia scriptio: lCerti sitis, me omni ope aditisurtim, ut ea quae si int legis Dei, quam maxima inoiicim
sa, illa iact que,serventur, progigatis scilicet,&contritis semel inimicis legis,qui sub specie sancti nominis multiplices α diversas blasphemias inerunta. Vide Athanas Apol. II. Idem adversus Donatistas, Macatium praefectimi situm misit: qua dc re optatus. Lib. III. adversus Parmenianum. Constitimila successitJulianus desertor: huicJovinianus, de quo sic Gregorius Nazianaenus, Oratita quae est in laudem Athanasii,
omtiones, partesque distractam, sui ιradi ρο- sudavit; ut maxime quidem umversm Orbis, si Ari ρυset,in Auri negotio consentiret, stultu que auxilio in um coiret: sin mum . . eerne optima parti sese adjungeret, si his sei robur a foret, es abea vicissim accipere exin celia simus, s maguisice de rebus maximis cogitat . Valentinianum ctiam contra Donatistas legem tulit se scribit Augustinus, Epist. CLXVi. Gratiani, Valentiniani Junioris, d Theodosii senioris lex est, apud Theodore-
tum Ecclesiast. Histori Lib. V. cap. 2. de Soram. Lib. VII. cap. 4.. ηλι ρονι oin, quos
clemensia nobi rigit imperaum, in Iab volumus religione manere, quam Hvintim Petrum
solum tradidisse Roavanis, religio Memque ab imo insinuata iactarat vamque Pontificem Damasium siqtii claret, Ese. Item ista, Episcopis traia omnes Ecclesias mox jubemus, quoseonstabit communione Nectaris Episcopi C--
stantino titans Ecclesia esse sociator, sc Milam quoquc vide Cod. de summa Trinit. Lib. ll. De Donatistis etiam quaedam a Gratiano, re Theodosio constituta esse docet Augustinus, Epist. CLXVI. Idem Grati nus Edictum emisit, quo universi haeretici,
non Ecclesiis tantum, aut urbibus exccdere juberentur ; sed etiam extra terras omnes
propellerentur : qua de re vide Sulpitium Severum Hist. Sacrae, Lib. II numero 69. Idem Theodosius Magnus Demophilum . Arrianoriun Epistopum, Ecclesiis Con-
119쪽
stantinopolitanae urbi, jussit excedere: ex que ratione factum, ut reliquas etiam Fcci fias rccuperarcnt Qitholici, quas sexaginta lato annis Arriani occii parant. Vide S Zom. Lib. VII. cap.WS: Nicephor. Lib. X. c. 8. Idem Somm. cap. 11. Lib. VIL Et Niceptior. cap. Io. Lib. XV. testantur ab Theodosio Magno legem latam, ut sectitrii, nequc conventus agerent,neque doctrinam fidei profiterentur, neque Epistopos, aut alios ordinarent. Quae lex exstat in Cod. Tlaeodoc uti & aliis multae ad Religionem pertinentes: unde Hieronumus Epist. ad Paulinum, panegyrici pro I eodosio mentionem faciens his verbis: ει utiluatem υ-gum 'turis seculis ransierasi. Illinte etiam cst, liod Socrates de eo narrat, Lib. V. Histor. Ecclesiast. cap. t o. Determi ta,inquit, dis cujusque religionis Epimpi, ad aulain voca- ιι eon remunt. Aderant igitur Nemrim, Agebis inmusia1ra fidei antistites; Arriana veri Demopliau; Eunomiana ipse Eunomuu; meedomana Eis ira CNicentu. Ubi eoua snsient, excepit eos Impernari s arrepto cujM-
- dogmatu scripto, seres ' Deum i euia
Oreat in se ais ellendam veritatem adjuvet. Drande licto cumque dogmatis stripis reliqua omnia, tanquam siparationem Lancte Triadis inducentia, reprehendit, ae earpit, Lolum vero, quia Homussanam Adem eontinebar, laudatis complictitur. Hae vero videmus , ut etiam solus Imperator, Religionis controversiam
decidit. Finem de D eodosio faciam, ubi
ad recto haec verba Ambrosii, ductus obitu: Theodosium Imperatorem dilexi: Virum, qui cum jam corporesolveretur, magis de stata Eeclesiarum, qua- de siuis perietilis angebatur. Eius vcro Zelum hac parte imitati quo que filii ejus Arcadius, de Honorius, quorum hic etiam inter duos Episcopos judicans, falso Epimpo deposito, verum restituit, ut ait Turrecremata, Lita IV. summae, Part. I cap. 9. Ac quemadmodum The dolium Arcadius, de Honorius, ita Arcadium quoque, suus sequutus filius Theodosius avnior, hunc item Marcianus: quorum de Religione lepes, de plures sunt, quam ut huc congeri pollini, x obviae magis, quam ut nunc resurri debeant. Non possum tamen praeterire haec Theodosii, Si valentiniani verba, ad Hormisdam Papam : incere arbitramur, nostrum imperium, sibilatis nostrai de Milione commonsacerritaee. Et illa in priamis: IMusiis vere Relysenis, praeeipua est Iosiicitudo Majestatis Imperialis. Item haec eorumdem, Epist. XVII. earum quae vel Cyrilli, vel inter Cyrillianas leguntur: A pietate qua in Deum est, Rei'. nostrae constitutio penit,t . Sed nihil illia strius vel bis e rumdem, quae ad Ithiae ordinum Edicta ei- tantur, ex Lib. I l. Novellatum Theodosii,
tit. 1. Dc Marciano vero tantium dicam , ,
Evagrium, L .lHis . Lib. II. cap. r. & Niceph. XV. cap. I. restari, imprimis hoc eum studuisse, ut si ablatis haeresibus vera Religus Zetectus Dei cultus docerctur. Hus quoque successor Leo, constitutioncs priorum Caesarum, pro Orihodoxa Religione confirmavit : ut scribunt Episcopi Fgyptii, Epist. Lib. I. ad Leonem Imper. Eadem mens Justini senioris: cujus legum pro Religione memi-l nit, Niceph Lib. XVII. cap. 2. Ius linianust quoque Epiphanio Archiepiscopo scribens':
Nos, inquit, maximam habemus fodicitudianem, circa vera Der dogmata, is circa saceia
tum bonestatem. Et constitutione Novella XLII. de Episcopis, & Clericis, restituta ab Antonio Augustino: Sed nos omni providemtia curam Ecclesia gerimm, per quas,cs imperium nostrum Iustineri, re publicas res ριν
clementiam Dei, ac gratiam muniri credimus.
Extat iniam, ut caetera mittam, Iustiniani ictum, is summa Trinitate, Ss de Cat&tica: quo, ut in argumento ejus merith scimbit Anti Contius; vix quisquam Patrum, aut scoporum, pleniorem ac luculentiorem fides expositionem emisit. Procopius vero minime audiri debet, cum Imperatorem sumumco nominc sugillat,quod intra palatii secreta, de mystcriis sidci, cum sacerdotiis,quam de rebellica cum senatoribus colloqui mallet. Mitto Iustini junioris, Constantini
Pogonatae, aliorumque constitutioncs, de quibus ex Novellis, Nicephoro, caeteris
Similiterque postea animati fuerunt, The doricus Italiae Rex, qui secundum Symm chum iudicans sellisma sustulit: ut agnos Et
Tutrecremata loco ante citato. Item Caroliis, Ludovicus, I otharius, uti Ecelesiasticae leges ostendunt, ab Ansegiso collectae. Nec putandum vel eos quos diximus hin
120쪽
mi si vel Pti ncipes Christianos quos omnes recensere sit longum hoc tibi juris vindia calle Epitcopi, invitis. Imo vero illud susce. pille volentibus Episcopis, ostendunt ea SS. Patrum loca, quibus CG ires ad illud capessendunt adliinantur, de gnaviter eo fulI- gentes, summis laudibus extollunt. Hus modi jam adduximus aliquammulta: Addam vero & alia, quo res fiat manifestio Iustinus satae Martyr, Apologia ad Antonium Imperatorem, cum paratum se di . xista denuo, MChristiana R E si Coth Imperatore coli
qui, addit huiusmodi, κοnc lugτων βασιλικον εiνα ε Clarius etiam Gregorius Na tangenus. Cum consummasset 'Esus hos Scrin
excetra, qua contra Dei macepta sutram eonstrina, des, do: Aut servivit Iosias, talias ipse facundis: sicut se vi pit Rex Nis nita
rum, ain versam tantatem, adplaeandum Do
minum eo Agendo cur Iminit Darius, idolum frangendum in pol tem Danielidando, F inimicos ejus Leonitira ingerendo: sicut si vivis Nasuta odonosor, de quo jam dixi tu, omnes in regno suo positoi, a Maohemando Deo, te territio prohibendo. ω hoc ergo se vi-unt Domino Reyex, in quantum fiunt Reges, quum ea Laount ad serviendum AP, qua mumsunt μανι msi Reges. Cum itaqω noniadum Retes simino fer irent temporibus Apo-ττε τευ ομ ' βοηθγσι- τω λογω πιν-lstolorum, si, a luc me arentur tuania ad riς, ισοις τὸ γυι-BV cοηΘων ciet, ' ὐ l versum eum,wa versum Ch istum ejus, uti
τασδαν o εηλ λο - - - l Prophetarum pradicta omnia complerentur, μων ς άγι ς, οσον non inique tune possent .m etates legistis pra-το met, ταγμα. Augustituis iura liw- hiberi, sed potius exerceri ; hic enim ordo tem ras Petiliani, cap. 92. Habem ergo Reges, ex irrum via satur,ut s Judat occiderempra
repta generis humani societate, eo Mnso quo R idua ores Crisi, puta ηter se incium Deo D. res sunt, .nde sis Domino serviant, quomodo non possunt, o Reges non sunt. Et Lib. II.
contra Cresconium Grammaticum, cap. 1 l. Rges cism in errore sunt, pro ipse leges eunt veritarem frunt: ci m in veritate sunt, sim Eriter contra errorem, pro ipsa veritate decernunt:
Da S leg μαι malis probantur boni, es legi lin
ianu emendantur mali. Rex Nabuchodono-
μ permersis legem savam dedis, ut μι δε-
aram adoraretur: Idem correctus, veram, ne Devis verus blasstimaretur. In hoc enim Re
ges cur eis divinisus praecipitur, Deo ferviunt,in quantum Rues sum, si in Do regnab na jubeant, mala prohibeant, non solum quae
pertinent ad mana scierat m,verum etiam
qua ad divisam Religionem. . Quibus gemina habet de cottidione Donatistarum, ad Bonifachim, cap. 6. Idem copse, hoc est, de Donatistarum correctione libro, α XIII. Nondum autem agebatur, quod pauo posti
eodem Psa od ituri Et nunc Reges iste etiate, erudisini, qui judicatis terram. Servite Domino in t ore, sexaltase ei cum tremore. zmmodo emo Reges Domino serviunt in tran
re, usi ea qua contra juga Domini sunt, res gi a sinitate prosilendo, atque plecte sit cere, sicut Arainxerat Grum, es genus frem irem a persus raristianor, - -- ρatientia Mari u viseeret. Postea veia e evis impleri, quo criptum est, s adorabunt eum omnes Reges terra, omnes genus sierviem Hii quis mentes brius regibus ricat, Nolite curare in regno ves o, a quo tueatur, vel oppugnetin Ecclesia Domina vestri, nou ad vos Nineum regno vestro, quis vel t esse ringiosus, sive sacrilegus ' Q bus dui non mus, πω ad τοι pertineas in regno vestro,quis velis pudicati esse, quis in puineus flHaec Augustinus,apud quem, &alla Hiragencris non pauca legas. Lm Magnus ad Theodosiuin Augustum, Epit L XL Pro imtegrisate esitarimani mum Principem eon
verit se sollicuum. Vide es Epist. XXV. ad eundem. Idem Epist. LXXV. ad Leonem Augustum: Cum enim Clementiam tuisam Dominus tanta sacramenti sui inmin tione dura veris, at es incuncta nur a mertere,
ne uno pGesarem tili mustum ad mandi νε-gimen, hed morin ad GA an diameiaasam se. Gregoriua Mabus quoque Mauritium Augustiis, laudati quis consi vanda sacerdotalia chaormam, eae custodia Atari,