장음표시 사용
131쪽
dinem, ac πιλιτίαν Ecclesiae spectantibus: indirecte vcro in interioribus, quatenus Mus est procurarc, ut a Pastoriae fiant,quae Deus jussit: atque ad hoc habet vim coactivam . Nec quidquam ad rem facit,qu Magistra. tiis per se non potest exequi munus Presbyterorum : quia ncc Magistratus multa munia, ob vilitatem sui obire per se possit; nec tamen id impedit, quominus supremum circa ea habeat imperium. Hinc Burtrillus,
cap. LI. pro Tortura Torti: Supremi, inquit, in quovis genere gubernatoru non es, ex
qui singularum incia, sed curare, ut suum
quisque o tum exequatur. inque in supremo gubernatore, in rebus conjugalibia non requiri-ιur, ut pinsatem habeat conjugalem :isa nec in supremo gubernatore, in rebus sacerdota UM requiritur,ut habeat ρο tesatem sacerdotalem. Pag. . ait, Si Magistratus sure suo abutens,seu falsis Pastoribus,seu aliter Ecclesiam
Dei perditum ire Velit, Ecclesiam hoc iuris habere, ut vel invito Magistratu, novos ac sanos sibi eligat Pastores. Sed confundit clesiam qua talis, & qua publica. Nam susIioc quidem Ecclesiae concedimus : ut si Imperator haereticus lupum Christiano ovili praeficere velit, sibi cavere a lupo,deque u ro animarum Pastore prospicere possit. Sed Minister iste, Ecclenae quidem Ministererit, publicae vero Ecclesiae Minister non erit. Ut ossiceret, quod vellet, probare debuit, Ministros Ecclesiae, qua publica cst, nona Magistratu solo ius consequi publice docendi,aliaque exercitia Religionis publice obeundi.
Quod sine *usdem pag ait, sic novum invehi papatum, imo tot Papas novos statui, quot sint supremi Magistratus: id a J sultis quoque objici scimus Theologis Angi is, a quibus id semper negatum fuit. Audiamus Guillelmum T herum, S Theologiae Prosessorem, & Decanum Ecclesiae Lichfeldensis, in duello suo cum Becano Jesulta, pag. I inquit, Regem Ecclesia
praeponimus,primatumve regimen in Ecclesia supponimus; nec Pontifiearum veterem, nec Papatum no um in himm in Ecclesiam. Quod plenius declarant verba serenissimi lacobi Magnae Britanniae Regis a Tookero, pag. adduita. Regibus, inquit, ct istianis Ecclesiam intra pnes siuas, non minus quam reliquum populum esse gutimandum, ut qui e foris fiui utrimquι tabuia; non quidem IM
aniculos hi condendo, cidenim Papa munus est; sed e leni, ut Dra verbo pullita obtemperetur, Religionem repurgando,juxta divinam voluntatem, in sacris patefactam, is tempora tim gladium in beneficium stiritualu potestatis
δ' endo, abolendo carruptelas, Ecclesiast cam authoritatem sanciendo, quo nes friv tis, s sibi atum Mentiam, vel componendo, vel coercendo, ιοLendoque, quod Constantinus factitavis; denique decorum quoddam tuendo, s leges, ac jura prascrabendo de adlapsoris robus omni , ordinis gratia: ad quem suu sicopum coissimas hoc Iuramentum prinatus. Hactenus Rex, qui de paulis ante dixerata: Reges Veteris Testamenti cuncta moderas Ce, qua ad Melaesiasticum regimen quoquo modo pertinerent. Atque uti nec plus, nec minus,
quam serenissimo Regi, dcbctur supremo nostro Magistratui: ita neque minus, vel ampliusci tribuimus, nec ipse plus sibi vim
Nee enim sibi infallibile tribuit judicium
in rebus Religionis, quod facit Papa: nec potestatem condendi capita fidei, quae Conscientias obligent: sed tantum aus sanciendi, quae Religio publice debeat obtinere,procurandique ea quae ad Kθοδοξιαν, de aedificationem Ecclesiae judicat pertinere. Non se facit spirituale caput Ecclesiae, quod scit stalius esse Christi; non ipse obire vult Miniusterium Ecclesiasticum, quia scit se ad his non voeatum a Deo: vel sim quia scit ossicium summi Magi si ratus, praecipue versari circa Religionem, & cultum divinum, ut qui imprimis debeat procurare, ut subditi
consequantur beatitudinem aeternam eo conscientiam suam, sic arbitrio eorum,quos
falli scit polle de selere, alligare non vult, ut ad nutum alienum omnia in Ecclesiae rebus exequatur. Scit sibi a Deo commissim esse, ossicium dirigendi regimen suum, in finem verum, qui est beatitudo coelestis: scit hoc principale ossicium suum esse: hoc igitur se muncrc abdicare non vult, nec aliis resignare, silva conscientia, potest, qui ad istud vocati non sunt, plurimum etiam ut ad illud vocentur, idonei non sunt. Non no vum Papatum invehunt, qui hoc Magistratui tribuunt, sed qui adimunt. Nam inici elogia, quibus Anti-Christum insignit Scriptura, illud est, quod se citerat supra omne id quod dicitur Deus. Ac eundem haec jubent esse custodem, & v iudicem utrimque tabulae.
132쪽
rabulae. Hoc igitur, qui vel sermone, vel facto eripit Magibatui,is mores induit Anti-Cliris i. Facit vero illud,qui potiorem imperii summi partem sibi vindicat. Summa autem imperii pars est, quae circa Ecclesiastica versatur. Hanc igitur qui Magiitrati ii auferi, Anti-Christo ac Papae, hac saltem parte quin similis sit dubitandum non cit.
Pag. 8. esse ait, velle alicui, quem fateris poste errare,tribuere sum in imita Religione potestatem: atque hoc cirmprobe assequercntur Pontificii, eorum plerosque, quia Papam errare posse faterentur, Concilio eum sub ecisse. Sed horum longe deteriorem esse opinionem, qui insinuit Magistratui tribuant iudicium fallibile, S: ei tribuant supremum ius, in negotio Religionis. Mira sane argumentatio, cum negare
non possit, etiam Synodos cepenumero falli : eoque si quid ponderis huic insit argu- lmento, fateri ipse cogatur, nec penes Syno- l
dum supremum illud ius foro. Sand si Sy- l
nodi falli possint, quis non videt Magistratum, non debere cicdere propter se, sed quia
consentiant cum Scripturis, & canonibus Antiquis In quascumque igitur nos partes versemus, effugere illud non possumus, quin de Synodis ' Exce ris compCtat Magistratui. Si enim unicuique etiam privato, ex Daeologorum sententia judicium convenit in causa Religionis,quomodo hovi gistratui non compercit Ac si nec privatus
quisquam adstringitur iudicio Synodico, quomodo non dis entire ab eo licebit sum
ino Magistratui Pater-familias non tantum potcst, sed etiam debet examinare Synodica decreta ad Ludium lapidem Scripturarum i ne humanis decrctis facile nimis fidem habens, dc sterrori involvat, in eundem familiam compellat: Et Magistratui, Parcnti Patriae, non idem faciendum erit, ne Hus
segnititie, niiniave credulitat , errores n
xii in Ecclesiam spargantur universam Utrumque igitur verum est, & penes Synodum κωπν,& penes Magistratum summum viri eam esse; item Ochunc,& illam errori esse obnoxiam: sed hoc non impedit, quominus tum Synodi ossicium sit, dirigere intellectum in cognitione veri, tum Magistratus sit, imperare, quod rectuin est & salutare. Qim sit illa diriget male,non ideo
hic imperabit malum: Et si hic imperet malum,non ideo subditi parere debent in ma-
lo: Sed & Magistratus,& siabditus unusqui que agct,quia sui este os scit,&Scriptura,&Ecclesiae Catholicae consensus, & recta ratio persuaserint.
Eapae pag. s. adversus illud quod dixerat, non bene convenire, nec in una sede morari, ανα μύζωον non cise in iudicando, de tamen supremam habere iudicandi potestatem: obiicit sibi ipsi quod sblvere
postea non potes . Fatetur enim & in civilibus posse Magiitratum decipi nec impedite
hoc quominus summum in his habeat imperium. Rcspondet autem disparem hic rationcm esse,quia utut subditi in his damnum faciant, Magii ratus sui errore, mustare tamen hoc, & concoquere Cogantur: verum
si Magistratus haereses introductum, defcnsumque eat, fideles Pastores silentium tenere, minime dchcre : quia hic agatur de re mnium pretioli ilima, animarum nempe salute. Discrimen hoc, Sc ipsi agnoscimus,sed Nec enim si Deum imperium habcat stipra Reges , eo Reges in Ecclesiasticis imperium non habere consc-quituri sed illud tantum evincitur, non ά. πλως summum imperium habere: quod
a nomine in controversiam vocatur. Fat
mur igitur si aliud Rex jubeat terrenus, quam Oaelestis, hunc, non illum audiendum esse; posse luctum nos dicere, cum B. Poly-
Sed hoc non impedit, quominus nullum in Ecelesiastieis imperium sit penes mortalcmquemquam, quam solum Regem, vel eum quem Rex summo senapcrsiisi imperio reservato, cuirenuntiare non potest, nisi Rex
simul esse desinat sub sese iusserit imperare. Quamobrem hic & imperare illud debet, quod in verbo iussit Deus,ac poenarum etiam comminatione obstritigere ad illud subditos potest: de imperandi etiam casus hisci,quibus repugnans nihil in verbo Jubet Deu . Nec vel in his, vel in illis imperium detrectare cuiquam licet. Ollas lippit, qui hinc consequi non videt, tam in Ecclesiasticis, quam in Civilibus, omne impcrium csse, penes solum Regem,hoc est, summum quemque Magistratum. Cum negat pro Synodis haberi, quae non congregantur iussu, aut consensu Magistratus: addere debuerat, in ua di de Magi -
133쪽
stratu loquatur,num de eo qui Christianam
Religionem probet,aut toleret: an qui eam persequatur. Nec enim quisquam in dubium unquam Vocavit,an Concilia ante Constantini tempora suti Hierosolymitanum primum, civius Act. XV. mcntio fit, Carthaginense de re-baptizandis, de quo Euseb. VII. L.quod tamen ab Ecclesia improbatum; Eliberitanum item,atque alia Conciliorum in men mercantur: verum duo haec interim
dicimus. Unum est, quae hinusmodi Conciliis sunt decreta, Canonem κυώως loquendo,non legum vim habere,quia penes solum l
e κή. Alterum est, Christianum Magiltratum permittere,ut citra mandatum,vel conis sensum situm Synodi celcbrentur: quae autem sine hujusmodi Magistratus consensit Concilia fiant, haec illegitima esse sestinuerunt Protestante de nullitate Concilii Tridentini: sed&cum Magistratus in Concilium consensit, ejusdem est Synodos dirigere per se, vel legatos seos: nec debet decretis Synodicis vim legis addere, nisi de quorum veritate si perseasus in animo sito. Quae quidem quam utiliter moneantur, multis ex historia Ecclesiastica exemplis ostendi possit, nisi unius Athaliasii temporib' haec liquido
comprobarentur. Deinceps rursim paginis aliquot probat, Ecclesiastas non esse servos, aut legatos Angelorum, nedum hominum, sed ipsus Dei. Rectius operae Scoleo pepercisset, nec enim ejus institutum juvant quicquam. Sane ipsi quoque agnoscimus, haec verillima esse,ium ratione mandati, quod a Deo, non creaturis habent; tum legationis,qnam Christi, non Magistratuum nominesestinent. Sed hinc minime consequitur, Magistratum summum, qui vicem Dei obit in tertis, non imperare iis debere, ut tum mandatum Dei fideliter exequantur,rum i
gationem,nomine Christi, bona fide aganti ad haec negligentes,& immorigeros poenis posse afficere: posse item eos legibus adstringere de rebus,ad politiam Ecclesiae pertinentibus, quarum non definiuntur in verbo. omnia ostendunt Ecclesiastas etiam in Ecclesiae rebus, iubesse imperio Magistratus, partim dirino, partim indirecto,ut aliquoties jam declaravimus. Quod pag. s . agit, Constantinum M gnum non voluisse tipere supra Concilium Nicaenum: sed& post alios sententiam dixisse,&Patrum Nicaenorum sententiae LM iscripsse: ideam miniis vim habet,ut icci co Magistratus sequi semper debeant judiciaum Synodicum. Nec enim Sync Hi sententiam approbavit Constantinus, quia Syn dus eam diceret; sed quia rationum pondere, sententiae sitae veritatem ei persuasisEO. Alioqui enim quot Synodi pro errore sententiam tulerunt Etiam his calculum situm addere debeat Magistratus 3 Quis sanus hoc dixerit' Quamquam igitur non facile, Past tum seorum judicium improbare debeatMagistratus: nec tamen eis temere, ac leviter assentire debet, eoque omnino opus ut, post κρο ιν φοδ αυ, consequatur 'cta,ce-ς Magistratus.
.od pag. 1 8. & alibi, Constantium pro
Arriano habet, squo argumento & alii negant recte Constantii facto Magistratus in
convocandisvnodis authoritatem comprobari) id ut aliquid est,non tamen tanti,qUam plerique putant,ponderis putari debet. Nec enim cum Orthodoxis Patribus defuere, qui
existi triarent,non tam Arrianum fuisseConstantium,quam cum videret se Arrianos, sine
Reip. exitio delere non posse consilia iniisse de pace cum iis ineunda. Sane Gregorius NMirarenus, post obitum luculente clam, non semel tanquam optimum, ac Christianum Principem laudavit, nec malitia, sed sinplicitate, de unionis Ecclesasticae studio, Ecelesiae statum aliquanto perturbatiorem fecisse arbitratur. Inter alia vero se scribit, invectiva prima adversiisJudianum pag. 6.f.
nonnihil afflixerit. Nam nihil clarius locum inspicienti, quam de Constantio sermon messe,quem partim simplicitate quadam, partim concordiae studio, exorbitis censeo: non item quod Arrianum dogma , magis quam Orthodoxum approbaret. Itaq: idem
nec dubitat Constantium vocare, Κιοται φιλογυς in Jον, pag. I9.Edit. Savit. sive p. 63. Editi Morol. hi iis quae p. 6 s. & deinceps de ex in uicatione disserit, confundit abstentionem a Cc
134쪽
a Coena, sue non dationem signi Sacramentalis, eum inflictione poenae positivae. Posterius hoc est hinnani instituti eoque ad dilectum Magistratus imperium pertineo. Prius vero non negamus canone praecipi divino : eoque non nisi indirecte subiacere Magistratus imperio. Q mobrem si quispiam, vel Imperator ipse csto, impcimitens, signum petat Sacramentale, non Imperat rem laic Episcopus audiet, sed Deum,qui su- pracsUmperatorem. Nec enim is ab Episcopis, symbola foederis divini, cuiquam po
rigi vult, quem ex confessione, Sc vita, constet ad fixdus minime pertinere. Scit praeterea Episcopus, adversus charitatem esse vel maxime, ut symbola haec iis exhibeamus,
qui eorum participatione judicium sibi D mini arcessunt, condemnationemque sibi edunt, ae bibunt. Sed de poena positiva similiter iudicati non debeti ut ii Imperatorves alius etiam , peccati poenitens certum tempus, extra reliquorum fidelium orium, in Melesa eonsistere jubeatur, qua de re nullum praeceptum exstat in Scripturis: e
que de hoc de hujusmodi alia vim legis ha- 1 e nequeunt, nisi sanciente summo Magistratu, qui S l em istiusmodi antiquare potest cum visum.
Improbat postea, quod Uten ganius dixerit, Ambrosianum exemplum, viam muniisse ad tyrannidem Papalem. Ac putat se illud abunde resutasse, si tergeminum aperiat discrimen, inter Ambrosii factium, &Papae excommunicationem. Sed fallit a. Nea enim vitia intra prima consistunt initia: verum ut scriptor Romanus ait, ubi semel a virtute descitum, non gradu, sed praecipiti cursu, ad vitia transcurritur, vetus disciplina deseritur, nova inducitur. Et sane
quisquis Romanae sedis typhum habet per- ωctum; ignorare non potest, ut Epis pirius loci, postquam tantum facinus, Ambrosium videre ausum, de scelieitcr quidem ausum, majores conceperint spiritus, ad eis rendum magis, & magis, se supra omne id quod dicitur Deus. Nec iccirco απλως Ambrosii factum damnamus. Tantum dicimus id nec penitiis approbatum: neque id ulli imitandum Episcopo, altem non alii nisi qui de spiritum hiscat Ambrosianum, Meui negotium sit, cum eo Principe, qui spiritum habeat Theodosianum. Sane si vela schismata, vel persecutione, vel etiam a
scandalo metus sit; omninb inpersona Regis, indulgentia opus est: qua de re vide, quae Burhillus scribit advcrsus Becanumis,
Pag. 67,&68. repetit quod antea etiam dixerat, non Pastorcs mimis quam Reges, ct εσως a Deo vocari. Sed ex iis quae antea diximus,cognoscere fuit, quatenus hoc ad mitti possit. Interim expendamus duo a gumenta, quae obiter firmandae sententiae infercit. Unum est, quod Prophetae aeta-cerdotes, itidem ae Reges soleant inungi iuv. T. alterum quod aeque illi ac hi typi fuerint Servatoris nostri. Sed praestantiam muneris pastoralis non male hinc adstruas. quam quivis mis agnoscit. Immediatam
vero vocationem non irum. Nec enim inunctio aliud signabat, vel obsignabat, quam
quod, uti Olcum externum reficit corporis mcmbra, atque ad exequendas res multas vegeta reddit atque idonea; identidem is qui Rex,Propheta, aut Sacerdos ordinare. tur, licet natura tanto muneri neutiquam par esset, tamen a Spiritu Sancto vires cons Queretur, ad administrationem muneris sibi
divinitus conamissi. Nihil magis αμεσιν vocationem inde evincas, quod tyri sue inrChristi. Nam& Isaac puer typus imit Christi, quo tempore nec Rex, nec Propheta, ne Saccrdos fuit, Λ aeneus quoquo serpens in
deserto, aliaque gessetiuit typum Christi.
Imo contra si horumce munertim naturam consideremus, clare conspiciet mis,sumi m.
in taclesiasticis imperium, Epis, pis acPresbyteris tribui non posse. Nam sacerdotum tum docere crat, quod clim Prophetis eis.
fuit commune, tum sacrificare, tum intcr-
cedere pro propulo apud Deum. At RGgum erat gubernare Ecclesiam, summoquo.
cum imperio versari,circa ea quae ad anima- Iem, aut spiriti talem vitam pcri ineant. A
qui Presbyteri,& Episcopi non regibus V.T. successere, sed sacerdotibus: ut qui di ipsi doceam, & μνη μον et: κὰ cacrificii Christi signa administrent,& pro Ecclesia, singulisque ejus membris, in precibus, & gratiarum actioni trus, intercedant apud Deum eunde&-ac Sacerdotes ab omni antiquitate appellantur. Gubernatio igitur
principalis, non his, sed Magistratui e-- petit. Neque obstat, quod a Paulo, inter
135쪽
terorum quidem regere,verum Ministerio,
non Imperio,quini ibi ius est Magistratus': unde illud Poetae:
Tu regere imperis populos, Romane, m
Aut si quod etiam imperium habeat, id sub
hostili Magiitratu est, ubi eorum qui Ecclesiae praesident, est ea praestare quantum licet, quae alioquin erant Magistratus. Sub Christiano autem Magistratu,si quod imperium, vel Jus in rcbus externis habet, a Magistratu habet, quod idcirco non summum erit, sed subordinatum. Qiram rem his verbis ex- prellit Guillelmus Tooher, duello cum B OnoJesulta, pag. 63, S 64. Mixtum jus resistans ex utroque jure, es Rigis, Episcopali est legum sanctis, s S Odorum inductis, s pro di in iis praerogasina, Neontrove Aurum decisio, is benemorum costasio, α
ricorum inquestitura,'Episcoporum ransiitutio, is depositio, aliorumque actuum, qui his finitimi sunt, exercitium, qua cris ab origine primatus regii defundunt,)communicantur sacerdotibus, s ex favorabilium legum ind. gentia, bona cum venia Principum maxime de
Hactenus vidimus primam de potiorem Walaeani scripti partem. Accedit deinde ἀγα αLia libri inc martii. Sed non,video quid multum attineat illi immorari, cum ex iis quae hactentas diximus,misso negotio pleraquc omnia solvantur. Ad exemplum Mosis respondet, futile non tantum , summum Magistratum, sed de Prophetam Aarone malorem ; quod probat ex Mim.XII. 6, 7, 8. sed /- επ' . Nam qua Propheta major, judicivin habuit directivum: qua Magistratus, imperativum. Propheo scientiam habuit: qua Princeps, intestatem. Audiamus quod Becano,cum similiter occi irris let Episcopo Eliensi, r spondeatura Burhillo, cap. 27. pro Totam ra Torci, pag. 278. Prophetam ut Mosim V bes sese, raritas locum longiusculum ex Num. Xll. Gasi meri nobis horum aliquid, ausngaretur, aut nesciretur. Summum quoque
lacertauram fuisse probas. Sed Le olatus es turpiser, in exemplo Mosis ad primaetum NIL um, non tam quaeri utrum summus sacerdos serit, quam utrum post constreatum Aaron fuerit. Scimus mim msi in Ecclesiameis, pos consecratum sara , ceditum ut iuri imo gubernatori: nec ut Legislatori, aut ' pheta, credo, dixeris. Restat ergo ut obeditum duas Mosi, in hoc negotiorum genere, vel tauquam Principi seculari, vel tanquam summo facetasti. Nec tamen 'si consecratum Aaronem, ocio persuaseris insem perman se
summum sacerdotem; ne duos summos, quasi
Antipapas faciens, bicipitem facias Ecclis arasu Mose.
Ad Joseae exemplum respondet alaeus Mosem, Num. XXVII. I 8. voluisse Iosua milia Decret ad verbum Eleaetari; quem l circo, si quid agendum, consulere dc reo.Quo etiam argumento pugnat Becanus, adversus Episcopum Eliensem. Sed eum ibidem addatur, Eleaetarum debuisse consulere Deum, liquet Josum a Deo accepisse r sponsum per sacerdotem, gestantem Urim de Thummim. Quare hoe quoque indicat, certitudinem directivi judicii in Eleata raro: imperium non item. regiὰ vero hoc loco, adversus Beonum seripsit Robe tus Burhillus, cap. 27. pag. 28 o. M 28 I. ubi ham inter alia, quae Walaeanum responsum plane infringunt: Si sui videris viae) ex eo quia dieitur, Num. XXVII. ig. ad verbum ejus fias, ut exponis, Eoa egredietur, singredietur Isua: id modo e , rupis, muquirim, ut in gubernatione civili, sed tantiam M in Ecclesiasticarum rerum gulematione, a M IUM meazaro: reclamatam rurba contextus: qua non mοῶ de Meugameis negotiis loquuntur 1 sed etiam de omnibus, de quilis Deus tonsilendus per sacerdotem fuerat. Nee
suam imperis Elealari subjitiant τρά ora udi viso: cujus Iam ceram interpres Eleazarusis post eum dis successeres ejus fuerant. Si Papa idem de Pastoribus Ecclesiarum dici
potest) iridem renus interpres esset voluntatis Humae Jate emin, ad rum Papa, Princia 'bin es egredisndum, is ingrediendiam. Nee tamen ideo diceramus, Principilus omnia faciaenda ex consilio Papar nec enim Gommias D um eo utebant per sacerdotem: nec cum per ossa Musis iurinam re ponsum acciperent, ne dotis perio paruisse di muri in nee feci
sis, sed Mgis imperio paret, qui fetiali, Rgis
mandatum desirenti, paret. Me tamen d muri Pod tuo more, sine probatio Iumis, i dia verbum ejus, exponendum potius, ad verbum Eleaerari, quam ad verbum Domini. ciruenim in Harae. ιoc a Muciani propiis, s --
136쪽
terprues etiam aristri sint ab sae intrepres time, dcc. Et post aliqua: Aut non omniis utitur ad verbum sacerdotis egredi, stur dised ad verum Dei: quod probabitas vid ture aut saltem non a Uuu, sed ad verbum ejus pendens a consultatione Domini, id est,quaunus internuntius est voluntatis divi . Deinceps respolidet quoque ad exempla Davidis, Salomonis, Josepliati, Ezechiae,J sae: quibus non Uimbos ritus tantum, ita etiam Rex serenis lim Jacobus, de Theol gi Angli, sepremam in Ecclesiasticis curam Regi competere, variis scriptis adversus Pontificios ostenderunt. Itaque qui sciat, ut Theologi illi, exempla ea, a Pontifici rum respontis vindicarim: is simul norit, quid ad exceptiones illas IJalla anas debeat responderi. Quare non visum huic argumento ultra insistere: sed remittere malo ad Guillelmum Tookerum, qui in duello suo cum Becano Jesulta, non tantum regium in elesasticis regimen, ac primatum exemplis his sine probat, sed etiam ad ea omnia, quae oggesserat Jesulta, solide respondet. Vide cum a Pag. I i 3. usque ad Pg. 17s. Ac eo lubentius hanc partem praetcrco, quia idem video a Buthillo factuin, libro pro riura Torti, ut qui & ipse cap. 28. pag. 29 2. nos remittere malis id responsionem Doctissimi Decani Michfeldensis, qui non alius est, ac Guillelmuia Merus. Adde quod etianisi VIalaeus evinceret, singula exempla per se non satis valide probare, quod Utcn gartius volebat; tamen alia
at uterat, quae nec argumentorum subtilitate cludat, nec robore elidas. De caeteris cogitandum illud Poetae veteris, O qua nιnprosuntsingiaa, multa iuvant. Quod vero ad illam testimoniorum sylvam, quam Uten gartii testimoniis obducit,mihi quidem magnam panem videntur ea sentcntiam nostram confirmare. Itaque quamquam jam seribendo lassas, strigare malim, quam protelo ducere: tamen adferre visum aliquot istoriim testimoniorum, ut pateat quam is non cum adversa sententia, sed quimadmodum Romani tyrones, Vegetiotcsit, solent, adversus palum plurimum pu
Pag. II s. agnoscit Helveticam consessi nem, Magistratui imprimis Religionis c ram demandare. Respondit, hanc mentem Confessionis este, non quidem Magi -
stratui modo excellentiori, hanc curam demandari, quam Pastoribiis, sed potiorem Magistratui Ecclesiasticorum, quam civilium, curam habendam esse. Sed quem meliorein Consessionis Helveticae interpretem habere possumus, quam 'Pol angunt Musculum, qui superiorem Magistratus si b- ordinatam Pastorum in Ecclesiasticis curam facit ut antea vidimus. Nec alia Bullingeri, aliorumque Helucticorum sententia
Pag. II s. & III. Agnoscit Regem, ab Anglicana Ecclesia habitum, pro capite Ecclesiae. Verii in his verbis supremam Ecclesiae gubernationem ei tribuisse. At neque nos Magistratum spirituale Ecclesiae caput facimus: sed hoc ipsum quod Anglicana voluit Ecclesia, quodque a L. Cicestriens itibui Regi docet ipse, pag. 3I8. Item cx Bur-hillo, pag. i 2 r. uti haec verba inter alia citat. Regem postquam ab Ecclesiasticis conflii aut si haec nonsati cerisust ab atiiseriabus ob fidem,i harum rerum peritiam idoneis, quorum sta consulere tenetardatis edoctuι fu rit, praecipuum 4se Draborvum, es eaequendaricuntatis Minae supremum gubernatorem . Et ex eodem aliquanto post, cum plurima enu incrasset: Haec fere omnia, certὸ maxima, in primatu Regis quod ad Pirituala uno cimus. Item pag. I 22, 72 3, S It . quibus locis, exteriorem Ecclesiae curam Regi tribuit, licet verbo limitatam: item ait, &Pastores,S: Regem habere spiritualium curam, sed hujus curam,cis spiritualium si,non esio spiritualem. Optime item pag. I 2I. Bur hillum inducit declarantcm, vcrba Augustini in quaestionibus, Veteris de Novi Testata menti. Lex halet imaginem Dei, regnantis in coelis: Disicopus Christi, sed mini lirantis in terris. Nempe quia sacerdos, legatione iungens nomine Christi, precibus, d: hortatibus agit, non imperio regit: ut Paulus ostendit, a. Cor. V. 1o. Dicendum de aliquid de testtimoniis Vcterum quae a V alaeo as
Pag. i s εἰ versantepen. Cypriani locum citat, ad probandum plebem ab Episcopis
consuli sol cre, antequam aliquem ordinarent. Sed ipse loeus hie indicat, non fuisse id perpetuum, cum dicat hac in causi se facere id noluisse. Pag. i 17,5 i s 8. insignia duo loca, adduci id concilio Nicano, α Constantin
137쪽
politano, quibus decerninu ne ulli eonstituantiit Episcopi,nisi de voluntate Episcoporum Provinetae. At Inihilominus Nectarium, a Theodosio Juniore electum, constat ex Sozomeno, Lib. VII. cap. 8. pluraque
istiusmodi adducis, Magnifice Domine, inpietate tua, a pag. 19. usque ad 97. Rua empla ostendunt,hoc tantum voluisse Patres prae scribere, quid maxime expediret, non item quod ii aeret. Sane cum Canones
Ecelesiastici, non nisi a summo Magistratu vim legis aceipiant, obstringere eum nisi volentem minime possimi. Et si canon iste observandus fitillet, in Ecclesiarum nostrarum reformatione, quales nunc Episcopos, S: Presbyteros haberemus Quin igitul extraordinem aliter possit Magistratus, minime dubium videtur.
Pag. 36s,& Illustria duo Magni
Leonis lora adfert, Calvino quoque probain, quibus ostendit, in Pastorum electione, nec honoratorum, aa imprimis Magistratus judicium negligendum esse. Sed uistincte de quatuor liis sententiam stram promere debuit. i. Qiω siimmo Magistratui conveniat, ut membro Ecclesiae: in quo nihil a fideli eredone differat. Σ.-ei tribui possit, ut membro honorato; quod ei commune esse possit cum viro antiquae nobilitatis, aut clarae eruditionis, aut eximiae virtutis, aliove nomine praeter caeteros conspicuo, non tamen Remp. capcllcnti. praeterea ei competat, ut membro habenti
imperium, hoc est ut Magistratui ejus Ioel ubi Pastor eligendus: Sed tamen istiusmodi Magistratui, qui sileriorem agnoscat . . Denique quid illi debeatur, ut Magistratui silminum imperium habenti. Ad haec distinguere debuit, quid illi competat ordinarie, quid ilcm extra ordinem. Nam plus et schismatis tempore tanquam pacis &concordiae custodiuibui debere, agnoscit ipse, pag. III. sub finem. Non suis autoni intelligo, quid sibi velit, cisim pag. 18 3 . ait, etiam magno loco habenda taedudicia, non Pastorum seu Politic rum, sina aliorum, qui donum habeant Pr phetiae; co quod Pastorum iudicio, plurimum ab his roboris accedat. Nam videri possit hoc velle,rantum sententiam eos roga.ri debere,cium non obscuris indiciis constet in Pastorum sententiam ituros. Verum quid
si Prophet* illi Pastorum scium in pr-bare non possint Z jam futurum ut potius deterant aliquid de authoritate judicii past ratis. Ait Prophetas Prophetis subjectos esse
debere. Seu quan itur, an Propheta quis
que Prophetas suae ditionis praeferre debeataienae Provinciae Pastoribus ae Prophetis Item an nostri seculi Prosietae, praeserendi sint Prophetis Ecclesiae antiquae Haec quidem consideratio ad electionem Pastorum, de qua nunc sermo, non pertinet primo de per se: sed tamen valde eum ea est eo un- . Nec selum in Ministrorum vocatione, sed etiam controversiarum dijudicatione ad Paulinum illum laeum provocari selet. M rito igitur quaerimus,an n ari debeat eum
Prophetarum judicio se sebiicere, qui eum
Prophetis consentit Ecclesiarum non igno. biliorum nostrariam: imo quicum faciunt Prophetae omnes Ecclesiae antiquael Atque
ut ad exteros, aut veteres non abeatur, qu
ritur, an Prophetarum judieio se non subjuciat, qui facere secum videt, minorem quidem numerum, ex iis qui vel nullius, vel exiguae sint eruditionis: sed majorem ex eruditorum flore, eorumque qui animum
habent in Scripturis subactum, idque non sudicio istumulo, sed etiam advertitiorum ipsorum, qui iccirco calcatum illud in eos vibrent, quo doctrina quisque instructior, hoc esse impuriorem , perversioremque in
dogmatis fidei 3 Sed perpetuus est hic, dc
scriptoris hujus M aliorum innumerorum error, ut suae tantum sententiae homines a stiment, ueros loco habeant nullo, aut ρομVO. Atque inde est, quod si quis dissentias
inire ulla, a ma re Pastorum parte ejus, iuquo ipse vivat: licet hune, loci&suae provinciae doctiores , dc exterorum plures, Aveterum omnes sibi habeat consciaticiates,
nihilominus ab taclesia dicant dissentire, in quo Donatistarum eos similes esse, quis non videt Sed redeo ad Veterum testimonia, a quibus me occasione ejus quod de subjiciaendo se Propheti dixerat,paulum video deflexisse. Citat pro se Coneilium Nicaenum II. pag. 17 . sine qui ab Constantii exemplo argumento peti nolunt, non debent provocare ad Pseud Nicaenam, quae idiam
rum cultum stabilivit. Pag. I9O. commemorat obiter Synodos quinque, Nicaenam adversis Arrium, Constantinopolitanam adversus Macedonium , Ephesinam adversus
138쪽
gium,Chalcedonensem adversus Eutychem.
Sed praeterquam quod Ephesinae postponit
Carthaginensem, cum haec antiquior sit, causae nihil video, quid inter quatuor illas
Oecumenicas, quas tanquam quatuorEvangelia venerari se dicebatGregorius Magnus, ω ex eo Isidorus,mediam interserat Carthaginensem , quam adversus Pelagium celebratam rem dicit. Num quia apud imperitos Antiquitatis Ecclesiasticae, si qui R
monstrantes nunc dicuntur, male audiunt tanquam inter mortuam Pelagii, aut mi- pelagianorum sententiam in Ecclesiis Re- formatis ab Orco revocantes, eo credemus tacite insinuare voluisse, cosdem fere, qui nunc supremam Magistratus Authoritatem, in Ecclesiasticis agnoscunt, ac quibusciim sibi nunc negotium est, olim jam M. Patrum Conciliis fuisse condemnatos Sed ego divinus, aut veterator non sum; ariolentur illi
qui didicerunt. Atque hic tandem pausam faciamus, ego scribendi tu legendi. Occurrebant quidem M alia multa i eaque duum generum: alia momenti nullius, uti illud; ex plusculis exemplis unicum adseram quod pag. I o 3 uti Oecolampadium, ita Bucerum inter Helvetios numerat; cum hic fuerit Sciestadiensis: Sclestadium vero quis nescit, civitatem fuisse Allatiae, unde δί nomen ei quasi Elustiae, ut docuit ipse Sciestadiensis Bea tus Rhenanus Z Vcrum hujuscemodi si consector, nec causam juvero mulctum, nec rationem habeam occupationum utriusque nostri. Alia etiam crant quaedam momenti majoris, sed praeterquam, quod ex iis, quae
dixi, eorum parere in valentiam arbitrabari sciebam ea omnia &eruditae, Jc nervose te
refutasse, aureo hac de controversa libello tuo, quem lucem, quam primum adspicere,& Ecclesiae, de Reip. interest. Non deerunt fortasie qui ausint Anticatonem aliquem Bibere; nam quid intentatum relinquit humana ambitio 3 sed spondeo me velle defensionem ejus quovis tempore suscipere, leore, de calamo: modo tu, vir Amplissime, me idoneum huic rei, nec Collegio hoc, aut Ecclesiae damnosum judicabis. vale.
Gerardus Vossius, Hugoni Grotio
Summe virorum atque item amicorum; Quod amoenissimo Sylvae tuae vireto animum oculosque meos pascere siraviter volueris,quantas positim gratias ago. Equidem multum in ea me delectavi. Cujusmodi si primum calorem atque impetum secutus f
cis quod Sylvae nomen ostendit in quid fuisset, si lenta Maronis cura placuissct Z Neque enim quid nunc desiderari possit, video. Statium lane longe post te relinquere mihi videris. Itaque toties me legere juvit, ut bonam jam partem memoria teneam. Et ne
uni mihi id contingere putes: scias illusticin
Legatum Maurorium, cum ei ante paucos dies in prandio adessent, complures carminis tui versus memoriter recitasse. Cui etiam
optime interpretabatur illam ivarii de Hospitali ubi fiustra fuerat Scriverit nostri acumen. Quamquam profecto non adeo mirandum, si amplissimo Legato,
gentis sitae nobiles adeo Senatores magis obversirentur. Non possum vero dissimulare apud te, ut cum primum inscriptionem longi adeo carminis conjicerem, Coeperim subvereri,ne acerba adeo, ac diuturna mala fecissent, ut in veteri regno tuo minus posses,quam olim. Sanc aegre animo meo fuisset, si qui primas tulisti quondam carminis
majestate, nunc secundis contentus esse de beres. Sed ut paucos tantum vcrsus delibavi, facile inanem hunc timorem deposui. Cum verb omnia impense me delectarint, tum multum ex eo voluptatis cepi,quod ianta voluptate classicos quosdam Giptores, de disciplinas omnes describas. Et tamen plus etiam me assicit, nobilis illa digressio qua colebras ornamentum sui sexus, ac ver Heroinam, conjugem tuam. Quam ego carminis tui partem siccis oculis legere non potui. Nempe etiam affectus absque dubio disertiorem te fecit. Quam praeclarum etiam judicium tuum, cum in religionis negotio flectere oculos jubes ad antiquos, nec graviter minus, quam juste, quereris de moribus seculi nostri. Metuo nihilominus ne surdis canas. Etsi aliquas esse aurei generis rellia quias in Britannia, quibus antiquitas sepiat,
ex pluribus intelligo. Ac de Gallia etiam
139쪽
spem aliquam facit, quod scribis summos
illos viros, quorum elogia extremo tuo in
mine, mellitissimis versibus es complexus, optime de laboribus meis sentire. Sane haec res non mediocriter mihi fiduciam, atque animum adderet ad audendum aliquid in aliis etiam Religionis controversiis. Sta alia suillaminant. Unum eorum dico. Nolse te arbitror,ut cum de Religione Christiana praeclarum illud opus numeris Belgicis meditatus esses: plerorumque hoc iudicium fuerit, etsi nihil ita esset, quod reprehensi
nem mereretur, tamen quanto praeclariora
essent, quae scripsistes, tanto magis premi illa debere. Idque ne aliorum de te judicia incommodaret, si de recte de Religione sentire, atque in ea sapra mystarum vulgus sapere videreris. Simile mihi aliquid usii venit. Neque enim satis videtur multis, si mea a facultate Theologica approbentur prius, quam edantur: sed malunt in totum me scriptione ejusmodi abstinere, idque ne plus authoritatis accedat operi historiae meae, quod aeterna oblivione lepultum vellent. Itaque nunc nihil possum, nisi inlladiis literarum, vel eloquentiae, vel historiae externae aut Philosophiae. Qui campus
satis quidem cli amplus, sed quanto propius
ad senectutem accedo, tanto impensius flagro amore eorum, quae Christianae Ecclesiae pacem, atque concordiam possint asterre a.
Sed dum facere haud licet, quod velim: facio quod licet. Quare duos nunc libellos
emitto, ad oratoriam facultatem ricii ne tes. Altero corum artis hujus mu sum complexus. Nec est quod vereare, ne
ea res vitam eripere posset commentariis
istis Oratoriarum institutionum, quas ante annos quindecim in lucem entisi, de quadriennio post auctiores reclidi auis. Nam non adeo durus Pater csse volui, ut a novella prole paterer interimi, quam prius genui sem: praesertim quae multorum judicio, de publico emolumenti, & mihi gloriae ac nominis aliquid attulissent. Quare ne comtingeret quod dixi, potius in novo hoc ops re viam istain institi, ut eorum, quae ad artem necessario pertinerent,nihil omitterem: sed aliis fere uterer verbis; exemplis item novis, magisque illustribus. Ad haec curavi ut multa utiliter adderem passim, priori oriemihi indicta: ea vero omitterem quae ουσίωariis non spectarent, de opero altero fuse a me essent tractata. Puto me eonsilium hoc meum facile tibi probaturum. Scripsi vero hoc opus potissim lina in usum scitolarum , postulato eorum qui his praeestent. Commentarii mei de lingua latina adhuc domi latent. In causa est illud, quod antehac etiam scripsi. Nempe quod Germania nc
dum pacata ,rBibliopolae ac Typographi
etiam frigeant. Sed tamen meliorem iam spem concipere incipiunt. Rumor enim est, Magnae Britanniae Regem pro Exrege hemico intercessurum: quo essici polle putant, ut hic dummodo renunciet suri in regnum Bohemi eum Palatinatui suo restituatur. Dum hoc agitur, ego prela Typ
graphica libellis aliis fatigare non cestabo. Synodus Roter amensis jam desiit. Exsivero Synodo Gaudana ante annum sucrat statutum, ut ne ad Eucharistiae Sacrame tum admitterer, nisi sententiam retractarem; tamen nune mollitis agendum mecum putarunt. Nam decretum ut admittar ad
cam, dummodo spondeam, nihil me adversus Synodum Dordreclitanam velle moliri palam, vel occillic. Ita nihil me editurum, quod non prius approbarit facultas Theologica. Haec si praestem, toleratum me iri, sed extra fianctionem Theologicam, de E clesiasticam. Tamen intelligo esse nonnullos, quibus nimis haec mollis agendi r tio mecum videatur. Nam existimant, si non compellar ad sebscribendnm Synodo, saltem esse retractanda quaedam, quae in historia mea, ac thesibus quibusdam scripse rim. Ego video hoc agi, ut opera mea inutilis in postcrum Ecclesiae reddatur. Tamen si errorem videro ullum, non pudebit retractare. Sed jam biennium est, cum e rorum insimulor, neque ostenditur ubi e orbitarim. Novi quemdam qui obni Gli agit, ut vel unum locum in opere hist riae incommode videar adduxisse. Scit facilis
ratem meam. Quare arte hac circumV
niendum me putat, ut agnoscam salicinquaedam minus apposie citari. Hoc ego ubi fuero confessus, iam spargetur fama, me errorem in historia mea esle confessim, necesse, quod alius eo opere moveatur, quod author ipse non ubique putet litare veritati,
quae prima historiae lex de quasi anima est. Video mihi circumspecte esse agendum, atque inter spinas, quod dicitur, calceatum me esse debere. Interea seu malos vincat
140쪽
nstitu bonita . seu Deus misericors aliter rebus nostris providebit: servabimus antiamum bonum ad spes bona&. Qitamquam
proscistis videre vix possum , quid β. .s, quam publicum spectum melior attineat sperare. Non jam ad alienum c Nor, seninum dormire, nee ad alios passus eui3dum est. scis ut inter ea, quae botiorem faciunt hanc vitam esse, olim scripseris, nullis,lvere temporis tributum. Hoc nunc otio fruor. Utinam saltem molesti ei se delinant, per quos hactenus qui cto elle non lincuit. Sed tortasse, & hoc propediem in Nam facultas Theolagica sitis benignc in cum agere videtur ; uti ac ampli limi Curra-- tores. Si quard in causa mea agitur statim per scribain. valde desidero, ut tuorum quam iturima lucem videant. Uti commentarii' in tres Evangelistas: vel si eos paulum prinmere adhuc voles, saltem Stobaeus, aut
M., 5c rhythmicum pro Religione
Christiana, opus. Iin quo quia mentio incidi praeterire illud non polluta versum antepenultimum, vel illi proximum, minusi ali amicis quibusdam tuis. Ais licubi
minus satisfacias, ob aetatem excusari debe re, paratum esse dicere veriora. Pic itum
hoc illis videtur, dcillis quamusitatum, qui bus impcrant τῆν. su. mininis convenire viro ccclestis ingenii, Meximiae adeo eruditionis. Dixi ego prima nhanc Christiani laudem este, humilitatem: summi Ma hanc cile volu tem, ut pueri similes simi satissa re eo non
ui. Tu cogitabis. ad illa qua dei ligionis controversi , dc judici mi qui-x iis scripseras; quam dissidem sint amico nim sententiae, arbitror jam sitis te sive ora ni sive aliunde, cogi visse. M per utile est, conitare vuls' ' iudicium sit xit veterum. Sed num puta , eo me in si in tapoitu commendari, quo sextrasse vel ut irim, v triasticarii an, tangam, sive A me intui sive Aestillem, sive Chalcantis
nem melius dimetri, saltem in hebdomadet paucas. sol illis intori in ira vid aliquos raret evenerit aliquid boni. 5 Sin minus, exigua sanὸ mota est, quae postulor, ii QMx publico, ut puto, incommoda e re si .
sidia propterea, ibi opus putabo,aliena ina
nu utar, ac ne nomen quidem consueto m re addam. Tu veris,summe vir, vel ex argii
imento facile quis scripserit cogn0sces,vel ex ut ii pro Getardo Ioannς
Vollio scribam Vulturium Gratianum Baliarium. Nam illa D derit Alopecii nactu ne aperta sint nimis. Quandoque etiam initiales V. G. I. satis scriptorem testabum in De te si quid dicendum erit, vocat Celsum: id enim praenomen tuum sonat. Gadolii cognomen nimis evidens videtur. Quare de hic sui secerint una alteraque initii Literi . Haec non eo agam,quasi de alii quam iiii centibus Miliis loqui sit animus nam scis ux lia captum incum supcrcnt verum quia non desunt, qui omni sub lapide metuant .ierpentem. Ita mentem venit non inutile f . .
re, si libri Augustini adversum securidam Gliam responsi inem, cum castigationibus tu spmd pt. Multa enim felici coiijectura e men asti, Posses dc notas addere seculon
stro profuturas. Quod si quid etiam dico
dum adversiis dissentietites putabis, occasio de picrisque spontes se osteret. Tannim ira instituenda ratio, ut undique reluceat miti lentia non Leti ut ille ait, scd Groti,qui Ain y: virtutem mirari soleo. Nec puto ea qu
inpessus tibi virtutem excussit κά - gnoment uim tuum, quod semper tibi Mersari debet: de simul occurrat, quod menti Sene in lit, iis de ita scriptum fuit. .
mnest magnus animus quom incurvat in imia. Scis Athenodorum id Augusto conii' . . hi dedisse, nequid iratus committere priuinquam Alpii abrii liti cum animo suo per c irrisseti Sole luid simile facere,at a: aliis
cladem: Nempe iis res exigat, ut adversis alterivrices mus stringendus st: id quidem inudum servet animus: nam assectus disse '
tiorem facit u lita pericultun est, ne ali
q id caninae facundia admisceat homin
suo somnes so placet ut ad limam opus rem mus,ubi animus retalari atque ali r
malis Multa absque dubio int emus vel mitigabimus. Ita suturum, etiam post annos multos in nos ipsos d. amuso inusi furat scriptio vetus, quas itim. iviis simus meto hominii
Clitis iii. Adde quod si undique in scriptis liceat patientia, seria in aeris ino