Symbolæ litterariæ opuscula varia philologica scientifica antiquaria signa. lapides. numismata. gemmas et monumenta Medii Aevi nunc primum edita complectentes volumen primum decimum Volumen primum in quo admiranda antiquitatum Herculanensium continua

111쪽

sorma opus eX Aegypto advectum creditur e plebiscita duo mutila , ct manca extant, & decretum gymnasiarchae , qui ludis athleticis praeerat . His adde columnas plures ex lapide peregrino , & sumtuoso sex circiter pedes altas , annulos , claves , pessulos , seras, talo S , inaures, amuleta, 'cassides , arma , & alia sexcenta his similia , pleraque aerea, unde conjicere licet, serri ducendi usum antiquissimis temporibus minus viguisse et recens arcula muliebris pulvini instar superius farta prodiit , intra quam suppellex universa, cilicet acus , forcipes , digitalia muliebribus usibus , & ministeriis apta servabantur . Quam litenter sane mulieres nostrae Ueterum matronabum industriam in hisce superistitibus monumen-ris contemplarentur, & siquid vel rectius , vel deterius factum deprehenderent, aut tristes inviderent , aut laetae reprehenderent . Ad vasa culinaria denique ventum est. Hic enim vero innumeri objecerunt sese urceoli , pelves , sartago , patellae. Ferunt alieneam patellam pedem & amplius latam inventam soco admotam , in qua ad huc inerant ei culenti coquendi reliquiae in cinerem Omnino conversae . Horum alia nostris similia sunt, alia: vel forma , vel materia, vel usa a nobis dissentiunt . Nihil mihi magis in votis est , quam ut Rex Carolus pergat regiis auspiciis , & sumtibus suis . quicquid adhuc Herculanii sub terra est , efferre & bonis artibus consulere . Scio sane quam exigua ea sint quae tibi assero , & sertasse etiam aliunde nota, prae iis quae

112쪽

rei dignitas , & monumentorum copia afferri extingit. Verum hujusce operis laudem viris duobus amplissimis , & immortalitate dignissimis scilicet Bajardo, & Antonio Gorio integram concedo, nihilque aliud a te quaero, quam ut hanc qualem cumque animi mei voluntatem pro summa tua in Societatem nostram benevolentia , & humanitate vel mediocriter probes . VIRO CLARISSIMO , ET ERUDITISSIΜO

IACOBUS BELGRADIUS SOC. IESU

V Eritus, ne superior epistola longior esset, retia quam Herculanensis suppellectilis hactenus elatebris erutae descriptionem in alteram epistolam rejicere malui , quam te una eademque perpetua oratione defatigare . Egit ea praesertim de signis aeneis , atque marmoreis et aget haec de pictis parietibus vel graecas sabulas , vel latinas historias , vel alia ludicra reserentibus et neque dubito , quin plus voluptatis legentibus allatura sint isthaec , quae plus habent admirationis . Antiqua monumenta marmore , & aere insculpta in Italia praesertim vulgaria tantum non sunt , Picta vero no

113쪽

item . immo non detunt , qui quantum antiquis statuariis tribuunt , tantum pictoribus de trahunt . Causis hujusce judicii minus , ut existimo , recti non una est . Tabulae veteres superstites paucae admodum sunt , eaeque nec eleganti Gsmae . Licet , ut ait ' Tullius , statuae inte reant tempestate , vi , vetullate ; tamen haec , &alia magis rebus pictis , quam insculptis citius, &maturius interitum afferunt : nec raro accidit , ut Incommuni casus periculo optima intercidant, minus elaborata , ac persecta supersint diutius . Homines nostri recentium picturarum admiratio ne defixi nolunt nisi praesentia suspicere, de iis ve- To , quae ab oculis semota sunt, ut pote quae animos non irritant , minus magnifice sentiunt . AEquumne, an iniquum hujusmodi judicium sit, pau-

cIs discutere in animo est , antequam ad rem Hemculanensem accedo . Humanitas in me tua , dciumma animi tui in latinis , ac graecis artificibus admirandis contentio hujusmodi ωάρ. b, 4, tibi ingratum esse non sinet. Aliter sane exiit imo de latinis , ac de graecis pictoribus pronuntiandum . , Nam a latinis sero admodum excoli artes cce piae. Antequam Marcellus . Flaminius , AEmi lius ae Mummius in urbem deserrent signa , ac tabulas , quibus , Syracus s expugnatis , Asa domita , capta Corintho potiti fuerant, magis rege re imperio populos , quam atra cudere , & vultus

114쪽

pingere curae suit . Romam vero exoticIs signis , ac tabulis transvectis , publicisque locis , ac priva tis aedibus ita exornatis , cepit optimos quosque , qui recte saperent , artium studium , & cura . Non quia antea Romani artificibus , ac pictoribus Praesertim omnino caruissent. Nam , ut ait Plinius , apud Romanos quoque bonos huic artimature contigit , & ante urbem conditam extabant Ardeae picturae in aedibus sacris , sicuti etiam Lanuvii , α Ccere antiquissimae aliae praedicabantur . Roma vero genuerat gentem Fabiam , quae

a pictoribus ' nomen duxit. Etiam Pacuvii poetae pictura laude non caruit. Uerum diu ars hujusmodi ignobilis quodammodo jacuit: vel quia adhuc rudis , & incompta animos non pelliceret, vel quia

aliis curis patres distentos nacta esset. Mummius cepit exoticis tabulis conciliare auctoritate minon quia ipse oculos eruditos haberet , sed miratus pretium, quo Rex Attalus tabulam in praedae venditione emerat , suspicatus est aliquid in ea esse virtutis , quam ipse nesciret , & tabulam venditam , querente,& invito Attalo , revocavit. Ex eo pictura etiam Romae magis magisque flo- Tuit , potius tamen a 3 Graecis accita ,.vel ali

13 Ibidem . a, Nobilem Virum L.Fabium miratur antiquitas qui etiam Romana seriptor Historia est , sed magis ex pictura quam ex

Iiteris nomen invenit. D. Hieronymi epist. III. ad Hesiodorum. 3ὶ Etiam Graeeos non prius tabularum, & artium s udium tenuit , quam , bellis consectis , & paee eomposita otiari cape-xint . Ut primum positis nugari Gracia bellis capit .... Marmoris aut eboris fabros , aut aris amavit , respendit picta is tum , mentemque tabella . Horat. epist. lib. a. epist. I.

115쪽

ta , quam ibi nata . Nam sicuti Roma belli eis laudibus Grajos vicit , ita ab his artificum praeliantia se vinci sivit. Qui Librum xxxv. Plinii accu-xate legunt , nae illi facile intelligunt, quid inter insit inter Latinos pictores , ac grajos. Is meminit Ludii, qui aetate Augusti amcenissimam parietum picturam Romae instituit , si modo Latinus fuit, quum AEtolus fuerit alter Ludius, qui Ardeae aedem pictis imaginibus longe ante condecorave rat. Floruit etiam Romae Atellius .paullo ante Augustum , mox An milius , Cornelius Pinus, &Λceius Priscus , de quorum laudibus pauca , aut nulla attingit, ac refert . Ubi vero ad Grajos deventum est y totus in illis est. Non modo singulos in scenam profert; sed in quo quisque maxime exeelleret, fusius docet, & exemplis luculentissimis laudem artificibus debitam probat . Plura non persequor. Nam principatus Grajorum pictorum , Latinis ipsis consentientibus , abunde constat . Ad illos itaque accedo , & quid sit reipsa sentiendum , in medium affero. Tria sunt, quae mihi Grajos homines arte pingendi praestantissimos suisse suadent, veterum scilicet scriptorum judicium, statuariorum, quae adhuc

extant , monumenta , & picturae superstites . Ueteres auctores non modo in universum Grajos pi ctores laudant, verum etiam singulorum pingendisormas, notas , & quodammodo χαρακτηραν eXPrimunt , & definiunt, hoc est eas virtutes circumscribunt, in quibus pingendi laus posita est uni- Versia, & comprehensa . Praeterea nonnulla summi

116쪽

artificii specimina , & exempla afferunt, quae a persectis pictoribus unice praestari solent. Apellis tabulas venustas , & gratia maXime commendabat, ut, quum in figurarum dispositione ac

mensura Amphioni , & Asclepiodoro victoriam

concederet, in imitanda tamen delicatiore natura reliquos omnes longe praestaret. Cura Protogenes , ratione Pamphilus , ac Melanthius , facilitate Antiphilus , concipiendis visionibus c quas φα ασtas vocant Theon Samius praestantissimus habitus est . Pluribus supersedeo . In promptu enim haec sunt. Ingentia etiam pretia , quae summi pictores ab emptoribus exigerent , admirationem graecis tabulis pariunt. Nam Attalus sexies centenis sestertium millibus , hoe est juxta Harduinum 6o oo. gallicae monetae libris tabulam emerat Aristidae . Non minus talentis viginti argenteis , hoc est juxta eumdem monetae

gallicae 48ooo. libris Ephesinis constitit Apellaea Alexandri Magni tabula in templo Dianae picta . Quod si , ut aliqua editio ' praesesert, talenta fuisse

se aurea putanda sint, & mensura , non numero tabulae, pretium acceptum , eo magis Grajorum tabulis admirandis locus aderit . Verum illa tanti non iacto , quanti veterum artis cum superstites statuas , in quibus magnum momentum inesse

existimo ad pictorum praestantiam epidicti ea dein monstratione deducendam . Ambae artes ita similes inter se sunt ; & arcto necessitudinis vinculo. invicem

117쪽

invicem iunctae, ut uno eodemque partu editae videantur. Ambae naturam sibi imitandam proponunt et ambae eorporum lineamenta , statum , figuram, ambae animi παροs, & ; υ exprimere , &referre nituntur e ambae itidem satis secundis, vel adversis usae perpetuo sunt, nec unquam,

illa jacente , illa floruit, Vel, hac florente . altera ingloria jacuit. Uno verbo artes in re scili- .cet uua, quam nosti, umbae dilis iles , ad cetera pene gemelia et nec iisdem moenibus contineri statuarii optimi sine bonis pictoribus diutius que unt . Nam pictor malus coram statuario optimo perinde se habet, ac reus coram severissimo judice , ac reprehensore. Quare, si Athenae nihil nisi mediocre , vel malum in arte graphica procreassent, statuariorum censura eosdem coegisset vel rem reprehensam perficere , vel immortalitate carere . Universa Graecia , atque adeo Europa e statuariorum judicio, vel operibus edo ista curvo dignoscere rectum , bonos a malis pictoribus facile distinxisset, nec nisi vera de eorum virtutibus, aut vitiis posteritati judicia reliqui l-set . Quum vero in statuis aeneis , atque marmoreis adhue superstitibus , cujusmodi sunt Venus Anadyomene , vulgo Medicea, Hercules F.rne-sus , Laoeoon in Vaticano, M. Aurelius , &Gladiator moriens in Capitolio, praestantissimos statuarios tulisse Graeciam satis superque constet, neque aliter scriptores de insignibus pictorum tabulis , quam de praeclaris artificum signis magnifice sentiant , vero verius existimo , utriique

graeco SDiuili sed by No le

118쪽

graecos homines abundasse, neque minus audiendum Plinium, ubi Phidiae Iovem Olympicum, vel Praxitelis Uenerem laudat , quam ubi Leu diis Athletam , vel Timantis Iphigeniam celebrat . Haec , tametsi nulla vetus pictura extaret , ad litem dirimendam satis videntur posse . Uerum picturae ipsae superstites suum etiam suffragium

addunt. Plerosque labores tuos pictores veteres credere tabulis consueverant, in quibus vetu stas cariem gignit, & interitum tandem affert et Propterea mirandum minime est , cur hac aetate Pictae Grajorum tabulae nullae extent, quae edam cem vetustatem fefellerint: casus etiam innume-xi , qui Grajorum imperium, atque urbes dele vere , iisdem tabulis suere fatales . His accedit imperitorum hominum inscitia fato ipso aliquando nocentior, qui quum nihili faciant ea quae ignorant, vel ultro oblata, vel casu inventa dimittunt , ac perdunt . Cur vero optimi quiquo tabulas citius , quam parietes pingerent, satis constat. Curabant videlicet, ut ipsorum opera Tes velut communis fierent, hoc est ut non modo e domo in domum , sed etiam ex urbe in aliam di ad alios dominos transferri possent. Parietes pingere serius instituit Romae Ludius , Athenis longe maturius res coepta . Euphanor , qui simul cum Zeuxi , ac Parrhasio vixerat, plura Athenis in parietibus pinxerat; quemadmodum Antia. Hercul. F Poly- D Tabula e lauee prasertim femina plerumque corast

bant , qua antea ereta dealbabantur . Useus pingendi in linteis ignorus Romanis erat autequβm

Nero Princeps in iis sapiui jussirit.

119쪽

Polygnotus ' , qui annos 42 o. ante geram vulga Tem porticum , quae vulgo dicitur Poecile , multiplicis coloris usu exornaverat. Udo tectorio , sive albario ac recenti colores induci soliti, aqua vero , & glutine , non vero oleo diluebantur , recens inventum , ineunte seculo XV. Ioannis Van-eth Belgae . Parietes picti nequeunt alio transferri, & in excidio urbium cum ipsis aedi- fetis diruuntur . Quibus vero ira victorum repercit, inscitia , vel avarities delet. Aut enim in effodiendo solo nihil pictis sernicibus , aut porticibus , quarum pretium nesciunt , consulunt . aut omnia convertunt in rudera , ut novis sub- fructionibus materies, ac cementa non desint .

Illud etiam attendas velim , picturas veterum praestantissimas prae mediocribus, ac vulgaribus fuisse paucas. Quis enim nescit, humana omnia ita esse comparata , ut paucis excellentia , pluribus mediocritas insit Verosi milius proinde est, in communi serme picturarum interitu mediocres , quam praestantes supersuisse . Nae illi sane id probe norunt, qui in conjectandi arte vel mediocriter versati sunt . Quare tametsi vel nulla excellens pictura extaret, non idcirco minus praeclare de Graiis pictoribus sentiendum e set . Verum non ita adversa sortuna usi sumus , ut paucas satis bonas ac praestantes artis hujus reliquias nobis seris inviderit. Ferunt , Rapha -

. elem i Paustrias in Atticis. min. Hs. lib. xxxv. Memoires

120쪽

elem Urbinatem Pictorem praestantissimum , qui tribus circiter abhinc seculis artem a veteri dignitate jam desciscentem penitus instauravit , atque restituit, imitandas sibi proposuisse veteris

& Tyburtina Adriani villa , & ex crypta Puteolana erutas , unde veterem pingendi formam , elegantiamque in suum veluti succum , & sanguinem convorteret. Increbuit etiam 1 ab eodem fuisse nonnullos in Graeciam missos, qui ha jusmodi fragmenta diligentissime conquirerent,

ct secum in urbem , si fieri posset , deserrent. Eadem Ioanni Utinensi , Iulio Romano, aliisque Raphaelis discipulis aliqui tribuunt, qui ne latum quidem unguem a veteri pingendi Grajorum disciplina , ut aiunt, deflectere visi sunt. Enim in vero ab iis, qui artem istam egregie callent, semper maximi habitus eli Torus Genialis, in horto Aldobrandino inventus , qui ad Raphaelis elegantiam maxime accedit , Roma Galeata in aedibus Barberinae gentis, & alia in domo Farnesia, praeter sepulebra Nasoniorum in via Flaminia , Satsνum in Collegio Romano , I Smam sedentem ex Exquiliis erutam ' , & alia , quae in Libro Camilli Μaximi Cardinalis amplissimi,& alibi memorantur . Verum harum famam, atque elegantiam longe vincunt aliquae Hercula-F a nenses Pictura antiqua sopuIehri Nasoniorum a Petro S ncto