장음표시 사용
21쪽
cui tranquillus ciuitatibus praci est σφmina.hk ruit,siemper , dominata est. Quid enim aut tam i P- 7- Gota cognitu, atque auditu quam sapienti a sententi's,grauibusque verbis ornata oratio, ct per polita;aut tam potens,iamru magnificum,quam bo
orator I, δε-θte dore illastrata merbo me in rep.& in Oratoris est in dando consilio de maximis rebus eum dignitate explicata sententia, eiusdem ct lan-maeeiara Petis populi incitatio, et renati moderatio Ea- - dem facultate Mus hominu ad perniciem, ct integritas ad salute vocatur. cohortari ad Hrtutem ardetius quis a viiijs acrius reuocaresqurae vituperare improbos ser- ῆquis laudare bonos ornatiuσῆ quis cupiditate vehementius stangere accusando potes ρ quis mae rore leuare mitius consolan- ὰ Ac ne plura, qua sunt paene innumerabili dicaturJreui statuedum est,perfecti oratoru moderatione-sapientia nonsolum ipsius dignitatem sed xi-tita, . σ pq φρ μ plurimorum νniuersae Respolute
eum probi maxime contineri. Quo maior igitur est eloquentia in v φῖς φhoe es magis probitate iungendaJumma' prudelia: quarum virtutum expertibin si dicendi copiam tradiderimus, non eos quidem oratores fecerimus sed furentibuου quaedam arma dederimus . De materia Rhetoricae. Cap. III. Λ materia est, in qua omnis ars , ct ea fa-i sit. α , cultaa, quε conficitur ex arte versatur : νt
. . si mici materiam dicamM morbos, ac vulnea. p. 11. ra,quod in bis omnis medicina versetur. item quibus
22쪽
bua in rebus versatur ars, ct facultas oratoria, ' Quid id e
hoc interest inter alias artes, ct eloquentiam; nam '' ceterae fere artes se ipsa per se tueutur singula; be- tei sit. ne dicere autem quod est scienter, perite, or- PςM 'nate dicere,non habet definita aliquam regionem, , cuius terminis septa teneathr. Omnia quaecumque in hominu disceptationem cadere possunt, bςne sunt ei dicenda,qui hoc se posse profiteatur,aut eloquent iae nomen relinquendum est. Quam opinionem non solum Romana eloquentia parens Cicero , sed phi losophorum etiam facile principes Plato, Ar, Oratoris. soteles multo ante secuti sunt. materia enim ora-- tori ad dicendum subiecta, quaestio est. in Phaedro. De quaestione. Cap. IIII.
QVMiοηκm duo sunt genera , alterum infini
tum,quod Graeci Thesin, Cicero propositum in patia Nocat; alterum certum oe desinitu , qaod ρο- tbesin illi, Latini vel caussam , vel coni rouersiam solent appellare. P ropositum est,in quo aliquidge' pzosita. neratim quaritur hoc modo: expetenda ne sit elo- quid sit. quetia' Caussa est,qus certis personis, locis, tempori ''bM,actionibuπ negotiisq; cernitur, hoc modo: - ς-μ μ Socrates iure fuerit ab Atheniensibus damnatine F'ῆ' 'Tropositi duosvntgenera; cognitionis au erum,cuis Propositii scieratia est finis,νt, an solis magnitudine muL t ' 'i tis partibus terra superetur;alteru actionis, quod piς. R p x refertur ad esciendum qui ut si quaeratur,quibra oscij s amicitia colenda sit. Caussarum tria sunt gener iudicindesiberati 'exornation , qu quiaiae ab in
23쪽
in laudationes maxιme confertur proprium habet ex eo nomen laudationis.
De Exornatione, Deliberatione, & a Iudicio. Cap. V. Dς inuε - - I N exornatione duae sunt partes aus, Nitve I ratio. Tempus tum praesens Am praeteritu. Spe ctat autem orator honestatem praecipue cum Nitu Auii.lib. a. pera mouet , auditores ad delectationem.Delibete ratis continet in se suasionem r dissuasionem,tem De inui. a. pus vero futurum. Finis, quem sibi proponit orator insuadendo,es dignitas,moueti deliberantem ad inp&fini . spem maxime:in dissuadendo contra indignitatem. ' spectat, ct in reformidatione pertrahit. Iudicium, Ci dς in quo praeteritum tempus maxime Hlet, habet in:eriem pui se accusationem, ct defensionem: elua sinis iust 60 ε . rum, iniustorum quaestione continetur, o adμ CE in uitium aut clementiam iudex est incitandus .
Muinct.bb. Quomodo livpothesis ad thetin reuocan
7.Cap. - da sit. Cap. VI, Cossiliatio Vm consultatiosit quasi pars caussae quaedam,ta J- 'μ α , ct controuersia, inest enim infinitum in dem Π p in ni: o, debet orator caussam ad infiniti generis qu 2LhbA stionem transferre. quod νt exemplo pateat, finita
est, An Aristotelis philosophia sit perdisseda:ei quasi pars quadam est illa infinita, An philosophia
sit perdiscenda,ad quam orator finita transferret. Ciς.dς Q enim ornatisma orationes ea, quae latissime Dina: M- vagantur, ct a priuata ac singulari controuersia, .ii.- ' D ad Uiucs generis vim expilaadam conferunt,
24쪽
RHET. LIB. I. so e vertunt, ut M, qui audiunt, natura, ctgene'. ἡ . . re, uniuersa recognita, de singulis ribus statue- ω vim inis
repo sint. Quod ut facere possit orator excellens, a propriis persionis, ct temporibus semper,si potest,
avocat controusrsiam, ct ad uniuersigeneris oratione traducit. Sic Cic. cum de Archia poetae facul pioAtehi
talesummas doctrina dicere instituisset,de humanioribus litteris, ct poeticae laudibus, qua νnἰuem si gracris oratio est,Ornatissime disputauit. De partibus Rhetoricae. Cap. VII.
Quinque μnt partes, ct quasi membra e&quentiae;inuentio, dilpositi'eloquutio,memo iaria,pronunciatio. Oportet enim primum inuenire u ina. iidquid dicas, inueta disponere, deinde ornare verbis, 3- ς-p post memoriae mandare, tum ad extrcmum Me his ci Inuentio es excogitatio rerum verarum, aut Neri- semilium, quae quaestionem probabile reddat. Dilpositio est xervm inuentarum in ordinem distributio. Eloquutio est idoneorsi verborum sententiarum ad inventionem accommodatio. Memoria est firma orationis perceptio. Pronuciatio est ex reru, et crborum dignitate,corporis, et Nocis moderatio. Nec audiendi quidam, qui iudicium sextam esse partem eae pars. Noluerui, adeo enim tribus primis partibus est per- , missum; snam nee inuentio sine eo, nec dispositio, neq; eloquutio fuerid ut pronunciatio quoque, Nel plurimum ab eo mutuetur. 2Nec inuenisse creden
dus est, qui non iudicatiis. Quod similiter inulli, d
partibus,quibus, iudicium permissum est, existima- uenisse qui diamus. Hinc apparet quam praeclara res, qua β'φ'- s etiam
25쪽
etiam difficilis eloquentia sit, quae ex quinque rebus
oti . ' constat, quarum unaquaque est ars ipsa magna per
sese. Quare quinque arxium cocursus maximarum, quantam Nim, quantamque difficultate habeat, exi per ox ' stimari potest. Sunt igitur quinque Rhetoricae par-
Quinct.lib. tes omnino. At inuenire, do onere, eloqui, memorias, P, s complecti, pron9nciare opera sunt oratoris. Quibus eloquentia comparetur, ac primum de Natura. Cap. VIII.
ti eaeretia C t ibus,natura,arte, exercitatione compara- 'ς ς tur. Imitationem enim, vel arti, νel exercitationi
De inueni. subiicere polys. De quibus singulis, quoniam maxi Ad u. En. mi sunt momenti, pondcris,aliquid dicedum s. lib. i. Natura igitur primum,atque ingeniuM ad dicendum,' vim assert maximam. Nam ct animi, ct ingenti, De Orat. z. celeres quidam motus esse debet, qui ad excolitandum acuti , ct ad explicandum, ornandumi sint Heres, θ' ad memoriam firmi, ac diuturni. Quae accendi. ac commoveri arte possunt inseri quidem, er donari ab arte non possunt omnia: sunt enim dona natura. 1 sta etiam natura sunt, quae eum ipso bomine nascuntur ingua solutio, νocis sonus, latera,
νires, conformatio quadam, o figura totius oris. Naturae do corporis. Quae tamen ab arte limari possunt, O ineliota. qua bona sunt, perι meliora doctrina, o quae non optima,aliq9o modo acui, O corrigi possunt. 'Ne
que homines adolescentes, si quid naturale forte, non babent, dicendi studium relinquat, magni enimo facere debet issam inam, quamcumque habuerint, mediocritatem in dicendo . De
26쪽
De Arte . Caput IX. CVm natur quae optima est, ars iungi debet, quae a natura profecta e R. Notatio enim naturae,atq; animaduersio peperit artem. Habet igitur ars hanc vim;no vi aliquid, cuius in ingenuis nostris pars nulla sit,pariat, O procreet; veru νt ea, qua sunt orta tam in nobis, o procreat educet, atque
confirmet. Qua de caussa studiose coleta est,νt quae via, ct ratione dicedi doceat. ct si enim magnis ingeniis pryditi quidam dicendi sine arte copiam sunt
consecuti,ars tamen certior en si quam natura.
Notatio naturν pepe rit artem. De oratilla Quinctisti
IN praestanti natura,quam ars expoliuit, eum citatio absolutione,perfectionemi dicendi com section e6fummat. Cum enim ad naturam eximia, ct illustre 6 'l s. accesserit ratio quad confirmatioἶ doctrinae,tum t. minctis illud nescio quid praelarum,ac singulare solet eat' et'fio Aestere. Quo circa interest permagni,studiu, ct ardo- ehia. rem quemdam amoris assumeresne quo cum nihil Pς - 'quidquam regium, tum certe eloquentiam nemo quam assequetur. Ex hoc ardore nascitur diligera Diligenxi lia,qua,ri in omnibus rebussc in diceri facultate '' 'plurimum valet. Hac praecipae colenda est nobis rhae semper adhibenda: haec nihil est quod non asse quatur. Quonia de Rhetorica definitione,dignitate, sine, officio, et materia dictum est, quotquesent eius partes, explicauimus , ct natura, artem, exercitatione eloquetis conseque necessarias ostendimus:
27쪽
De Inuentione. Cap. XI. o p r. in v iam igitur primum oratoris munus en inuenire, dabit operam ut inlicviat, quemadmodum fidem faciat eis, quibus volet persuadere;
ct quemadmodum motu eorum animis aserat. Fia dem facit orator argumentis, mouet incitando aut numentis. ad voluptatem, aut ad molestiam,aut ad metu,aut . . s. hi' ad cupiditate: tot enim μnt motus genera, partes φ ς plures generu sing dirum. Cum enim omnis animi ς - TR ' η' ιδαοtio ex opinione boni alicuius: aut mali nasca'
tur aetitia i cupiditas ex opinione boni nascatur; aegritudo, ct metus in maiora opinione versantur. Est igitur egritudo siue molestia, opinio recens prae-- sentis mali in quo demitti, contrabis animo, rectu esse videatur. Voluptas pinio recens boni praesenrisan quo efferri, rectum videatur. Metus opinio impendentis mali,quod intolerabile videatur. Cupiditas, opinio venturi boni, quod sit ex riu iam praesens esse, atq; adisse. Opinio autem qua tu omnes superiores definitiones iη cluditur, est imbecilla
assensio. In troposito fidem solum facit orator , in
caussa Nerosdem, motum, de quo mox dicemus. Quid inuentio, quid argumentum & argu mentatio. Cap. XII. 2; b Αὐά I Nuentio'ea cogitatio argumeti. timenta
algumetu. I est probabile inuentum ad faciendam fidem: vellis ib=' aliter, est ratio rei dubie faciens fidem: Fides vero D p u. est firma opinio, ut si velis fidem facere, eloquentia esse expetenda excogitesquillud argumentum, ni
28쪽
mirum esse artem bene dicendi possis hoc modo argumentationem concludere. Ars bene dicendi essexpetenda, ea est eloquentia, est igitur eloquentia expetenda. hst autem argumentatio argumenti eX- In par. plicatio, a dialectici pressus, ct religiosius, Ora humeiatio. tores ornatius ct liberius Hutur. Locus autem est sedes argumettioristoteles enim proposuit quosdalocos, ex quibus omnis a limentatio ad omnem di- otatotes at
sputationem inueniretur . Qui nihil aliud esse videntur, quam nota quadam , quibus admonemur, Topic. quid in ipsis perus are debeamus. Quo tu plicia sint argumenta. Cap. XIII. Adgumenta partim in eo ipso, de quo agitur Argumεta haerent, quocirca insita dicuntur spartim ea- hi'..tat
trinsecus assumutvr, quae remota Nocantur: quonia sump
obsunt, longe , ab eo, de quo agitur, disiuncta flunt; l'πt se dicas eloquentiam esse expetenda, quod benedicendi sit ars,ratio est insita, in eo de quo agitvr,
eloquentia enim es ars bene dicendi. Sin expetenda dico, quod Aristoteli, vel Ciceroni, vel Platorii ita visumsit, ratio erit remota;auctoritas enim itilorum viroru non est in ipsa eloquentia, qua suapte natura esset expetenda me illorum comendatione. De numero locorum. Cap. XIIII. Loci,unde argumenta insita eruuntur, numero Loel armis sui sedecim. Alia enim duc5thr a definitione, a b id alia a partium enumeratione,alia a notatione,alia Iedecim. coniugata appellantur, alia ex genere, alia ex for in Far im alia ex similitudincalia ea disserentia,alia ex
29쪽
contrario, alia ex adiunctis.alia ex antecedetibus. alia ex consequentibus,alia ex reptignantibus, alia ex caussis,alia ex essectis,alia hae comparatione ma-
. ibis hia' iorum,aut parium,aut minorum. Argumenta ex-
. sunt sex. trinsecus assumpta Quinctiliano sunt Iea,praeiudi- DV 3 μῖμ' cia,fama,torment abula usiurandum, tesse . De definitione. Cap. XV.
z. t renitio est oratio, quae id quod definitur,ex
,ui genera. I, plicat, quidsit: vi, virtus es retia animi af I A L. fictio, Rbetorica est doctrina diceri. Definitionum I . p. am multa sunt θ genera, ct praecepta sed ad huius libri institutum ea nihil pertinent, tantum est dicera dum, qui sit desinitionis modus. Sic igitur veteressa ibis prwcipi ηt. Cum sumpseris ea, quae sunt ei rei,quam
moduti definire velis, cum aliis commvela, eo que pers qui, dum proprium esciatu quod nullam in aliam rem transferri possit; ut hoc, Rhetorica est ars;co mune adhuc, multa enim genera sunt artium, Ut grammatica,dialecticarunum adde verbum, Dicendi, iam a communitate res disiuncta videbitur, visit explicata definitio. Rbetorica est ars dicendi. su Eridi Ea Dcusta dc iendi debet esse in eloquentetve oratori ne. definire rem phsit. Est enim explicanda sape H iroi. bii mens nostra de quaque re,atque inuoluta rei notitia doniendo aperienda est. Definitio enim quasi
inuolutum euoluit id, de quo quaeritur, sed id, non rator de' facitet tam presse θ anpuste, quam in illis eruditi se '.& .2yia semis disputationabus sera solet: seu cum explanatius, tum etiam uberius, s ad commune iudicium, rhua. popularems intesilentiam accomodatius. Sic Ci
30쪽
RMET. LIB. I. IIeero quid sint optimates desinit, cum ait: Sed genus Iro festis uniuersium cui tollatur error) breui circumscribi, si I hi o definiri potest. Omnes optimatessunt, qui nesnocentes, nec natura improbi,nec furiosi, nec malis domesticis impediti. Argumenti a dffinitione talis in T0piςi
est formula, Ius ciuile est aequitas conituta i s, qui
eiusde sunt ciuitatis, ad res suo obtinedo , eius autem aequitatis utilis est cognitio,Hilis est ergo iuris ciuilis cognitio. yaepe etia definiunt O oratores, Oratores Npoetae per translatione verbi ex similitudine eum ὸπ .h 'vada suauitate, quos licet imitari, si adolesentia, per translatiore uetatis,senectute,occasum vitAvelis definire. 'μ- 'De partium distributione. Cap. XVI. ἰARgumento a partise distributione sic est vim.
dum, nullam ut partem relinquamus. Ut sese.1o. velis probare, calliditatem non esse virtute, a virtutis partibus, quae quatuorsunt, Prudentia, Iustitia, in ossi.
Fortitudo, Temperantia, sic probare poδis. omne quod honestum est, id quatuor pretiu oritur ex alia qua,aut enim in perspicietia veri, solertia , versatur; aut in hominu societate tuenda, tribue 1 sua.
cuique, rerum contractaru fide; aut in animi ex celsi, atq; inuicti magnitudine,ac robore;aut in om- .nium,quaesiunt, quaeq; dicuntur, ordine ct modo in quo inest modestia, ct temperantiar calliditas ex nulla illarum partium oritur,non est igitur virtus. De Notatione. Cap. X v II. FTymologia, qua verborum originem inquerit, Notatis