장음표시 사용
31쪽
Est via sublimis celo manifesta sereno Lactea nomen habet candore notabilis ipse. Et alibi.
A senibus nomen mite senatus habet. Na quia ver aperit tunc omnia, densaq; cedit Frigoris asperitas, sertaq; terra patet, , Aprilem memorat ab aperto tempore dictu. notationes mitur argumentum, cum ea νi n
minis elicitur, hoc modo: Si consul est, qui consulit patria, non igitur Piso consul, qui eam euertit. De Coniugatis. Cap. XVIII.
an Top. Q. Oniugata dicuntur, qua sunt ex verbis gens I - v eiu egius ni autem generis verba sunt. quae orta ab uno varie commutantur, Ut sapiens, sapienter, sapientis. Ex hac verborum coniugatione huiuscemodi argumento usus es Ouidius....ῖ12 Aurea nunc Vere sum saecula plurimus auro Venit honos. Et Iuuenalis. Minu. Summu crede nefas animu praeserre pudori, Et propter vitam vivendi perdere caullas. rapi&nL cicero etiam. Cum enim esset omnis caussa illa meae
consularis fenatoria, auxilio mihi opus fuerat, ct consulisinsenatus. Esto illud elegans in pri- ω'm inimis, Homo sum, humani a me nil alienam puto. CLeero lib. de oratore secundo hoc νtitur exemplo, Si pietatisumma tribuenda laus est, debetis moveri, cum β. Meteilum tam pie lugere fideatis.
32쪽
RHET. LIB. I. 3 i, De genere & serma. Cap. XIX. Enus est quod duas, aut plures partes sui φ-s sius comunione similes amplectitur. Partes, zVo .
quas genres amolentitur,forma dictitur; ut, virtus P est genuue, Plures enim formis, qHatuorscriιcet com s.cap. io.
plectitur, Trudentiam, Iustitiam, Fortitudine, Temperantia,quae sunt similes virtutis comunione: ut prudentia enim,sic tuistitia sic fortitudo, sic temperantia virtus est. Hinc perspicuust, quid sit for- frid sor ma est enim pars generi 'biecta. Argumetu a gene D Ora. i. resic tractatur. virtutis laus omnis in actione cosi t g η ἶς fit,prudeliae igitur lain omnis in actione consistit. OSeio. i. Ex forma autem, Quod iustitia est, utiq; virtus est. A RO 'De similitudine,&dissimilitudine. Cap. XX. αν'. ''SImilitudo est, quae traducit ad rem quampiam inuid simi aliquid ex re dispari simile rex ea sumitur argumentum hoc modo. Cicero, Sed nimirum, i qui- Auctor addam morbo, o sensus stupore suauitatem cibi nou 'i :sentiunt, sic libidinosi, aviri, facinorosi, Vera lau- ,: '
dis gustum non habent. Ouidius. Scilicet ut fulvum spectatur, in ignibus auru, Trist.lib. r. Tempore sic duro est inspicienda fides. ' ε' 'Ex dissimilitudine siue disserentia, ducitur hoc modo argumentu Si barbaroru est in diem vivere, noRra consilia sempiternu tepus spectare debent. Eo de pertinet illud eiusde Cicer dies enim assert, rudine. hora potius,nisi prouisiim est, magnas sepe clades: hs i 2 ' 'certus autem dies non vi sacrificj c consil4 expe
ctari Iolet. Quas diceret: dissimilia suntsacrificiu
33쪽
UE ARTEIόα inu ranquillus ciuitatibus praecipue sempersto
Ginαi b. mi emper , dominata est. Quid enim aut tam i P cundu cognitu, atque auditu quam lentibins seu tentjs,grauibusque verbis ornata oratio, ct per polita laut tam potens, tamq, magnificum,quam bos minu animos uniuU oratione conuertie Quid admi-
iti reν & in Ora toris est in dando consilio de maximis rebus eum dignitate explicata sententia, eiusdem ct lan-ν aedili; guetis populi incitatio, et effrenati moderatio. Ea--- dem facultate Iraua hominu ad perniciem, int vitas ad salute vocatur. Quis cohortari ad virtutem ardetiMequis a viiijs acriuU reuocare'quis vituperare improbos alperivi equis laudare bonos ornatius uis cupiditate vehementiva frangere accusando potes s quis maerore leuare mitius ιο lan- 'Ac ne plura, quae Ant paene innumerabilia,dicatur,breui statuedum est,perfecti oratoru moderatione in sapientia non solum ipsius dignitatem,sed vi-.ε i. oe priη torsi plurimorum, uniues Respolute
eum proia maxime contineri. Quo maior igitur est eloquentiar T's ris,hoe est magis probitate iungendasemma , prudelia: quarum virtutum expertibus si dicendi copiam tradiderimus, non eos quidem oratores fecerimus,sed furentibus quaedam arma dederimm . De materia Rhetoricae. Cap. III. τὰ 'άλή. A Riis materia es, invi omnis ars ;ιρο ea δε-
materia sit. αα culto, quae conficitur ex arte versetur : vi
ni .Asia se dici materiam dicamM morbos, ac vulne-a--. xi. ra,quod in bis omnis medicina νerseturiatem quibus
34쪽
s in rebus versatur ars, ct Scultas oratoria,' id inue
terre fere artes se i a per se tu thrsengula; be- tersin.: dicere autem, quod es scienter, oe perite, or- Pφψ 'ite dicere,non habet definita aliquam regionem, ,sius terminis septa teneathr. Omnia quaecumque i hominu disiceptationem cadere possunt, Mne sunti dicenda,qui hoc se pigse profiteatur,aut eloqueniae nomen relinquendum est. Quam opinronem non olum Romanae eloquentia parens Cicero , sed phi 'osophorum etiam facile principes Plato, Ari Oratoris. toteles multo ante secuti sunt. materia enim ora ori ad dicendum 'biecta , quaestio est. in Phaedro.
De quaestione. Cap. IIII .QV stionum duo sunt genera , alterum in L
ium, quod Graeci Thesin, Cicero propositum in pari. Nocat; alterum certum oe desinitum, qaod Θρο- thesin illi, Latini vel causDm , vel controuersiam solent appellare.P ropositum est in quo aliquid ge' pd ostia. neratim quaritur hoc modo : expetenda ne sit elo- q0id sit. quetia Caussa est,qus certispersonis,locis,temporibuσ,actionibuσ negotiisq; cernitur, hoc modo: An ς-viis Socrates iure fuerit ab Atheniensibus damnatisρ F'ῆ' 'Propositi duosvntgenera; cognitionis alterum,cuis Propositi irascientia est sinis,ut, an solis magnitudine mul- t ' I iis iis partibua terra superetur;alteru actio,ias, quod pis. D p
refertur ad esciendum qui ut si quaeratur,quibus in 'ρ Uicii s amicitia colenda sit. Caussarum tria sunt generabiudici,deliberation , ornation , qM quia
35쪽
in laudationes maxιme confertur,propriam habet ex eo nomen laudationis.
De Exornatione, Deliberatione, &Iudicio. Cap. V. 1 . . i. I N exornatione duae sunt partes, laus, ct vitupeti '' Izaratio. Tempus tum praesens,ium praeteritu. Spez Ομ μ ctat autem orator honestatem praecipue cum Nitu-Αriii.lib. a. perat,moueti auditores ad delectationem.Delibete . i. ' ratio continet in se fluasionem,er dissuasionem,tem De inuex.a. pus 'Perofuturum. Fini quem sibi proponit oratorti ii ET in suadendo,V dignitas oueis deliberantem ad epyct fim . spem maxime:in dissuadendo contra indignitatem ..ν spectat, ct in reformidatione pertrahit. Iudicium, Ci dς ο - - in quo praeteritum tempus maxime Nalet, habet intes, tempus se accusationem, ct defensionem: eius finis iust 60 rum, iniustorum quaesione continetur, o ad sa-
De inuet. i. nitIam aut clementiam ludex es incitandus.
C6sultatio consultatiosit quasi pars cau19 Psdam, P- --μ ct controuersis, inest enim infinitum in dem Π p. - iR ntho, debet orator caussam ad infiniti generis qu I iis ''stionem transferre. quod vi exemplo pateat, finita P est, An Aristotelis philosophias: perdisseda:ei quasi pars quadam est illa infinita, An philosophia sit perdiscenda,ad quam orator finita transferret. Cis 4ς Sunt enim ornatissima orationes ea, quae lati meoinai &- νagantur, ct a priuata ac singulari controuersia, i iubista ' D ta luco generis vim explicadam conferunt,
Quomodo hypothesis ad thesin reuocanda sit. Cap. V I.
36쪽
RHET. LIB. I. sdi conuertunt, ut ii, qui audiunt, natura, ct gene- α 2.2e, νnbsessa recognita, de singulis ribus statue- δεή vim in e possint. Quod ut facere po)git orsitor excellen=,a in orat. opriis persionis, ct temporibus semper i potest, Mocat controuersiam, ct ad uniuersi generis ora-ione traducit. Sic Cic. cum de Archia poetae facul pioAtehi ate, mas doctrina dicere instituisset,de humauioribus litteris, poeticae laudibus, qua τnἰuιμι generis oratio est, ornatissime disputauit . De partibus Rhetoricae. Cap. VII.
vinque sunt partes, ct quasi membra ἀο- V brici,quentis;inuenti'dispositi'eloquutio,memo Lia, pronunciatio. Oportet enim primum inuenire u ina. li, 'uid dicas, inueta disponere, deinde ornare verbis, .mst memoriae mandare, tum ad extrcmum Ut ζ' his ias numtio est excogitatio rerum Nerarum, aut Neri-imilium, quae quaestionem probabile reddat. D 'o-Τtio est verum inuentarum in ordinem dii tributio. gloquutio est idoneoru verborum sententiarum id inventionem accommodatio. Memoria est firma γrationis percesttio. Pronuciatio est ex rersi, et νcrborum dignitate, corporis, et Nocis moderatio. Nec iudiendi quidam, qui iudicium sextam esse partem eae pars. luerat, adeo enim tribus primis partibus est per-nsum; nam nee inuentio sine eo, nec dispositio, eq; eloquutio fuerit) νt pronunciatio quoque, vel lurimum ab eo mutuetur. P et inuenisse credenius est, qui non iudicatiit. Quod similiter in aliis li)artibus, quibus, iudicium permissum est, ex stima- uenim qui π de mus. Hinc apparet quam praeclara res, qua εφφρομ μ .a 3 etiam
37쪽
Inueniti etiam di icilis eloquentia sit, quae ex quinque rebus Ozi ' constat, quarum unaquaeque est ars ipsa magna per sese. Quare quinque artium cocursus maximarum, quantam νim, quantamque difficultate habeat, exi. pexa ora, itimari potest. Sunt igitur quinque Rhetoricae par-C a uiates omnino. At inuenire,d ponere,eloqui, memoria
3- P- s. complecti, pronunciare opera sunt oratoris. Quibus eloquentia comparetur, ac primum de Natura. Cap. VIII.
E Loquetia, qua quinq e supradictis constat par
tibus,natura,arte, exercitatione compara-ν. . ui' ' tur. irationem enim, vel arti, vel exercitationi
De inueni. subiicere possis. De quibus singulis, quoniam maxi-Α4 Ηεeen. mi sunt momenti, pondcris, aliquid dicedum s. lib. i. Natura igitur primum, atque ingenium ad dicendu vim affert maximam. 2 lam ct animi, o iugenti, De Orat. z. celeres quidam motus esse debet, qui ad excolitandum acuti , ad explicanom, ornandum' sint uberes, o adraemoriam firmi, ac diuturni. Quae accendi. ac commoueri arte possunt, laseri quidem, O donari ab arte non possunt omnia: sunt enim dona natura. Illa etiam natura sunt, quae cum ipso homine nascuntur, lingua solutio, vocis sonus, latera, νimes, conformatio quadam, o figura torius oriri,i sariri. σ ς' orii, at s tamen ab arte limari possunt, is soli ' qua bona sunt, fieri meliora doctrina, quae non
optima,aliqμο modo acui, ct corrigi possunt. 'N que homines adolescentes, si quid naturale forte, non babent, dicendi studium relinquat, magni enim' facere debet istam ipsam, quamcumque habuerint, mediocritatem in dicendo . De
38쪽
RHET. LIB. I. TDe Arte . Caput IX. CVm nai r quae optima est, ars iungi debet, Notatio mi qua a natura profecta en. Notatio enim natu Uri IT
ra,atq; animaduersio peperit artem. Habet igitur ars hanc vim;no ut alaquid, cuius in ingeni s nitrιs 1 o. pars nulla sit,pariat, ct procreet; veru νt ea, qua sunt orta tam in nobis, o procreat educet, atque
confirmet. Qua de caussa studiose coleta est,ut quae PIIS Ivia, ct ratione dicedi doceat. ct si enim magnis im est. geniis pryditi quidam dicendi sine arte copiam sunt
consecuti,ars tamen certior en dux, quam natura. n xux
De Exercitatione. Caput X. IN praestanti natura,quam ars euoliuit, exemcitatio absolutione,perfectionem , dicendi com legonε efisummat. Cum enim ad naturam eximia, ct illustre accesserit ratio quad confirmatio , doctrinae,tunii. minct . illud nescio quid praeclaram,ac singularesolet eat' erito Aestere. Quo circa interest permagni studiu, ct ardo- ehin. rem qRemdam amoris assumeresne quo cum nihil Pς - 'quidquam egregium, tum certe eloquentiam nemo nquam assequetur. Ex hoc ardore nascitur diligera Diligetu i lia,qu ut in omnibus rebus, sic in dictai fucultate '' 'plurimum valet. Hac praecipue colenda est nobis:
hae semper adhibenda :hac nihil est quod ηon asse- .. quatur. Quonia de Rhetorica definitione, dignitate, sine,officio, et materia dictum est, quotquesent eius
partes, explicauimus;o natura, artem, exercit
tione eloquetis consequeta necessurias ostendimus: sequitur, H desingulis eius partibus disseramus.
39쪽
De Inuentione. Cap. XI. In p r. vomam igitur primum oratoris munus essinuenire, dabit operam vi inueniat, quemadmodum fidem faciat eis, quibus volet pessuadere; ct quemadmodum motu eorum animis asserat. Fiar a dem fucit orator argumentis, mouet rncitando aut τ)n eniis. ad voluptatem, aut ad molestiam,aut ad metu,aut . s. es' ad cupiditate: tot enim μnt motus genera, partes ei. plμη g era sing Arum. Cum enim omnis animi' ' comotio ex opinione boni alicuius: aut mali nascatur,utitia, et cupiditas ex opinione boni nascatur; aegritudo, ct metus in maloru opinione versantur. Hi igitur Vritudo siue molestia, opinio recens prae-- sentis mali, in quo demitti, contrahi animo, rectu esse videatur. voluptas, opinio recens boni praesentis, in quo esserri, rectum videatur. Metus opinio impendentis mali,quod intolerabile videatur. Cupiditas, opinio venturi boni, quod fit ex vis iam praesens esse, atq; adisse. Opinio autem qua in om nes superiores definitiones includitur, est imbecilla assensio. In tropositio idem solum facit orator, ius i caussa Nero fidem, motum, de quo mox dicemus. Quid inuentio, quid argumentum & argu mentatio. Cap. XII. h lib. quid T tio est ea cogitatio argumeti. A timentua humexu. I est probabile inuentum ad faciendum fidem: ταlh rip. aliter,est ratio rei dubie faciens fidem: Fides vero D p xx. est firma opinio,ut se velis fidem facere, eloquentia esse expetendam, cogitesq; illud argumentum, ni- miram
40쪽
mirum esse artem bene dicendi:ρo sis hoc modo argumentationem concludere. Ars bene dicendi est expetenda, ea est eloquentia, est igitur eloquentia expetenda. Est autem argumentatio argumenti ex- Inplicatio, qua dialectici pressius, ct religiosius, ora- πε iis,
tores ornatius oe liberius Hutur. Locus autem est sedes argumetti Aristoteles enim proposuit quosdalocos,ex quibus omnis argumentatio ad omnem di - otatotes aesputationem inueniretur . Qui nihil aliud esse vi- ζ' .: iurdentur. quam nota quaedam, quibus admonemur, Topic.
quid in ipsis pervestigare debeamus. Quo tu plicia sint argumenta. Cap. XIII. ARgumenta partim in eo ipso, de quo agitur Argumta
haerent, quo circa insita dicuntur spartim ex- ..tat trinsecus assumutvr, quae remota Nocantur: quonia sum p
absunt, longes ab eo,de quo agitur, disiunctasunt; 'νt si dicas eloquentiam esse expetenda, quod benedicendi sit ars,ratio est insita, in eo de quo agitur,
eloquentia enim es ars bene dicendi. Sin expetenda dicas, quod Aristoteli, vel Ciceroni, vel Platoni ita visumsit, ratio erit remota;auctoritas enim iulorum viroru non est in ipsa eloquentia, qua suapte natura esset expetenda sine illorum comendatione. De numero locorum. Cap. XIIII. Loci,unde argumenta insita eruuntur, numero Loel arga. sui sedecim. Alia enim ducular a definitione, pta' id alia a partium enumeratione,alia a notatione, alia Iedecim. coniugata appellantur, alia ex genere, alia ex for in Fiem alia ex similitudine,alia ex disserentia, ita ex