Speculum humanae vitae, In quo quid prosperi & aduersi quisque hominum status, dignitas, & officium; quid denique vtilitatis, & vanitatis unaquaeque scientia & ars contineat, quis speculari facilè possit. Autore Rodorico Zamorensi ..

31쪽

op ERIS.es propter quas non expedit. Uxorem du

cere .

Cap. 1 3. de magistrato iudicum, di de osset ore munere iudicandi populos,& praesidendi ciuitatibus:& de laudibus huius in odi officiorum, & commedatione talis exercitij. p.r . de oneribus, & laboribus,& incommodis praefecturae, & iudicaturae, & praesidentiae in populis: & de periculis huiusmodi exercitiJ. Cap rs. exercitio & ossicio consulum, &rectorum urbium :& prouinciarum :&de Iaudibus huius status. Cap. 16.de laboribus,oneribus,& incommodis consulum, & rectorum urbium & prouinciarum:& de periculis huius status. Cap. II. de alio exercitio & Viuendi Oenere

in hoc seculo, videlicet, de aduocandi, &patrocinandi ossicio in iudicio : & de lauta di bus huius scientifici & ai tisiciosi exerci tis:& de utilitatibus ex illo prouenietibus& quomodo supplet naturae defectus. Cap. I 8. de incommodis, oneribus,& Iaboribus exerciti; aduocationis in ca usis, di iudicijs,& de periculis huius status, & modi viuendi,& de damnis, quae ex illico veniunt reipu. δ quomodo litigia nutriuntur ex 's' fatoriim Sopia,& quomodo humana iustitia potest impleri in iure naturali. Cap. iv. de alia vivendi arte, videlicet, de notariis,tabellionibus, & scribis,& de huius artis laudibus utilitate, & commendatione, ac necessitateis

Cae. 2 o. de miser ijs, calamitatibus, ac laboribus: & periculis notariorum, tabelliona:& de illorum fraudibus & dolis. Capit.2I. de exercitio agri culturae,& de Iau dibus & commendatione huius naturalis& innocentissimi exercitii, & de utilitatibiis generi humano ex illa prouenientis bu ,α quomodo Deo acceptum est.

32쪽

Cap. 2 I. de incoin modis,oneribus,dissicus caistibus ,& laboribus agri culturae: & de acu uis , & miseriis huius status. Et narrant cplura de hoc vivendi genere, circa eius Lo-licitudines, dc anxietates,& quomodo re pugnat praeclaris ingeniis agri cultura i ita & quales debent esse agri cultores. Cap. 23. de diuersis alijs modis, di artibus vi-uedi in hoc seculo:& praesertim de artibus mechanicis in genere, & utilitate earum. Et quot sunt artes mechanicae , re qualiter earum exercitia prosunt, & qnae artes suis eis comprehenduntur dc quomodo in dictis artibus cIari multi euaserunt. Et T me diocritas vitae mechanicae non est de i-cienda.

Cap. 24. cum rubri cella sequenti, de dissita-sione in genere vitae mechanicae, & qu modo licet sint artes neces artae, tamen no est necelsariam illarum habere exerciti H γ& quare mechanicae artes inuentae sunt requis sit illarum finis, di quare sic appellen, tim& an sint utiles ingeni s hominii. Et aciartifices sint veri ciues dc partes ciuitatis. Capit. 23. Vbi particulariter agitur de prima arte mechanica, videlicet de lanificio, αcςteris artibus, quae ei subaltei nantur, rede illius utilitate,dc incommoditate, daI- cibus Naniari cap. 26. de secutida arte mechanica, videriiscet, fabrili,arma tura, aut architectonica AEde partibus eius, de utilitate & praerosaris illarum, ac de commoditatibus, miserijsic oneribus earum.

P. 27. de tertia arte mechanica, videlicet, cie nauigatoria, ct artibus eius subalternatis , & Ue utilitate oc laudibus earum : deismum de laboribus, miseri; s, periculis,quae

eas comitantur.

Cap. 28. de quarta arre mechanica,videlicet de Venatolia dc λrtibus si subal rnatis, α

33쪽

bus, miseri)s,& periculis, q eas conritariar. Cap.29. de quinta arte mechanica, videlicet, de agri cultura & partibus eius, di de earuutilitate, duli ore, & amaritudine, visupra diximus in i . & r 8. capitulis. p. 3o.de pastorali arte & de eius utilitate, ac incommodi, miseriis & Iaboribus. Cap. 3 I. de sexta arte mechanica, videlicet, theatrica,& ludis,& de partibus eis iubal ternatis , re de diuersitate Oiam ludorum, dc de illorum utilitate, d.uris, dc interest e. Cap. 32. de septima arte mechanica, videlicet medicina,& de eius necessitate & utilitate,

di laudibus, demum de illius ab usu, laboribus,& periculis. Cap. 3 3. de arte mercandi, de vendendi, quae ipsa mechanica est,& sub nauigatoria continetur , dc de eius necessitate,& utilitate , demum de illius in elicitate fraudibus, dolis, atque periculis. Cap. 3 .de actibus liberalibus in genere,&de illarum laudibus , dc utilitate: dc quare vocantur liberales , dc de illarum incoin-moditate,& abusu. Cap. 3 s. de duabus liberalibus artibus, videlicet, Grammatica,& Dialectica, & de oriatu earum,& causis , quare inuentς sunt, &de illarum laudibus ac demum de earum abusu, di incommoditate. Caeli. 36.de rhetorica,& eloquentia, quptertia est liberalis ars: S de illius ortu, utilitate , di laudibus. Rursus de eius ab usu, aequalis debet esse orator, & quid valet elisisquentia sine lapientia, di quod aliquando est mortifera. Capit. 3 . de mathematicis scienti)s in genere, & de earum ortu & fine. Capit. I 8. articulariter de prima scientia mathematicς, videlicet, de astronomia & da

eius laudibus, α utilitate: devium de illius

34쪽

IN DRY

incommoditate, ac incertitudine, laboribus, & damnis. Capit. 3 9.de secunda mathematica, videlicet, de musica, & de eius laudibus & utilitate ta ac de illius incommoditate, miserijs, de

Cap. z.de tertia & quarta mathematicis, videlicet, arithmetica, & geometria , & de earum laudibus; & utilitate, R de illarum incomoditate ac inutilitate,& laboribus. Capit. i. in quo sub breui epi Iogo recolligit autor cuctas alias artes,& genera vivendi in hoc seculo in quo ostendit miserias, labores,& pericula omnium statuit: & ostendit eas omnes plures habere aculeos, ocmiserias: quam gaudium, quietem,& securitatem , discurrens per omnes modos vivendi in hoc seculo. Capit. 2.in quo inquiritur causa,quare a prima mundi origine boni, & mali in quovis statu existentes, diuersas miserias, poenas, eruciatus, plurimaque,& incommoda corporaliter passi sunt, di breuiter enarrantur calamitates in specie, omnium sere magis excellentium personarum utriusque tetra-

. menti.

Capit. 3.in quo ostenditur homines in quouis statu viventes non solum poenas exilis, cruciatus, & mortes, & caetera corporalia

incommoda assidue patit sed & alias diuersas intrinsecas mentis afflictiones: ut nuc quam vita aut sorte sua contenti sint: de breuiter tangit particulariter omnes fere huiusmodi mentis querelas, dc molestias ad utranque pertem.

35쪽

DE MATERIIS PERTRACτΑ δ. dis in secundo libro, R de tabula

capitulorum eius.

ECUNDUS liber de statu vitet spiritualis, qui in duos sub

diuiditur status seu viuendi m dos, videlicet, in statum eccle-- L siastici ordinis, hoc est Papam, cui males, archiepiscopos,clericos,& ec-ε lesiet ministros. Item in statum monasticusve religiosbrum: in quo sunt capitula se-

. quentia. .

e. t. de siblimitate 3c excellentia dignitatis summi pontificatus: & de incopr laesi ii eius auctoritate & potestate, & de illius necessitate dc utilitate, & de altissimis eius mysteriis. p. a. de spiritualibus incommodis, amari-

. tudinibus, miserias, aculeis, nec non memin

aris ictionibus,periculis, & laboribus summi pontificatus: ubi plurini suaamorum -ipontificum calamitates, & spiritus pertur

bationes narrantur.

Cap. 3. de plurimis temporalibus incommodis, amaritudinibus, &miserijs, ac calamitatibus romanorum pontificum:& de illo- rum promptis, & ei coniunctis laboribus,& periculis, anxietatibus, & inseparabilibus ςrumnis. Capi . de alia in ει licitate, & calamitate vomanorum Pontificum videlicet, qubd parum vitiant in pontificatu, & de causis, Jcrationibus huius breuitatis vite potius in eisdem summis pontificibus, quam in ali sT monarchis, & principibus.

p. s. an sit verum uniformiter,quod romani pontifices earu vivant in papa tu. Agitur etiam de verissimis causis Ureuitatis vitae summorum pontificum : S an in vivendi

36쪽

periodo Rom.pontifices differant a cetteris mortalibus Cap. 6 in quo assignantur caust & rationes, uare iIlorum opinio non sit tenenda, qui ixerunt summis pontificibus bonis & re-pmbis , uniformiter insitum de proprium - este, ut in pontificatu parum vivant. cap. 7. in quo respondetur motiuis illorum qui dixerui paea parum vivere in papa tum re quo sensu sit intelligenda praedicta opinio, dc qumodo cu veritate posset saluari. Cap. 8. de excellentia & praerogatiua status di dignitatis cardinatatus, & de persectione huius status, de de laudibus ἔc praeconis

eius

Cap. 9. de pilarimis anxietatibus, & acutiis, laboribus, dc periculis status de dignitatis cardinatatus: de de oneribus qui incumbunt huic dignitati.

Cap. 3 .de sublimitate, excellentia status, α dignitate patriarcharum, archiepiscopDTum, episcoporum, praelatorum, & presbyterornm, ministrorum ecesesi : dc de perfectione status eorum in genere, dc in com

muni.

Cet i i. de differentia dc comparatione eccIesiasticorum,videlicet, episcoporum, de aliorum inferi orum prelatorum dc clericorum inter se ad inuicem: dc quis gradus altero sit dignior de perfectior. Cap. 1 2. de plurimis difficultatibus,& acIueis, laboribus, dg periculis status episcoporu Pdc clericorum : dc de malis ministris ecclestiae: dc de multis abusibus, vitias, & inordinationibus illorum in communi. Cap. 33. de dignitate de prςrogatiua officia decanatus in ecclesia, de de 1lltu, honore& veneratione:de de eis, q ei creetut.Dema; de plurimis oneribus, de afflictionibus ac: defectibus, & periculis decanorum.

Cap. I . de dignitate, di prerogatiua officii

37쪽

archidiacon nrum & honore,& venerat' . De ei debitis:& de his,quae ad eum iectand. cleria una de plurimis oneribus, & amictio. nibus, defectibus & periculis illorum. Cap. I s. de dignitate & praerogativa ossicii cantoris, & primiceri , & de nonore & veneratione ei debitis: & de his , qui ad eum pertinent, demum de plurimis oneribus. ει calamitatibus, defectibus,& periculis

eorundem cantorum.

Cap.r'. de dignitate 3c honore ossicii thesiit xari; , Vel custodis ecclesiae, & de his , uuae

ad eum pertinent: lemia de plurimis oneri- bus.& calamitatibus, affictionibus de- ά Fectibus,& periculis illorum qui talia ossi

cia habent.

Cu 'TA' 'gnita est praerogativa ossici

scholastician ecclesia, de his,quae ad hoconicium spectant: demum de plurimis one,ibu iactionibus , & calamitatibus ac - detectibus, & periculis scholasticorum. Cap. r 8 de praeeminentia dc utilitate ossicii archipresbyteri,& q stantet sit venerationis. G de his, quae ei competunt. Demum de plurimis cineribus 5c amictionibus.defectibus 3c promptis periculis archipresbyterori Ca. 29. de praerogatiua & magna utilitate ossici1 ; & gradus canonicorum: dc quanti sit honoris dc reputationis,&quid ei congruat de innumeris huius narus oneribus Oeaulictionibus, defectibus, & periculis. Cap.2o. de prseminentia, necessitate,& utilitate ossici sacerdotum curatorum, rectorincuram animarunt habentium': d 'mum de

plurimis huius status laboribus,& calamitatibus, defectibus, & periculis. p. ar .de secundo statu spirituali, videlicet,

religiosorum, & de mlativis,& auctoritatibus' ut 'Uducu'tyr ad probandum statu

ecclesiastici ordinis prςferendu esse statui religionis, dc per consequens ecciesiasti-

38쪽

euim ordinem esse prςligendum. Cap. 22.de prima comparatione horum duo. . rum statuum. videlicet qualiter hi duo status clericorii, & monacnorti,se habent alter ad alterum comparatus & quis eorum. st eligibilior quantum ad eminentiam , dc perfectionem status, & etiam vitae & san- bctitatis. talpit. 2 3. de alia comparatione horum duorum statuum , clericorum & religiosorum

inter se ad inuicem, videlicet quis sit eligibilior , tanquam simpliciter humanior, &tolerabilior. Cap. 2 . assignantur responsiones ad obiecta contra religiosos pro tuenda opinione illorum , qui sentiunt religiosos esse in perfectiori statu, quam sint decani, ai chidia. coni, & alia inferiores clerici post episcopum: ubi discutitur quς sit perfectior vita

activa vel contemplatilia: & de earum ad

inuicem comparatione.

Cap. 23.de excellentia & laudibus vitae monaesicae, ac religios , ac de pluribus causis propter quas eligenda sit, quam alius vivendi modus.

Cap. 26. de dissicultatibus vite religiosae & dolaboribus,& acusetis religiosoru in gener Cap.27.particulariu, & latius deprcplitudine periculoru humsmodi status in specie,&de malis reli piosis & abusibus illorum . . Cap. 28. de inclinatione & dispositione naturali & diuersitate coplexionu hoium , quatum ad religione, & de consilio in talibus.

Cap.29.de comparatione religiosorum inter se ad inuicem, & primo de compa ratione solitariorum, ad socialem vitam agentes: di quae vita sit perfectior altera. Cap. 3O. de comparatione religiosorum vita socialem agentium inter se, & quae religio .

39쪽

INCIPIT CAPITULUM

P R I M V M PRIMI LIBRI,

videlicet, de primo & sublimiori statu tem porali,qui est status & gradus Imperialis, &Regalis, ac aliorum Principum secularium:&de supremo huius status & dignitatis culmine & excellentia:ac de illius gloria & Re licitate,nec non de eius Prerosatiuis,comoditatibus,laudibus, & praeconias super alias temporales dignitates. VPER cunctas humanas temporalesque dignitates, & sublimes eminentias, Imperialis& Regalis status culmen & excellentiam obtinent. Huius itaq;

-- - - - tanta est, Vt satis expri

mi non possit. Sed ut paucis agamus,sicut nomen eius,ita dc Iaus eius. Imperatoris quidenomen ab imperando dictum est. Regis denique a regendo, aut Grece basis a sustinendo.

Quid enim gloriosius, quid λlicius, quam

unum intueri mortalem hominem c teris hominibus imperantem, cunctos regentem , α ad libitum herentem y Ist: sunt qui teste Iob Iortant orbem. Huius certe entinentissimiatus honor, laus, gloria, & excellentia, ex eo etiam maxime patet,quonia teste scriptura illis tanquam sublimioribus potestatib', Omnis anima subdita est.Quare iuxta Christi praeceptum caesaribus, atque regibuS, a cunctis fidei: bus,honor exhibendus est, subsidia praestanda & quibus vectigal, vectigal dc qui Dus tributum tributum. Illis denique tanqua

40쪽

parendum est: quia non sine causa superemi-- nentem, terrentemq; gladiu portant ad coertionem malorum, laudem vero bonorum. H- lorum quidem sulit quas incolimus urbes, iurarum castra atque possessiones,& cuncta terrena,dice te Augustino, quo iure defendis villas, nisi Imperatorum regumque iussu Quis igitur non Glicem,non cunctis prςlatu hunc excellentem statum dixerit: qui omnibus iubuenit, omnibus prodest, & omnium saluti &commoditati prouidet In qua re Reges ipsos deo assimilari, approximariq; plurimum

cernimus. Quia solus ipse vitae necisque ho- , minum dominus est, salutem mortalibus conse: t, vel dando si eguerint, vel parcendo si deliquerint, vel indulgendo si supplicauerint. Qui non sibi, sed reip. nati sunt, dum discordias Pacificat, oppressos a potetibus eripiti prouincias pace gaudere faciunt, violentias cohibent, iustitiam seruaθr, malos dissipant, quicquid agedum est iue ad bene beateq; viue dum,siue ad res ipsas politicas Gliciter gubernandum, finemq: deditum dirige lum, legibus, praeceptis ac iiistis lationibu, clijponunt. Reκ enim similitudo sue imago quaedam diuinitatis est in terris, dii idipsum agit

in limitato cum in uno quoque regno quod Exo.22. d Deus in uniuerso. Hinc reges in Exodo dii vocantur. In his est prouinciatum quas regunt, summa potestas.Taceo de Imperatore, cuius authoritas nullis est circumscripta limid . , d tibus: qui princeps est maximus atque optimus,qui co teste habet arbitrium, & iura praeceptaq: ab eo tradita diuinitus emanari cre-

danturicui est pro lege voluntas , pro libito nanctio, M arbitrio ratio. Est deniq; rex,pr pa

triae,amas quos regit, Pteges quos gubernata in siis huius sublinnitimi status excellcntia, ex illi' necessitate ac utilitate facile agnoicitur. Nam veluti cunctis hominibus naturale est in societate vivere, sic aliquem esse