장음표시 사용
51쪽
Quid generosis, & animo nobili auidiusexoptari potestλ Hinc Seneca noster, cordu-tium pro immenso munere habiturum se gratiam ,& famam apud posteros precabatur. Et Statius, praesentem honoris & famae gloriam, benignum inter operibus tuis ad futuros Italuisse dicebat. Et Ouidius Naso,sibi nome indebile futuru, seq; ore populi legendupraedicadumq; laetabatur dicebat denique n5 paruas animo dat gloria vires,& facunda facit pectora honoris amor.Ad qua utique rem nos vehementer natura ipsa inuitat. Nam ut Policratus ait, &ante viatis ex philosophis dixerat, non caret ministerio, quod honor cum h, litera describitur, quae non nisi quadam vehemeti cordis nostri aspiratione pronuntiari ualet. Quo aperte monstratur, naturali quodam impetu atque desiderio homi
nibus inlitum esse, ad honorem & glorianiatipirare . Denique Aristotelem non parunt honoris & Iaudis praeconium assecutum legimus , ex eius ad Alexandrum amicitia. FeSenecam, non mediocrem amplitudinis & decoris laudem adeptum nouimus, ex Claudii Neronis ad eum allectu. Sed& Virgilius: ex ea apud Caesarem familiaritate per omniacula se victurum praesagit. Sed quid hac co- memoras,cunctos certe quos sitiai me , quos excellentes, quos honore, laude, & fama viros praestantes aspicimus, non nisi apud reges tales effecisse liquido comperiemus. Nec enim ab re laudata illa in sacris literis regina Saba, beatos dc sortices d cebat, non modo eos 2 Salomoni regi assistebat sed &om ei obsequebantur.Ex quibus liquido constar quam honorabilis sit vitae formula, in regum curijs versari. Haec & similia amici
suadebant, ut hoc vivendi genus diligerem.
52쪽
de laboribus,oneribus, incommodis, ac periculis potentum curialiu ac fauores, curia S, seu ossicia principum sequentium. In quo capitulo,& tribus rubricellis sequentibus specialiter agit de septem vitias, quae ossiciales regum & curiales comitantur. Agit etiam de calamitatibus procuratorum regum, & alia ossicia exercentium, & an in curijs regum acquiratur verus hon*r.
mater haec audiens, clamabat alta voce latere sub herba an-Suem, nec Vt dicebat, Venena dantur nisi melle circumlinit
moda,atq; pericula asserebat, Veritrii iti trimis id Suetoiiij taee a sapientibus audisse dicebat quoniam qui carus est regibus , viIA esbi anima,vilis quies,uilis iecuritia , ocium atque virtus. Iunge his commune periculum omnium qui principibus seruiunt. De quo Crispus ait. Nam regibus tam boni qua mali. suspeetiores sunt. Semper enim,ut aiunt prin, opibus aliena virtus formidolosa est. Id au-xςm quod de amici iij* priicorum principum ad quosdam commemoratum est, proposita per a li
Vt enim sapiens quidam dicebat, melius quicque regibus incognitus foret quam amatus. Et iterum. In regibus par malum est,si quem oderint aut diligant nisi quod odium fugat: amor detinet. Quod si laboribus,si sudore, si periculis plurimis regi carum se quis futura Puta cogitet longe tutius erit,longeq; facI-
53쪽
Iius, regis silperni d coditoris omnium ami-CIllam tantopere quaesisse. Rursus si pro ho aerna temporis maIitia, quae vera sit breuis di rara amicitia est, quis tam imprudens est atque insulsiis,qui sibi regum duraturas, fit masq; amicitias putet,aut potius fingat. --gitet quid inde ad eos quos diligere simulat. quos certe fortunae splendor, timorq; animi
omnium inaequaIium facit contemptores.
. A eiquias tunaeis abili se detriHpa rivoluntas varia & inconstans At, quanquam stante perseueratia,res ipsa, boni modicum, ' mali vero atque periculi multum habet. De bonam sibi spem promittunt, qui regi ''bus famulantur. Quis enim tam imprudens videri cupit, qui sibi Gem ponit in tanta tempestate λ Sed verum est quia ut noster Quintilianus ait, veluti, multa timentur quae optanda sunt, sic multa sperantur quae timenda ei sient. Qui ergo principum fauores desiderat. . quid niti libertate,ocio,vitae securitate, amicitia,priuari desiderat λ.Forte in talem quis principem sperat,a quo facile falli aut damia, nari potest. Mobilis est enim cuiuslibet prin capis animus, & tanto mobilior , quanto a
pluribus concutitur. Nec enim propter rem varietates cuncta ratione ponderat. Et quod cunctos mortales a regum amicitiis auerteretiisse deberet,illud eis commune est, quia morunque non qui plus habent sapietiae aut vir tutis,sed qui plus ingenio aut artibus modulatur, sed qui plus adulatur, ille gratie fauora'; proximus habetur. Sed si c&tera sileaim,
quis nisi demens aut rerum expers, regum fauores tantopere desiderat, in quibus non nisi rios rerum motus,Vrbium mutationes,pGniferas novitates amem. bella, discordias, ut dies conspicimus.Si igitur haee tibi
54쪽
sΡEC. VITAE HUM A. De perieulo,& laboribus ossicialium regum,
specialiter, de eorundem principum procuratoribus.
Fortasse dies videmus passim ad honoranda regis ossicia, aut rerum sitarum utiliora ministeria , omnem fere hominem etiam .i podagra,& quouis articulari morbo ligatu, velocissime atque auidissime currere. Ex qui bus honor utilitas, nobilitas libertas, status, securitas, mortalibus indubio proueniat. Se H nisi fallor erras grauissime. Quid enim si re- νὰ gis procurator,aut reru ei' gestor existas, nu
sid putas ideo ei carior , tibi vellior erisὸ Uo Io cosideres, quia illius serere negocia laboriosum est, cui placuissu ppetua seruitus est displicui sie discrimen, supplicium graue, quod grauius est,paratum est pro leui offensione supplicium. Adde, quia qui regis erocurationem si scipit, necesse est multis displiceat, de tandem domino. Rursus periculosius deo displiceat necesse est. Nanq; regis iussu , aut elus emolumenti gratia, enormia regno mala & ingentia multorum dana, vel perpetrare,vel disisimilari eum oportet. Sed nec ia puto tace lum,quia qui regis gerit negocia ,
qua die id insce ix ossiciu iliscepit, ea hie sibi
vinere desist,omnisq; libertas , omnis quies, Omnis iocunditas abierunt,pro quibus innumeros labores,afflictiones, & mordaces linguas,& Vltra Vires curas, sibi gratis yerm tauit. In talix cerde exercitium: na qui unius est procurator multorum hostis est , & dum - Tegi placet, regno infestus est, quippe quem explere Oporret, quicquid sibi iniungatur a rege, etiamsi in aliorum perniciem tendat. Et ut pauca agam, regis procuratio honorabile exilium est, honorabilis certe,titulus, sed dissicilis ratio. Et silbiudice ventilanda, coram qua bisubis accnsatores multos eX, cuiatores nullos. Et quod perniciosius est,
55쪽
Implebis domum tuam vento, dc fama saluarum diuitiarum, alienas autem veris.
De periculo dc labore ossicialium, & dilectorum regum, & principum.
ALi exmerea discute, dc perquire regum
ossicia, administrationes, curas omnes. Id idem reperies, quae etsi non ignoremus ea omnia periculis plena esse, cernimus tamen a multis saepe esse optata,saepe magnis empta pecuniis, quaesitaque periculis. Sicque tam caeca est mens hominum, ut periculis ematur :periculum,precibus atque laboribus comparetur discrimen. Nec enim in illis deest pecunia,sed deest virtus:non deest fastus,sed deest castus: non deest sublimis: sed deest humilis rnon deest adulator, sed deest veritatis ama. tor: non deest seruus fraudator, sed deest re-
cius consilia tor. Taceo septem illa sinestissima vitia , quae palatinos, regumque ossiciales infallibiliter comitantur. Primum quidem , honorum di- i qgnitatumq; ambitio est Nam teste Cicerone, dissicile potestatem cupienti seruare aequita- tem . Et sequitur, facillime impellitur ad res iniustas,qui fauoris& gloriς cupidus en, locus enim aulae lubricus est. Secundo re- gios fauores sequentibus, mendosa, & seductoria adulatio familiarissima εst. Habet enim, Vt inquit, Policratus, curialium adulatio comites,dolum fraudem, proditionem, mendacium. Hic est ille liquor olei foediss-mus, quo curiales ungunt caput regis, Ut eudecipient. Qui ad eos cum tancto rege David dicere debe oleu pecca roris non impinguet Psa I. t 6t.b caput meum. Ab his iniquissimis adulatori- P .. l. Q. dbus,laudatur peccator in desideriis suis. Ter tium viri u regis domesticos comitatur,vide- licet, foeda atq; im roba munerum receptio. Stae vi icriptura aio excetcant sapientes, de Ego. a. ΖΞ subuertunt vecta iustorum . Sine bis certi
56쪽
. . sps C VITAE N VM A. quottidianis distributionibus , qui prinzipia iIistunt,qui rerum litarum cura gerunt, Vix vivere possunt. Nam teste Seneca,velut canes
acerrimi,non nisi oblato cibo inansuescunt nec aliter palatini quenquam audire, minus exaudire volunt. Quinimmo, teste Plinio,Veluti quidam sunt homines fascinantes Voces, alij qui videndo interimunt, maximὲ quos. irati conspiciunt,sic palatini fascinantur pestilentius quos intuentur. Hi enim ad se venienteS, non modo loquendo, sed vacuos Videndo interim iit. Unde Policratus ait: quia curiales & medici, in eo coueniunt, quia Vendunt verba sua,prope aliquando precium recipiunt, ut taceant. Mirum prodigiosumque hominum genus, in caeteris vitς modis quida DP eras, nunqua vero verba ipsa vendunt. Vietiam silentium. Alii vendunt quod est in rerum natura ,hi quod nihil est, magno diitra- hunt precio. Et ut paucis agam, palatini liba
illa atque gratuita seninum corporalium ossicia,aliquando etiam utilIa non exerceat, vendiit. Ut si te Iete vident, aut grate audiui, vel loquuntur, euestigio vero si te toruo ge su conspiciun vel audiunt, aut non loquandir, cogeris miser utroque euentu propinare, Vt Vel augeas fauoris affectum, vel tollas amoris defectum.
q. Adde quartum palatini vitium, videlicet
improbam ossiciorum venditionem. De qua Policratus ait: improbitas curialium eo Vsq; annotuit,ut de testimonio conscientiae, de Venustate morum,de odore opinionis,de synceritate causae, te torrente eloquentiae,nisi precio interueniente quis frustra confidatur, se
cundum illud Oviaij: ipse licet venias, nausis comitatus homere,si nihil attuleris, ibis homere foras. Quintum Aulistarum vitium noeaeteris sinestius, simulata, videlicet, amicitiae fictio. Fingunt se palatini multos amare,qui omnes odiunt: quod cum facto opus
57쪽
est, facile comperies. Nam ut ait Iuvenalis, quantum quisque sua nummorum seruat in arca,tantum habet dc fidei : hinc Tullius,uerae
amicitiae difficillime reperistiatur in his , quέ
in honoribus versantur. Et Seneca, errat qui 'in aula quaerit amicum.
Sextum palatinorum vitium his proximu O . est, videlicet, versuta machinatio ad into quendum ' Pauperes expoliandu.Inueniunt namq; qui principibus a iustunt Plurimas evi torquendi vias. Quos hier . asserit crudeliores est se leonibus & lincibus: qui licet ore rabido deuorant,randiu tamen memoriam de predandi non perdunt,quandiu venter est Va us. Vbi vero pasta est sanguine seueritas, cum saturitate silccedit oblivio. Septimum palatinorum vitium,est comessatio hum,libi 'dinum , & Voluptatum vacatu', quos signat Isai as: qui conuirgunt mane ad ebrietateare Etatae. s. cfecta iidam,& potentes sunt ad bibendum vinum, &fortes ad miscendum ebrietatem : de
nocte diem faciunt,& nocte vigilant. Hos di
cit Seneca: vomere ut edant, quorum palat non nisi ad praeciosas escas excitatur: & tandem venter vino aestuans,vacet libidini.
ergo finem,& dicam cu Bernardo,ad eosque regum amicitias sequuntur. Tu in curia principum sedes,cum diuitibus in occultis, ut in- Pal. D e , terficias innocentem . Denique insidiaris ut rapias pauperem, ibi dextra tua repleta est muneribus. Ibi res pauperu Violenter raptim
turiIbi laudatur peccator in desiderijs animet suae,& iniquus benedicitur. Ibi laudas quod non debes,Operaris quod non licet,loqueris, Pal. '. cquod non decet. Haec igitur studia hi mores' hae artes ossicialium regum, haec exercitia palatinorum , & eorum qui regum fauores ,&amicitias sequuntur. Hac igitur lege ascende si placet, ad tantam' potentiam ,
58쪽
An verus honor acquiratur in curijs regum & principum. D Vrsus auiditas sorte consequendi honos, res,te trahet ad regum amicitias appetendas. Dices enim honorem esse de genere bonorum , & teste tuo philosopho, per se ab honestis viris expetendum fore, qui non nisi ex princi eum amicitijs prouenire solet, V iluti in quibus,& ex quibus cunctarum dignitatum, & honorum cumulus residet, atq; dependet,sed & ad caeteros deriuatur. Ad quae ego paucis respondebo: Crede itaq; mihi fili mi, quia teste tuo Cic crone, homo qui sum-nya vanitate versatur, nullam effigiem verae virtutis, sed umbra sectatur. Est enim honor ipse de gloria, solida quaedam res & expressa, non obumbrata. Ille enim verus est honor,illa vera laudis & famae gloria, quae ex meritis ac virtute constat,plerunq; in his,qui auram fauoris principum sectantur, familiaris est gloriae vanitas. Quinimo nonnunquam vi liorum laudatrix est fama popularis . 'Unde Socrates ut inquit Valerius , eos honorem verum consequi posse ait, qui id agunt, ut qualeS videri cupiunt,tales ipsi essent. Prudens enim Vir, Vt inquit Bernardus , laboris sui fructum,non in honore,non in lama,qua multi saepe falso acquirunt, sed in contaentia ponit. Hinc Augustinus costientia alte dere nos iubet, non quidem honoris famam. Hic enim falli potest, conscientia nunquam. Rursiis nec dignitatum maximarum culmen laetat i recte postunt, qui regum amicitias de fauores 'uaeritant. Dignitas enim sui inquit Τullius non esia,cultu, ac virtute,& honore digna est auctoritas: quae cum aliunde prouenit,non dignitas, sed dignitatis usurpatio,appellanda eit. Hinc Boetius: nunquam Virtutibus,ex dignitatibus honor accedit, sed eotius ex virtute dignitati honor accrescit.
Nam collata improbis dignitas non modo
59쪽
escit Indignos, sed prodit potius 3costendit.
Accedit, quia regiam Umbram sequentes, plerumque non virtute, sed vitio, non merito, sed precio,non electione, sed adulatione, dignitates assequuntur. Quare ex eis honorem , verum eos consequi non posse, peri eidum est.
de nobilitate generis, & scientiae, ac morum,& quomodo ortum habuit: & an a regum αprincipum sola voluntate ,& concessione, recte acquiratur nobilitas.
generis claritatem 'uam nobilitatem vocamus ex sola principum amicitia, fauore, aut Iar gitate quaerunt. Pro cuius rei
apertiori cognitione, aliqua de nobilitate non satis a modernis tacta, breuius quam rei ma gnitudo exposcit, disseremus. In primis igitur pretermittemus de illa nobilitate dicere,quam theologicam,a ut supernaturalem
Vocant: qua quis Dei gratia acceptus est illi, sed nec de naturali nobilitate tangemus, qua aut liber,aut ingenio, Vel intellectu callens, nobilis appellatur. Agemus itaque de ea ca Dis nobilitate, qua quis ultra plebeos homines dignior,acceptior, atque honorabilior reputatur, quam nonnulli nobilitatem politicam appellat. Inquiremus igitur primo Osit ea carnis nobilitas: demum qua do quomodo,& per quae, & qualia media acquiratur. Omissis itaque plurimis quae in ea re adduci possent, satis nobis est Aristotelis amplecti sententiam. Is enim in rhetoricis nobilitatem idem esse Voluit, quod uirtus generis. Ex eo quidem appellamus quosdam nobiles,
qui ex honora trili genere ortum trahunt. Genus vero ea ratione honorabile dicitur ,
quia ab antiquo multi ex ea iugenie insignes
60쪽
& honorati processerunt. Et ut agamus breuius,ingenuitas ista politica, qua Vulgus nOhilitatem appellat,nihil aliud fore creditur,. quam ex aliquo antiquo genere,& honorata prosapia processisse: in qua ab antiquo pluri-m i euasere insignes, & honorati viri: aut in principando, vel praesidendo, aut alios publi- .cos &honestos actus, vel principis iusiu, vel populi assensu exercendo. Nec huic sententi
idem philosophus contradicere videtur, cui noster Senecae satis assentit. Hi enim nobili tatem antiquatas dicunt esse diuitias . Quod putamus ideo dictuna esse, quia secundum comunem hominum opinionem, omnia mensurantur nummis mate, ut verum sit quod sapies . . ait:quia pecuniae Obediunt omnia. quo fit, ut pecunia. ipsa precium csse videatur cuiusque
rei. Ex hoc enim quod aliqui sunt diuites, facile reputantur digni ad principandum, seu .. in populi Spraesidendum, & eo ipso creduntur esse insignes,& honore digni. Ex qua re in o leuit eundem philosophum, & sapientes dice. re:nobilitatem esse antiquatas diuitias, non utique Ut sul e antiquae diuitie simpliciter ho. Bilitatem pariant: sed ut idem philosophus in quinto politicorum ait: exigitur quod simul cum diuitias assistant progenitorum virtus,& merita, eo modo quo diximus. Sunt itaque diuitiae non formaliter inducentes claritudinem generis. sed instrumentaliter, tanquam signum nobilitatis. Sed nec alio mysterio vaca liquod ipse philosophus& sapientes, nobilitatem antiquatas diuitias dixerunt, Vt Videlicet, recetes diuitias,ad nobilitatem causandam minime susscere demonstrarent. Cuius causam idem philos phus in rhetoricis pulchre assignat. Ait enim quia nuper ditatam jesse est quedam ineruditio diuitiarum, ea dere philosophus ipse tales nuper ditarct , for inuatos in Isia satos recte ubcat. l eceter enim dii ti,nesciunt .sOUnare, nec dirigere. νο-