장음표시 사용
41쪽
Dportet Per que multitudo regatur. Nῆ iux-- ta philoiophum multis existentibus hominibus,& unoquoq; id quod sibi congruum est. Prouidente, multitudo ipsa facile in diuersa. dispergitur, si modo aliquis non sit qui cura multitudinis obtineat. Nec illud sapiens Sata prou-ra blomon ignorabat, inquiens, ubi no est gubernator,dissipabitur populus. Denique illa hominibus a natura iunata societas rumpetur,anon foret aliquis praesidens, cuius ope prauoru audacia arceretur. Quia,teste Augustino, a diuina disipositione regna sunt condita, reges instituti,ut malorum peruersitas casti e-tur,& bonorum vita & innocentia conseruetur. Et alibi, regale fastigium locus est superior,sine quo populus regi non potest. Imperatoria ergo vox,& regalis auctoritas, iniquos fugat, insolentes castigat, Obtrectatores despicit, bonos oraemiat atq; fouet, & cunctis influit vitae &.honoris alimenta. Est enim rex in regno veluti in naturali corpore caput. Constat quidem caput ipsum membris vigorem influere, quia teste nostro Seneca,
quid valet corpori robur, quid validitas la- , certorum, quid velocitas pedum , nisi capitis velut principis sui, impcriptis quaedam amminiculetur potestas: .i quo vel destituuntur Iniuersi, aut omnia fulciuntur λ Sine capite, inquit, iacet truncus ignobilis sine honore, sine nomine. Sed nec in humani, tantum eius vimina consistit scelicitas. Nam praeter xam exteriorem quam praediximus, supercunctos mortales excellentiam, si bene rex Optimeq; regit, immortali Deo tanto propinquior, tanto i; acceptior es , quanto liberior. Sed dc ςastigatior sitit in eo peccandi licentia, qui potuit transgredi & non est transgressit san quo Eccl-3 i. bpeccare noluit voluntas: etiam n eminenet peccandi impunitas. Grandis certe gloria, grande premium mam quotquot silperat potestate terrena, superat & sorticitate aeterna. Scriptu
42쪽
- est enim quia domus David erat sicut domus dei. Veluti enim fideliter regendo dei ossicium gessit in populo , sic ad praemium propinquius ei haerebat in coelum. Quippe apud antiquos boni rectiq; principes in deos tram
formari putabantur. Et ut grandi negotio breuem finem imponamus , quanta sit huius sublimis status scelicitas , non minus ex his quae tetigimus, quam ex eo cognoscemus equoniam si nulla ut aiunt maior est M lici tas quam multos facere posse Resices,id cer--te talicitatis genus nulli magis, quam regibus conuenit. Quamobrem ut ego arbitror illa sapiens regina Saba,non modo Salomonem regem scolici ssimum dixit, sed & eos qui
ei seruiebant,ac ministrabant, seruosque sertiorum suorum, per beatos asseruit. Quae resogit,ut omnis humanus animus si sui ipsius immemor,si contemptor, si denique sui parvipensor fieri non velit: ad eandem ipsam sublimitatis dignitatem decurrat. Atque si natura suffert,si prudentia,si fortuna arridet, si potentia iuuat,ad illum omnium isticissimultatum totis resoiret conatibus. Quodque si
minus tam excelse cedri culmen ascedere nequit, ramusculis saltem illius ii deat: quoniam aut uberrimum stes icitatis fructum de ustabit,aut saltρ protectionis illius umbra nauissima non frustrabitur. Caeterum augeret excellentiam regalis δc imperialis principatus,agere de eius origine & differentia: de quis illorum sit antiquior, & iustior princi-pxtus. De quibus latius diximus in libro que nuper edidimus de monarchia, & origine,&disserentia principatus: & iterum in libro defensori j status Ecclesiastici, quarto tractatu o
43쪽
Xnfelicitate status, Imperialis Ec Regalis, &Plurimis curis, oneribus, & miseritS,calami Tatibus,atque incommodis illius, & quae re-Fes di principes comitantur, & tandem de annumeris periculis principantium .ER A semper illa sapientis senistentia suit, quia maiore studio
miseriarum causas, & dolorum alimenta quam vitam conqui rimus. Atque auidius ea inuerigamus,& praeelegimus quibus more pilet huc atq; illuc iactam umquam ea qui picia illimam
securitatem, & veram Alicitatem tribuunt. quod certe nulli animantiu praeter quam homini accidit. Illa enim non iudicio rationis, sed naturae instinctu utilia eligunt. Nos Vero ingenio,& animi acumine vigentes, blanda quadam atq; fallaci aura ridente, falso iudicamus putates id esse beatum, id perpetuum , quod facile ruit. Nec movemur quia assiduo conspicimus quosdam, quos sicut leuis fortunae risus attollit, sic leuis ilico fietus deiicit, ut recte de eis dicere possimus cum propheta
deiecisti eos dum allevarentur. Nec nD. Vincit,quod cernamus neminem tam securum, eamq; mane quietum, ut non ante crepusculάa moeror θ casu,ὸ Iapsu superetur. Cuius certe rei culpa in nobis est,qui facile ab his quae cupimus, trahimur & superamur. Qui enim animos ad hos vanos seculi fastus accommodat, ut pro fructu folia,pro grano paleas, PVera Delicitate umbram capiat, necesse est. Audita certe atq; cum tota mentis attentione auscultata est, summa regii ac Cqsarii stlicitas, illorumq; dignitas, maiestas, celsitudo, atque utilitas,ad coelos usque perducta. Sed nili fallor, fallitur qui illa falsa non iudicat, qui aperto oculo vera esse non conspicit.
Dica ergo no pari eloquentia, ted ut puto
44쪽
veriore sententia,regalis huius status calamitates,miserias,atq; pericula. In primis itaq;. fateor clarissimum regis nomen λre, sed darissimum ossiciu,clara nomina, res Obscurae , sed &dissicillimum omnium ministerium,magis certe seruare dissicile, quam nomine deIectabile. Quid enim utilitatis assere nudum dignitati, nomen,ubi res ipsa deest yQuid enim Caesar, quid rex aliud suscipit, nisi nil gida compedeS, claram miseriamὸ Quae si hominibus nota essent, non homines tantopere de uno solio litigarent. Quinimo miranda est, P non plura sint regna quam reges. Suscipit certh rex collapsa erigere, sparsa colligere, recuperare perdita Meformia reformare. Sed etsi illa quod rarum est exprobauerit: reliquam laudem illius successor metet. Purasile
reges his teporibus ad id prouehi, quod nomen ratioq; regis expostuletὸ ut sit reipubai
ctor, ecclestrae cultor, refugium pauperum, tutor pupillorum,defenλr viduarum, oculi caeeorum, lingua mutoru,baculus senum, ultor scelerum,metus malorum, gloria bonorum, malleus tyranorum pater regum, moderator
legum,& aerarij publici dispensatori Falleris
certe. Mutatus est enim illorum color optimus,atq; pro illius operibus,alia sibi inaequalia vendicat, suae ilico audies. Alienant quippe reges,aut dissipant imperij & regni bona,
euius sunt administratores, non domini. Ecclesiam quam tuendam sitsceperunt, eiusque ministros persequuntur, a quibus tributa poenas,& banna exiguntur, cum tamen eorum orationibus longe plus regnum augeant, uillorum armis. Populum demum affligunt taliss,& exactionibus corpora iniuriatur.QuoS
propheta signat inquiens, quare atteritis populum meum, & facies pauperum comolitis3 Hi vi alibi scribitur qd crassum est c0mediit: quod fractum est,non alligant: quod infirmuest, non consolidant' quod abiectum est, nota
45쪽
reducunt,ouod perijt,non quaerunt .ros itaq; alius propheta,non reges, ted infideles principes. socios furum aepellat. Taceo ν aliena dominia occupant,vici nos habόroe nullos vellent,limites confundunt, iustitiam non faciunt,quae dei sunt negligunt. Quia igitur scelicitatis est,solo nomine rex censeri,& quae regi digna sunt,respuereὸ Aut quid honoris est, tutores rete . appellari, & illius euersores emci3 Cogor illud Adriani Hispana familia nati verbum, optimo principe dignum, ad memoriam reuocare: quod illud Lepius in senatu dixisse fertur. Dicebat enim ita se remp. gesturum,ut scitet populi re esse non propriam. Rursus reges non tam ad gloriam & honoris fastigium, qua ad curam solicitudinem,ac indicibiles miserias, & pericH-
a assumtituriadeo ut vix alisis regnare optaret,si recte attenderet quam grauis regis circina sit grauior finis. Assumuntur qui de principes,non ad quietem , non ad securitatem rquinimo ad seruitutem,& quandam:carceris speciem. Quae enim maior est captiuitas, qua
iugiter circucingi populi multitudine,& quata circuli gari Θ Nam ut noster inquit Seneca, possum in qualibet parte urbis solus sine timore incedere, quamuis nullus seqilatur co mes,nullus ad latus gladius, rex Vero arma-
. tus, & armatis munitus in publicum prodeat necesse est. Quem multitudo gladiorum obsidet,& quocunq; descendat, magnus illum apparatus sequatur. Assidue enim omniti quos regi timore constringitur. Vnde Seneca, rennantibus multo peius periculum est, quam his qui iudicantur. Hi enim singulos timent illi uniuersos. Itaq; illud Labentij equitis romani verum est quia necesse est ut multos timeat,quem multi timent. Cuius illa ut putamus ratio erit,quia quem quis metuit perire cupit. Et iuxta Ennium, quem metuunt, Ode
runt in quem quis oderit perisse expetit.
46쪽
. Huius certe regalis fastigii onera, curasqi rauis imas atque prompta pericula,nOnnui
sensati principes peroptime cognouere,il laq; experti sitnt. Nam Augustus dc Diocletianus,alter de dimittendo imperio cogitabar, alter iam dimisit, nec reuocatus assensum dedit. Deinde Marcus Aurelius, dc ptino, qu rum alter ad imperium euocatus,tristior effactus, multa de miserijs imperii amicis disseruit: alter semper imperium exhorruit. Adde quod regnum non semper iuste principes acquirunt, sed plerunq; ferro . Quare ferro etia eruatur,ac ferro plerunq; amittitur. O quot legimus, quot audiuimus, quot vidimus in eculeo fortunae motosὸ quot magno impetu rotatosὸ alios ex altiore fastigio prolapsosλquot Caesares,quot reges,aut hostiu,aut suo-riun manibus, a siimmo solio pulsos, vitam simul,& regna amisisse λ quot reges a regno in captiuitatem, a sceptro in carceres transire,allos exules,plurimos in acie caesos, & domi capite truncatos,& alios quod durissimuest laqueo a se susipensos λ Et ut paucis agamus, Vbicunque reges sunt, pericula eoS comitantur , & semper in medio existunt hostium, non solum cum in bello, sed cum in
urbe se recipiunt. Rursum inter caeteros homines amicitia quam maxime necessaria,atque 'tilis, & delectabilis est: sed hanc reges
minime habent. Nam cum inter parentes , re Iiberos,ac fratres ad inuice, virosque S VXO- res, firmissime omnium atque arctistini e sint amicitiae , apud reges vero , S saepe videmus , filius a patre, & pater a filio, & colunπa coniuge, & frater a fratre capitur atque necatur: & quos in a tura ad amandum compellit, regnandi auiditas cogit ita odio ess e,ut plerungue de sita nece cogitent: demum plurima facit rex,quae nedum amorem
suorum impediunt, feci eos reddunt sibi inimicos. Exigendae sunt enim pecuniae a su
47쪽
ditis ad necessarios sumptus, puniendi sunt
facinorosi,prohibendat iniuriae, confiscanda Bona multorum, cogendi sunt bella a ere, domos,agros delerere. Quae una res sutulitis molestissima est,& oninem amorem repelli Denique cui fides deest,magno bono eum caxere nullus haesitat. Quae enim familiaritas, coit gre*bs iocundus esse potestati ue fide Quis enim familiarem,quis seruum aspicere potest, si ille infidelis existat Reges vero de nullo aut raro fidem habent. Quod ex eo licet cognoscere, quod non facile cibis ad se delatis crediit,nisi a servitorib*- Praegustentur,ne quid male edant formidanteS.Citterum regibus nunquam fit satis optarido,& minus consequendo. Caeteri enim homines aedes cupiunt,aut agros:reges Vero
'uincias,regiones,arces, quas adipisci difficilius periculosiusq; est quam eas res, ut diali I cupiuntur. Et quoci omnium in
Helictuimum eu,reges tam bonos quam ma-Ios,tam sapientes qua insipientes formidant. Fortes quoque timent,ne aliquid audeat gratia libertatis. Prudeles, ne quid aduersus eos machinentur. Iustos, ne dedignentur ab eis Tri .it egubernari. Potentes & diuites verentur, ne 'subditoriim potentia & diuitiae eis noctua reddantur.De quibus Iob pulchre atruonitus terroris semper in auribus eius. Adde quod reges nunquam naturalium rerum abundantiam exoptant,vbertatem agrorum odi ut,ne fertilitate rerum subditi dissicilius iugum sexuiendi patiantur. Demum , nullum regibuAgaudium cum securitate est. Timent celebritates hominum,timent festa, timent solitudines non custoditas timent ipsos custodes,nec inermes illos habere volunt, nec de armatis
plurimunt confidunt: quo fit, ut quid ipsi velint, ignorent. Nonne ista insceIicitatis signa sunt 3 Quod si forte magnum quis putet in regibus di propterea beatos eos, quia
48쪽
facile multis erodesse, &. inimicis obessie possunt, nimium in ea re fallἴtur. Qua enim ra- . tione res benefacere amicis poteu, cum aperte scia quod quanto plura quis ab eo coeperit,tanto citius cupit effugere: nullusque sit, - qui eas res quas sibi principes Iargi utur, suas est e putet,nisi eo loco sint, aut ipsi tam potentes fuerint,vi etiam si rex cupiat,nullo modo possit auferreὸ Inimicis vero nec obessemec prodesse audent. Accidit enim illis veluti haDentibus extrenuos equos,lia seroces,quibiis nec illi uti pollunt propter timorem,nec alie
Sed & inter alias huius regalis status in elicitates, illa non parua est, quonia etsi reges
non ignorant statum eorum,multis miserijs, calamitatibus,& periculis plenum, tame nec se ab eo provide exim nec tute liberari sciui nec sponte cedere possunt qui semees regnum . amecuti sunt. In qua re cunctorum principia illa omnium miserrima conditio est, ut misei riam ipsam relinquere non valeat.Quo enim pacto possunt principes tot pecunias restitue. re, quot iesi diripuerunt,aut tot uincula pati, . quot ipsi ingesserunt,aut tot mortibus mori, ruot ipsi necauerunt Ceterum, si gloria, Iaae, & honore, & re Ses cunctos mortales suis . perent,hoc unum est, ut mihi satis videtur , quo reges omnium hominum miseriores existant. Nam nec obseruantia, nec honoris reuerentia, illorum presertim qui nos aut non iuuant,aut inuiti seruiui, grata nobis esse po. test. Quinimmo quanquam hoc sepe fieri in- . telligamus,ut qui maxime principes suos ti-ntenr,hi eos oderunt, hi maxime eos obser-
. uent, Iant, enerentur, munera mittat, assurgant,& ea tamen non amor,sed timor compellit, licet haec omnia seruitutis sint signa . Veri enim honores alijs ex causis gignuntur. Et ut finem miseriis huius status imponam, in eo rapinas,depredationes reperiri libet, ut
49쪽
-- L I B E R I. sde eis propheta dicero videatur,in medio po Ezeca a. Spuli erincipes eius quasi lupi rapientes predam: in eo iniurias,in eo vindictas, in eo spes auxias, in eo honores Vanos, cupiditates, si
rores. In eo nulla est quies, nulla animi tranqitillitas, in eo paucorum est subuentio multorum oppressio,paucis gaudium, multis op Probrium,quibusdam premium, plurimis supplicium, omnibus labor, sibi poena,&crux atque ut cuncta uno claudam verbo rex in regno, sentina est in naui, in quam unam omnium officinarum sordes, miseriae calamita tes. dc spurcitiae decoquuntur, ac intaliciter reducuntur. Demum, illorum in MIicissimas miserias agnosces si de successoribus co itabis. Nam quidam,inquit capiens, quis potentior fuit Alexandro, ei tamen successisse legi , tur non suus, sed alterius filius. Successorem Iulio Caesari non fecit natura, sed adoptio. ' bΙmperialis domus totum relege atq: reuolue Psu 36. CProgressum ,reperies quia perijt memoria eorum cum sonitu transiui,& ecce no sunt, nec inuentus est locus eorum,& ad inseros descedentes,eiusq; haeredes , aut ignoti aut extranei ne dixerim hostes successerunt. Rursus si scoelesti, ac aeterna f*licitate reges dignos putas, recte intelligis,si qua premio digna agae Foelix ille, sed quis est, & laudabimus eum. Rarus ut fenix est: Nec ab re sapies Salomo, R& reX tanta regum expertus pericula, dice- E i bbat,praeter paucos omnes reges commisersit
peccatum, & reliquerunt legem potentis, gloriam perdiderunt. Vnde Isidorus: dissicile aestprincipem regredi ad melius, si viti j fuerit implicatus: quod per abruptu licentiae in omne facinus v1tiorum labitur,& quanto excelsior, tanto peccatum gratii quia potentes
potenter tormenta patientur. Omnes nam 4; e --
Peccatores quos sub se in vita habuit, in futu βλPις s aro seculo supra se pelagi p in habebit.Vnus ex sanctis tractatoribus dicebat : miror si
50쪽
quem contingat saltiari, ex his qui principantur in tantis ruinis, & tanta pigritia. Video tamen eos currentes,& siponte sit in aper LM.14. d xa per iuula iactantes. Hinc in euangelio scri ' bitur. Emi villam quam multo labore acquisiui, id est,praecio animae comparaui. Haec sunt igitur praemia status regalis, haec gloria, haec eκcellentia Ascende igitur quicunque es,placet ascende, sed ea lege, ut leges,naturamq; 1edis patiaris.
decurialibus,& de exercitio & vita, & moribus illorum,dc de aliorum potetum, ducum, comitum,& baronum,cςteroruniq; qui prin cipum fauores, & officia sequuntur: & de laudibus,& commendatione huius status. LORIOSA plurimum Caesarum atque regum, amici semper fuit . ubi enim eminens est, atque excellens totius hu--- mani honoris & gloriae munia
Φanae culmen, ibi ingens gloria, ibi sempiterna nominis,& honoris fama,Vt comparetur, necesse est. Si itaque regis amicitia, aut fauor arridet,plerunque breui laboris,& teporis compendio,immensa praemia homines consequentur. Et sic cuiusque sors ea est, ut principi chariis existat, aeternum sibi, & tandem suae posteritati, familiae, generique nomen: deinde honoris , & gloriae perpetuum monumentum relinquit. Nam ut aiunt,alibi negociari, fortuna ferre est, cii regibus Vero amicari, supra fortuna ascendere est Pro iste hac consequeda, omnis humanus animus impendedus est,ueluti quae dignitates summa q- opes,quae honores, quae denique fama, di perpetui nominis gloriam, laudem, & prie Conium, suis sectatoribus praestat. Quid enim