장음표시 사용
71쪽
De Saluio Antoniano adolescente . 6 I
ri opportunis. Fiat Motuproprio. I. Die xi. Decembris H64. Retroscriptus R. P. D. Camillus Episcopiis Rector praesenstroscriptae Coadiutoriae deputationi,& alias licita formam retroscriptam,di litterarum ex- . peditioni consenst,iurauit,&α. Est in Camera. Hieride Tarano. Die xx. mensis Februarii l.os. pracentatus sitit praesens retroscriptus inoimproprius Coram Magnificis Cam. Almae urbis Cons existentibus in Camera prope quartam salam per retroscciotum D.Silvium petentem admitti iuxta formi ipsius omni meliori modo dcc. Qui Maenifiei Domini debita qua decuit reuerentia iplum motumproprium recep runt, & admiserunt, ae mandauerunt mihi Petroemulo retroscipio ipsum repturari, Wgistratum appositi in libro rubeo ta. st . praesentibus Domino Hieronymo Bubal O,α in Augustino P loeso Ciuibus Romanis Testibus &e. Pro D. AL Ruf. scriptor
Dierr. mensis Februarii is 6s. Illustrissimus,&Reuerendissimus D. Cardinalis Cam. in plena Congregatione D. Rectoris, & totius uniuersitatibus Gymnasii Romgraeuio examine, & protrisione fidei, ae iuramento in manibus praest. Illustriis. D. Iuxta Iormam bullae S. D. N. admisit , di recepit in possessione R. ossicij Coadiutoris iuxta formam motus proprij retroscripti omni meliori modo &e. praesentibus Dantonio . Iam satis, seperq. tot, tanti'. monumentis eonstare arbitror Silvium Cardinalem A tonianum honestis,casti'. orium paretibus ingenio,studio, eruditione si ngulari, bonis moribus, artibusq. prolatarias Cathedras, honoresq. amplos in ipsa adolescentia & iuuent te adeptum esse. Quare fremant licet, inuidiaq. disrumpantur, qui existimationi Cardin ' lis optimi,& ab ipsa pueritia continentissimi, studiosissimiq detractum volum,quiq. stas, salinimum criminationibus,calumni iri eius vitam e1agitant. Petrus Paulus Mut.NotIudis.
72쪽
SILVII ANTONIANIS REPRESBYTERI
73쪽
a am pene puer Ferram Horatij 0dus publice
V o D unum in meis eonsiliis sum sequutus, quod animo prouidebam
fore, cu me Herculi Max. Ferrariae Principi tolli duobus ab hine annis addixi, ut mea studia ad optatum finem commode possem perducere id nisi mihi ipse deero summa eius liberalitate, iam videor assequutus. Etenim cum meus me animus ad litterarum studia, in quibus mirifica semper dignitas fuit, plane accenderet, atque inflammaret, retardarer autem non mediocriter tenuitate fortunarum mearum, conspexi omnino , auditores Nobilissimi, quemadmodum in rebus naturalibus f lςt quibus quae per se exiguae, & imbecillae sunt, maiorum viribus adnixae crescunt atque extolluntur, ita mihi patronum aliquem inueniendum, cuius ope, atque auxilio, quod mihi in animo proposueram, perficere aliquando possem, qua in re mirabiliter mihi Fortuna fauit, eo enim tempore selicissi Hercules cum Romam, Marcelli Pont. Max. pedes Olculati trus venisset, in qua Vrbe totius orbis terrarum luce, atque ornamento, natus ego,& educarus sum, meq. ex tempore carmina canentem audisset, ultro me accersivit, ut in illius fide, atque clientela essem. . Quam ego conditionem unam omnium avide sum complexus, unam l. omnibus aliis anteposui,idq. eo libentius, quod omnes sententiam meam ,
maxime laudaturos existimavi. Nam si cum alicui optio datur eligedi ea sine dubio sumetida sunt, quae plurimum conserunt, quaeq. ceteris praestant, nescio profecto quis ille fit, sa. na tamen praeditus mente, qiume, vel aliis rebus inferiorem, ob hoc propositum non Muni ephi in potius hic verum perfeci q. bonum esse affirmet. siquidem si vere a s alios . Iraliae Principes contemplemur, Transalpinos enim quos nunquam pluri-hus de causis sequutus essem relinquo, eorumq. viri utes in medium a ramus, quotus qui'. est, cui .non sit perspectum , quantum hic noster animi, ac corporis, fortunarumq. praestantia, loqge alijs antecellati Nam quae maior in regendis eopulis, ac tranquillitate paranda, prudentiae in , niti potest ' tanta unquam alio in Principe, in Portunae inietatibus 'quabili oest reperta quis is prosperis minus exultans, maioreq. in aduersis PMlanxia, ς tuus gestat symbolum, magnanimus i ii quo m is quaeso, hoc turbulento &pua Musit ist*un- tempore virtutes, bonarum q. artium studia extolli cernimus'quis benia me adeo hbexsiter, littetuum cupidos fougi, atque amplexatur ' Qui nobis iuuene nobilusu ivrbem hanc Italiae, celeberrima , omniumq. rerum necessiriam opulentissi viqi 'io animo adibidi iuς umberemus tradidit , ut i a maioribus hie noster laudibus quam primus ille Hercules, ad Caelum sit efferendus. nam si ille intolerandos tyrannos, a quibus rbes crudeli dominatu premebantur, clam uit, noster hic vitia omnia ansmi viri ruis peri Agg , longeq. a suis ciuitatibus propulsauit . ule innata quadam animi ferocitate armis deditus , belli Ras; im sedulo perquirebat, hic vero vigilantia, ac prudentia sua persecit , ut ipsi*s populi tuta, ranquillaq. pace fruerentur, neque tamen Herculi ipsi, si ita serat oceae uo belli .lide, Armorum q. gloria inferiri laturus. Equidem si fingula vellem percurrere diss, atque i x. sed verba ipsa deficeres t. Nunc profecto muli mihi eluvii rasitato essent dice da, li cum semper erga omnes ingens sit, tanta erga meipsurri. ruit,ut nequeam satis dicere . Illud certe spondeo, ae in me ipse recipio, illi soli quicquid unquam in his studijs profecero, tributurum, soli mea semper seruiet industria,unumq.o uitae actiones reipicient. Res me in dies magis beneficiis suis deuincit, ad virtutemgdnori tur atque ad laudis gloria accendit: Nun eq. ut facilius haec tirua studia ad optaturivi um possim Psia Mere , hanc mihi pub. interpretandi uinciam mandauit. Neque id viii clar. mirum vultus debet , quod cum nec aetate, nee eruditione hoe praestare V i m , nihilo mut v m. omus spete sim ausus. Nam cum aliun ignissimal sit vis
74쪽
tus, nihilq. ea a famosius,aut amabilliis reperiatur,nois nisi magna dimul te est aequi tenda, nec certe me praeterit, quam scopuloso dissiciliq. loco versen attataen omnino a dendum est, nimis enim turpe esset, tantis 1 Principe nostro oblatis commodis mihi ipsi deesse, atque ipsius & aliorum hominum concitatam fortasse de me opinionem Listiaris Nam praeter alia commoda quibus ego cotinue fruor, .illud maximum est,quod clari virum Io. Bap.Pigna praeceptorem sortitus nm. Cuius ego disciplinam eo libentius sum sequutus, quo mVis in hac re iudicium meum ab eruditi A. viris probari cognoui, sed iam mini hoc loco aliqua instituti mei reddenda est ratio, cur mihi non oratorem aliquem, sed Poetam, eumq. Horatium interpretandum susceperim, quod ego pluribus de causis adductiu feeigii videor, nam eum Lyrici gradiorum Poematum partes sint, facilius me his tanquam mediis ad Poeseos perfectionem absolutionemq. peruenturum existimavi, tanta praeterea est Horatij carminum elegantia, tantus eloquentiae lepos, tam coniosa ac varia eruditio, ut non immerito Quintilianus vir acri ingenii acie, & prasitanti iudicio praeditus hune so Ium inter omnes Lyricos vates, qui Romana usi fiant lyra,legi debere censuerit. Et proiecto si illud proprium poetarum est, quod ipse aliquando testatur, carminis suavitate delectare, exempli'.hominum vitae de moribus prodesse, nescio equidem an quisquam felicius utrunq. adeptus sit,quam is qui praecepit. Tantum enim in iocis flaccus noster argutiarum, di urbanitatis habet,tantum praeterea, cum seria agit, in praeceptis utilitati in sentet ijs dignitatis,& grauitatis possidet, itaque absolute eam Philosophiae oartem,suam de moribus appellare solemus, complexus est, ut hoc affirmare non verear diuinum illum Platoneni, quem ab illa commentitia sua repub. poetas prohibuisse accepimus, hunc vltro fuisse, asciturum. Et quidem si apud aequos iudices res agatur, sne dubio haec ita esse, ut diximus, apparebunt. Hae itaque omnes fuere causae, quae ut Horatium potius quam alium que quam explicandum sumerem, non solum adhortatae sunt , sed mihi etiam, quodammodo manus iniecere. Accedit & his quoq. alia,quae apud me nec parui momenti esse debuerat. ii brum hunc ante omnes alios Principi nostro fratum esse, eumq. maxime istius auctoria elegantia, ac grauitate oblectari. Satis igitur viri clar huius mei propositi rationem rei didi, nunc aliqua de humanioribus litteris ae potissimum, de Poetiea ipsa, quam nunc in manibus habemus dicenda remanent. Hae itaque sunt Rheto iee, Historice,& poetice, quia bus omnes aliae facultates ornantur,& a quibus ea quae per se impolite, de rudia sunt,sple dorem ac pulchritudinem accipiunt. Sed quoniam ea pars quae maxime videtur ad nos pertinere , de Poetica est, alijs relictis ad eam solam omnem orationis meae cursum diris iam. Primum itaque mihi ostendendum est, in Poesi ipsa quae Poeticae finis est omnes o ciplinas, omne'. facultates contineri. Quarum aliae bn eam confluunt, aliae vero ab ea principia deducunt, tantum ego vobis dum de Poetica mentionem facio allaturus sum. iam vero prima illam ficultatem , quam Gram matteam appellamus, haec non solum complexa est, sed ab ea potius, de principium loquendi manavit. Cum primi omnium Poetae tuerint, qui lege quadam ae ratione adhibita loqui incoeperint, a quibus deinde haec omnes formulae, ac normae deductae sunt. Oratoriam autem artem, non ne Poetam optime tenere necesse est, nam quo pacto huius saeuitatis ignarus eum Poetico decoro suadere aedissuadere, accusare, & defendere, laudare ac vituperare posseti Dialectica autem ea est, a qua ille vim ac potestatem verborum rectumq. singula suis locis disponendi ordinem mutuatur. Naturalia vero nec a poesi .excluduntur, pallim namq. apud probatos auctores,multa de elementis, de syderibus, de plantis , ae de animalibus prolata cernimus. Illa etiam sublimior, ac magis remota Philosophia, quae res diuinas contem latur, tota ineae prisca quam illa aetas Poetieam, primam quandam Philosophiam eue ea istimauit. Nec profecto sine causa fictis fabulis sapientiss. homines, abdita illa ae recondita memoriae tradiderunt ; nolebant enim latentes req omnibus aperiri, sacraq. illa occulta, promptλ,&aperte indicari. Cumq suror ille Poeticus nihil aliud fit,quam diuinus quidam spiritus, quia Deo prosciscitur, quo nos affati mirifice mentis viribus excitamur, hoc nihil aliud quam Metaphysicam respicit. Possem hie ego multa in medium asserre fabulis inuoluta . AE ad moti eorumq. potestatem, ae prouidentiam pertinent,sed haec nimis ardua, nimis praetera ampla sunt, quam quae hoc exiguo temporis Batiot ari possint. Iam vero Musicam, Harmoniam q. Poetam nosse nectae ea, qua bomini plurimi conuenit, de qua
75쪽
quantum nos cis it , diuerse Nec ait amorem, ituri h eantus ni,deriuriir, preetae homi apsellamus, Pomi'. hane e sinitimis: eor sq. opera
cantus nuncupamus. Quid nune ego de Geographia dicam , qua maxime Poeta utitur, martim delectamuri, siquidem carmina canoris numeris constent, quibus m: rum
cognita sint,quae . videre possunt, Poetae propositid oraehateumulatissime. Iose namque qu*cvnq'-ψ b. - .. . .
Miro Menda iunt; quae principis ossicia; ταὶ prandre, priuili a reuiane dem'
strant quid etiam do no, quid seruo, quid stim quid iparenti, quid Mor familias in manuaq. re agendum fit,vel luce curius otiendunt: certe illud concludendum est Poet mentias omnes cognitas habere, non tamen in illis excellere esse necessarium. Ille pror. cto persectiorerit, qui maiorem uniusculii'. facultatem parita fuerit assequutus. Hic miti iuuenes ornatissimMatiis. &χoitalcampus, in quo ego plurimum vaham postem , ut vosi ad huius diuinae Poeticae stud uni'adhortarer, in eamq. totis viribus iecumbendum esse ostenderem , quod sane tentarem, nisi certo scirem id neque vobis dici oportere, neque 'iussi ipsi.tantum tribuere aetati meae conuenirα Illud tantum dicam me nequaquam dum Poeticam summis laudibns essens, dumq. ad eius absolutam cognitionem, tot esse ne D oria ostendo, vos a tam praeclara egregiaq. re deterrere, quinimmo magis accendere, nec quis ille est tantum inertiae, desidiiq. deditus, qui tot propostis praemiis potu ratum olim , ad omnia ineptus vitam velit aegere, quam in re tam utili, tam honesta, atque la dabili elaborate, eum praeseriim clarisi. viros duces habeamus, quorum auspicio viam hane ututis immensam', licet nos aliqviindo perficere posses perare bemus. Accedit etiantiad hoe id quodsiperius quoque dicebam, tantam esse Principia nostri erga omnes beneuolentiam, tantam praeterea Hippolyticardinatis,cuius nomen reuerentiae est pismissimum , erga litteratos homin s liberalitatem, ut facila unum uemq. vel inertissimum adl virtutem exeitate possint Restat nunc viri clarisii mi, ut mirificas ego vobis gratiis agam, qui me hodie ingenti hoe beneficio amistis, incredibilemq. erga melium antinia tem praestitistis, quibus quamqam a me ea gratia reserti non possit, quae debetur, illud ce te spondeo , illud me exhibiturum assimo perpetuam maximi huius muneris memoriam apud me sare, tantamq. gratiam me vobis habiturum, quantam maximam animus meus post in Uuscipere. .Vos autem lita erati iuuenes , qui innata quadam animi benignitate dv--Hi simulati hoe merito'me deui mistis, quoci ego in animo trabal clauo firmabo, quos mecum ti nevissimorum studiorrum societas,similitudoq. coniunxit: os ego, inquam,oto atque Obsecro, vi eum libitum e , cum per negocia vestrae licebit me festis diebus Hol, lium' interpretantemPaliquando audire molestum non sit aequum estenim vos pueroum autem cupienti auxiliari, eundemq. qui hac ded s initio ad finem perdueere,vestia namque ea omnis erit laus, eum omnibus clarum erit ciuem Romanum magi in aliena vibe , quam in patria ad honorum tradus ascendisse. Ego vero quantum in me erit mihi ipse nonaeero,vobis enim dicere nefas est , ut si minime quod mihi prνosui peifecero, illud me eo Gur, egreviis incoeptis meis non animum, sta uties di
76쪽
bram Ferraria cum aperiretur Gymnasimn m S. I ae.
V M mihi viriciarissimi de re maxima, ae disii tauquae tota in huius s
licissimi Gymnasij, litterarui . laudibiu versatau,sit dicendum, idq. apud maxin ios viros acturus sm, fine dubio ad tantum munus agendum me eloquentissimum, esie deberi esset opus. Sed quoniam in re ardua, nec a doctioribus improbari solet, licet propositum fuem assequi ne luea in iram aliquid aude ntrepidumq. animum praete
ferre . ego nanc prouineram meis humeris omnino illisarem, siquidem . nec vita,nec ingenio sat sipolium,pro viribus in sospectu onsei l . v isto nobilissimo Liscipere non deterrebor. t sunt prosectolitterarum facultate quot sunt res quae huius vinuem orbis complexu continentur ι- vero siuit diuinae,naturales,& hq- mame. Primoq. loco ex diuinis metaphysica oritur,liae iure ab omnibus reliqu rum stientiarum nobilissima sempereti habitae nam cuia ex diuersis actionibus , diuelli qum. fines deri uentur, quorum omnium unus, maxime a mortalibus expetendus , ei perfecti smus , qui in divinarum rerum cogitatione positus, hunc metaphysica duce, qti solam 'fectam, oc abist Martii contemplationeminia ni et, immines inmuuntur . t rem Kum a. prima causa ortuni ducat, i non dubium est omnestras iaculiates nobilitate ante .ue, pro iurea qu 3u res divinae tales sunt,ut ab ipsis omnium aliariun rerum principi. x
quam a quodam priam istite manent, ac destuant: & quid Deus bone diuina m di xi
homini optabilius t M. cuni ipsi mortales quantum nostrae patiuntur vires, eniti remus, ut a reo Opt. lax similes efficiamur, hac ista quod tantum cupimus adipiscio. mus ino'. in cano humanorum assectuum volutatos, ita ad tu altiora accendς φιι lioris vitae dulcedine assecti, ex hac vitaliae potius mors est, migrasse quod mi o. videamur . Deinde naturales sequuntur, ex quibus Physica, eui secundustribi ituri .s Wincipium, deducit. Physicaeq. iacultati Mathematica qim. adiungitur: rerum auten . naturalium studium . Socrates illei Iuulosophorum tapiemissimus condentinauit, ni n. - cuius omionem, quod imnile,atque incerta Mis esset , sed cum liqua fiori quae in miseratem, aliqua vero, quae ad nobilitatemJendimis quae quidem nobilitona UR' en ς utitur, positaq. est in contemplatio , haec inquam, vim quo intundit, ad diutissi et perueniat, per haec naturalia permeat, ae transit: quae licet veram minimes ni strant Micitatem, essiciunt tamen ut ipM medijs,finem illum omnium periectissimum p tiamur. Mathematica autem hoc uno est reipue laudanda, quod dum demonstratione
nisur, νeram essicit scientiam, quod s anceps de ina nos plurimuin delmar, qu inomagis, quae certa estaurarum nostrivam tori volupini reuod .J dei ς ς' humanet subsequutur,ex quibus ciuiles fiunt facultates, Ethica scilicet, litica αca; & primum ea Ethica est,quae hominii mores sormat atque essingit, quae 'tali vita est potissima,na quanti sit momenti homines ab ineunte aetate recte ecte sol unius Platonis auctoritate probare prima fecit in , .' inaret eos; deinde ita bonos Mosae eo orum aut bon , fuerat institutior certum enim taburi modἡrandosis animi affectus,&-medium redigendos, ut milius veram ahqua it Misitatevir μος Ttenuerit, is non solum plus dimidio. ton inlinis secutus - M4 δ λ ἡ
mo est omnis, lepesq. quibus Vrbes gubernantur,visi ueriusq. orbis administratur, lunt la dandae: uuae Deum Opt. Max. imitatae unicuiq. prout egerat, aut poenas, aut praemia tri buunt , bonos extollunt, & ab occultis malorum insidiis tutantur, malos vero aut
m plicus assistunt eo'. a bonoium commercio arcent, aut ad laudabiliorem vitatar
77쪽
eunt. Et euod, o homine peius eget animi l nisi expudis animi, corre
m cupiditati leges repellerent , Et quonam pacto primi illi vir viri efferati Munaim Vrbes constituendas ineolendasq. associati essent nisi legibus t Quas non 'mines pr
prio ingenio escogitarunt lacla continum monium matre nariara, sint aconi une'
omnium utilitatem procreatae t ut sie inter homines virtutes contimo ex test eritur. 'autem aucta smirtia opprimerenturara siquidem recu praecepxio, praui νυ'm de Uuos& pro ut Ois quid boniux lx, terrarii in Cibe habemus, si tuti a' emen tae linrum vis mura Rarus, si noli pommus , si postremo viram ducinius .iatuti optio legibus ea tribuendum; qivm,m qiiantrusit ning uriuio, ex hoc facile dispoici poteu. quod magistratus mi titerint. qui non solam,prii ci sive ni a nostri .temporibu aismper totam oriri gubernacula tenuerint.' Atque. hoc quidem det iuris lagum me ι alatera vero qumin repub. necessaria , quae'. interpraetationibus 1 scientia petita initi mi. ad medicinam refertur. Postea Medicina Muitur, cuius ope omnis mortalium vi nititur: hae enim sanos cui fodit,aegrotos vero pristinae saluti restituit. Quod porro humano generi quantae utilitatis fructum praebeat,superuacaneum est dicere. Nam ciun anima nostra hoc corpore tanquam instrumento quodammae levibus utatur. cerium est eam corporis viribus a reliquis rebus peragendis ede impeditam a nam tantum natura aegra valetudo est repugnari xt ab ipsa medicamenta parata fuerint, quibus graues mo inab assectis membris pellere r. Hane eerte Medicina sicutiatem sabulosa illa animquitas 3 adeo spectaui ,rem diuinam esse exissimos,ut eius inueniores Deoia numero a sepseris, templi'. ae sacrifierus eorum Numina sit prosecuta. Dei neeps sequitur Ec nomida,quae familiaris est cura , plurimi equidem iacienda, nam ut totum ciuitatis corpus rem formetur, necesse est membra ad id habere quae nisi permaneam, eicitas ipsa nulli ope nixa cito corruet. Siquidem ex propria omnium salute, communis ciuitatis salus dς pendet. Ad has vero omnes facultates, de quibus locuti sumus, ingressus est Palmetica, quae artium ars, stlantiarumq. scientia in appellata, qua vera, falsis discernimus. disserena'. inionem editamus, nam quid quamq. rem riuatur, qui dicuique sit contrarium, demonstror iesuper haec rationem habet, ne cui seliis asentiamur, aut captiosa probabilitate fallamur ; aliter enim facile a vero abduci possemtis. Hae vero omnes res humanioribus litteris ornantur, S maiori venustate ac pulchritudine augentur. Haelant poetica, rethorica, de iustoria. Et primum de poetica, quam diuinitus nobis tradi tam esse, ab eruditissimi, viris accepimus, nam eum ceterarum rerum studia, d trina me, dc praeceptis conste ,sola As i natura ipsa nobis tribilitur, de quasi diuino quodam spiritu insiuiditur, quae rami ab antiquis aestimata iust, ut solum inter homines po tam sapientem esse emeremi: Solebant Graci liberos iam a queritia, in Mes erudim uviuendi rationem , more' earminis Man iucunditust a lecti facilius edi'cerent, ς ret nerente plurimum,enim oti armoniam honum conueniensi est, quae ua nos in carmim demulcet, ut anima caelestis illius innotarat memor ius co equendi desiderio flagretinue ineammetur. Nunc ad riaetoricam deuenio, quae recte dicendi est ars, non parum in bone constituta ciuitate necessaria, propterea quod eloquentia, adeo cum sapientia coniun m est, ut altera sine altera paulum prosit, esse vero multum possit. Licetq. non nunt erant, plus mali eloquentiani quam boni ciuitatibus attuli ire, nos tamen Meloque tum sapiaenti vim tribuamus, nihil ab ea nisi boni proficisci posse credere debe ius. Namsi 4nspiciamus quot commoda a dicendi arte profecta sint, in die'. proueniam, infinit propemodum erimi, hac enim sola homino cum dispersi va tentur, cuisqq. omni car t, ad politiorem vitam deducti sunt i hac praeterea persuasi,m vnx in locum Lonuenere. Vilo construxere,legesq. quibus parerent Meeperunt δε ut fide iustitiamq. coierenti. urinsit tuti ; haec tandem diverse in risus, belli,paci'. cum magna hominum utilit ac versi τη haec plurima restinguit bella societatesq. firmat , imoq. inimicissimos firmisi ima mucitiam saepissime comparat. Post Rhetoricam Historia sequitur vitae humanae plus imu coniserens ,. in ipsa praeclarorum viro ix unam , di mons, gesta, atque consilia cen nimi ,'ua disciplina, suibusq. consiliis maxima imperia orta sint, & alui cognoscimus; ς nos bonurum praeuila, malorum pomodocetinosa. exadiorum praeclaregestis, a
motam accensituram reactis Avito debo uti latus enim bonorum vis M' Din
78쪽
ligentia infimi viri' id sublimiotes eradus euaserint, quo ordine res ingentes domi, serius sint administratae, nos Ninique tales vitos imitari assuescimus, eorumg. exemplo res nostras disponimus, sie enitii accepimus Alexandum Caestrem iacere indetum, ut nunquam debellicis negotii deliberaret,nisi. historiarum' perim eonsuluisset, ut se ex aliorum eata busteium si uim Hliuiueolli Dint. Linguae ein cimithimianiori biis litteris coniungulis eur, Graea, de Latina , quae hodie publicos habent interpretex, deoq. inter se conru Oae sitnt,ut altera ab altera dependeat, nec unius a suta cogniti Ihaberi possit, nisi alie ram quoque quis recte calluerit, ambo itaq. ediscendae, cum ambo pari modos m neeintimae. Vt vet6riri elarii limita omnes facultates quas reeensuim tu, studiosa adolescenti. bus percipi possin , primo loeus est constituendus,deinde magistri,qui haec phblice praecia fiant, i nueniendi,tertioq. loci personarumqr cura in adhibenda. Ferrariam celeberrimam tauiae Urbem ad Gymnasium instituendum aptissimam esse, nemo est, qui dubitet hic enim salubris aer , commodae ad inhabitandu domus omnium q. rerum necessariarum cois, nam tum per se fertilissima est Vrbs , tum quoque Padi numinis commoditate hue uam plurima xttvitae viam necessaria,ex diuersisHi ionibys afferuntur e diuersi mauinisciplinarimi proseisores, partim constitutis stipendiis undiq. ac riuntur, partimeti ni ciuitas ipsa, plures variamum doctrinarum perhilsimos, de ad id maxime idoneos quotidiei magis alit, atque progenerat : de larii xiij. agitur antam,quo aduenis inter pub. interpre . tes, Vincentius Madius vis cum Philosophiae peritia tum morum prae tantia spectabilita accitus fuit, sui mon modo quotidie inuigilat ne aliquae inter condiscipulos aut ciuesi ses oriantur rixae, quas sua' prudentia, auctoritate'. citissime restinguit, pacemq. 6t xi citiam 4nter omnes conciliat, sea tales etiamta dies ad Philosophiam. olescentes initiatuit, ut non solum sibi ,reliquis'. immortalem famam comparauerit kverum etiam hulen ino laeulo , Blatam fere Pnilo Diani restituent, ita vi inter sapientes omnes Princias, in Ioeum teneat . Et eodem. tempore Aleiatus ad publicum munus exeri dum aemtus, qui adeo intestibus excellim, ut omnibus sui temporis. si xecuis, iure ir marit qui oribus doctrina aequari possit, qui potui uam plurimos suu similes, ad legum studia edueauit magnum sui desideriam omnibus relinquens , fato fiuncto ad superos concessit 3 euius vicem gerit milio Perinet. Parpallea omnium bonorum applausu paulo ante ad nocipublice interpretandi munus aduocatus, i dum apud Taurinos unator, Auineo ne publicus legum explanator est, talem suae doctiimem integritatis, erga omnes iminionem com ll rauit, ut non immerito a. Duce nostro. maiori auctus munerea consilis iusticiae sima. us . Loci autem personanimq. regimen lalicissimus est Hercules Atestius, Ferrari simi Princeps , euius liberalitate hoe publicum Gymasium foret, qui mimine primo uerculi virtute inserio veros Hesperidum hortos omnibus aperuit. viiij sq..expulsis,&ximino interempto , aurea virtutis mala unicuiq. prabet, ut vel hoc unoti Aimam aetatem o stram appellare liceat,qui tales nobis tradidit stactus, quibus vera visa comparari potest, Publicis deinde praeest rebus, Galeactius Atinius Tatanus, qui quemadmodum in Aruphons Ducis periculis ae rerum diserimine, constantis, ac imperterriti animi fuit , de a negotijs geremus, auis, S prudens extitit, sic quoque in tranquilli ac felici Herculis aminatu, vires,ae ingenii magnitudinem patefecit, miserem. praeteratios magist iis, in noris q. gradus huius Gymnasii curam meruit, cui hi hac administratione , Antonius Musa Brasouoius, spectatae probitatis vir, arti . Medicae peritissimus , socius fui: ct iam agituη annus, quo ille omnium bonorum maerore , suptemum diem obiit, licet adi- vivat, in Ira enim suarum vigilianim habemus fiuctus, talem. discipulos, ut una, quae breuis erat, Se incerta vita amissa aliam certam, ac pe metuam conseeutus esse videatur, in cuius loeum Bartolomaeus Mitolius, qui huius ciuitatis Praetor, dc Principis a consilijs secretis quo' substitutus fuit, qui lieet assiduis laboribus tantorum magi matuum sit detentus,admira iiq. ingenio ac prudentia infinita propemodum, maxime dignitatis munera atque obeat, ii utiquami tamen udinidiosis, nihil quod necessimum est defit,quiescit RGin livim est iuuenes nobili uita, ut post litteramini laudes loci, personarum. maurilit ton, ac sapientissimi Dinis erga ouuies beneuolentiarn o ei, natant, neruos ad hoc
79쪽
-istis stadium re nendum intendanius. quo magis inuni pthid e Myxemro'eti: tamar; nec deterieri desenilis,nos non posse id culi Mn conti si mri ab quioribus illis paucu admouum fit consecutum, quinimmo ningis accenda debemus quod ipsis ducibus utimur, breuioremq. viam,quam ipsi habuerant habemus, quod si asiiduit bores , atque vigillae, nos a tanto opere amouent, nobis,quae praemia consecuturi Icimus, ante oculos proponamus , eenseamusq4tanto maiorem suturam laudem, quantu maiores sunt a nobis labores, superandi. Sic enim non labores , sed praemia, non breue dies, Ied perpetuam vitam respiciemes,alaerii animo omnia pericula superabimus, laeton Φapud posteros simam conlaquemur. DIAL .. ra
vs facti admodum dubia, eontroversaq antiquis fuit utra duarum praestantissimaraim artium pingendi scilicet,& tamdi quam scrupturam voea alteri esset praeferenda. Nee pretecto iniuria. Nam eum ambae .in naturae imitatione versentur, primo quidem haee , ea pressa quadam, aα soluta gie, adeo decore, de venusE omnium anui . mamiurn Graias, lineamentat,membro nil compositiones exprimit, si xxiiihil πα uxia naturae simili redinem posse accedere videatur. Ad te a deinde, quae uolo, asstitur, dum recte pigmenta pergit iurna nabra eminentiasq. prudenter obseruat, dumq. tabulas variis coloribus diivitias, bono inlumine collocat; ita
oeulchium aetem' perstringit k vd non solum animaliae, sed saepe etiam homines falsa rerum flecipiat'. Non itaque mirum est, eum utraque tantum possit, si quamplurimi de eitum hLeellenia amb erunt Sed tamen si aliqua reperiretur ars, quae non modo utruq. quod in iliis a Uabile est , mulatissimo estaret; verum etiam, quod multo diffethua rudicitur animos ipsos iucunda, ac nitida quadam pictura effugeret, quotus quila. est,hm dubitre, longe hancroter' auabus antecesseret Ea autem, viriciarissimi, mel oue ilia. De euius laudibus; vestra cum venia, hodie mihi 4 uuante De si minime proranis in ampli dine, ac dignitate, cine quantam inane erit, est dicendum: Primum n e fi hi ς et uentiam cum nictura Mom ualet, quid ea elle potest ornatiust quia pillius i tot enim coloribus est divineta, tot figuris ornata , atque adeo varia elocutionis Instructilone, e elegantium verborum copia, tanquam lectissimis fioribus, illuminata, uti hil splendidius, nihil litius, nihil deniq. ad delectatulas antinos, multiplita illa varie iste, upti,findeniri ponit. sculptura vero, Deus bone piantum huiccon it, nam quid, hementius omnes res exprinia i quid illas ante oculos facilius ponit 'quid altius inausedit istium mentibus omnes motus, omnes animorum affectus signat, atque exprimit lis in suod summi illi, dc persteti oratores, qui optimis temporibusti ruerunt ι orationis de eos emittrie, tonare, ae fulgurare dieti sunt. inae enim sunt illa in Philippum. cim ei nn oce antem fulminal quae Principis eloquentiae iii Antonium, Catilinam Romanae Reipublicae eversores ' At vero eloquendi vitri, maximam esse omnes fatentur. midis turnune de eius innumer bilibus, diuinuq erga humanitin genus beneficiis dicemus semisi ab ultima antiquitate, inius rerum senopia repetere voluerimus, procul dubio inueniemus qui equid honi , quicquid praeclari ciuiti in Me vitaecommunione ab immor est neo nobistributum est, id totum ab eloquentia, tamquam a Brito plani illino fluxisse . si quidem luton a Vibes, ci ciuitarescopastust, o agrestes, quem aes nomine se mites,
80쪽
6t mantumis reddidit; -elata ,lumen illud vitae, Raminem, miteris antinantibus maestamus, e Caelo reti aia Etenim, qui fieri poterat, Vtin illar di antiquitate mi di homines, sine eloquemne praesdio , ad Dei cultum , ad mode Ram, ad ius dehi'. erit ditenturi Ponite, qario, vobis ante oeulos vitam illam horrudam , amue incultam, homilies insolentes, omnis rationis, di humanitatis experres, qui in atrii clispers bestiarum ritu vagarent ut, nulla esset relisionis ratio, nulliu liber unainor, nulla legitima coniugia, nullias deniq. vi cultust indomnia catemeritate migerentur', oum aethen ta cupido administraret, omnia lucti squalori solitudinis essem plena, o bone Deus quae vita haec fuisset i vel botius quae moret, Huiu itaque adi rabilia neuitatis ope, naturam ducem sequendo, noliraq. inuicem consilia, de animorum sententias explicando , primo, i, unum congressi feram vitam exuimur, deinde ratain urbo aedificauimus, leges tulimus , mulinq. prὰclare artes a n6bili sum exenitam Nec illud tacebo, quod vere diui usi in eloquaentia est, quod eun sola eluitares condident, sola quoque sortissimis prudentiae armis, tuetur, ac defendit. Nam quod telum improbis , inte nus est oratoria faculta V to impia pistilaeae liberia is mei uium salutis firmius praesidium ' haec bonos, praestantesq. viros ornat, haec sceleratri oppugnat: haec noce tes poena, iustos praemio assicit - Adeo ut miserailla sit Ciuitas .cit'q. peritura, in qua, recte dice Mentii ion viget. Possem hoe ego, pluribus illarissiata uri cinitatum exem plis comprobare, sed una mihi satis sit Romana spublica, quae cum ab illa felice Bruti eloquentia, ortum habuerit, storente Eloquentia floruit aq. tandem tanta cum Vrbis pernicie sublata, ipsa quoque ingenti Principis terrarum orbis Populi ruina , tamquam adempto adminiculta emicidit. Ad haec vero, siuearunca me expirii sum, illud erima edis, quod singularis baec Hoquendi vis, non in pace tantum, Am . ea utilis , se ris plerum. & in hello, salutaris, ae fructuosa. Verum mihi ad reliqua properanti, munaquaq. re coma orati longum est: etenim .d commemorem reuin bellat i
sine foederat quid amicitias i quid societates Abia dicendi eo a comparatas ' Qui
eloquentia non extari: t. quibus frenis impetita multitudinis inuni regi sient i quym cancellis, aut septis tam immatres belluae continerenturi Hac illa est e Memst qlt', .lua fluctuantem insano motu populum lenis ; haec amentia praecipitem , ct imprud ta im centia dissolutum reprimit, haec austrorima calamitatessubleuat, innocentes delendit, improbox deterret. Haec deni quem inter Cives, communemq. societatem conium xi atque conciliat. Hic mihi nunc illud in mentem venit, quod clarissimis Romanarum re rem monitinentis testatum est, de Menenio A grippa.,Cum enim aliquando plςrium tna , trans Anienem amnem, insacrum Montem secessisset, magnaq. inter nobile , Ocpl beiosi seditio esset conflata; lalus his acutus, urbanusin orator, scii quadam, o HVquiabelia atque ea quidem, maxime ad rem de qiutum agebatur , accommodata. , omo uas ou cordiasq. inter illos placauit, dc bellumantestinum. magno reipublicae malo αα istum, sine ullo tumultu restimat. Tanta est eloquentiae vi adem. sente is grauis, d .emis perpolita' inatio, hominum voluntates, quo velit impellere potest. Qin's Ma 'Reges, omnia pericula pro imperio subeunda esse cessent, qu ti iacienda ea quiq Uni rua non solum regna tinere, sed Ru bus etiam ipsis potest imperare is iis illa mirabili Nestoris ubertate dicendi .ae copias risie aue itatem lsam quid illud
est' iniNES mos LINGUA MELLE DULCIOR FLA EBAT ORATIO.
tam praeterea in visis lex citius ore uerba hibernis nivibus similia exibamide Hercule illo Gallico eum aureum mali ridianaen fiinderet,atue I. num aures illigare, est dictus η hoe . hoc, nubi creditet, vere est immuranno, animos Milicet postidere, illum iura. lenes praescribere. Sed hic longitas procedam ,nonnullos relenere opus est, qui eloquentiam, tamquam pem ς Qi , arvo generi artem, accusant. Mosi qui in dicendi exercitatione oriramini o criminantur. Aiunt enim, in ima quotidie eluitaribus incommod/, per&ς simos viros inuehit qui dum hae minate iniuste utuntur,sape improbo innocentes oppugnant. Itaque civiu, ne illi debitassu mim niorum PGn ua bi velo, nihil tale meriti nectarii; crueiatibus assiciantur. Addunt