Iusti Lipsii Saturnalium sermonum libri duo, qui de gladiatoribus

51쪽

Saturnalia diuitem Sabelgum

Fecerunt , merito tumet Sabelgus.

Meminit & Suetonius Augusto cap. LXXV.& plures alij. quid enim moror in re trita Tu P hi, dum interiungis, bibe. Licet, inquit: nam sitiebam in hoc sermonum aestu. puer affunde largius. Dum ille bibit,ad me Lernutius, De muneribus mos mihi satis liquidus: non aeque de Apophoretis,quae ipsa donata Saturnalibus lego. Suetonius Vespas cap. x i x. Sicut Sara natibus dabat viris sepophoreta, ita in Kalendis Martii semisu. So des,illustia. Ne id quidem Lernuti, in tuam ego, in alta nocte. Nam Graeco eo nomine dicta proprie, quae in conuiuiis dabantur auferenda. Ipse Martialis, qui libellum eo indice scripsit, interpres, Praemia conuiuae det sua qui que sua. Et Ambrosius: aeui ad conuiuium magnum inuitantur, lophoreta

secum reportare consueuerunt. Suetonius in Caligula: Agitaton Eu-iaris . Ocbo comisatiane quadam, in sophoretis vities Hs. contulit. Nec - ην bidos ignota ilia,scio vobis: illud noue fortas Je moneo,Lampridium corrigendum in hacce voce,vita Eligabali: Eunuchos pro aphroditu dedit. dedit quadrigas,equos iratos,mulos, basternas in ruedas. His is rescribendumque pro apophoretis dedit. Atque haec, Lernuti, inmensa Apophoreta. Pouea translata ea vox ad munera etiam Lis., i editionum. Ne enim lineam spectaculi huius transiliamus,scitote fuis eritum uti Editores munuscula aliqua amicis fautoribusque mitterent, ludis confectis. ea quoque Apophoreta dicta. Symmachus lib. it. Filius noster Symmachus, peracto munere costi dato, asseret tibi dona Auaestoria, in ceteras necessitudines nostras pari bonore participat. Θaeso igitur ut eius nomine 'Iopticha

ivboreta suopere dignemini, qui apparatui eius plura in praeclaratribui tis. Et saepius Apophoretica apud eundem. vi lib. ix. Non alternabere,ut aestimo, duplichi apophoretici oblationem. n que enimgraue est verecun at DPennia em votiva sus pere. Luoro quinto: Ad te optichum candidat in apophoreticum librarum argenti duarum misimus, approbare cupientes editioni te nostrae non A1. h. ea animo defuisse. Nec o matto denique, Apophoretum vel Ap ' phoretam potius inter genera vasorum censeri Isidoro, cuius verba De vasis escarum: Apopborata, a Graecis, a serendo poma vel tale

52쪽

LIBERI. Suetali qui minata. est enim plana. Desieram ego: sed excipiens Duga,Bene & benigne doces de Apophoretis, inquit. sed auden tu ea dare nobis Z Q nam illa linquam. magnum sit quod tibi negem, o Batava Symn. Ex medio, inquit, Saturnalium ritu cereos accensos. scita' cui rei qui nobis domum prς- Cod hi s luceant. certὰ enim iam tempus. Heu, inquam, Morino, non Syren. -- ' ποῖον δε προ Θυσμος M. Vix adsedimus etiam,& saris dediscessu Caue, cave, ne per hoc Saturni se- iugii aboles stum Saturnum te facia ego,& nouus Iupiter te dem in vincla.

Iterum adgladiatores reditum:dequelocupugnae dictum. EUnt ἰο-giu, Forum, Amphitheatrum,Septa Circus,Vici , regiones. AT tu Pight,redis in eandem arenam pugnatum ξ ille rudens,Ego,inquit, iam missum me putabam. Scin quomodo Z inquam. ut mihi domino citius decretum sit auctorari,quam vite soluam. Pergo igitur,inquit. De loco ubi habiti, dixi: locus superest pugnae,qui non unus. Ad rogum enim da- ubi Mise-ti: in foro: in Circo: in Amphitheatro: in Septis: Vicatim & r gionatim. Ad rogum olim,in exequiis usque antiquissimus locus. Postea non placuit circumducere populum,& omisso rogo ipsi gladiatores funebres in foro dati. Forum ergo locus Ve- lasso obmtus pariter de diuturnus. Vitruvius : Italiae non eadem ratio fuit. Nam a maioribus consuetudo tradita ess,gladiatorum munera in sero

dari. Proin e θatio lora distribuebant intercoltimnia. Idem alibi: Muneribus quae a maristratibusserogladiatorum, scaeniaque ludorum Lutur. Asconius in Verrem: Menius exceperat sibi ius unius columnae,super quam tectum proiiceret,unde ipse eis posteri eius flectare munus gladiatorium possent: quod etiam tum in loro dabatur. Air, etiam tum: quia nimirum is mos non prorsus exoluerat etiam in scolas, id est,Claudij aetate. Plini j verba cauete vobis impo- r 'nant, lib. Xv. cap. xvi M. Ara indesublata gladiatorio munere Diui Iulii,quod nouissime pugnauit in foro. ancipitis dico & fallacis sententiae verba. Videntur enim adfirmare postremum id suisse in foro munus. Falso. Nam &sub Augusto fuit,ex Propertio Seu cam lasciuumsternet arenasorum.

53쪽

34 sATvRNAL. sERMON vu& Tiberius munus gladiatorium duplex dedit, alterum in s ro, alterum in Septis, auctore Tranquillo, cap. vii. At Plinius de ipso Caesare sensito ouissimum id fuisse forense munus,illo editore. Tamen coeptum vilestere & sorum. Opinor ideo,quia ' loca sessui d spectationi parum apta. Itaque magno ambitu lo-22. cum in foro Consules magistratusque clientibus tribulibusue suis adsignabant,& ui beneficij loco. Cicero oratione pro Mi multis verbis: ad Atticum lib. i ta epist. i. aeris ex k- Δ- me,num consuessem Sicolis locumlla uoribus dare ' Negaui. At ero, μ' inquit nouto patronus iustituam sed soror,quae tantum babeat consularu loci,unum bisolum pedem dat. Et tacit eo decretum Senatus, in honorem Ser. Sulpich : Sematui ptitare Ser. Sulpicio fatuam pedestrem aeneam in rostrostitui circumque eam Autuam locum ludis, gladiatoribusque iberos posterosque eius quoquo Versu pedes quis- 'As i m que tabere, apud Ciceronem Phil. IX. Igitur structa ' Amphia theatra, destinata proprie huic ludicro & Venationi. Et pie ruque exhinc in iis dati gladiatores: tamen non omissis prorsus . .. foro. Etiam in Septis Agrippae. Suetonius Calig. cap. xvii r. Alunera gladiatoria partim in Amphitheatro Tauri, partim in Septu Cis . aliquot edidit. de id escriptor notat alias. Sed de Circus interdum reperietis in Dione. saepe Vici & xi ii raegiones vrbis: quod sub Impp. factitatum obseruo. Sed non mihi mens onerare vos copia vulgarium exemplorum. Explicui de loco z.

C A p v T x v I I LDe Spoliaris , quoditem pars ludi. unde id dictum, in cui rei usuique. Obiter etiam de obscaena ludi parte.

Hic Victor,Nimium properas. Quod olim de Haterio

Augustus,de te Pighi dixerim Sumaminandus es. Nam ris, quid fiet,nisi locus ei est in locol Caput percussit Pighius, & Hemi inquit, videte vestrum Cyneam. Absque hoς monitore, res tam illustris elapsa mihi crat. Sed retraham. Spoliarium non ipse ludus,sed ludi,ut apparer,pars. Ex lapide

prisco, quem Tybure vidimus: CVRATORI. MUNERIS.

54쪽

PvBLICE. OPTvLERIT. Etiam Tertullianus ab ipsis Amphitheatris separat : Ceterum Ueculo coronantur lupanaria, Platrinae, in pistrina, e ' carcer, ludus, in ipse Amphitheatra, cri,a Spoliaris , i eque Libitinae. Ductum nomen a re balnearia. N am exteriores cellulae in balneis,Doliaria dictae, ut notant Glos Asae Latinae veteres: vet,ut Graecae,Amo Uttar, oliarium. Vbi e so in balneis exuebantur teque veste exspoliabant, Spoliaria dicta. & a caussa simili,in Ludis. Nam ibi , credo,gladiatorum mih vestes, namenta. Plinius in Pane rico de AErario disserens:

Nunc templum,nuncvere deus,non spoliarium ciuium cruentarumque praedarum aeuum receptaculum. Imo amplius, locus ille receptor vulneratorum caesorumque.Cassius Seuerus in Controuersia, . Debilitans expositos. Produc agedumfamiliam iuiuam,trem lam,debilem,caecam,mancam, famelicam : ostende nobis captiuos tuos. volo mehercules nosse iliam Jecum tuum,dum humanarum calamis

tum oscinam, isiud infantium lioliarium. Seneca de Prouidentia: Videant laetum in sera sanguinem, cin supra Seruilianum lacum cia enim proscriptionis Suctauae stoliarium est) Senatorum capita. Itaque

crebrae illae acclamationes Senatus, mortuo Commodo, sunt ab hoc ritu ,apud Lampridium, Glultorem in Joliaris. &, Gladiatoris cadauer unco trabatur: gladiatoris cadauer instoliario pon tur. Quin & ij, qui sine spe curationis laesi, illic interficiebantur. Seneca epist . XCIIII.Nunquid a uis esse tam cupidum vitae putas, it iugutiri in Spoliario, quam in Aren malit φ obscaenam partem ludi in eodem seneca lego libro v tr. Quaest. Nat. extremo: nec scio an ad Spoliarium, an ad ludi locum foedum, - n. ubi ' Spongia, reseram: an potius emendem ludi, & capiam de iis qui seonte sese auctoranti H

55쪽

bitalia,

Finis conuiuii sermon que. per occasionem de illudiis. item de ratio inuitandi ad Liaritatem inustitata hodie. εAmmianus expleti aconiectura. De OIutitatione, editu correcti, in Novisu.

DI xi. , si iam sermonum pausa quaeso. Nam & serum est, ut video: & in me quidem omnis vis loquendi iam vacuit itaque domuitionem paremus. Inclementi vultu ego, Tu Pigbi cel Iesi nec per limites illos eas, quos ipse tibi poni sti 3 Non ego homo trioboli sum, si id feram. Cras licebit, in

quit.nunc te Lipsi, per hanc dexteram oro, mitte. Non, si per hanc sororem laeuam quoque inquam. Et iamne mitto ad Pr torem,ut te nectam 3 Neca etiam, inquit, si voles. Nam mihi decretum in hoc Spoliario mori potius, quam amplius in hac Arenam. Lernutius cum Victore interueniens. Hercules multa nox est, Lipsi,inquiunt: & tempus abeundi. Ego commotior, Etiam me latr. aiat meae canes ξ Sed surgebat iam & Duga. Ita- ue ego,Haec quidem conspiratio est,inquam. at sedete saltemum patera ista circumfertur. Nam Pighio nostro non alia lege diludia do. Sedit iterum de respexit me Duga, Diludia tu quid appellas Apposite ad hanc rem,inquam. Nam,tempora quae gladiatoribus conceduntur inter dies munerum quibus pugnatur Diludia dicuntur, uti scri tui ad illud Horatij, Displicetine locus, clamo, diludia posio. vetus scholiastes. Hic Victor, Vere fortasse Commentator, inquit. tamen mihi olim sententia mea non displicet, Diludia es.secum medii ludi alio genere spectaculi interrumpuntur,&quasi diffinduntur. Ita enim mos, ut in media saepe comoediae aut tragoedia, Venationem aut paria aliquot gladiatorum poscerent, taedij leuandi. Horatius testis: Si discordet eques,media inter carminapscunt ut ursum aut pugiles. Et Dio: qui Circenses di ni itas ait Venatione & Athletis intera

56쪽

'orrhicam saltarunt. Approbo, ait Dueta. Et similis calamitas Terentianae Hecyrae interuenit, interposito funambula. Eius

enim sententiae querela in Prologi,

Ita populsu studio stupidiu in funambulo Animum occuparas.

Etiam gladiatoribus: ut stitim,

Primo actu laceo: cum interea rumor venis Datum trigladiatores. populus conuolat. Tumultuantur, clamantiu rant Huco.

Qiam dixisset, patera accepta ego Victorem intuitus,Hanc ita OUmantem, quam,Latio & Latiae.Eduxi,& Victori tradens, Vivamus, inquam; moriendum est. Ille abominatus tam tri Rem vocem, Quaeso, inqiait,vitemus hanc ob ψου in mensa: α despue,ne omen habeat tua vox. Ego risi,&,Homo religi sissime,inquam,ita nescis morem anticiuum Z Numquam illi Itali Amia hilarius se inuitabant, quin lacesserent laetitiam hoc sermone. Atque adeo ipsa verba , ut protuli, apud Vibium Gallum in Controuersia Senecae via. lib. ix. Conuiuae cerre tuid imi Vis mus,moriendum erata lego non Bisamus,cuim vulgo.Ritum non vulgatu obseruo in hac ipsa admonitione apud Ammianuna, lib.xvi.Nam pueri ministri cum lumina mensae inferrent, s

liti similia dicere. Ita enim suppleam legamque desecta haee verba: Malignitatesimili quidem Agens in rebus in His anu, adnam itidem inuitatus,cum inferentes vel retina lumina pueros exclamasse audisset ex usu vincamus 'peruri . lem ne interpretatum atrociter deleuit nobilem domum. Lego,Vivamus er--am-GnLm est.addiditque Ammianus calumniatorem aliquem interpretatum esse, solemne verbum, tanquam machinaretur .miae

Dominus ille aliquid magnum, & cum exiiij sui metu con iunctum. aut,tanquam id detorsisset in saeuitiam Imperatoris, sub quo omnibus pereundum esset. Hoc ecphonema etiam inveteri inscriptione sepulchrali,

Et sententia non semel obuia in poetis, Quid autem dices, si ipsuin crinium mortui inferre in mensam soliti, huic rei λ

57쪽

Epigramma Graecum diserte: P .

Sed & in Trimalcionis conuiuio apud Petronium: Potantibuae

accuratis ὸ Lutitias nobis mirantibus ars argenteam ari Et nobisseruus,sic aptam,tat articusimu vertebraeque locatae momnem partem 'sterentur.Hanc cumsuper mensam et iterumaue abiecitet,c, catenatio mobilualiquotriu π exprimeret, Trimalis ad .iscit, Heu heu nos miseros: quam totus humuntio nil est. Sic erimus cuncti,postquam nos auferet Orcus. Ego vivamus um laet esse bene. Quod ab AEgyptio quidem ritu videtur,qui Monis ipsum mortui inferre conuiuio soliti cum monitione, Ita breui omnes futuros. Plutarchus auctor in Conuiuio. Hic Lernutius: Morem asperum,inquit,& non longe a scribis, quibus etiam potus in cranio mortuorum. Quin & hodie, ut audio, apud is D quosdam noui orbis Indos.Tamen inuitatio illa in specie ba - bara: re,optima.Quid enim homulli sumus aut quamdiu liscvitaὶ Ite mortales, & magnis cogitationibus animum implete:cras morituri.Et in calore illo simul essidit hos Anapaeuosi Miserum,miserum, mortalegensu, Cui vix ora tum aboriri est: Heu qua anci iactaris Turbine vitae t

Illa superbi limina regis, Ambit,o' alter popa astra: Alter nulla sine parandi

Aurum congerit,Wcongesto Pauperis auro est. . uesitis vivere, nec mori. a meo, moneo, tonite curas: cursu praecipisι ruit aetas. i

o Ludite,

58쪽

LIBER I.

Lusite, vivite, dum heu nuntPensa sororum. Cum fine versuum omnes surgebant. Duzam ego lacinia tenui Atque audini inauam,iain opus vivere. Imo Bitere,ait,ut Comici nostri loquebantur. Tempus nos admonet; certe somnus.Non etiam mittisy Polupus mihi vidἴrec ita quidquid tetigeris,lenes. Mittam in hanc legem,inquam,uti cras iterum apud me sitis. Imo apud me, ait Lernutius. Sit enim haec per dies hos festos quaedam , ut antiqui dicebant, Mutitatio. Mirantibus nouitatem verbi,Ita dico,inquit,Mutitatio.Agellius: Miariis Legitur in Attei 3 Capitonis Coniectaneu Senatiis decretum ve- , in quo iubentur principes ciuitatis, qui ludis megalensibus mutitarent, ideJ mutua interse conuiuia agitarent urare apud Cos.&c.Vbi lego Mazis -- fide codicum, mutua inter se dominia agitarent. Dominus anti- quis, Praebitor:& Dominia, praebitiones hilariores. Lucillius: Primum dominia atque sodalitia omnia tollantur. Cicero Frumemtaria in Verrem: Huius argento dominia vestra, butus signis forum comitiumque ornari. Mutilus hic Tullij locus apud Nonium inti in Q Dominus: Cicero Frumentaria: Adria argento dominos vestrae: sicilis ex Cicerone correctu.Ad haec alternantia conuiuia Virgulius respexi Mutuaque inter se lati conuiuia curant. Etiam Pindarus Ode I de Tantalo, qui, ἀμο δε α Θεοῖς μα- id est,alternantiaconuiuia diis praebet. Occupauit respondere Dura,Ergo apud te Lernuti in prandio cras erimus. Nam hic Lipsius petit tanquam Caesaris candidatus. Etiam irridesῖ in quam. At enim Berchemium vocavi. Igitur & is apud nos erit,ait Lernutius. Tu abi, & cum nos bene curasti, valetud

nem tuam cura. Et cum icto facta discessiis, vel ut αγ adi pellabam, fuga.

59쪽

tarnutio consti

60쪽

Germanis Mattiacos hςc Curiij fossio, ut arbitrantu r: sed apud Macas vel Mazyas Africae populos.cui ipsi prouinciae hic Curtius praefectus. Plinius certe in Germania venam argenti nuulam, ambigue ςris commemora:& multis laculis p6st,inuentionem hanc adsignant medij temporis scriptores. Dii marias libro ii. Chronicorum : Tmporibus Othonis aureum Eguxisseculum,apudnos inuentἐprimum vena genti. Windici, indus monachus vixit ante annos DC. lib. Ii I. Ergo quaΓter Otho Romanos duobus prodiis miserit, terra Saxonia venas argenti aperuerit m riumque cum filio quam magnifice dilatauerit norae tenuitatis non sincere. Haec taliaciue, Victor, historica & oblectantia mugina . bar. Ne ista quidem fas,inquit.sed eamus. Sol iam duodecimam lineam tangit. In via eramus ; ecce obuius nobis Duza. Bona si ua est, inquam. capio ex nomine tuo omen hodiernae voluptatis. Sed quod here oblitus,Hau tenus noster qui valet ille flos poetarum Z Nam certe hoc elogiu illi debemus, Unum esse inter Belys qui nostra lingus viam viderit ad carmen. Ille quidem recte,inquit: & te amat. Sed carminum eius famam scis quam premant iudicia vulgi. Nempe vulgi, inquam: sed die illi a me,sodes, peruincet hanc nouitatis inui)iam: &vt arbores quaedam, sic fama eius aeternior erit, quo tardius crescet. Pulchrum est cum Manilio gloriario nec in turbare,nec tu bae carmina scribo. In his sermonibus peruentum ad Lernuthaedes.Tristior nobis visus. Itaque Dura ad illum, Git istic voltus, quae caldans tristitaιὶ Panimne in tempore,aut parum grati aduenimus 3 Ille singulos amplexus,Vos quidem opportuni & gratissimi,inquit. Pigbius dedit me in hunc tumorem, qui puerum iam nunc misit,& renuntiari iussit: Negotium sibi natum esse. Id tu tristis inquam ego. Ne veniat. an de illius vespere victuri sumus Θ&succidaneum ecce tibi hunc Berchemium do,qiii in porta. Simul intrauit Berchemius,& ad eum Lernutius,Tu certe fidem amas, Ac te fides. Nasiternam huc puerilauate.Non ego, ait Vi istor: tarn antὰ laui Hemi ait Lernutius, adeo remotus a more is prisco' qui non ante mensam modo, sed in conuiuio meliore Ti. -υ per singula fercula&missus lauabant.Ita apud Athenium lib. iiii. cap. r. in Carani Macedonis conuiuio iam medio leges: