장음표시 사용
181쪽
Mupupis eius,mertisset funditus Hoc enim illi haud dissicile Delii
fuisset, cum polleat tantis Nimbus opibus*ac amicis. Quod si gens illa, non minus sane ferox Sc bellicosa, quam celebris opulenta, non esset tam longe nanira terminis a spelunca uestra dis iuncta:haud dubium est,quin egregie uindicatura esset, & suasac Regis sui,quas euomuistis ex antro illo teterrimi Caci, iniurias. Iniuria in An uero iniuriosum non est, scribere, esse quosdam in gente ilIaAΠglQ religiosissima uerec Christiana, qui sacrum Christi Euangelium suscipere uerentur Quod rogo Euangelium Christi,an Matthae an Marcii an Lucae in Ioannis int haec Quatuor susceperiit Angli,sempero religiose tenuerunt apud se Nongentosi uti ex rogorio dicium est annos quando nidus uester informis adhue erat 'lua. Nec plitra recipit Euangeli Sedes Petri aut Ecclesia Christi, Quid igitur Humniaris religiosam gente, de nodiascepto Euagelio Christic uis det tibi libros uestros tot hsresibus foedos, redie dici sacra Euangeliu Christi Quis deinde aequis auribus acciapiat Quicquid in uos haereticos dicitur in filium hominis continuo dici Filium certe hominis gens illa utic agnoscit,ac reueretur religiosissime: Uos autem, ut nouos Hussitas & uiclephos,ac uelut
labes macula fidei religionis p nostra foedissimas, Angli omnes,cum Papa Regec suo, Muniuersa Ecclesia Christi, merito utitant,exhorrent ac detestantur. Vocem enim aliorum non audiunt
Diama, oues Christi, sed fugiunt ab eis. Vbi uero Erasinus Roteroda- Erasmi de mus,uir summae eloquentiae eruditionis 5 autoritatis in Germ tib Mbitrio nia de libero arbitrio didisset libellum quem modeste Diatribam seu Collationem infripsit: multis profecto Lutheri dogmata redis didit suspeeia,quibus antea uidebantur Euangelica. Sic enim ait ira praefatione. Nihil aliud praelabor in praesentia, quam id quod res est,me nunciuam iuras e in uerba Lutheri Proinde nemini uideri debebat inclignum, sicubi palam dissentirem ab illo. Nimirum, nihil aliud, homo ab homine:tantum abest ut nefas sit,de illius alia quo dogmate ambigere, multo minus, si quis ueritatis eliciendaemidio moderata disputatione cum illo cogrediatur. Certe Lut horum ipsem non arbitror indigne laturum sicubi quis ab ipsb dissentiat,quum ipse sibi permittat, non istum ab omnium Ecclesiae do
ciorum uerum etiam ab omnium G mnasiorum, Conciliorum.
Pontificum Decretis appellare Quod quum ipse palam'ingenue
profiteatur,mihi no debet apud illius amicos esse fraudi, si repeto. Proinde ne quis hanc pugnam interpretetur, qualis solet se inter commisios gladiatores, cum unico illius dogmate confluctabor,
non in aliud, nisi ut, si fieri queat, hac collisione scripturarum 8c a
182쪽
guntentorum, fiat euidentior ueritas citius indagatio semper fuit honestissima studiosis. Res sine conuiti l agetur,sive quia sic magis decet Christianos. siue quia sic certius inuenitur ueritas, quae saepe numero nimium altercando amittitur. Et infra. Iam quando Lutherus Lutherus no recipit autoritatem ullius scriptoris, quantumuis p QR ς ΠΠ
probati, sed tantum audit scripturas Canonicas: sane quam libens Icomplectar hoc laboris compendium. Quum enim, tum apudVrs '
cos, tum apud Latinos innumeri sint, qui uel ex professo, uel per occasionem tractat de libero arbitrio: Non mediocris negoch Herit,ex omnibus colligere, quid quise pro libero arbitrio, aut contra liberum arbitrium dixerit. Et in explicandis singulorum dici rum sensibus, aut diluendis confirmandisve illorum argumentis, prolixam ac molestam operam stimere, apud Lutherunt Zohuius amicos etiam inanem Praesertim cum illi no QIum inter se uarient, uerum etiam ipsi sibi non setis constent aliquoties. Et tamen illud interim Lectorem admonitum uelim, si scripturae diuina testimonias ac solidis rationibus uidebimur cum Luthero paria facerGut tum denim sibi ponat ob oculos tam numerosam seriem eruditissimorum uirorum,quos in huncus p diem tot bulorum consensus approbauit. Quorum plarrose praeter admirabilem sacrarum ibterarum peritiairi,uitae quos pietas commendat: Quidam etiam do strinae Christi, quam scriptis defenderant, sanguine suo testi monium reddiderunt.Et rursus. Si ergo Leeior uiderit mea di Praeiudicia sputationis apparatum ex aequo pugnare cum parte diuersa, tum pro sentes illud secum expendat, utrum plus tribuendum esse iudicet,tot eru--Er--i,ditorum,to Orthodoxorum, tot Sanctorum,tot Martyrum, tot ueterum ac recentium Theologorum tot Academiarum,tot Conciliorum tot Episcoporum,&iummorum Pontificum proudiciis: an unius aut alterius priuato iudicio. Non quod ut fit in humanis
consessibus, ex numero suffragiorum, aut ex dignitate dicentium metiar sententiam Sciosequenter usu uenire, ut maior pars uin
cat meliorem scio non semper esse optima, quae plurimis probantur:scio nunquam delaturia in indagatione ueri,quod superiorum adflciatur industriae.Fateor par esse, ut sola diuinae scripturae auto ritas superet omnia mortalium omnium suffragia Uerum hic de Hic no descripturis non est controuersia,utra pars eandem scriptura am-t p et plectitur ac ueneramr:De sense scripturr pugna est. In cuius inter tabosi o pretatione siquid tribuim ingenio Meruditioni,quid Grscorum ne contro, ingeniis acutius aut perspicacius Quid in literis sacris exercitatius uersita est Nec Latinis defuit ingenium,nec literarum sacrarum peritia, Quis naturae inlicitate cesserunt Graecis, certe monumentis illorum
183쪽
adiuti potuerunt Graecorum industriam aequare.Quod si in hoc iudicio magis spe statur uitae sanctimonia, quam eruditio uides, quales uiros habeat haec pars, quae statuit liberum arbitrium:faces.sat odiosa quod aiunt Iureconsulti comparatio. Noli enim quosdam istos noui Euangelii prscones cum ueteribus illis conse Dilutio ar, re. Et iterum. Unde igitur explorabimus spiritus f cruditi Cutiarum ne utrinq; Rabini sunt. Ex uitae utrinc peccatores. In altera to- Luibericδ' sanetorum chorus, qui statuut liberii arbitrium. Verum aiunt, sed homines erant. At ego iam homines consero cum hominibus,
non homines cum Deo. Audio. Quid multitudo facit ad sensum syiritus Respondeo.Quid facit paucitas Audio. Quid facit mitra ad intelle stum scripturs diuinae vespondeo. Quid facit sagum aut cucullae Audio. id facit cognitio Philosophia ad cognitionem sacrarum literarum Respondeo. Quid facit inscitia Audio. Quid facit ad intellectum scripturae cogregata Synodus, in qua fieri potest,ut nullus habeat spiritum Respondeo. Quid faciunt conuenticula priuata paucorum,in quibus uerisimilius est neminem esse,qui habeat spiritum. Paulus clamat. An experimentum quaeritis inhabitantis in me Christi Non cre dcbatur Apostolis, nisi miracula fi dem adstruxissent do .ctrinae. Nuc quilibet sibi postulat credi quod affirmet se habere spiritum Euagelicum Apostoli, quoniam excutiebant uiperas, sanabant aegrotos excitabant mortuos, imposita
manu dabant donum linguarum ita demum creditum H,S uix ereditum est illis Paradoxa docentibus. Nunc quum iuxta comu nem opinionem adserant pene Paradoxotera, nullus illoru4S Lib. Lum huc extitit,qui uel equum claudum sanare potuerit. Ad eum uode seruo rolibellum diu tacuit Luthcrus,cum Latine scripsisset Erasmus,no rbitrio ad indoeiam plebem Germanis,cui maxime incubabat Lutherus.
Multorum autem queret sexcitatus,tandem maxime ubi in Germanicam quo linguam ab Em sero S Cochlaro uersus esset libebius Erasmi,assumptis in auxilium soci js,ardidit librum,de Seruo a hitrio. In quo Erasmu, ut ei scientia famam autoritatem adbmeret,grauissime onerauit calumni js, a quibus ille semox uindica uit in Hyperaspiste suo. Inter conuitia tamenet calumnias,multas interim S laudes ac blanditias immiscuit, praeter moremium,sive
quod adiutores Sc Consiliarii eius Ionas 5 Melanchion, ita uellent: siue quod Erasmum Principibus Theologis magis reddoret se spessitu uelut amicu Lutheri occultu, propic metu ab Orth
doxis Principibus 8 Regibus, quos ille Erasmo clemetes ac bentignos no nesciebat In iis c igitur uerba seu de seruo Arbitrio exori ius est librum. Quod tardius Diamba me de libero Arbitrio, spondeo,
184쪽
Venerabilis Erasine, praeter spem omnium, praeter more meum Fraudulenaccidit, qui hactenus litatismodi occasiones scribendi, non selum si 'Vd-x libenter appraehendist , sed ultro etiam quaesi ille uisus sum. Mir, hitur sorte quispiam nouam illam Sc iniblitana,vel patientiam uellartitudinem Lutheri. Demnec tot ladiatae uocesi literae ad
uersarioru excitarin, Erasimo uictoriam cogratulantes,&do Paean
cantantes Scilicet Maccabaeus ille MPervicacissimus a Ierior, in venit tandem dignum Antagonistam contra quem hidere non audet Uerum illos non modo non accuso, sed ipsemet tibi pes mana concedo, qualem nulli antea concessi, non solum quod uiaribus eloquentiae Mingenio me longissime sit peras, qualem nos omnes merito tibi concedimus: quanto magis ego barbarus in
harbarie senaper uersatus Sed quod es spiritum meum N impe tum remoratus es. Sc languidum ante pugnam reddidisti, id Muem lauduabus rationibus. Primum arte, quod mirabili scilicet Sc perpe ' φηtua modestia causam hanc agis, qua mihi obiliris i ne possem in iam tu, te accendi. Deinde sortuna uel casu uel fato, quod in tantare nihil quam Sodicis,quod non dictum sit prius:atc adeo minus dicis, Nilus tri phistas. huis libero arbitrio, ita fienus Sophistae dixeriint Niribucrunt de quo latius dicam infra, Letiam superuacaneum uideretur,re spondere istis argumentis tuis, antea a me quo toties constitatis: Conculcatis uero Sc prorsus protritis per Philippi Melanchionis de locis Theologicis inuictium libellum, meo iudicio non selum immortalitate, sed Canone quoc Ecclesiastico dignum. Cui mus
libellus comparatus, ita mihi Brduit ac uiluit, ut tibi uchcmen tercompaterer, qui pulcherrimam tuam Sc ingeniosam diei ionem in istis sordibus polIueres:ac materiae indignissimae indignarer,quae tam preciosis eloquentiae ornamentis ueheretur, tanquam si quisquiliae uel stercora aurcis argenteist uasis portarentur. Et infra.
Summa haec tua uerba hoc sonant, apud te nihil referre, quicquid a quolibet ubic credatur modo pax mundi consi et licere iob pe NςqVix Q 'rlculum uitae,famae,rerum, fauoris, illum imitari, qui dixit Aiunt .su est' aio:Negant nego. Et habere dogmata Christiana nihilo meIiora, quam Phil phorum 8 hominum opiniones, pro quibus stultissimum est rixari,pugnare asserere, quod inde nihil nisi cotcntio 8 turbatio pacis externae ueniunt: Qhiae sirpra nos, nihil ad nos. Ita dirempturus nostros conflictus, uenis medius ut utrosq; suspendas, S persuadeas, de stultis ac inutilibus rebus nodigladiari. Sic inquam, nant tua uerba,et quid hic premam,puto te intelli gere mi Erasme. Sed, ut dixi, uerba cant, cor tuum interim excuse,
modo tu non prodas latius ac metue spiritum Dei, qui scrutatur
185쪽
t 4 Aer 'am ac Ripτ MARTl NI Lν THERI renes de corda, nec sallitur compositis uerbis. Dixi enim haec ideo, ut deinceps desinas nostram causam arguere pertinaciae M
pervicaciae. Nam hoc consilio aliud nihil facis, quam quod significas te in corde Lucianum,aut alium quendam de grege Epicuri porcum alere, qui cum ipse nihil credat esse Deum, rideat occulte AdhVς omnes, qui credunt 8c confitentur. Et rursus Sed illud magisti intolarisila, quod causam hanc liberi arbitrii inter ea numeras,
eundem quae sun utilia, Sc non necessaria:& loco eius nobis recenses,qus ad pietatem Christianam satis esse iudices. Qualem formam certe describeret facile quilibet Iudaeus aut Gentilis, Christi prorsus ignarus. Nam Christi ne una quidem tota mentionem ficis, ac si sentias, Christianam pietatem sine Christo esse pose, tantum Deus natura clementissimus totis uiribus colatur. Quid hic dicam Erasmec Totus Lucianum spiras, Scinhalas mihi grandem Epia cura crapulam. Si tu hanc causam non necessariam ducis Christianis,cede usso ex harena, nihil tibi Mnobis: Nos necessariam dicimus. Si est irreligiosum, si est curiosum,si superuacaneum, ut tu dicis scire, an Deus contingenter praesciat aliquid: an uoluntas nostra aliquid agat in his, quae pertinent ad aeternam salutena, uel tantum patiatur ab agente gratia an quicquid boni uel mali facimus, mera necessitate faciamus uel patiamur potius, Quid rogo
erit tum religiosum, quid graue,quid utile scitur Hoc prorsus nihil
Noe est nynia ualet. Erasine,Dasist 3uuiel Difficile est hoc tribuere ignorantiae tuae, ut qui iam senex Ninter Christianos uersatus, , sacras litoras diu meditatus, non relinquis locum,quo te excusemus, aut bene de te cogitemus. Et tamen haec portenta tibi ignoscunt Papistae.& serunt, ea gratia, quod in Lutherum scribis,alioqui te dentibus Iaceraturi, si Lutheriis abesset,8 talia scriberes Eum igitur librum
Hyperaspi Lutheri ubi uidit Erasmus, mira celeritate scripsit Hypera isten. se Erasmi hoc est, Desenserem Diatriba sitae, ut ipsius indicani uerba ad L ςQix-Luxi, istorem Prodiit inquit Seruum arbitrium, titulo Martinii
theri,sed elaboratum a multis,multo tempore. Nam ante annum
liber excudi coeperat,ut narrabant, qui praedicadant se uidisse paginas aliquot, summaq3 cura, quod ipsa res indicat, liber mihi sero redditus est, det casu. Nam ipsi celabant,ut saltem ad menses alia
quot triumphum agerent,no solum addidi Luthero,uerum etiam utri inimici, mihi quidem ob bonas literas: illi uero ob impro hara dogmata. Temporis spacium, quod dari poterat tum rele-s 'Luis gendae iatribae, tum perlegendo Lui herilibro, non tam pro de seruo aptiXQqu m loquari:tum responsioni meae non erat longius Diebus
hiulo. Decem. Deinde ad ipsum Lutherum conuersus, ait. Quam
186쪽
multa lint in isto tuo libro prorsus Aprosdionysa, quam multa
superuacalua,quot in locis comunibus morae,quantu conuitioru,
quam multa manifestae uanitatis, quantu stropharii, quantum figurati morsias,*multa paru pudenter detorta ac deprauata,& ex deprauatis Tragicae conclusiones rursus ex his uociferationes in immerentem. In his,quoniam tibi uisum est bonas horas collocare male cogor 8 ipse in refellendo nonnullam aqus es porcionem consiimere. Primum igitur demiror, quum mea Diatriba nihil habeat,nisi moderatam de re disputationem,quumc e propinquo allatret Hieronymus Emserus, e Ionginquo Ioannes Cochlaeus adiurget ex Anglia, praeter Roseum oc alios, Ioannes Episcopus Rostensis iustis uoluminibus te lacessat, e Gallia Iodocus Clichto-ueus Lutherum oppugnet AntiIuthero, ex Italia Christophorus Longelius elaboratam orationem in te torserit. Denim cum hic habeas ex tuae sodalitatis Coryphaeis, qui tibi sedulo facessant, gocium, quorum trichus Zuinglius aedito libello nequaquam, ut ferunt, edentulo dogma tuum, sed ex parte cum Ecclesia, commune, de Eucharistia oppugnat:quum idem secerit Capito,&Joannes Occolampadius, nullis quidem conuiti js, sed crebrioribus Macrioribus machinis Haec inquam,quum ita sint, demiror quo consilio ad omnes obmutescens, nostrae Diatribae respondendum Repraelamputaris. Et post pauca Uerum hic obseqRitus cssatribus inter 'qui δIς quos scio permultos esste, quorum mores procul absunt ab Euan i dii,
gelio, cuius titulo sese uenditant. Horum cupiditatibus,Luthcre,te 'Plus satis obsequentem praebes,non sine graui detrimento causae, qualia sustines.Noli enim me clam est,in cuius gratiam ad istumo u erat, vultidum scripseris in Cochlaeum S in regem Angliae Is nimiru erat, timus est.
in quo duas persenas Comicas posses agnoscere stupidissimum ἰ 'r'
ac gloriosissimi Thrasoneni, Radulantissimu Gnathone Certe si foratu peis indignus erat,mius hortatu uel epistolam scribere debueris in tam Vtiarduo tamq; periculoso negocio. Quin illud potius erat tibi reputandu,quam persona suscepisses: Uidelicet,qui se profiteretur,Eua .geliuiam plus mille Quingentis annis sepultum Mobrutum,reuocaturuin lucem,S abrogat Pontificii, Concilioru Episcoporum Scholaria autoritate, promitteret orbi certa ueramc uia salutis, quam hactenus mundus ignorasset. Quam uero no congruebat, ut qui tam arduo negocio, uelut Atlas coelo supposuisset humeros iam enim tecum sic ago,quasi uera sint omnia, quae tibi arrogas Perinde quasi in re ludicra, diisteriis, sannis, salibus,2 cachinnis,
in quoscunc lubitu fuerit ludat,S ex Uuilheyli cuiuspia arbitrio, stylum uel stringat uel moderetur in queno,non dicam in regem.
187쪽
Luit, eon. O insta. Porro, quod tibi cum Paulo uindicas scientiam,utinani lemnit oui id uere postes,simul ir stares spiritum Euangelicu,qui fragrat innes uelut scriptis Pauli,quitia tuis obstrepat alius spiritus Aut quae tandem indoeios, contumelia est, si tu mihi derogas scientiam quum eande iam du
ridi vhi Muna detrahas Vonciliis niuersilibus 8 Pontificibus. MEpi
scopis omnibus, S priscis pariter ac recetibus Ecclesiae doctioribus, denic scholis omnibus Quis unquan sapuit, qui uel latum, ut aiunt,digitum,dissensit a tuis dogmatibus Omnes quamlibet antea dodii, protinus ut tibi contradicere coeperint, patiuntur hane Metamorphosim,ex Lynceis uertuntur in TaIpas,ex hominibus in fungos . Et rursiis. aeterum quis illud absq; risu leget, quod scribis, mea modestia te segnioren redditum ad pugnam, quum
ista sortitudo tua,mestustra reuocante, iam orbem uniuersum era tialibus dissidiis concusserit. An equo sic currenti crant subdenda calcariae Haben ius fructum tui spiritus res usu ad cruentam stragem progressa est,& metuimus atrociora ni Dcus propiciatus auerterit. Dices, hanc esse naturam uerbi: Ego nonnihil arbitror reserre,quam praedicetur uerbum Dei, Ut iani Dci uerbii fit,quod doces. Non agnoscis hosce seditiosos opinor,sed illi te agnoscunt. Et iam compertum est, multos, qui se iactabat Euangelii nomine, suisse seditionis crudelissimae instigatorcs.Quorum conatus fisu cessisset, fortassis exitialient qui probarent, quod nunc remale gesta detestantur. Tu quidem libello in agricolas saeuissimo suspicio nem abs te depulisti: Nec tamen esticis, quo minus credant homunes, per tuos libellos, praesertim Germanice scriptos, in oleatos Scrasos, in Monachos in Episcopos, pro libertate Euangelica, conistra Tyrannidem humanam hisce tumultibus bille datam occasio Retorquet nem. Et iterum Deinde, quu me toties facias Lucianu Atheon,
Erasimus qui dicam in corde meo, Non est Deus: Quum me facias Epicuri calunt m de grege porcum,qua si credam,aut nullum esse Deum, aut si quis in Vin est ei nota est cui si, mortalium. Haec,inquam,quum impingR , quibus ne fingi quide quicquam potest atrocius, tamen addis hyperbolia me scire,quid hic premas. Hic erat Iociis in te debacchandi, si calami tui petulantiam imitari uellem.Nihil erat opus tam im pudentibus commentis, poteram ex aliorum sententi j aperire,
quod monstrum tu celes in corde: Et quem spiritum tua scripta nobis inhalent. Etenim si tibi ius facis, quidlibet in me iaculari,uel ex tuorum Ueredariorum delationibus uel ex fratrum literis, uel exanimi tui diuinatione Quanto iustius ego possem idem ex Caesaris ac Pontificum Diplomatibus ex grauium uiro, libris in terr
ditis Et in ta In salutis negocio non aliunde flagito praesidium
188쪽
dium quam a misericordia Domini, nec secundum Derum,ulla Purgat se in re,plus habeo ues spei uel solatii quam in sacris literis. Et quem δμὸlumnia admodum in lucubrationibus meis,saon nego,potuisse fieri, ut ali ' - V cubi scrotura Germanum sensem non attigerim: Ita sanctissime deierare possum,me scientem,nec in gratiam hominis, nec ob in tum hominis, usquam docuisse secus, quam sentire,salte opinione probabili. Qui mecum domesticam habuerunt consuetudinem, si non sanctimoniae, quam desidero potius quam habeo,certe huius antini postunt esse testes: Qui nunquam enutiuit uerbum uel ioco verserio quod saperet Lucianum, Epicurum, aut Porphyrium. Ineptum erat, haec testificari scripto, nisi Lutherus Euangelia vindex, accurato libro talibus facetins uoluisset in Erasmum amicum Iudere. Nunc si quis malet habere fidem illius impudentissinas criminati Di,qui me no nouit,quam meae testificationi,suo periculo faciet me liberabit haec animi mei declaratio. Haec Erasmus. Eo anno iussi Caesaris uocati sunt Spiram Principes, & Status Dieta Spis Imperii ad celebranda Comitia,atc ad consilitandum in comune, tum de pacessi resigionis negocio, tum de subsidio Ungaris conatra Turcas serendo. Caesar bellis implicitus,in propria persena adeste no poterat. Fratri autem suo,qui uices eius in Imperio agebat, adiunxit Quamor Commissarios,magnae autoritatis uiros, ut ploratori uigore omnia expedirentur Uocati sunt 8c Lutherani Principes,Dux Saxoniae Ioannes,Princeps Eleetor,qui desuneto Fram Duci Friderico in Electoria dianitate reces successerat:&Lant- grauius Hassiae Philippus,qui post occisos rusticos, a Luthcranis tandem persuasus,in eorum se iam transiit,frustra reclamante tum secero suo Duce Saxoniae Georgio, tum pientissima esus matre, quae in mortemus p Catholica permansit. Hi ergo adducentes Luthericae secum suos Concionatores,& noui ritus sacrificulos, petebant sibi conciones. addici temptuiri aliquod,in quo suis N acris concionibus utilia here possint Episcopus autem Spirensis, Georgius qui Natalibus erat Dux Bauariar, Comes Palatinus Rheni, sortiter interdixit eis, ne ullo in templo noua sacra aut sua conciones peragerent. Cum ergo de sacris aut saaificiis parum curae haberent, iusIeruntsios Contionatores in atriis aedium suarum quotidie ad popuIuiri concionari. Ingens ita fuit ad eorum sermones concursias plebis S rusticorum,non tam discendi gratia, quam propter nouitatem Ioci,modume insuetum, ad audienda in sericos Papam conuitia. At est complures allicerentur ad eorum se fiam, data opcra in ferculis portabantur carnes coctae in Sextis feriis, aliis diebus ieiunii, ci te,in conspectu totius auditorii per atrium ad mensam
189쪽
Principum S Aulicorum, in Ecclesiae S catholicorum publicii mdesipe iam Patrabantura alia id genus multa parum Euangestila flantia 4e ab Euangelicis ibi hominibus. Ministri eorum Equites Res Luxher/ bularii, Idiotae petulanteriadiabant uerbum Domini, Si in dextra ob manic uestimenti gerebant has literas . D. M. I. E. Hoc est, mitti Uerbum Domini manet in aeternum. Caeteri Principes N Epist m,simul cum isatre C saris, intererant sacro publico Diebus festis in templo maiore: quod insigne est opus Caesarum Henricorum,
ubi Sc monumenta eorum uisuntur. Lutheran uero eodem tem
pore domi suos audiebant Concionatores per quos S populum a sacris aucrtebant. Ad huiusmodi temeritates ausius connivere cogebantur Catholici, non solum propter saluum conducium,S fidem publicam illis promissam:uerum etiam propter iniquitatem difficultatem pessimi temporis. Nam Germania populi Lutherico fermento inescati, saccrdotumc ac Monachorum bonisiim hiantes,ad tumultus Sc seditiones erat inclinati.& in externis quo que Nationibus grauissimi erant niolus. De Italia enim diuturno bello contendebant Caesar, S Rex Franciae: Ungaris autem,ins
Dii, iis is ςης' ςixu Nimis Copiis imminebat in propria personai, si 1 hi , In per itor Tlui carum. Circumferebantur item libri Luther in illa Die. uenales, per totam ciuitatem, maxime uero duo libelli, paruulita quidem mole, sed virulentia perquam grandes. Quoru alter erat Sermo Lutheri Teuthonicus, de Destruistione Hierusalem: Alter uero amarulenta Epistola cuiusdam nebulonis,qui se confidio nomine dicebat Argyrophylacem,Teuthonice Thesaurariumnat collocabulo redderet suspessitu Principis PERDIMANDI Thesaurarium uelut Lutheranum, Scelus nonune Epistolam Principiabus, ac Statibus Imperii comendabiliorem redderet. Cuncphreuis esset Epistola.8cleetu facilis,aici,non solum Latine veru etiam Teuthonice impressa perquam plurima uendebantur Exempla ria. ae sane diuulgatio nocentissimi erat contra Ecclesiasticos praetica dolust, malign tas, non solum quod oratio compositis uerbis ad commendandam Lutheri doctrinam ua re adornata erat: Uerum etiam quod ei b. utilitateiri uideretur intendere,
ac indicare ademptione priuilegiorum, quibus donati sunt Eccle-V h Ar fiastici. Ait ergo Saepe mecum mirari soleo, Illustrissimi Poten- ὸ id γ' tissimi*GermanoruPrincipes,quod nonulli uestrum, tam atro
Principes esset meos,quos haereticos uocant, serviant: Ut propter quaesti nes opinionesq; quasdam de religione, in homines alioqui inno centes, Reip. commodos, exili js, bonorum direptionibus, gladio,aqua,& igni animaduerteretio resormident. Si autem in uos
190쪽
ut in Remp. uestram peccarent, iustiore certe titulo punirentur. Modo cum eiusmodi asseranis doceant, quae in maximum Ditionum uestrarum Rerum publicarumque commodum vergant quo nomineri a uobis premium accipere debebant,miru,inambstupendum miserandum*, quod talia citra rationem modunam de eis supplicia sumantur. Egetis fortasse pecunia in Reipub. 0 i usus necessaria en maximum uobis thesaurum ostendo Sinite ino
Daciaos di monachasi si qui uelint Iibere abire, S uictu laboran o
do quaerere. Eo uero, quibus in ius ornicibus delitescere lubet, Reget quam frugaliter alite de nequis huiuscemodi ignauu uita genus posthac g ' ii sectetur cauetote:Tum quicquid opum illis superest, in necesIarios i , 'pauperum, Reip usiisc uestros uertite. Experieminii proaildu baia iuxta iubio intra paucos mcnses, quot centena aureorum Milia, unius exi Froμπε. aeditionis uestremonachia id oenus homines possideat. Nec 'l' ' 'Doc meum consilium qui piam aut letalliolum aut impium iudicet et ditioresti est:
Tam enim pium est, si opus foret ostendere possem, ut plane Alii raptu no. impricensendi sint Principes,qui hoc no exequantur malinici ab si agricolis,uinitoribus opificibus ciuibus, atrifc sibi subie stis tribu pili, ta extorquere, quam Reip. suacpipsoru bona a tam malae fidei po ses ribus non auferre S c Sic 8 Lutheri sermo suum comen. Idans Euangelium cuia sta mala,at adeo totius Germania interie si uesibiih
tum denunciabat, nisi ei obediretur cauemadmodum Iudaeis con Hierusale tigit qui Christu audire noluerunt. Nunc esset tempus inquit ut honum nostrum agnosceremus, Euangelium cum gaudio accoptaremus. Nunc enim offertur nobis fratia, per quam pacifici esse Possimus. At no accipimus corde, arbitramur nos elle tutos et non
videmus magnam cladem quaeiana contigit:Non uideliatis,quod Deus nos tam grauiter punit Pseudoprophetis 5 Seetis, quos nobis undimimmittit qui tam secure praedicant, ac si spiritu sancium prorsus deuorauerint. Quos pro optimis habuimus, i spopulum in errores mittunt, ut nesciant pene homines, quid faciant aut quid omittant. Est igitur nunc tempus gratia praesoribus: nos autem cotemnimus S reiicimus in Ventum:hoc Deus nec vult, nec potest nobis ignoscere. Quod ergo uerbum eius ita cotemnimus, Minae in ultione dignum est,ia ulciscetur,etiam si Centum annos disseratur Germania. ultio. at tam diu non differetur. Et quanto clarius est uerbum,tanto grauior erit ultio: Vereor, ne tota Germania peritura sit Deus hanc nequitiam inultam dimittere non potest,nec diu conniuebit. Evangelium enim tam copiose praedicatum est ut tam clarum non fuerit tempore Apostolorum Tota igitur Germania peribit, ut ucreor, Oporin eam interire landitus Principes solo gladio rem