Desiderii Erasmi Roterodami Explicatio in symbolum apostolorum, & decalogum

251쪽

didit mundum, & in hoc hominem. Primum enim creavit quod non erat, utiq; per siliu . Dein per eunde incarnatum restituit quod perierat. Ibi reo quievisse dicitur ab opere condendi: Hie Christus ab operibus dispes alionis requiesces, dii corpore requiescit in sepulchro, velut abrogat Iudaicu Sabbati sim ut diiq; octavi diei dilucu Iore largit immortalis, Sabbatu Euagelicum nobis comendavit. Eoq; is dies dominicus dicitur,& in eo cantat ecclesiasticus chorus, Hic diesque feci edominus. Dicitur & pasch et dies, ipso

vocabulo nos admones veteris typi. Iud i refecti agno trasierunt mare ru-' brum: nos refecti sanguine Cluisti, te, dimus ad terram coelestem. Illos agni cruor illitus posti servavit ab angelo extinctore: nos Christi sanguis libera vit a tyrani de peccati. K A. ista profecto mire quadrat per omnia. Veru,

est ne satis, si quis diebus dominicis

colat Deuὶ CA. Vere piis omnis dies dominicus est, no quod semper absti- neat ab externis operibus, sed quod omni die quoties datur opportunitas L ' frequen

252쪽

2 2 Ex PL. IN SYMBOLUM frequenter attollit animu in Deu fide

excitas, charitate extimulas spe acu

ens, hymnis laudas, aliquid petes fa-lutiferu, pro omnibus gratias agens.

Sed qucad modii pietatis est, hoc quotidie meditari, ita scelus vix expiabile est id dominicis diebus no facere, quuhuc invitet Christi & Apostoloruinstitutio, populi Christiani solenis co-. ctus, sacra lectio, sacra coci o, ac religiosi ritus a patribus institv xi. ΚΑ. Peccat igitur criminaliter qui festis die-

. bus aliquid operis faciutZ CA. Peccat, nisi excuset aut magna necessitaS, aut

magna utilitas: quod evideter docuit nos ipse dominus, excusas discipulos quod spicas velleret sabbatho,& allegas Levitas, qui sabbatis operabatur in teplo,& Pharisaeis caluniantibus quod sanaret sabbatho obiicies, quod ipsi sabbato bove ducerct ad aqua, Masinu in fovea collapsum extraherent sabbatho, deniq; pronucians homineno esse factus abbati causa, sed sabbatuli ominis gratia institutu, ut intelligas hoc praeceptu non esse eius generis, ut nunquam debeae cedere charitati.

253쪽

Λpos T. ET DE CALOG. KA. Qui convenit ut requiei dies dicatur, quum legamus aliquoties in eo a fligetis animas vestras Z CA. Ista cantio Iuciae is decantata est, quoru est flere, Ioniam non habent sponsum. Chri-ianorum longe alia ein catio, sese cohortantium, exultemus & laetemur in

eo. Apud priscos aute in plerisq; ecclesiis Sabbathis ieiunabatur, ut purgatioribus animis ad dominici diei celebritatem accederet. QAod si quis adhuc obnoxius est Iudaicis affectibus, per confessione ac poenitentia affligat anima sua, ut Deo recociliatus, animo requieto fruatur diei gaudiis: hinc enim vulgata Germanorum lingua dicitur Soendacii, no a sole, ut quida interpretatur, sed a rec5ciliando. Ut siquid per caeteros dies eX humanis negociis co tractu est labis, vel sabbato vespere, vel dominico die mane cu Deo redeat in

gratia. Tu si quid cu quoqua habet si

multatis, reiiciat ex animo, ut & ab odio purus, & ab omni crimine requie tus ingrediatur teptu domini. Proinde qui iuxta domini voce: Discite a me quia mitis sum & humilis corde, min-

254쪽

1 Ex PL. iN SYMBOLuM venietis requie animabus vestris, quasi modo senili infates, deposuerut omne malitia, ac superiores rebus humanis toto pectore rapiuntur ad illius ςterna quietis contemplatione , hi demu sen-

tiunt quata felicitas sit, quati gaudii,

quantae quietis res sit Euagelicum celebrare Sabbatu: hoc est post domini-c sepultur imitatione, eius exprimere resurrectione, hoc enim vere est labbathu Dei Na habet mundus ocia sua foris, sed intus labores longe serviliores qua pertulerint Hebraei servientes Aegyptiis in luto&latere. ΚΑ. Ista profecto pro meo ciptu satis explanate disseruisti. o A. Summa impietas est quae recta petit Deur proxima, qua per nomines laeditur. Deus propter ipsuhonoradus ac diligendus est, homo propter Deu. Secundu primus honos debetur paretibus, per quos Deus nobis

hoc vitae munus dedit,quoru cura nos

educavit, alioqui perituros, per quos nos instituit ad cognitioneDei summi

paretis omni u Mad charitate ipsius evexit. Proinde Honora inquit, patremtumn & matre tua, ut sis log qvus super

'terram,

255쪽

AΡos T. ET DE CALOG. 2 sterra, qua dominus Deus daturus est tibi. Honos apud Latinos frequenter premium sonat, unde illud Comoedic, Hie tibi ab illo honos est habitus , Ahonos alit artes. Ergo ossicium in paretes repsiatio quaeda est impendioru, molestiaru ac labora quos nobis infatibus impenderunt, dum mater fert tς- diu gestationis, pariendi, munus lacta di& nutrieadi, togaram ite curarum, quas pater tolerat sumptus suggeres,dcomne adhibens cura, ut liberi ad pietate erudiantur. Fit aute saepenumero ut paretes vel aetate defecti, vel alio quo piam casu deiecti, egeat vicissim filio. rum auxilio. Hic primas debemus parentibus, Id Graeci vocant ἁν χαλαργῶν, quod Ciconiae dicantur parentes senio lassos gestare vicissim ac fovere :& apud Ethnicos laudatur Aeneas, qui patrem Anchisen, humeris sublatum ex tulit ex urbis incendio. Apud eosdem praemio non caruit puella, quae matrecta uberibus suis aluerat. Unde & vox communis addita est pietatis. Pietas enim propie dicitur affectus in Deum, in parentes ac patria, quae quasi comu-

L 3 nis

256쪽

1 6 Ex PL. IN SYMBOLu Mnis est parens multorum, sicut Deus est pater omnium. Referre gratiam iis per quos vita vel acceperimus vel recuperaverimus, pietatis est. Bene mereri de

his qui prius de nobis bene meriti sui, gratitudinis est: praeceptoribus autem eximia debemus gratia, quod sicut per.

parentes contigili ut vivamus , ita per hos contigit ut bene vivamus, & que- admodu illis corporis vitam ferimus accepta, ita his debemus animi vitam. Bruti nascimur, quid enim aliudὶinstitutione reddimur homines. Plurimum igitur honoris debetur parentibus iis, qui haec omnia simul praestiterunt. ΚΑ.

Q gid si & lactaditae diu fugiat mater,

neuter autem instituat ad bonos mores , sed liberos pro servis habeant, Meoru obsequium ad inhonestas actiones exigant Z cΑ. Quo minus praestiterint ossicii,hoc minus illis debetur honoris: & tame illis quoq; propter Deum os geredus est, iuxta illud Tragicii, Na pater esses: nisi forte praestribant ingrata Deo. Tum enim aequum est ut audiant, Oportet obedire Deo magis qua hominibus. Porro quod de paren -

257쪽

tibus dictu est, pertinet ad omnes qui nobis sanguinis propinquitate iuncti sunt, aut qui ea praestiterunt ossicia, quς parentes pii solent suis pr stare liberis. Na genuisse corpus, minima pars est officiorum. Decet quidem erga Omnes esse beneficos , sed in his ordo est. Secundum parentes, ut quis'; sanguine proximus est , ita primum sublevandus, ne in alios consumpta liberalitate, non sit quo domesticis opituleris. Paulus mulierem pronunciat infideli deteriorem, quae suorum curam non habet, no quod gravius sit peccatum negligere cognatos,qua no credere Euangelio, sed quod talis mulier ne id quide ossicii pi stat suis, quoa Eth-

nicae solent exhibere cognatis, quum Euangelica pietas non abroget affectus natura se deos perficiat.Et in Euangelio dominus damnat eos, qui neglectis parentibus facultates suas mittunt in Corbonam. Adda de illud, Hoc praeceptum no solum ad parentes, verum & ad episcopos, praeceptores ac magistratus pertinere, qui quodam Odo parentum iunguntur vice. Quibus

258쪽

h 8 EX PL. IN SYMBOLu Menim iubetur rependi honor, hi eadem opera iubentur ea pristare ossicia quibus magna debetur gratia. Eoque bea tus. Paulus Eph. s. aliisq; locis hoc prς ceptum repetens utraque partem admonet ossicii sui. Et vos inquit patres, nolite ad iracundia provocare filios vestros, sed educate eos in disciplina M

correptione domini. Quum vetat exacerbari filios, excludit herile imperiu: quu addit in correptione domini, comendat mansuetam ad pietatem institutionem, ut tales simus erga nobis

subditos , qualis dominus fuit erga nos. Qua enim fronte queruntur de filiis suis quod sint parum frugi, quum ipti ad luxum ac uequitiam illos instituerintὶ KA. Ergo ne longaevi sunt Omnes, qui pie colunt parentes ZCA. An notavit istuc divus Paulus , huic praecepto primum additam mercedem etiam in hac vita: verum ita loquendum erat crassis Iudaeis, qui spe commodorum temporalium velut infantes, alliciendi erat ad ossicia pietatis. Duriter

habiti in Aegypto, logis'; per deserta itineribus f tigati miro desiderio inhiabant

259쪽

biabant ad terram lacte & melle fluentem, eoq, adiectu est, ut bene sit tibi,& longqvus sis super terram, qua dominus dabit tibi. Probabile autem est multos ex eo populo cui data est lex, non pervenisse ad terra repromissam, qui tamen erga paretes praestitere pietatem. Verum qui spiritualia spiritua- liter diiudicant, no hic expectant pietatis praemiu, sed in illa terra viveti uiri. Nec enim illi bene esse potest, qui male vivit. Et hqc vita licet ad decrepitam usq; senectam proferatur, longaeva tamen no est, imo temporis punctu est , si ad illam aeternitatem colaratur. Ille diu vixit, qui hic benefactis aeternam promeruit vita, quiq; colammatus in brevi explevit tepora multa. 4banqua& in hac vita Deus saepenumero repOnit praemium pietatis erga paretes. Aliqua praemii pars est honesta fama. Na

& vulgus Ethnicorum execratur eos,

. qui progenitores suos negligunt coiris atq;: ac fere fit, ut qublem se quisque prςstiterit parentibus suis, tales habeat erga se liberos, nec est alia gravior homini calamitas, quam habere filios i m-

260쪽

2so Ex PL. IN SYMBOLuM pios. Meretur autem ingratitudo, ut quod immerens accepit, invitus amittat. Vita debemus progenitoribus, in quos si grati fuerimus , aeqilii est, ut eo quod accepimus diu fruamur. Nec hi tamen falluntur promisto , quibus hic non contigit logquitas. Aut enim hoc datur, quod iuxta litera promissu est , aut aliquid illo multo praestatius. Neq;

enim fallit, qui pollicitus vitrii dat gemam. latuor his prςceptis admonemur, ut grati simus erga bene meritos, ac bene mereamur detis, erga quos Dei γice quod amodo fungimur. Nunc obret unde da Iud eoru crassam maliciam

expresse vetatur ea quibus homo I die

homine. Omnium autem iniuriarum atrocissima est, homicidiu: quanquam homicidii nomine cotinentur omnes affectus, qui huc tendunt: quoru primus gradus est, ira in animo cscepta,& odium.Ira est dolor flagitans vindi- .ctam: odium est ira inveterata, ast ectus. ad omnem occasionem paratus ad laedendum: illa vehementior veluti crudi vulneris,hoc insanabilius. Utroque

suam