Desiderii Erasmi Roterodami Explicatio in symbolum apostolorum, & decalogum

231쪽

. Apos T. ET DE CALOG. msunt ignota : in ec his meliora quinquam potest tradere, quam quae tradidit ipse Deus: nec ulla melior precandi formula praescribr potest, quam dignatus est ipse dominus praescribere. Novit enim filius, qua formula potissimum delectatur Pater. EA. Sed ea praecepta Iudaeis per Mosen tradita sunt, ab ea lege noet liberavit dominus. C A. Bona verba fili charissime , tota lex nostra est cum Euangelio consentiens , nisi quod nos fa-lium profitemur, quod illi futurum expectabant, Si quod illis ut rudibus

per aenigmata propositum est, nobis explanatius dicitur. Tantum eXter nae quaedam ceremoniae partim abolitς lunt, partim immutatae,& ad Euangelicam pietatem accommodatae. A praeceptis autem caeteris non alitet

liberat Euangelium, nisi quod aucta

in nobis charitate, ea spo qte facimus ac Iubentes, quae Iudaeorum vulgus faciebat metu poenae : alioqui qua tandem esset illa libertas , si nobis licet peierare, moechari autilarari r Nonae eo Christus venit in mundu,

232쪽

ut impune peccaremus, sed ne omnino peccemus renati in eum , qui non novit peccatum. Eundem Deum

colimui quem Iudaei, licet quod ad

immolationii ritus attinet alio modo colimus Fons autem , omnium pra ceptorum est, primum illud, hoc est omnium maximum, dilige Deum ex toto corde,& proximum sicut no ipsos, Hin enim sermo omnia vivendi pxςcepta summatim comple 'itur,& his qui caret, etiam s praut et quod verba legis praescribunt , i vitetque quod vetat, legem tameta non ob senuat: ,eluti si quis inimicum nota ος - 'cidat, non quod illi minus male velit

sed quod minas legis metuat, is apud Deum homiciβa est. At quςm ita

excandescentem ,- facinore revoca zdi lactio D.ei R p ximi , atque Ita secum cogitat : absit ut ob hominem inimicum excidam ab amicitia Dei, .& laedam proximum , cui etiam si malus sit tam ei bene velle debeo pro pter Deum, cui gracillimum est , si pro i ni aria re' onamus beneficium snec mea refert, si malam pro benefa -

233쪽

A Ρ o s T. ET DE CALOG. zz3ctis gratiam refert homo, habeo certae fidei debitorem , cui hanc sortem. foedero , teddet cum inaestimabili lucro : is demum legis praeceptum Observavit. ΚA Iam igitur expecto decem illas leges digito Dei scriptas. :CA. Referuntur Exod. cap. XX. nec egent interpretatione, legis enim ver

ba d beat este dilucida, & si quid in

his requirat interpretem , sunt complures qui hoc abunde praestiteruar. T an tam paucis admonebimus singula praecepta latius patere , praesertim apsid Christianos , quam hominum vulgus existimat. Primum itaque praeceptum est, Non habebis Deos alienos coram me, non facies te sculptile, neque omnem similitudinem, ' quae est in coelo desuper, & quae in terra deorsum , nec eorum quae sunt in aquis sub terra. Hoc praeceptum convenit cum primo articulo Symboli , ut hie non sit opus pluribus verbis: & iam admonui praeceptum hoc violari non solum ab his qui solem, lunam ac stellas , aut hominem, serpe Gem, bovem, canemve., aut Κ' horum

234쪽

a14 Expi. IN SYMBOLuM horum daemonumve simulacra colunt pro Deo: veru ad Idololatriam tendunt omnes artes curiosae, divinandi , praestigiarum, fanationum magicarum, in quibus etiam si non

si expressta cum daemonibus conspi ratio, est tamen aliquod tacitu commercium, ac perinde tacita De Labnegatio. Si quaeris argumentum in promptu est. QAum tibi incantator parat e corpore teli cuspidem eximere , die bona fide tecum : si hoc sit olente Deo, prosit: sin minus, malo vulnus corporis quam animi imp&tatem : videbis incantatorem nihil agere. Neque me fugit quid hic soleant causarii, qui mulau tribu ut magiae naturali,& astrologiae vaticinantia Christianae pietatis est etiam ab illis refugere , quae periculum aut speciem habent impietatis. Despuit haec omnia, quisquis vere professus

unum veru Deum , abiuravit omnes

Deos falsos. Ne ab homine quidem ullum beneficium admittendum est, quod datur cum offensione Dei. Bre iter omne crimen pertinet ad Idololatriam.

235쪽

Iatriam. Quit in gratiam regis spoliat pupillos immeritos, aut aliud simile

crimen admittit, principem pro Deo colit. Blandiantur sibi quantum volunt , recitent hoc praeceptum quotidie millies, ore profitentes Deu, Paulus illis reclamat dicens, iactis negat. Κ A. Qitur igitur non puniuntur, VeIdololatry λ C A. Qibia partim excusat humana imbecillitas, partim turba peccantium : praecipue vero quod de hominis animo nobis dissicillimuest iudicare, caeterv qui per omnem vita destinato animo per fas nefasque

sectantiar divitias, venantur voluptates, reiecto timore pariter & amore

Dei, sciant se nihilo meliores esse iis, qui thus incedui Iovi, aut Veneri mactat agnu aut Baccho hircu. ΚΑ. Quuin eodem p rqcepto tanta diligetia vetentur fieri simulacra, qui factu est, ut hodie templa Christianorum plena sint imagini Sus CA. Iudaeorum populus erat crassissimus , Sc ad gentium superstitionem mire proclivis,

ut vix crederent esse quod oculis non cernerent: eoque lex tot verbis eos

236쪽

116 E x P L. I N S YM 3 o Luti deterret longius submovens a perticulosissima fovea. Nunc posteaquam per Euangelicam lucem extinctus est omnis paganismus, non est idem periculum :& si quid residet superstitionis in quorundam imperitorum animis, facile per 'admonitionem sacramque doctrinam propelli poterit. Usque ad aetatem Hieronymi erant probatae religionis viri, qui in tem plis nullam ferebant imaginem, nec pictam , nec sculptam, nes textam, aene Christi quidem, ut opinor, propter Anthropomorphitas: paulatim autem imaginum uius irrepsit in tε-pla. Nec fortasse foret indecorum ,

si in his locis in quibus solemniter adoratur Deus, nullae poneretur imagines praeter imaginem crucifixi. Pictura tamen si apte adhibeatur, prae tet honestam voluptatem, quam adfert, plurimum conducit ad memoriam & intellectum historiae. Unde non inscite dictum est a nescio quo, picturam esse illiteratis, quod eruditis sunt libri. Imo doctus euamin, rerduin plus videt in tabula quam in litetis a

237쪽

A P o s T. ET DE CALOG. 07literis , ac vehementius assicitur: ve lut magis commoveremur, si conspiceremus Christum in cruce pendentem, quam si legeremus illa crucifixum : pictura vero rem quatenus licet ponit ob oculos, quam

affectant loco daedali praestat, caeterum vita Christi Sc Apostolorum, ea praesertim quae literis canonicis prodita est, in porticibuI , vestibulis, ac peristyliis recte poneretur. Sugge- runt enim unagines eiusmodi pias' quasdam cogitationes etiam aliud a gentibus. Quemadmodum autem a Priscis secte constitutum est ne quid

in templis recitaretur, praeter canΟ-nicam scripturam, ita conveniret, si iii sacris locis nihil pingeretur. aut sinseretur, quod in sacris. voluminibus non haberetur. Postremo in tabernaculo Moses 'x praescripto Dei duos Cherubim aureos posuit iasummis propitiatorii partibus Exod. 2y. &3. Reg. 7. in vasis templi quod

extruxit Solomon, erant boum, leo

num & Cherubim sculptiles imagines , Rursus, 2. Paralip. s. Sculpun-Κ 6 tur

238쪽

8 Ex PM IN SYMBOLu Mtur Cherubim in parietibus. In mitra pontificis erat imago lunae , in veste malorum punicorum simulacra. Non igitur est verisimile Iud is simpliciter interdictum omne genus imaginum , sed ne more gentium haberent simulacra, quae proponeren tur adoranda. Idem velut exponens liber Deuteronomii, praeceptum hoc referens addit i non adorabis ea, nec coles, eodem pertinet quod addit :coram me. Coram Deo ponitur imago quae Deo aequatur. Nulla siquidem res rationis expers , capax est a-- dorationis , hoc est venerationis externae, nec cultus, hoc est internar

venerationis. Christianus si caput inclinat signo crucifixi, scit ligno nihil honoris' deberi, sed ad occasionem imaginis veneratur illud quod ea repraesentat. Isti quis amore Christi charam habeat imaginem Christi,

sic ut interdum exosculetur, & ,nqoco mundo reponat, modo absit superstitio, arbitror eum affectum non esse ingratum Deo. Alioqui quum intemsis osculamur codicem Euangelicum a

239쪽

APos T. ET D EcALOG. 22stlicum , non adoriaus membranam aut aurum eburve, sed Christi.doctrianam veneramur. Ac fortasse non in-

utile fuerit, ut episcopi in tuis quil-que es clesiis super hac re statuant le-

cundum praesentem gregis utilitate, citra tumultum tamen & iniuriam.

Nam ut imagines sint in templis nulla praecipit vel hamana constitutio. Et ut facilius est ita tutiua quoque est omnes imagines ὰ templis submovere, quam impetrare, ut nec modus praetereatur, nec admisceatur inperstitio. Iam ut animus sit ab omni superstitione purus, tamen non caret superstitionis specie , orantem adligneum simulactum procumbere , in hoc intentos habere oculos, ad hoc verba facere , huic oscula figere, nec orare prorsus nisi coram imagine, illud addam, quicunque sibi aliusmodi

fino unt Deum quam est, contra prς-ceptum hoc colunt sculptilia. Iudari non habent simulacra in templis, ted habent in animo idola turpissima du. patrem fingunt orbum, quum habeat filium, dum solum , quum in coarsortio

240쪽

sortio habeat salium & Spiritum

Sanctum. Non igitur Deum colunt sicuti iactant, sed pro illo colunt I- dolum quod sibi in animo suo fabricati sunt. Hoc exempli causa dixissent est, cauera ex. teipso coniicies. Quoniam autem illius summae maiestatis hoc postulat dignitas, ut non solu apud te magnifice de ea sentias,

nec tantum abstineas a cultu simulacrorum, verum etiam nec verbo parum reverente dehonestes apud homines: additum est, non assumes nomen Dei in vanum. Nam assuetudo levium verborum, paulatim minuit in loquentium & auditorum animis reverentiam numini debitam. Is porro mos erat gentium , passim inculcantium in 1ermone quamvis ludicro aut etiam obscoeno, νὴ τὸν δία , E

depol, Ecastor, medius fidius: & utinam hodie nulli essent ciuistiani, qui prava consuetudine tertio quo inque verbo addunt, per Deum, per mortem Dei, praesertim quum lud ut aleam , aut Baccho sacrificant uvidi. Legimus imperatores quosdam Ro-