장음표시 사용
151쪽
Ans H i set ori r c A. CCiceronem potius, quam ad Sallustium, vel Liviunt, respici oportere. Negat quidem id Floridus Sabinus ain Subsicivix suis. Sed asserit Stephanus Doletus, & is, cujus jure major aliquanto , quam Doleti, auctoritas esse debet, Joachimus Cataerarius Nec alia mens fuisse videtur Petro Benabo. b Ce recDictio quidem 6ist plane oratoria, ac Tullianum sontem piens. Et quibus haec scribendi ratio placet, hi se patrocinio
tuentur optimi omnium patroni, ut Veronensis poeta eum v rissime vocabat. Sciunt omnes me dicere Marcum Ciceronem, qui primo de Oratore scribit, historiam esse munus orareris:& primo de Legibus , historiam opus esse maxime oratoriam. Verum non ulterius profeAb haec verba trahi debent, quam qudd orator qui sit, non multaem laboraturus sit in dictione historica: ut quae ab oratoria propius absit. Neutiquam vero eandem esse utrius lue dictionem, multa ostendunt. Primum illud disclimen se offert, quod historicus non usque adeb peti dis ac numeris studeat, quam orator Aest. Nam iccirco est, in quod Dionylius Halicarnassensis in Theopompo, qui Isocrati
limilis crat, accuratam nimis verborum compositionem reprehendit. Verba ejus adpono : Εἰ θ υπτειδεν ἐν τουτοις, ἐφ' οἴσ
'dsi neglexisset in iis, in quibus maxiπιὸ elaboravit, concursum vocalium, se numerosam periodorum concinnitatem, ac similem figurarum conformationem : se ipso longὸ melior in elocutione ero ei.
Idem cognoscimus ex Demetrio lib. 4 ρὶ durisat, ubi triplicem statuit periodum, historicam, oratoriam, ac dialogicam. Eas ita distinguit: 'Iπεικὴ μὲν η μη πιωγμένη , ιαμ ανειμένηψΤαξυ ἀμφοῖν' ως μητε ρίορικὴ κώ
circumacta est, neque remissa vehementer, sed in medio posita ambarum; ut non positi oratoria rideri, O aliena a persuadendo, propter circumad em; Irapitarem interim fidemque historicum eo In S 1 citate
152쪽
citate habens. Oratoria autem periodi forma ect contortis,qcirci laris , o qua egeat rotundo ore, ct manu, qua una cum numero ci cumagatur. Dialogica autem periodus en, qua etiam remissor simplicisque est hi rica, O rixpraseferens, qu)d periodo M.
ibidem etiam exemplis Demetrius illustrat. . Nec iblumjuncturae,periodis, numeris he, minus historicus, madet , quam orator : sed etiam verborum sententiarumque lumina, quae ornatu orationi afierre solent, minus conseditatur, quam Isocratici magistri solent. Hoc non satis attendit Theophylactus Simocati qui dum scitamentailla avidὰ adeo arripit, a malis Em ac sententias etiam intempestive admiscet, ωι α, μο απψρο αλιων ω ελιιτ . ut de eo Photius scribit., Interim cavendum, ne viiij hujus sega incidamus in verba ta nimis vulgaria, aut rebus parum idonea, periodos praelongas,c'mpositionem asperam atque hiulcam: qualis sermo a Deme-b M--- uio . Vocatur. Quin eius etiam ornatus probarim, . quam Polybius adhibet. Sane jam olim in eo Dionysius Halicarnaae reprehendit dictionis incuriam , & quod utatur comprehensione verborum minus accurata. Polybio interim ignosci debet, quia fieri vix potest, ut qui tantopere, ac ab eo laetiim ,de rebus solli vis sit, is de verbis aded laboret, quam sortasse rerum dignitas merebatur. Imo ea est humani animi imbecillitas, ut ingentem illam verborum curam rerum incuria plurimum co quatur. Ita observatum est a viris docti . Dionem multum rhetoricati in praeliorum descriptione; sed eorum, quae ad rem militarem requiruntur, exiguam ostendere . peritiam , prope dixerim nullam : Polybium contra piamentaque illa oratoria aspernati ; sed tantam in eo militaris disciplinae scientiam elucere, ut Tacticos ipsia possit provocaret. re non de nihilo est, quod Diodorus Siculus in historico . damnat nimium eloquentiae studium. Neque eo liceoad medicuntur , quod Polybi) dictionem horridiusculam, & Ma uam, commendem prae illa Herodoti, aut Xenophontis: sed ita dici ionis censco habcndam esse rationem, ut imprimis rerum habeamus curam: dc, si in alterutro peccandum, Polybiuni potius sequemur,quam Theopompum,Simo tram,&optimum verofuerit i modum teneamus,exemplo Herodoti, Lim, Maliorum, qui adhosproxime cesserunt. Nam neque in iis
153쪽
in iis est ornatus, quantus est Isocratis, & similium logo laed lorum, quein historiis lane refugit, ut diximus : sed neque adebexiguus est, ac in causis forensibus, quae ne historiae quidem nitorem requirunt. Estque haec quoque sententia Fabj Quinctilia nido. x. cap. i. ubi L discrimine Jctionis historicae, x ejus,
qua in judiciis utuntur oratores,scribit in hunc modum : Bistor Mauoque alere orationem quodam mori iuc dol*cco poteIL Verumo ipsi legenda, ut sciamus. plerasque eius virtutes oratori esse vitandas. Ut enim proxima poetis, O quodammodo carmis solutum o scribitur ad narrandum, non a probandum: totum1 opus non ad a. actum rei, pugnam,praesentem ,sed ad memoriampseritatis, O ingenii sumam componitur. Ideo, ct verbis tiberioribus, ct remotioribus simis, narrandi radium evitat. Itaque, ut dixi, neque illa SalluIliana brevitas, qua nihil apud vacuas aures, atque eruditas, potest esse perfectius, apud occupatum variis oblationibus iudicem, saepius ineruditum, captanda nobis est: neque illa Liri, lactea ube ras satis docebit eum, qui non steciem expositionis, sed dem quari adde quod M. Tullius ne Thuc cidem quidem,aut Xenophontent,utilis Oratori putat: quamquam illum bellicum canere, huius ore Ilusas esse locutas exiit et. Licet tamen nobis in digressionibus uti relhistorico nonnunquam nitore, dum in iis, de quibus erit quaestio, meminerimus , non athletarum toros, sed militum lacertos esse. Huc quoque pertinet, quod idem lib. ix cap. iv ait, historia currere debet ac unde ibidem colligit, minus ei, quam oratori, convenire inter flentesctausurra, ctdebitam actionis restirationei cludendi inchoandiquesententias rationem. Haec prosecto fatis ostendunt, non solum alium esse ornatum historicum , alium oratorium t sed neque convenire historiae vehemens illud ac concitatum dicendi genus, quod oratores amant in foro. Et ciliter si esses, non hoc notarit in Callisthene Cicero, quddvehementior esset, quam historiaeconveniret. Ita enim intel-
Iigi ejus verba debere, ostendit inter Xenophontis &talisthenis stilum. Locus est libro secundo de Oratore :Denique etiam a philosophia prosectus princeps Xenophon Socraticis ille; ροct ab Aristotele Callisthenes,comes Alexandri, scripsit hist xiam: ct hic quidem RhGori pene more: ille autem superior, leniore quodam sono est usus, ct qui illum impetum oratoris non habeat; rebemens sortasse minus, sed aliquanto tamen est, ut mihi quidem
154쪽
Gari Anni Io 1 uvis vos s Ivi ctur, Justior. Quod sicut hoc Tullij loco aqua haeret,eumque
credat de oratorio solum ornatu, non veris de vehementi & acri dicendi genere, accipi oportere: at scrupulum omnem animo eximent naec ejusdem Ciceronis: Verborum ratio O genus orationissusum atque tracIum, o cum lenitate quadam aquabili pre M is, fine hac iudiciali a steritate, O Mesententiarumsorensium aculeis, prosequendum. Iam de oratore persecto: Sed in his tracta qua dam ct fluens expetitur, non hac contorta O acias oratio. Ubi tractus sermo est,que Aristoteles in Rhetoricorum tertio appellat εἰργμέν--: contortus vero, qui cidem λέξιι Eam rem plenius declaramus in Institutionibus oratoriis lib. IV. cap. iii. Idem cognostimus ex illis Pliiiij verbis lib. v. epist. V m. quae ad Tacitum, vel Capitonem: Habet oratio, o historia,multa communia edplura diversa in his ipsis,qua commun iavidentur. Narrat sanὸ illa, narrat hac, sed aliter. huic pleraque humilia, ct sordida, ct ex medio petita: illi omnia recondita dilandida, excelsa conveniunt, hanc sepius Osa, musculi, nervi rillam tori qui um, ct quo iκba dierent. haec res maximὸ ri, amaritudine, instantia: illa tractu ct suavitate,argi etiam dulcedine placet. postremo
alia verba, alius sonus,alia constructio. Nam plurimum reser ut Thucydides a ait, κ, Ut, an ἀγύνιη- σοῦ quorum altera oratio, alterubistoria est. Idem confirmat ejusdem Plinij locus de Pompeio Saturnino. Nam clim eum laudasset a facundia in caussis aget dis , subiicit haec' de eodem 4: Idem tamen in historia magis satis. faciet, pes brevitate , vel luce, vel suavitate , vel splex ore etiam, O sublimitate narrandi. Nam in concionibus eadem, qua in orationibus, vis e t :pressor tamen, ct circumscriptior, ct adductior. Ubi pecorationes intelligit forense concertatorium iudiciale genus, ut CD cero vocat in Bruto : ubi ait, Thucydidem, apud quem conciones multae, hoc tamen forense concertatorium iudiciale gonus nonarii iese. Illustris quoque est locus ille Luciani, 'o αγ-
historiam scripturas, expositionis vim , illam quidem vehementem Oseram, . ac periodis continuam, ct argumentationibus rotundam, staterea reliquam oratoriam facultatem , non asserens; nec admodum
155쪽
acuminatis scribendi initium faciat: sed sedatiorem β praebeat. E junioribus quoq; hoc historicae, & oratoriae dictionis, disci,
men satis perspexit Angelus Politianus in Panes istemone sto. Sylus, inquit, in historiasinu, ct continuus; non periodicus, nisici mpro 'opopoeias adsciscit in concioniblis. Idem praefatione in Suetonii expositionem , historicam orationem aut forensi carere asteritare si Io atque aquabili suo quodam tractu deferri, crebrioribus uti Isin bus, ct aculeis, o ad poeticam sublimitatem Pam proximEacc dere. Plures, puto, adducere nihil est opus. Nam ex iis, quos , ii, v Njam advocavimus, satis liquet, historiam non requirere vini contentionem illam fori, ac judiciorum: sed leniter, placidi instar fluminis, procurrere: ita tamen, ut pro vario argumento, & tractandi modo, varios servemus gradus. Spisse igitur errat doctissimus vir , Sebastianus Corradus, qui, commentario suo in Brutum Ciceronis, de historico stylo interpretatur verba illa Caecinae ad Ciceronem a : Genus hoc scripturae non modo liberum , sed incitatum atque elatum esse debere, quis ignorat ὶ Nec enim historiae, sed forensibus caussis, atque invectivis, stylus convenit incitatus, atque elatus. Eoque se usiim Caecina dicit, non in iustoria, sed libro eo, quo Caesari maledixerat: ut verba ista indicant, Meus error exitio multatur, cuius summa criminis eii, quod armatus adverserio mala lixi. Nempe Caecina bello Pompeiano , non gladium modo, sed calamum etiam adversus Caesarem strinxerat: atque haec caussa est, cur Dictator ille, etsi aliis ignosceret, erga Caecinam tamen adeo se durum praeberet, ut eum exilio multaret. Atque haec de
quaestione ex an historia scribi debeat dictione oratoria.
De elacutionis hi oricae ac poeticae convenientia, o di H-mine. Tabj, Agathia, Luciani, de eo testimonia, item Ioviani Pontani. Cur ponis maior, quam historicis , Si merborum liberius duplex ratio assertur. Cundidi Isauri actio ποι= 2 τεμ quam histor a conveniret.
Uemadmodum verδ errant, qui eandem oratoris , ac
historici, esse dictionem arbitrantur: ita etiam falsi sunt, M.
156쪽
i GaRA Kor IOANNis vos sImutarunt,historicum,& poetam,tao metro differre. Tuen- auctoritate Joviani Pontant,qui in Actio sito sesibit, rest. tasse maiores , historiam esse qκandam quasi solutam poeticam. a lib. i. . per majores imprimis signat Fabium Quinctilianum qui 1. .. disertim dicit, hi storiam esse proximam poὶtis, O quodammodo can. mensolatum. Imo Agathias quoque, nobilis historicus , citi eo major fides debetur,quia prorsa vorsaque pollebat facundia
n Thucydides, Dionysius Halic. Livius,
alij, poeticis gaudeant vocabulis, ac loquendi formis : non tamen quaevis ex iis, nec ubivis usurpant, sed magno hac parte mlhmia. deleetri utuntur. sanu lono plurima sunt, quae solis convcsa diserata .. niant positis: qualia intellexit Lucianus , tam damnat j. .c Mnosse, Φοιubra, ὀνόμω)ν ὀν ἰπροφ κο μένους. Cujusnodi esse dicit,
. - eiusdem Luciani locus, quo clata docet, ubi imprimis assurgere hin, Gb; debeat historici oratio, & quomodo tum quoque ita eam mori is nitimur derari oporteat, ut insta grandiloquentiam poetarum subsidat.
σῆγνώμη Em ἔρει εἰαν--παγων, ἔχμέν- τ εφιππ&, ω M is λωποι, τη. . ac sententia fit particeps, cta is etiam poetices, quatenus grandiloqua et I illa, ct in sublime elata idque imprimis, quoties aciebus O pugnis, navalibusquepraeliis concurrit. Opus enim tunc erit poetico quopiam vento, qui secuηdo flatu vela
i stat, arsublimem , rque summo: sactu sublatam navem pr
157쪽
Ans His To Rica. 3 3τehat. At dictis tamen humi incelat, cum pulchritudine quidem, ac magnitudine eorum, qua dicuntur, sublata, ct tu quam maximE Uia miluta: sed nihil peregrini prase ferat ; nec intempιItire exultans, pius quodam furore concitetur. Periculum enini L ne, quod maximum est, deflatu mentis dimoveatur, ct in ictum Corybantemporei- cs fingat. Quare maximὸ tunc freno credemus, ct ratione ut mur, illud scientes, quod in perbis non mediocre malum ect, inani gloria esse inflatum turgiduinque. Proinde satius fuerit, sententiai super equo incedente , dictionem humi currere ephippio adhaerentem, ne a vehementia cursus superetur. Committere non potui, quin egregium hunc Luciani locum adscriberem , qui satis ostendit, etsi nistoricus sepe sublimi stylo utatur, &qui a poetico non longe adeo abscedat: tamen nec tam exiguum este inter eos discrimen, ut termini distingui non possint. Eadem mens J viani Pontani, qui in Actio sito clare docet, in quibus Historia ac Poetica convcniant, in quibus item differant, seu res, seu ordinem, seu dictionem spectes. Qvmquam vero scriptor ille
veteribus annumerari minime poG: tamen quia luculentus plane est locus, & ea est magnitudo viri, uticum veterum no
nullis certare possit non defugiam labore exscribendi sest, ulta ejus bene longam. En verba: Romani, quod per anηos singulos,quagena essent, mandare lueris consuessent, Annales initio νοωνere: post, accepto Graeco nomine, ct ab illis quoque historia dicta est, prisco ct Latino nomine penὸ obliterato. Eam maiores nostri quandam quasi solatam Poeticam putavere, recte, ipsi quidem :plaraque enim
habent inter se communia; ut rerum vetustarum, ac remotarum repetitiones; ut locorum, popularum, nationum, gentium, descriptiones; ut etiam istorumstus, mores, leges, consuetudines; ut vitiorum insectationes, virtutum, ac benefactorum laudes: utraque enim demon-
rati νο versatur in genere: nec misiis etiam in deliberativo, quod ipsum conciones indicant, ac consilia, quibus tum Poetica, tum Historia , maximὸ ornatur, gloriatur, ex iis locupletiorem siese bonis alauctoribus redditam. Ad hac repentini casus, successusque Us rami, atque incerti, consilia item direx1a, quaeque praeter hominum ipsorum opinionem plurima contingunt in vita ac rebus gerendis. Nec Pens Poetica ipsa multa est in explicandis deorum tum consiliis, tum rebus. qua ab illis administrantur: non historia etiam Deorum iras explicat,
restriprodigia, placati illis potis,supplicationibus, Iadis, consulitque
158쪽
eorum fracula. Vim et a gaudet amplificationibus,ssigressionibus
item, ac varietate ,studet, movendu asctibus, sequit m decorum
quaque in re ac materia suum. Itaque neutrius magis,quam alterius. aut prope tum est, aut udium, si doceat, delestet, moveat, ut etiam pro is, rem apparet, eam, aute oculos ponat, ac nunc extollat aliud
nunculiud elevet. Sed nec in deligendis tum rabus, tum verbis, iisdem propriὸ ac decenter disponentis, collocandisque, altera cedit alteri. Historia Lamen est castior, ista verὸ lascivior. Nec item inornatu, ct cultu, non ea sm quoque utriusique seolitas est, ct cura: tametsi historia cultu tantum contenta esse potensuo, eoq, qui si mi Dona dignus, idoneusque continentiae, a sucoque abstineat, ac purpurisso: quem quidem in altera illa theatra perspe probant, idque, ut in puella, nequaquam aliquando reprehenditur, dum tamen ipsa inteligat, quid ingenuam inter, O pustarem inrest. D νerbis item, ac sententiis, altera castigatior ; altera, hi etiam in numeru ,sc in
τerbis, nunc liberalior est, nunc etiam assectatior. Nam parum conmunia pris is, atque usitatis vocibus, exultat persepe norandis illis, aut peregre asserendis. Proposito verὸ omnino pene, aut maxime prosecto disse runt :cὰm altera veritati tantum explicanda, quamvis ct exo nanda quo e , intenta esse debeat. Poetica rerὸ satis non habeat, neque decorum suum serearerit; nis multa etiam aliunde comportaxerit; nunc ex parte aut vera, aut probabilia; nunc omnino scia,
neque reri ullo modo milia; quὸ admirabiliora, quae a se dicuntur, appareant. Hoc tamen ipso mirifice conveniunt, qnod utrissique propositi m et i, quod susceperit dicendum, illustrare, ct quoadposit, sempiternum id licere. Numeros quoque utraque suos habet, itemque dicendi gurra, diversa tamen ratione. ordine quoque enarranda rum rerum eqserunt inter se, cum historia, rerum gestarum ordinem sequatur, ac solem. At illa altera persepe a mediis, nonnunquam etiam pene ab ultimis narrandi principium capiat, afumens etiam extrinsecus personas pro rei ipsius natura: ut deorum, nympharum, minumqueritorum; ut ratum, furentiumqae. Quid luod vocem quoque dat o orationem rebus mutis, divinitatem tribuit insomniis;
Deos etiam ipsos mortalibus instruit asectionibus: qua quidem omnia apud Graecos Homerat , apud nostros Virgilius passim osten unt: unIxero re potissmum sibi ipsa conciliantur, quod utraque naturam se quitur, qua magistra, ct duc , ambae quoque varietati dent, cum ea
ipsa natur acumpriMis pnietav latetur, O decorum illud, quod ub
159쪽
ARs H i s et o R i h A rmem rei est cuique attributum, cum venit tectequatur, ac dignitate etiam summa. Hactenus Iovianus, ex quibus, praeterea, quae hujus loci non sunt, cognoscimus illud, quod proximE dicet, mus , non parum interesse inter historici & poetae dictionem:
ac a rem omnino verborum libertatem, & figurarum licentiam, poetis esse concessam. Nam, ut Fabius a ait,in metriues a I b. csitas excusat: atque, ut idem b ait, versuum propria conditio est.
Nempe poetae, quia alligati sunt metro, eo ad quaedam elo- :quendi diverticula confugere necesse habent. Imo praeter nocessitate altera etiam ratio est,quia generosior poetae spiritus longiusetiam se tollere humo conatur. Quo pertinet illud Petronij: Uugiendum est poetae ab omni verborum, ut ita dicam, vilitate, Osimenda voces a plebe remota : ut fat, odi projanum vulgus, O arceo. Haec non attendunt, qui, quod historiae sciant hium convenire sublimem, eo puerili assectatione phrasin poetarum sine delectu usurpant: uti olim P historia sua Candidum lia rum fecisse, Photius scribit cap. LxxIX. CAp. XXXI.
Historicus ubi sublimi charactere polips utatur ubi item
mediocri, vel tenui. Stylus Cinaris, Nepotis, C. Fan , Trebel f DAionis, Damidis Au ris Memnonis,ct Olym- pudori. Defensus Olympiodorus advers2s Photium. Seb Hianus Maccius rcfellitur. Thucydidae, Herodoti, .cst Xenophontis Iblus. momodo refringi oporteat, quod a Luciano, ct aliis, dicitur, his orias grandi esses Ascribendas. SEd quod dixi de seblimi historici characine, id de justa aelegitima historia intelligi debet. Nam in commentariis, ac vitis, dispar ratio est: quod ex commentariis Julij Caesaris,& Cornelii Nepotis vitis, satis est evidens. Nec grandi stylositos de Neronis sceleribus libros scripserat C. Fannius: de quo ita Plinius lib. V. epist. ais Maximum: uuamvis agendis causiis distringeretur, scribὸat tamen exitus occisorum, aut relegatorum. -- T a a Ner
160쪽
Latinos, atque inter sermonem, historiam, , medios. Quid hinc apertius, quam in commentariis istis usiim esse stylo, qui medius foret inter sermonem semiliarem,& eum,quo justallistoria seribi Glet 3 Nec Trebellius Pollio tenuem stylum refiigit. Sic enim orditur ea, quae de xxx tyrannis edidit: Scriptis ians pluribvi tibris, non historico, nec diserto, sed pede Iri eloquio. Ubi pedestrem historiam non pro sbluta usui pat, quomodo pede a lib. i. stres historias dixit Horatius a: sed pro humili in vix altius sie αια efferente, quam sermo familiaris seler. Ac ne disparem esse
apud Graecos rationem putes i Philostratus aperte ostendit, iὸ λογMyle, hoc est accuratiorem sermonem, non exigi in con mentariis. Nam lib. Primo cap. x m. ita scribit de Damide
nem, minime habuit, utpote inter barbaros institu . Sed qua quo-
. ridie agerentur, ct familiarium dicta facta, , quacunque audisset,
aut vidisset, exprimere, atque in commentarios suos referre, apprimὰ idonem. erat . atque in hoc se exercuerat supra c teras mortales. b m. iis Photiua b auctor est, Memnonem, scriptorem sane pru- aio. ea .ca. dentem, in sexdecim libris de rebus Heracleae Ponticae secu- conueri--ς, usumque verbis usitatis. Eos librostaritis.1-. selum commentarios suisse plane censeo. Sed de eo utcunqued --. . et Phini uetorsit, Olympiodorum, qui Theodosii vera. δ.. temporibus Vixit, historiam suam seripsisse humili lo, atriebeio, ac cum hoc sciret, eam υλbis . sive s Iram. inscripsisse, quasi qui aliis materiam selum scribendi praebere
vellet: cujusmodi lioros Latini commentarios appellant. Reprehendit autem in eo Photius, quod cum illa, quae scripsistet, hipam appellaret, tamen in libros eam distingueret, & pra
rationibus ornare niteretur. Sed non video , quid naturae commetriariorum obstet, quod in libros dividantur. Sane nec Caesar in commentariis suis hoc refigit. Neque magis adve satur titulo, quod praefationes adjecit: dummodo &illae, uti ab
Olymoiodoro facta puto,humili styli, scriptae fuerint. Atq; haec satis ovendunt, commentarios de vitashumili stylo scribi solere