장음표시 사용
141쪽
, um Livisis decadas sit ab auctore. Sebanianus Ma ous , o Caelius Rhodiginus refeltantur. Vbi librum
quemque claudere conveniat. de Dispositione ; ubi quia duo spectantur , in quas partes historia dividatur, & quo illae ordine coli centur: ob visum est,superiori doctainae adnectere uaestionem vicinam, ut quae & ipsa ad divisionem pertineat: utrum historiae corpus continuum esse debeat, an rectius in libros dividatur. De quo ita nobis videtur, si res una narretur, & simplex; n 'urea materie ampla sit; uno commode libro compreliendi; ut a Sallustio factuin in Catilinaria, & Jugurthina: sin materiem tractemus varietate & copia sua diffusam; rectius in libros dis
vidi ; uti fecit idem Sallustius in deperditis. historiarum libris. Nam ut longissima via jucundius conficitur , si distinauatur patiis quibusdam , ubi interquiescas : ita & minoti fastidio historia tum scrihitur, tum legitur,si non ampi illud camporum aequor continuo percurratur, sed spatiis distinctis: hoc si libro quoque ad finem perducto, animus fatigatus respiret, ac paullum se colligat, priusquam ad reliquam historiam se conferat : quae res, & scribentem suscitat, novasque lassis vires serpedita ad reliqua eodem genio pertexenda: & legenti novam
affert alacritatem,ad caetera quoque non somniculose legςnda. Itaque non unum, & alterum, sed universos historicos hancinii se rationem videmus. Uti Herodotum , Thucydidem, Xenophontem, Polybium, Dionysium, Diodorum, Cauarem, Trogum, Curtium, atque alios: qui omnes, si melior materies obtigisset, eam in certos libros secuere. Imb Livius histyliam universiam in decadas, has vero in libros divisit: ut Sebastianus Maccius a scripsit,& ante eum defendit Caelius Rhodi sinus b: idque hoc argumento , quod Livius decadibus praesitiones praeponat.Sed non t*nti hoc est,ut movere quemquam debeat. iam verum quidem est lib. xxi & x xi praemittiqqiddam prooemii non omnino dissimile. Sed unde ibunt probatum,
142쪽
46 GERARDI IOANNis vos sIidem secisse eum libro xi, xo, qui ακε χαλω, itera Li, & caetώris, qui decada incipiebant Z Praeterea istiusmodi praefatiuncula etiam praeponitur, ubi decassis initium non est: uti libro sexto. Quare omnino assentire malo Petrarchaea, Crinato b, Polis Boreacium. tiano e , Sisonia atque aliis , qui divisionem eam , non ab Lib. r. is seriptore, sed librariis esse, putant. Movet vero me illud quda disi i istos movit: nempe quod Cen rinus, Diomedes, ac veniat,ia terum vj,nunquam decadum,sed semperlibrorum meminere. ἶ ---. Nec aliter Florus in epitome omnium librorum Livii. Ex quad iis ius es etiam discimus,scripsisse libros non solum c . sed crabit. quodnisum in ipsem divisioni isti in decadas adversatur. I tu . Sed non tam prosit scire , historiam ampliorem in. libros
dispesti oportere; Quod nemo unquam neglexit, nemo im -
pugnavit: quam illud nosse, ubi librum quemque claudere conveniat. Hoc vero perspici potest e rei tum qualitate, tum quantitate. Ut si de rebus Romanis fusius agere velis, Livij
cxemplo libro Primo commode comprehendes ea, quae ad ori siliem Romanorum , ct imperium septem regum pertinent. e ruta a. vi Siquidem , seu magnitudinem spectes, est. ea G, O l .e: sea
exitum videas , pulcrὰ finis regi j imperij finiet eum librum;
alterque incipiet ab initio potestatis consularis. Atque eadem in aliis ratio est. Nempe tum finem libro faciemus, cum aliquiderit,quod pulcre & convenienter terminet; S multa adeo com flexi sumus, ut, si ultra librum procudamus, legentibusca res.
Ludovictu Carbo refellitur. Historici iactioriab oratoria' disserre, ve eam Grammaticorii moresteaes,sive compos iis/c orat iam verbori Uententiarum lumina confideres. . Partheni liber de vocabuta hi Ioricorum.
IIdimus , quas res historia tractet, & quo ordine eas, V persequatur. Superest doceamus , c tu modi dictione utatur. histori artis pari Elocutio vocatur. Sed ejus. ' cura prope sipervacua est , s omnis elocutionis laus in eo
143쪽
Axs Hasso Rru A. consistit, utilitelligamur; insatis nobis est, ut narratores simus: qua in sententia, ut auctor est Tullius a, fuere ex Graecis, Phe a lib. s. Precydes, Hellanicus, Acusilaus: ex Latinis item, Cato, Pictor, Pise. Sin non narratores solum, sed etiam exornatores esse volumus: potius nobis exemplo esse debent, e Griecis , Her
do Thucydides, Xenophon: e Latinis, Sallustius, Livius,
Curtius, Tacitus. Nam priorum simpla, qui ornatum ne ex rant , aetatem ferre minime potuerunt: at accurata eorum dilia gentia, qui non veritatis selum, sed voluptatis etiam rationem habuerunt, vere omne punctum tulit: eruntque eorum litem ac monumenta in gloria atque admiratione, quamdiu homines erunt. 'optarea non illis tantum , quibus oratorium , ves cipoeticum studium placet; sed etiam, qui ad historiam scribendam appellere animum volunt; multum se in dicendo prius . . exercere debent. Q d satis perspexit,egregius Rhetor,Theon: Qui in progymnasmatis suis, cum de paraphrasi exeolenda egis
cis necessariam huiusmodi exercitiorum usurpationem, non moia iis, tu oratores seri cupiunt; sed etiam illis, qui vel poeticam, vel hi - . iriam, vel aliam eloquendi facultatem, aggredi velint. Sed multi, ut hoc fatentur, ita negant, aliis hanc ad rem praeceptis opus esse, quam rhetorum: quippe ex quorum mon mentis discere sit, quibus rebus sermo omnis fiat ornatior. 'Verum vel amictu, quo dicitur, corum telum evitabimus. Nam si non paullo alia iit dictio historici, quana vel oratoris, vel poetae; nec eadem tamen est, quae vulgaris: omnino, ut in oratoria, ac poetica, ita in historica etiam, de elocutione agi
debet. Qiine spissu: est error, non vulgi modo, sed etiam viri multijugae lectionis, Ludovici Carlmnis , qui lib. primo de Elocutione oratoriab, scribere veritus non est, duas selum V p artes set eta de a vulgari remota dicendi forma uti. Loquitur' 'autem de Oratoria, S: Poetica. Qi to melius hac de re nobilis Grammaticus, Augustinus Saturnius Mercurij Majoris lib.x. cap. 1x. ubi ait: Cum tria sint autorum genera, poeta, historici, . . oratores: horum qu que suas quasdam dicendi leges Hi xindicant. Vt quod, cxcmpli gratia, historici, sum velox pedibus: oratores,. 'R 1 velo- -
144쪽
I mius enunciarint non quὸd his cancellis usique sese conmeam sed quὸd non temere aliter fari consuererint. Et fanὰ, si minutiis istis inustere lubido sit, inulta possint adserti, quae ostendant, historio dictionem, etiam Grammaticorum more si considere. Ur, mediam esse inter oratoriam, & pocticam. Nam ut ulta poetis audacius dicuntur, quam ut historicus ea ausit usurpare: tamen neque. desint, quae hist oricus cum pocla communia habeat. Ut cum tantopere gaudet infinitum pro finito ponere: qualia sum, tendere pro tendebat, negare pro negabat. Nisi haec dicta malis verbi coepit, vel similis. Aut cum idem, Graecorum moret,a echivis iungit accusativum, qui partem, aut patriam, aut habitum significet. Ut Curtius lib. x: Itaquererocaim vestem fratris eam se iam, qua in sella erat, induitur. mitcum aliqua κατα συνθεπιν, uve generis profert: quale
hoc est quulem Curiij in quarto: Duo millia, in quibus occidendi. defecerat rabies , cratibus ad i. Aut cum adjectivis substantivd acceptis patrium c sum addit: ut, incerta fortunae, apud Livium Q i modo non temere loquetur orator: sed Tacito nihil penε est frequentius. Ut in primo Annalium: Truci sonore subiecta vallium inc resultantei saltus complerent. Et secundo, prominentia montium. Et imox, prima syrarum. Item, avia saltuum. Item, inania fama. Ac lib. ii r. longinqua imper'. Item, incerta maris. tempe latum. Et tib iv. a sexu maris. Et eodem, Iussa principis magis, quam incerta belli metuens. E lib. XII. Ripas, ct colles, ac montium edita in modum theatri dec. It lib. ut Hist. Sed privitarerum quietisseculabantur. Et eodem: mensarum operta metu bantur. Et eodem: ad Saduimanos hortos vr angusta, or lubrica viarum flexerant. Et i V. Hist. Ardua Alpium praesidiis claudere.
Et eodem lib. Statos aliivis flatibus dies stips Etesiarum dies 3. ct tarta maris operiebant is. Et vita Agricolae : Ludos, ct inanii
Nee is historica dictione sumit ad ea attendamus, qviedc Cranii naucorum fili, observare solent. Uti fortasse fecit Parthenius ό ἔ i νυ σου ii cujus libros et ὶ τῶν πιπα τοῖς ι εικοῖς λέξεων bAthenaeus citat in undecimo. Ulterii is attollendus animus : ad ' dignitatem nempe, totamque compositionem: hoc est verborum sententiarum qu lumina, quae .rei ς appellant: adhaec
145쪽
- Ans Hrs To Ric 333 idhaec ad junctaram, ordinem, periodos, ac numerum. Haec enim sint ea, quae Cicero praecipue res exit, ctam in Bruto suo ita loquitur: Demochares, qui fuit Demosthenis oratorii livi, o eorum rerum haestoriam, qua erist Athenis ipsi saetate se la, non tam .hi so, quam oratoi enere, perscrip t. Q non obscureos munt, etsi historicus ornatus cum oratorio conveniat in multis: tamen esse , ibi differat ab eodem. Qirare etsi multi in Partitionibus , plura in sex Oratoriarum institutionum libris, de Elocutione dixerimus: tamen hoc iterum loco de ea agendum nobis. Ac primum videbimusde virtutibus iis, quae κατ-quandam communes sunt oratori, historico, ac poetae. Deinde explicabimus, in 'albus historica dictio ab oratoria, ac pocticadifferat,&quod dicendisenus Graecis Vocatur) maxim historico conveniat. .
De duabus Hylaria virtutibus prim9, sermonspuritate, ac persicua brevitate. Herodotira Ionismi, Thucydides . Auic mi exemplar. Catoris dicti m δε ibino, qui, oratione Graecapripturus res Romanas, imperitiae veniam poposcerat. Tbus dides, ct Phitrum, obseuriores facti, dum laborant esse breves. Parum persexisse Iulium Maligerum , in quo Salguaiana brevit in con BZat. lien i, seu orationes ,seu Molas, non debere ad verbum inseri: ac Ioannis Cilicis hac in parte peccatum. Thuc)didem obscuriorem reddi ob h perbata crebra. i interim,qui assem se eum obscuritate arbitrantur.
OLucianus, cum de eo;ucu crumiacit extitis, quae ae nar' historiaco ratione Rhetores tradunt. Cum enim locutus esset de transis tus Duo eatione ab exordio ad narrationem , ista subjungit: Ἀπαν a
Dionysius Halicam. epist. ad Cn. Pompeium. Possunt verb Uae virtutes sint historicae dictionis , recto persperit omis. ωψ Lucianus, clim de eo judiciumsicit existis, quae de nar- hs,
146쪽
GERAR. p i Io varis Vos si revocari ad quatuor istas, quas Crag is etiam apud Cimonem in oratione requirit: putitatem , perspicuitatein, odiatum,
αεις G--ο - . Amr, P. Serio vero cogitandum ita .msia, is illud,quod Halicarnassensem dicere videmus, absque puritate, uti s , & elegantia, inutilern esse sermonem. Propterea A. Albinus, propristi rem qui cum L. Lucullo consul fuit , excultaone sibi opus esse pio si tavit, cum res e Romanis gestas Graecὰ composiluet. Nam thistoriae suae inhio hunc in modum disserebat: N in insuc η'b ms om ρ ue tu his libris paris composite, aut minii si res f. eleganter, scriptum oret sium, inquit , homo Eomaum,na
robura enim in Latio: Graeca oratio ὸ nobis alien ima est. Ea cum legisset Cato, Iom liritia Na tu, inquit, Aule, nimium nugator es, cum malatiri culpam de G tima πρου , quam culpa paca re. Num petere reniam solemus, aut cimi im- '', V Pir prudentes erravimus, aut tam compus peccavimu . Te, inquit, est, hui, terpulit, ut id committeres, quod, priusquam sacerti, pit
res ut Ab si et ur 3 Haee Gellius ex Corneli, Nepotis libro de
illustribus Viris. c. ---Praeterea, ut dixi , requirit Dionysus et in αργειαν, sive per spicuitatem. Eam imprimis comimendat in brevitate, quam 'diuia, appellat. Sand, ut idem ait, T φους ω ἰ φαίνεθ τὸ βροχ' ω 5 o λει ossoni του , παρον. brepitas cum persticu tate coniuncta, videtur iucunda: sin ea depat, acerba austera L. Iccirco Ciccro in Bruto suo: Nihil, inquit, est in historia, puri O igustri brevitate dulcius. Nempe quiatas, cum ea saepe obscuritatem afferat, eis addit illi stro, hoc 'clara apertaque. Estque haec res eo maloris momenti, qi Thucydides ipse, ac Plulitas, dum concisis student sententus, nimio acumine Abscutiores siuat facti : quod etiam Cicero
Multi verbiae quidem intelligunt, quid brevitatas nomine censeri inercatur. Sane illorum si judicio rem metiamur, ne Sallustius quidem silerit brevis: cujus divinam brevitatem Fabius praedicat, & onmis antiquitas. Nam dicent,longe paue -
147쪽
tibua tum Catilinatium, tum Iugurthinum bellum, potuisse comprobendi. Quod concessero non invitus 2 sed quod usque adeo multa complectatur vorbis paucis id admirationei primis dignum est : i rape, eo bi iusti, brevitas consistit. Seio aliter judicare Iulium Sces erutar, qui lib. iv de re Poeticaca TX tu , censet brevitatem Sallusiij propterea hi
quia tribus vocibus integraου explet sententias , non circumducit, Gyn detis utitur, omittit rerba. Verum long e gravior caus a subes nempe ea,quam dixi. At, inquit, sumniin illa vir sevi inserat, quas nullus habuerit imperator: easqhe praelongas non rares qui apud aras atrum , quasi in ama 'ο diverti mist, s ipraeter hii toria argumenti , Catonis Casar Auristat ipli rimos versus occupet, qui ad Catilina bellum narmn m principi urbis Roma arcessat: non video, quo consilio brevemporias, qu im ni pro Iixui invet etiam nimium supervacuumque, existimemus. Sed liaec quidem minime movent. Nam etiam in concionibus istis, Adiverticulis, & exordiis longe arcessitis Aerbis non multis res multas comprehendit: adeo ut non tu his minus, quam caeteris, otiosim atque attentum lectorem requi ar. . Siquidem silc usu venire selet, ut dictio si sit pressa α concisa, faciae res quaedam animum transvolent legentis. Vide omnino collationem illam , quam inter Sallustium Liviumque, hac ipsa in re, instituit Jovianu Pontanus in Actio suo '. . Bre stati S perspicuitati obsunt, qui, ut fidem magis co Aci lient historiae, ad verbum inserunt famia aliena. modo tJoannes Cilix in Ecclesiastica sua historia retulit epistolas ab Episcopis ultro citroq;mista:liae cum volumen immane quantum augerent, tamen haut multum rei historicae continet i, ac copia invise oberant perspicuitati: ut P. Eotius in bibliotheca
Sunt & alia ista quae perfricuitati ad ersentur: imprimis vem verba obscura; cujusmodi quae sint, in Oratoriis satis dixiamus. Nec propterea vulgaribus, ac sordidis utendum : sed consitum sequemus Luciant.... Rus haec verba : 'sac αῆ γν η τ
148쪽
GERARn i IOANNis vos sImεπαιδευμένους επεινέ m. Vt menti preris hosce scopos preposui mis, libertat , ct peritat : ita ct eius unis hic clastum, ut rem planὸ aperiat, se quam lacidissimὸ declaret , verbis, neque obscuru, neque ab usu remotis: neque etiam vulgaribus hisce, O laborariis ; sed qua pulus interigat, ct eruditi laudent. -- ethreaperspicuitati repugnat ordo verborum perturbatus.
Nec tamen accedere iis posis rari obscuriorem esse voluisse.' Sed .b is , uti Tullio p*tura assentio , qui ita locutia tum ait viros in Rep. ---νων si ira lebres,ac uacundia nobiles: atque ipsiam Thucydidem fuisse iam δε- mat lamin& mitiorem futurum, si postea vixisset. Haec delectrauim brevitate , de qua de aliqua ex antiquis videre potes apud C lium Rhodiginum lib. xxv. Antiqv. Lect. p. m.
CAp. XXVIII e tertia, quarisque luctoris. Docutioni s virtute: ornatis e Mostuma nempe, Z Herodotum m , Thucydidem faμumq- ρ πιι,2ον magu oservave et atque ut in alias etiam TM-. antiaci, Compositionem nec numerosame Ain. admodum , nec tamen asseram se debere. momodo fri im . . uc idem Marcessim dcfendat in eo, quod in concionibus ocima amo neglexerit.
mirandum quid is a Da XTEnio ad tertiam virtutem, hoc est, adornatum, qud rese ram orationis tur a Dionysio των uoῶν ἰ ητα ν μίμume e: atque ait ident, relu . Herodotum melius τα nam Thucydidem rectius τα πάθη e coEodem quoque pertinent τὸ μέγα f, Θάυμεών - φαμ
h suavitas, αι ὁμοιο μεις ἄρεταί. Quibus Herodotum tot d praestantiorem persua ,se esse diciti πώ -, , Nec Dionysu solum, sed etiam Lucianus, virtutem hanc iri .. ,. .. . Ustorico Nquirist Cum' croo natus proprieinitibusconsistat, elegan-
149쪽
Ans His τοRre A. 137 elegantia, compositione, dignitate, quemadmodii in Oratoriis a Ab diximus: ad elegantiam qui m pertinet, quod abstinere jubeta πατου ὀνόμαM , καὶ τοῖς , και η πηλιMila: ac contra
usurpare ea, quae intelligant omnes, ac laudent periri. 'ῖ . rAd compositionem pertinet, quod requirit, ut narratio sit s
Dλαίνελυ b. Alibi quoque eopse opere de ea sic scribit:
Denique de di nitate, hoc est de verborum sententiarumque luminibus, sic paullo ante idem scripserat: Kαι - κεκρηλη- - lin.θω καὶ τὸ α,επι δουlονεωλιφε θαν' επει τοις ώηs rosiis, v μώοι- -εοικο- - αἰν τοῖς cautio HrSuperest, ut de Decoro dicamus: quae quarta Ciceroni e est , morationis virtus. Eam in historico vel imprimis requirit Hali- is carnassensis f. Aρετων inquit, n κώειω- τὸ πρέπον. Lucianus similiter h: 'Hν Π πίε και λ.όγης ερυντα πνα δεηση εἰ γον' enim fore a μὲν ἐοικο- τω --πφ , ei, πώγμοδι φ εῖοι Quare sterili ner . vel maxime historicus curare hoc debet, ut sermo cujuslue ac- qiud ρω',incommodatus sit personae, εν - εθνη ν, γένη , ἔλικίας, Φροωρ ς, D de xum τυχας, em ηδ σεις. Exemplum hujus rei capiemus ex Hero- ὸ conne .
doto,qui barbarum Candaulem hoc pacto loquentem inducit, ' mΩ- τυγχάν άνθρώποιM-των h. Quae verba accuratὰ expendit Dionysius Halicarnaissi Et sand quis non H. videt, quam rudis ac horridus sit sermo, cum, quod hoc loco eundum. fit,paries corporis,quibus sensias instant Greci αἰδὴ πεια,barbari d Figuris o nos tui sensoria appellant) pro ipsis ustirpantur sensibus 3 QDm--nonm quam verb hac virtute ab Herodoto vincitur Thucydides, ut γ' idem Halicarnasseus ait: non propterea tamen hic eam neglexisse existimati debet. Sane quod omiserit illas sententia- 2 4,r ' rum figuras, quibus tantopere triumphat Demosthenis oratio, d -- Lid Marcellinus quoque, in historici eius vita, iccirco factum tim reddis. putat, non quia nesciret iis uti, sed quia parum illa: conveni- e Lib. s. d.
150쪽
i38 GERAR DI IO AN urs Vos s Irent personis, de quibus tractat. Quid enim 3 inquit, an de euisset Periclem, Archidamuin, Niciam, Brasidam, aliosque, excelso adebanimo viros, ironiis, & scitamentis aliis luderς quasi non liceret iis aperie reprehendere, ac palam conques,& dicere quod vellent. Propterea simplici oratione,ac minime figurata, eos loquentes semper inducit. Nempe, ut epitaei ara. 61ui Marcellini verbis hoc caput claudam,
re vim nibus t cceditur ad alteram Elocutionss partem, quae decialia
,--- pe Ic 7Vu'r, veryus Doletum, Camerario bos, --. Myensium,in hinoria potius ad Herodotum Thuc idem Livium, quam Demosthenem, vecoceronem, refici debe e. His foricus non adeo numeris, ct compositiori sudet, quam orator. Theopompi in eo peccatum. Periori historis oratoria,ac dialogicae, discrime. Figura quibus ornatur ρratio, minus hi foriae convenire: ac rabeo ν - lactus Simoratia reprehensus , quod nimis iis suduerit. Polybium verborum esse negligentiorem , rerum curio- imum. Nimium eloquentiae studium non convenire -- nictorico: uti nec concitatu oro aptum dicendi genus. si uenem tamen rhetorico more historiam scripssse. 4 r. Caecinae locus apud Ciceronem aliter expositus , qua,m a Seboliano Corrad actumsuit. V Idimus de quatuor virtutibus, quae historico cum oratore,
ac poeta, sunt communes. Nunc quomodo ab utroque differat, videamus. Multi enim putarunt, eundem esse hist rici stylum, ac oratoris. Imo nec destere, qui historicum a poeta solo existimarent metro differre. Cum vero multum. inter oratoris & poetae dictionem intersit: vel utrosque , vel' . alterutros saltem, aberrasse, satis .quet. Prius eorum expendemus sententiam , qui in historia scribenda arbitrantur, act