장음표시 사용
131쪽
A te si H i s T o R I C A. 1r9 historicus benevolantiam parare, rationem continud adjungit: is y si ἀπω, ην , δε προὶ πιλήλων , η ἀναγενύων, ἡ οἰκοων, ς ἔρει. Sed Livius securὰ hoc praeceptum negligit. Tria enim facit in praefatione sita. Ac primum argu- meptum operis indicat, cum inquit 1. Facturusere opera pretium si a primordio urbis res populi Romaniperscripserim. Attentum vero lectorem reddit, cum mox vocat resge Iasi principis terrarum populi. Item cum ait, Caterum aut me amor negoti, uscepi agit, aut nulla unquam rest. nec maior , nec sanctior, nec bonis exemplis ditior fuit: nec in quam seris araritia luxuriat immigraverint : necubi tantus, ac tam diu paupertati, ac par monia honos fuerit: a sequanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat. se operis instituti dignitatem commendant. Benevolentiam denique porit hi verbis: Etsi in tantasiriptorum turba, mea fama in obscuro Hi nobilitate ac magnitudine eorum, qui nomini osscient meo , ne consoler. Item cum ait: Ego contra hoc quoque laboris praemium petam, ut me a con stectu malorum, qas nostra tot per annos vidit cras, tantister certe, dum prisca illa tota mente repeto, avertam, nis expers cura, qua scribentis aηimum, et non flectere a vero, seu Iicitum tamen oecere post. Suntque similia istis in eodem prologo. . Praeterea videndum, quae proἄmij virtutes sint, quae item vitia. Optima sunt illa, quae ex narrationis visceribus trahuntur.
Qualia sunt Herodoti, Thucydidis, Dionysii, Livij, citi,
aliorum multorum. At non item probari sistent, quae vel omni commentationi, vel saltem cuivis historiae ,' aut prope omni conveniant. Si tamen F. abio b credimus, Cristus Sallu tius
in bessu Iugurthino ct Casinario, nihil ad historiam pertinentibus principiis usu G. Vitiosa etiam sint prooemia sti ida : quali usiis Callimo
phus medicus , Parthicae historiar auctor: in cuius prooemio collistebat, medici esse historiam si ribere, quia sculapius foret Apollinis filius, Apollo .vero sit dux Mularum, atque omnis eruditionis princeps. Auctor Lucianus c, qui & similia refert cxordia, & quidem figida ζπω ι ἀὼ Καπια ἰ καὶ τον υ λλον ζελ γκον, ut ipse loquitur. Hujusinodi quae sunt, absterrent a lectione historiae,priusquam coeperis. Nec enim facit E
ab eo praeclari aliquid exspectes, qui in poltu ipse impingit.
132쪽
uo GERAR ni IOANNis vos sINee Egida selum exordia damnantur, sed etiam nimis
magnifica. si primonantur historiae vulis hio scriptae,
non minus ridiculum ene dicit Lucianus, quam cum Cupido inducitur Herculis, aut Titani alicujus persenam sistinens. Unde de iis , qui exordio quis i utuntur , acclamaritim seleta, . Parturilant mentes, misererridiculus mis.
Hoc ne usu veniat nobis, jubet Lucianus, ut omnia sint similia, & ejusdem coloris, atque ut reliquum corpus capiti re pondeat: ne galea quidem aurea sit, thorax veris ex pannis vetustis, aut pellibus putridis; clineus item stagnus, tibialia conchis obsita, aut ex corio stillo tacta. Nec debent ea esse nimis longa, quod tantumdem esset, ac siquis Rhodij illius colossi caput pumilioni imponeret. In contrarium Vese peccant, qui prooemium plane omi tunt, quod idem Lucianus simile esse dicit, ac siquis hominem produceret sine capite. Solent vero tales defendere se, cum aliorum, tum Xenophontis exemplo, qui expeditionem Cyrib Da V, minoris sic orditur: iuiris sis, A. Sed respondet Lucianus, nescire istos, ι Διαμ πνα ἐκποιμιάβν fuere duo. v i του --: quod alibi fusius declarat. Tamenc Asse prρα- Caesar quoque prooemio mainet. Sed commentarios illa,non que m justam rustoriam scripsit: ut non semel di m. v μ ρης' - id extremo loco in considerationem venit, num in proin mio etiam invocare debeat historicus. Sane Xenophon in d --- Oeconomico jubet συν ι ῖς θεοῖς παντὸς εργα Philo- .mmma Diti sephis quidem id in more fuisse, indicat Jamblichus in vita μ' ri. P agorae e. Ac antiquos quoque ora 'res id iacere consuesse, e initio us testis est Servius in illud xi En. prafatus Divos solio rex instabatio. Ubi & Ciceronis illud tangit ex Divinatione : Tu horum nihil metuis , nihil cogimus, oesquid ex petere aliqua oratione, JovEM EGO OPTIMUM M AXI MVM, aut aliquid ei modi discere potueris, praeclare te paratum in iudicium venturum arbitraris. De poetis vero satius puto tacere. Nam nemo adeo est a Musis alienus, ut initio operis illas ab iis invocari ignoret. Sed de historicis id dici non potest: quippe qui invocationem soleant omittere. Undς Liviui Haesationem suam ita claudit: rela
133쪽
retineruin quid gratafutura, cumsorsitan se necessaria trunt ab initio ceria tota ordienda rei absint, cum bonis potius omnibus, votisque ac precationibus deorum dearumque ,si ut poetis, nobis quoque mos esset, libentias inciperemus, ut orsis tantum operissuccessuspro1 ros orent. Etiam Lucianus η, de ineptis quibusdam hinoricis lagens, inter ilia inquit: El. b-πς α ν - M. ν -ως ἔρξαlo, - α αλ ων -ἰτ γγρομ lo . Deinde more suo prid misse a
historicos a poetis hac etiam parte diffene putarint. Nam ita invocado statuebant, in iis, qui ingenio ad historiam scribendam idoneo 'ssint, & illis instruisti disciplinis, quarum notitia historico opus est, nihil ulterius, praeter iidem & industriam, requiri: in poetis Hvero exigi spiritum ι και - Μν ν ε : unde illud e misi, a Sulmonentis poetae : concinnum Est Deus in nobis, sunt ct commercia cali: prisuipium, Sedibus aethereis stiritus ille venit. qμa in pAtque, ut idem alibi r ait, 'Horio, Hinc sacri rates, ct Dirum cura vocantur. 'Imo Plato ipse eos Deorum πιι αι και υπηρέ- b appellat in Jone: nempet quia ebis ibis, caelitus veniat furor iste, quo correpti ea canunt , Per quae Dij d risei . Avolunt hominibus mentem suam aperire. CΑp. XXIV. HEL scrib.
ccedi ur ad ordinem, qui in narratione servari debetis duplex ; unus, quo temporis ratio habetur ; alter, qui mar. H. δgenerum sequitur di ibutionem: cst quando, vel hoc :melicto , mi oporteat. Temporis ordinem a fama peti non debere. ciuis ordo servandus fit in sex ictis , quu egerit, quid, cur, quomodo, ubi, o quando. Guanio plus fluctus capiatur ex hinoria, quae partes connectis; quam lita, quae de panibus seorsim agunt res γῆ ordo
hi foriae adeo luculentae. Eiccolanus refellitur. Non: temporis ordinem servari in hictoria,quae de tota, vel pluribus etiam nationibus, tractat. Troje di in ea
134쪽
ratio. Thucydidem, dum accuratὸ nimὴ tems ob c et i , subinde eri obscurum: contra vero Tacitum, se alios , presticuliatis causia, res diversi temporis simul complet'. etiam in hinoria a Theonea nosci. De ordine, qui in Intis obstruatur. Iudicomae ordine, quem hisoria AuguPaescriptores sequuntur. SAtis dictum de prooemio, quae pars historiae prima est, si loci ordinem spectes. Sed dignitate longe est princeps ipsea Η ' is narrati, quae constituit τὸ - α Οα ὶ ρίας o, ut Lucianus vocat. Dotis. Debet vero mollis ac placidaecte ad narrationem transitio, ut idem ait - , inquit, και-ε i τί ι δύνηαν
In narratione duplex servatur ordo. Siquidem historici in ea
se utimur. ut ait Halicarnassensis; qui & prius illud a Thucydide, poste- cruru eom- rius ab Herodoto factuin ait. plexi in . Videamiis, quando vel hoc, vel illo ordine sit utendum. Plurimum vero illud pendet a rei natura, de qua agendum.. Res ea vel est corporis integri, vel unius hominis. De corpore toto vel rcfertur res simplex, vel res plures. In re simplici eo omnia ordine prosequemur, quo gesta sunt. Sed ordinem hunc a rumole neutiquam discere oportet. Nam sumimam rerum nuntiat fama, non ordinem: ut Plinius ait epistola ad Minu-d ro. .. tianiim L Ubi vero ordinis satis gnari sumus; haut ullo artib. s. ιι. ficio opus est, nisi quatenus & aliqua ejus ratio habetur in conmmemorandis sex istis, quae in omni narratione spectari selent, persona, re, caussa, modo, loco, ac tempore. Qugna rem commode satis exposuit Franci cus Patricius. Nec enim, si agendum esset de Rhodiorum obsidione , recte ordiremur a militum numero, hinc arma describeremus, tum caussam suscepti belli exponeremus , postea indicaretur locus, postreiud belli sit celsis, & quo tempore haec contigissent. Nam ista ordinis perturbatio multum turbaret lectorem. Ut vero distincte omnia narrentur, ita potius digeremus. Primum exponemus auctorem, hinc occasionem, tum apparatum & hastrumenta, postea
locum, & agendi modum, potamo actionem ipsun , atque
135쪽
Ans H ra f o p. rae Aia ra3 siccessum. suum verb attributis singulis tempus addetur. Est enim quasi communis quaedam omnium vestis: eoque, si in singula dividatur, nulli partium deerit, quo contegatur. Hic
ordo plurimum est servandus, cum naturae maximὰ sit consentaneus. Interdum tamen negligitur, quia casiis alium ordinem
offerat. Atque haec quidem satis perspicua sunt.
Aloperotior multo est οἰκονομ ta lituoriae eius, quae res multas com prehendit. Quin tanto hic magis habenda est orditus ratio, quanto amplius fructus ex ejusmodi historia hauritur. Nam ut optime Polybius a monet universam illorum, quae ad summam rerum conserunt admini Irationem in iis, quae acciderunt,
quando, ct a quisu principiis quaeque seunt prosecta, quove modo hunc tandem sinem res sint nacta: haec ex iis, qui particulatim res gestas scripsere, non cognoscas : nise forte aliquis, ubi nobili limas urbes singillatim adierit, aut etiam mehercule pictas in tabula fuerit contemplatus : flatim putaturus sit, totius quoque orbis figuram, unire sum1 adeo illius stum atque ordinem, probe se didicisse: quod penitus a ratione it alienum. Omnino, meo quidem iudicio, similes sunt, qui sbi persuadent, e particulari hictoriasumma rei notitiam satis commode parari posse, iis, qui disiecta membra corporis antὰ animati ac pulchri tuentes, abunde satis stulatam mi crediderint animalis. ipsimarim, actiones, ac pulchritudinem. nam Avis illa membra repente in unum composuerit, denuo integrato animalisuamformanno anima deciu re,iderit, atque ita rursus iisdem illud ipsum ostenderit: omnes, credo, tim fateantur, longe se antea a rei veritate ab- suis: non multo secus, atque eos, qui somnia vident. qu e ex parte quidem de toto subire animum cogitatio ; caeteri inscientia, ct cognitia vera ha eri nequaquam pote t. mamobrem ita exiIlimare deb mus:parum omnino fingularum partium biIstoriam ad rerum unirer sarum conferre notitiam, ct fidem: quam ex sola cunctarum inter se partium connexione ct comparatione, item smilitudine ac dis
rentia, aliquis consequatur: modo in penetralia admissus histori Ur utilitatem, o voluptatem ex ea poterit capere. Hactenus Polybius: quem quia locus esset longior, Latine solum loqueutem
Ex his vero satis liquet, quantum reserat, ex particularibus historiis contexi universalem, QDd vero ad ordinem atque ei laruataν ejus, ante omnia dispicere oportet, num res gestae x conti-
136쪽
οι GERAR. vi PO AN Nis vos s I iςontinua serie sint connexae, uti quae ab uno geruntur imperio: ualia fere sitnt, quae Livius narrat de Romanis, antequam cum asse traiicerent in Siciliam: an a diversis gentibus fiant , sed, unum in finem referantur, uti illa apud Polybium, qui varia rum gentium historiam tractat, sed ita ut ad imperium Roma' a Fpimario. num respiciat προηγουμένως a , ad gentes alias bb Se undario καὶ πυι Τικον λο ιν , ut Stoici loquuntur : in deniq; ita adive e per occa- sis nationibus gesta sint, ut minime cohaereant: qualia sunt, siqn m. Diodorus Siculus narrat: item Trogus,sive Justinus In postremo hoc genere dubium non est, quin unaquaeque res integre sit narranda , priusquam ad alteram transeatur. cInitio lib. is Nempe, ut quoque Diodorus Siculus. hac ipsa de re scribit,
-mmasa servat. Idemque faciunt Paterculus, ac Iustinus: quos immeritb sugillat Riccobomis, quasi seriem temporis male neglexe-- rint. Nimirum non vidit, quando res nec ex eodem principio, rata. ' nascuntur, nec eundem in finem tendunt,tunc minime requiti, ut ob solam temporis cognationem intercidamus narrationem. Quin id non modo opus non est, sed in historia legitima, hoc est ea, quam Graeci tres γαδικια, appellant nam n νολογiαι dispar ratio est ne fieri quidem debet: quia sa res e Lib. debi97. 1ntelligentiam moratur. Profecto ut Pentheum, aut Apsyrtum frisi, discerptum, difficulter agnovisses: ita nec facile intelligas narrationem, quae rebus aliis crebrbintersecatur. Nec cb tempusu' μὴ A ignorabitur, qui illud initio, aut fine cujusque narrationis,p LI. ut 1 terit indicari. ibvie . At dispar ratio est primi secundique genetis, ubi vel unius
veniunt,con impe ij res commemorantur, vel diversarum gentium, sed ita iunga drans ad unum referantur. Nam in hujus nodi historia sequimur misi rationem temporis, contra quam poetae facere solent. Qua de re ita Macrobius lib. V Saturn. cap. II. Homerus vitans iupoema-- Mis. c. 'historicorum similitudinem, quibus lex e t incipere ab initio rerum, fuisti uno in ct continuam Marrationem ad Inem usque perducere, ipse poetica Iberiam, iηδε disciplina a rerum medio coepit, ct ad initium poII reversus G. Simi- in Italiam,ita liter Lu anus e jubet ὀμο νειν, & ea conjungere inter se, quarut ἄ-π- temporibus congruunt. Sic enim scribit, meis f πάν- - . - ἰέτω, δματον η πινέτω. 0- ' Ἀρεανίας μν
137쪽
Interim ne in hoc quidem Vnere perpetuo temporis ordo servatur. Qudd indicat Lucianus ipse, cum addit, Oli Διααόν a. Sane esse, cum necessitas corat, nos de ordinς esse securos: sitis offendit Diodorus Siculus lib. xx. his verbis b δ' civicb Pag. rss.
ἔορημένην της ομοία ' ξουειας , --λ τὰ γείμημένα , πολυ ο i . πελι τ -δαΘεσεως. Haec cum ita se habeant, hoc quillium loco historiam urehendat, videns multas, generissue dives res iuvita eodem reni ore geri :scriptores νπὸ ad interrumpendam narrationem, ct ad res, qua uno geruntur tempore, dividendas, nec late contra naturam adigi: Vnde sequatur, ut peritas quidem gestorum assectionem suam habeat: descriptio vero, cui facultas hac negatur, quamquam res quidem imitetur, longo tamen intervallo post νωrum illarum assectionem relinquatur. Hac de necessitate illustris
etiam est Polybij locus in Legationum EcloMLxxx. Latin)verb sic sonat. Quos sermones apud Senatum isti legati habuerint, qua a patribus restonsa tuterint, ct quomodo, omne genus humanita ris is comitatis experti, redierint: in expositione rerum Italicarum iam diximus. Est verὸ lector sape huim nobis admonendus,scut etiam studiose facimus: quod non raro orationes habiti a legatis, ct dataiyis restonsa, cogimur prius exponere, quain de ipsorum legatione decreta, Ode mi one, verbasecerimus. Quoniam enim, per annos n-gulos res gestas, qua temporibus inter se congruunt, scribentes, qua apud quamque gentem suntfacta, summatim uno tempore conamur referre: persticuum est, i scriptioni nostra necesariὸ evenire. Multum verb lucis hi storiae adseri,si aperta sit transitio: quod praestantistiusmodi verba initio apposita, Inrarim, Per id tempus, Dum haec geruntur, de similia. Ita Livius lib. xxi, cum egisset de descensu Annibalis ex Alpibus, prodito ei Clastidio, verbis istis ad alia transit: Cum Μd Trebiam terrestre constitisset bellum , . . interim circa Siciliam, insulasque Italiae, mille armatis ad depopulandum oram Italia a Carthaginensibus missa, novem Liparas, octo
138쪽
esiis GER Anni IOANNis Vos s Iinsulam Vulcani renuerunt , tres in Iretum avertit Hilas maris. Pei sequitur deinde navalem pugnam inter Poenos, & Romanos. Post multaedicturus de Cn. Scipionis in Hispaniam profectione, ita incipit,Dum hac in Italia geruntur,Cn. Scipio in Ili nium cum. classe ct exercitu missus, & quae sequuntur. Sed, ut dixi, non transeundum ad partem aliam, nisi de priori, quod Tt, dixerimus: nec ad priorem redeundum, nisi isti etiam parti sit
satisfactum. omnia ratio ac prudentia moderari debet: ut a Livio fieti vicemus. Thucydides vero, dum studiose nimis temporis ordinem sectatur, obscuritatem effugere non potuit. Nam, ut Dionysius Halicarnassensis a etiam observat , cum multa eadem aestate Ohieme in diruerss, ut fit, locis gererentur, imperfectas primas resgestas relinquens, alias attingit, qua eadem aestate
ct hieme contigerunt. Erramus igitur, is sum s in discultateris expostas mente iam turbata assequimur. itaque ait ide id
Dionysius , cum ποιη- ρ iρη τὸ ἔν σα - b: contra quana ab Herodoto Dinim, quem ait, - ι- ι οζδέν ἔαικιέας
tis est historici recedere raulisper a serie temporis,quando ea res perspicuam magis reddit narrationem. Vidit hoc Tacitus quoque lib. xii Annalium , ubi cur res diverserum annorum in unum tempus interdum coniiciantur, hanc adfert caussam, ne diFisa haut perinde ad memoriam sivi valeant. Et ante eum scripserat Polybius lib. V AE. Esnon fugit nos, bellum ii Iud nondum s ni-rum tempore iPosuisse , in quo demant res Graecanicae superius enarrata . iudicio tamen secimus, quod hoc ordine, o partitione ii Ia, in contexenda hi floria nostra utimur. Nam,ut lemres in exuicta notitia reis oris, quo res quaeque per partes sunt acta, non fallerentur, satis abunde illos in buximus, cum in explicandis Obmpiadis huius annis, rebus Graecortim tunc Ilis , principia o nes eorum, qua in a flebant . diligenter ubique annotavimus, o in memoriam leae crisubiuge rei ocarimus. Ad lucem namque, O facilem narrationis intelligentiam, faciendum omnino duximus in hac οἱ inpiade, ut es iuilia genas ne mi ceremus, donec ad sequentes olympiades fuerit reii rum: quarum res gestas, ut quaeque illarum variis locu acta ratione temporis inter se congruent, in annossingulas ligerimus. Nam qui non aliquam tartem separatim, verum omnia simul, qua ubiquetico a saeregem i,perscribere in lit; cri s qaοd iari alicubiante
139쪽
du'ebamus, maius historia opus, quam serὸ si Mnas qui ruam susci pere sit ausus, ipsi susceperimus; praecipua videlicet adhibe nobis cura suerit, quὸ c omnia ordinent r, atque inter se connectantur, ut es uuires, scriptio operis nostri, Osingula illissiparte persticuum
explicationem habeant. Haec satis ostendunt, in . hisbγri -δεα τὸ Ουππα λήξ,lον, hoc est, ut perspicuo res explicentiir, non raro comitates. Λειν, & exitus rei ante initia referri. Q d etiar Theon agnoscit in progymnasmatis, ubi iuγbilis ille rhetor sic
i, αλ Q. άρξ isti νον δ*; δ ἄρχν ἀναῖρομειν, dis em τὰ τ λουταῖα Transtulit Cameratius: Mutari autem ordo solet multifariam: nam ct a medio orsus poterit ad initium recurrere, atque ita extrema persequi. Ac ne id tantum de poetis aut oratoribus diebim putes, siti biicit Theon exemplum ex Thucydide. Ait enim: K υ Θουκυδίδες θ ὰπο των πνὶ Eπίμεινον άρξί.
ων πιακον πόλεμον. Thucydides quoque de Epidamno orsus recurrit ad res annorum quinquaginta , unde ad bellum Peloponne acum peri enit. Inde vero subjungit Theon καὶ αν- των,λαυ-
que interpretationem Joach. Camerari j : Licebit 2 ab ultimis incipere, ct pergere ad media, atque ita ad prima depenires. Id quia docuit nos Herodotus in tertio libro his verbis: Misso praecone. in
AEgyptimo, petiit Cambyses filiam hian: idos. autem destiatione AEgyptij cujusdam , qui hoc ageret odio Amasidos,
140쪽
G t R 'A Rr, t 1 Ο Α N is v o s s Ia quo traditus fuisset Persis abst actus a liberis & uxore. Addis causam: ab A a pii rege petisse Caniustii , medicum oculorui uomnium praestantismum. Nam naturalis ordo narrationis hic erat: primum, gi diceretur, ex oculis laborasse regem Persarum, ct misisse in Au tum illum, petiisse, a rege a 'pti medicum oculorγm, eumque transem isse hoc. Deinde graνiter ferentem medicum, de . serendan Hi Disse coniugem 2 liberos, ultum esse traditorem suum, O suasisse regi Persarum . ut peteret filiam a vij, ut aut doleret,sd dist; aut si non dedisset, haberet inimicum Persam. His denique subiicit Theon : ' En ο τῶν με ν α ρξα ενον, λἰ φ τελο
ααυ-λυ. Licebit O a mediis ordiri, ct in fine consistere rursunt, ordiri a fine, O recurrere ad initium, se in mediosnire narrationem: atque ordiri a primis, transire ad ultima, ct in media demere Quare ita concludimus, Θεισμὸν καὶ ο νομίαν Pορίαι δὶα,δεκῆς interdum obpe spicuitatem, καὶ τὸ πρέπον, requirere , ut illem poris ordine paullum recedamus et qua de re nec asperiumda plane sunt, quae Patricius scripsit extremo dialogo x. Nunc quia de ordine in rebus a toto corpore gestis ς satis diebim: aliquid etiam addendum de serie,quam sequi convenit in vitis describendis. Ac superius quidem diximus, vel temporis ordinem servari: vel narrationem omnem in capita quaedam
dispesci: ut si prius agas de rebus publicis; deinde de illis, quas uis privatim gessit. Sed est & mixtus ordo; ut si initio quiem temporis ordinem retineamus: ubi vero ad grandiorem pervenimus aetatem, omnia ad capita certa revocemus. Ex Graecis vitarum scriptoribus etiam in οἰκονομi, exemplo
esse possunt Plutarchus, Philostratus, Laertius, Eunapius L tinis , cum Cornelius Nepos, tum Tranquillus, quo nemo e rum , qui vitas Caeserum seripsere, ordinis est ma s studiosis. Quamquam nec est, quod reprehendi possit Flavius Vopiscus. Paullum peccat Trebellius Pollio. At negligentiores Sparti nus , Lampridius, es Vulcatius Gallicanus. Omnium vero maxime incuriam fiam prodidit Iulius Canitolinus: cui co serendi tanti , non digerendi voluntas filisse videtur. . C A p. XXV.