Syntaxis ornata, seu De tribus latinae linguae virtutibus, puritate, elegantia, copia. In usum mediae & supremae grammaticae classis studiosorum

21쪽

horum ornamentis ad splendorem convestieeandem. Recte enim ille sensit, qui, quod corpori nostro vestis est, hoc sententiis elocutionem esse dixit Sunt autem Elegantia, certa &exquisita loquendi genera, optimis Authoribus usurpata, & a quotidiano planoque sermone remota, quae vulgo Phrases appellamus. Εω

si enim etiam Idiotismi latini phrasium nomine veniant, si tamen aliquid distinctionis Dei. endum esset, illas , Hrofes vulgares, has ornatas

vocabimus.

Da exemplum elegantiarum eiusmodi ' N. T.

absentiam regre fiero , latinum quidem est , &Proprium ; elegantius erit : Tui desi3erium

non fero. Pro: Terret me loei novitas. Moveor

Ioci insolentia. Pro: Non suppetit tempus adser bendum, laboro temporis angustia. Temporibus temporis angustiis excludor. Pro: Mutavi sentemitam: Abii discessi a mea sententia. Pro : De nunνe magis Iolgicitus ero. Nihil mihi antiquius erit. Pro: Dubito, incessit me, venit mihi dubitatio. Pro: Viae non te prodidissem, Propius factum est nihil, quam ut te proderem. Elegantias eiusmodi qui arte mihi parabo ξEadem, qua Proprietatem, hoc est. I. Lectione multiplici classicorum. I. Ope Lexicorum Phraseologicorum. g. Recto Participiorum usu. 4. Observationibus recentiorum singularibus. S. Particularum imprimis usu recto. 6. Idonea Verborum collocatione. uirum

22쪽

Utrum 1am Grammatica studiosis de Elerantiaeuitandam ξ N. Id quidem studium Grammaticae proprium est. Nisi hoc viatico saltem leviter instructus ad Poeticam & Rhetoricam acincesseris, id vel in ipso itinere praeposterὰ erit comparandum, vel desperandum, ut unquam

earmen scitum, orationem Ornatam condas. Atqui S ntaxeos Praecepta satis nos occupant,

tempusqae omne docenti sexta, ct distenti eripiunt tNon ivero inficias, primas grammatici partes esse, ut ad Syntaxis Regulas emendath scribat. Quin cum vulgo discipulorum praeclare agetur, si ad hunc latinitatis gradum aspirent ;Nec petendum, ut purpuratus auratusve incedat, cui gausapina ad amictum desint. Nihil tamen obstat, quin principes scholae, Academisi ingenio & sciendi aviditate caeteris eminenti Ois, res, altero semestri Tertia, ad delibandas Elegantias leniter ducantur, in Quarta vero largius se iisdem ingurgitent. A teneris namque optimis asuescere, ac antiquae latinitatis gustatu imis

I. utis e Lectione paratur elegantia ρ-Quod supra, cum de I itate sermo esset, monuimus, Lectio utraque, Publica nempe in scholis, ac privata domi eum in modum rest instituenda, ut occurrentes seu Idiotismi, seu loquendi modi elegantiores in paratum ad id librum referantur, ordine Alphabetico digerantur, atque Themati oportune inserantur. v. g. Quae res

Ueris

23쪽

verbum O dio. Notatum reperies E Themisotocle Nepotis: Morem gerere. rideo, oculis usurpo. Nuncio, certiorem facio. Offendo, voluntatem alicujus a me abalieno. &c. Si per scholarucurriculum constantia enotandi non defecerit , miraberis opes maximas vix advertenti enatas. II. Quodnam alumenti genus prabent Lexica Phrastologisar n. Extant seorsim excusae Phraseologiae Latino Germanicae singulares, Ciceroniana Ni tu, Liviana Rhenani, Plautina Parai, Terentiana rispani, Caesareana Rotbi, Curti. ana Meheri, Nepotiana ejusdem &e. Plerisque item classicis praesertim in usum Delphini editis subjecti sunt indices latinitatis locupletissimi. Jam qui Ciceronem, Caesarem &c. legit, si ex indiee item quotidie aliquid adjecerit lectioni , ex alieno labore haud minimum

compendii faciet. Quam paueis autem ad manum sunt editionis es Indietim optimorum authores ' Praefer singulares hos Phraseologos sunt Lexica qua dam Phraseologica, quorum unum saltem comparandum erit studioso adolescenti. Aldus natius ea in re operam praestitit egregiam ;longe copiosior est Wolf. Schonflederi Apparatus ad eloquentiam, cte. Ex his aliisque Universa Phraseologia Latinae Corpus congesti, ea forma, quam studiois Juventuti accommodatissimam fore credebam. Ex eo opere etsi nec partibus omnibus absoluto, nec locuplete satis,

24쪽

nonihil tamen utilitatis scholis accessisse, eraperimento constat, & multorum testimonio. Quommodo utendum est hae Phrageologia 8 N. Si quam Constructionem elegantius efferre cupis, v. g. non est dedecori laborare, sed otiari. Quaere : Laboro. Reperies : Laboribus se frangere. Quaere iterum et otior. Reperies : oti marcescere. Igitur elegantius dices : non es dedeροri,frangerese laboribus, sted otio marcescere. Sit . lententia altera : si usirima malis mederentur,. auro comparanda forent. Quaere r Medeor, medi. cinam facere. Comparo, In contentionem adis

duco. Dic igitur: s lachryma malis medicinam

facerent, cum auro in contentionem adduci possent.

Prolixiora exempla vide in Appen. N. XV. p. 6o. duas nempe epistolas hac arte elegantiis Phraseologicis adornatas. Quid in haram Elegantiarum conquisiimne οἶ- servandum 8 Primo ut nimius ne sis,& omnia Elegantiis farcire velis, sed ut condimentum

parce inspergas & cum judicio, quo discernas, quae phrasis , cui voci ejus sententiae aptior sit ; item an Verbo, Substantivo, Adjectivo, Ad verbio sua phrasis conquirenda sit. Subinde Verbum erit fertilius, ut in sententiis: Irris rus aliquem, cave ne ipse irridendus sis. Qu. Irrideo. Rideo. Sitiales bene est. Quaere eo. Alias Substantivum, praesertim apud Verba amplissimi usus, ut sunt: Sumino, evado, possum, facio, reddo, tribuo, do, teneo, De. v. g.. Divitum

25쪽

omnes sunt amici. Qu. Dives, amictis. Homines duri victus evadunt robusti. Qu. Robustus. Alias Adjectivum, ut in sententiis: Iratus as insano tantum tempore distat. Qu. Iratus. Insan s. , Deformis sim potius quam pultaex re malus. Q. D larmis, pulcher. Malus, &c. Quid observandum praeterea' θ. Non Verba tantum ac nomina sed eorundem, item Derivata &Composita vel ςontra vestiganda erunt;

Quod ei facile, qui Primitivorum libellum sibi

familiarem reddiderit. Sic in sententia : Nomo hominum fine labore elarus evasit, aut e pavera dives. Praeteri Labor. Clarus. Pauper. Dives. Perisquirenda erunt et a clarus claritas, ct aritudo &e.

Duper, paupertas. Diver, divitiae, ditesco,&c. Qua accuratione si Phraseologiam excusseris , vix erit sententia,cui vel in Synonimis,vel Usa,vel Phrasibus aptam quanda elegantia non reperias. Quid in hae vestigatione ob eroandum tertio. Quod supra tetigi, ut in delectu phrasium discrimen adhibeas, ac distinguas, quae in rem quadret, quae minus. Nisi veritus essem, ne libri moles nimium augeret, Phrasibus sangulis germanicam significationem additurus eram , quod in suis Lexicis Beyerus & Αllerus praesti interunt, ne deerrare possent Tyrones. Sic in Sententia: Anima nihil pretiosius. Loco Preti fus, reperies in Phraseologia, multorum numora,

seu sumptuum, qui loquendi modus hoc loco plane ineptus foret. Nam dicendum esset: Ani.

26쪽

ma nihil potius, antiquius, sanctius esse debet, &c. Multam igitur interest, mraseo ieis Lexieis rite ut posse' ui Sane permultum. Noveram adolescentes, qui Orationem struerent tam elegantem ac latinam, ut in volvendo Cicerone multos annos posuisse videri potuissent, hujus artificii ignaris. In est & illud commodi, quod ea, quae aliena fuerant, multiplici usu sua faciant ; quodque dicitur, in succum &sanguinem

suum vertant.

III. Quid Elegantia afert Participiorum usus erefrior ' Germanica nostra Participiis Futuri Temporis & Ablativo absoluto fere destituitur. Participia Praesentis & Praeteriti minus frequentem, saepe violentum, ae ingratum usum habent. Inde fit, ut germani scriptoris oratio latina, etsi verbis Propriis concepta germanicum tamen nescio quid oleat, certe ab latinae brevitatis elegantia longe absit. Haec brevitas qua duae constructiones ope Participij in unam coalescunt, nescio quid Latii saporis habet: Et multo venustius est: v. ρ. Hosti te occisuropepercisi, ac si dicas: hosti, qui te occidere voleis bat, pepercisti. miti sunt Germanis Participia Fulciri 8 N. Nisi relativo solvantur, efferri a nobis neque

27쪽

9badeii iderbeii. Quid divitiis inhias, morte alioquin amittendis 3 trat test natri ei libum melle o hiae deniam Todi merstitit laiien mussen. cusodi librum a me risi eo iamodandum. Ter abre das Such I so it die

stetisten merde rc. Recentiores quidam in hunc modum exprimunt Participium Futuri passivum : Nodus solvendus. Der aunulbs fende Enops. Negotium procurandum. Das;uvermalteri de Sestast. Examinandi testes.

Praesentis tamen s Pateriti temporis Purtisipia habemus Germani. Recte quidem dicitur υ. ρ. Exitio suo propinquantem iuvenem strvasti.

hast du erhalten. Saepe tamen durior est &insolentior Participii Praesentis usus , ut si diceres : Tibi imperanti parebo. Acb merde vir gebutenden gehorten. Tui pereuntis miseein rebor. At mrdemit de iner ιugrundgehen

den rebar mens V. Participium Praeteriti perfrequens quidem est, ejusque Ablativus Ab intus per Praepositionem nacty comode significatur. v. e. Caeso hoste urbem caepit. mach

men. Peracto labore dulcis quies. mach dees

LMinam ct quando Participiis utendum 8 Ist. I. Loco

28쪽

x. Loeo Relativi. a. Loco suppressae Coniunctionis copulativae, &, atquesci und. 3. Loco suppressiarum particularum temporis: δε quam, quando, cum, dum,cto. Inde in I natidem inde in f meit da re. 4. Subinde etiam loco particulae conditionalis : Si, Nanii. Et causalium, quales sunt : quia , cῖm, quoniam , quod pro quia, eo , hieo, iccirco, ea causa, eapropter snam, enim,etenim,quippe, ct c. :Duipeus, est ni

Qtiid de his notandum 8 N. Modus omittendi Relativum qui, qua, quod, & particulas temporis : Postquam, jam in infimis duabus scholis, Ablativus vero assolutus in tertia &quarta frequentissime inculcatur, nec satis unquam inculcari potest. Quid de suppressione Particula copulatisa die bas i N. Haec ut in omni sermone est frequentissima, ita si quo in scholis docetur modo omittatur, duaeque Constructiones in unam contrahantur, breviore facit & succosiorem dictionem. Quae industria in narrationibus maxi-mC valet, ne cum vulgo imperito copulantem particulam sexcenties odiosissime iteremus. Quid enim insulsius illo : Exit Ludim ser δε-leriis, & hie dolebat nobiles pueros, S bos extra civitatem velut ambulatum dueesat, & volebat eos irariore Camillo. Camisius noluit audire, & iussit illum vineiri, & pueris dari, ut eum se in tirbem ducerent.

Quanto brevius comptiusque eriti Ludimagi - ster

29쪽

ster Faleriis nobiles, quos docebat pueros, Velut ambulatum extra civitatem ductos, Camillo tradere parabat. Is proditore aversatus vinctum per pueros in urbem reduci jussit. Hoc tam math cohaerente dicendi genere usi sunt plerique Historici e lutea de qua meminimus, aetate. Habes in Appen. N. XVI. p. 63. Exempla duo, in quibus observes licet, quam longe aliam speciem induat hac Participiorum quasi veste contecta res eadem. Subjeci exemptum aliud exercitatonis causa, a discipulo

eundem in modum, adornandum.

Quid de supprimendis particulis eausulisus die Iast Harum loco eleganter vel Participium adhibetur ; vel Verbum subsequens in Substantivo mutatum, ut d duabus una fiat constructio. Participium adhibetur: g. Sohi d ψuit eonsilium, quia elamor omnia rursaverat. Facomisso quia r clamore omnia turbante solvenis dum fuit consilium. Deditionem fecDe; nam au- nona defecerat: annona deficiente deditionem fecere. Ira Decensetis es. iccirco ne eum lastris Ira succensum ne laeseris. Verbo autem in subis stantivum mutato dices: Obortus elamor consilium solvit. Annonae defectus deditionem maturavit. Ardorem hominis ne laeseris.

Iisdem causalibus particulis Praepositio pereleganter substituitur: v. g. quia tempus est perealidum, studiis ineptus 'm. Dic: per immodicum calorem studere nequeo. Scribere non 'otuis

30쪽

lai, quod nondum; at convalueram. Per valetudinem scribere non potui. Ut video in nrticipiorum doctrini probe me exeriseitatum 6' oportebit. R. Ille mihi spem de se praebebit maximam, & ab germanitate se removebit longissime, qui participioru rite tractandorirum solertia caeteris praestiterit. Hac una arte

tam illustris est, Historicorum principis Livii, 2 adipalis & prope inimitabilis eum perspicuitate brevitas.

cur addesas cum perspicuitate brevitas i m. Quia pronum est, e stipatis nimium cumulati sisque Participiis in obscuritatem vel ambiguitatem incidere. Id quod sibi accidere questus est poeta : Brevis esse laboro ; Obscurus o. Eadem causa tyronibus T. Livii lectio, quam aliorum authorum dissicilior videtur. Modus itaque

mediumque tenendu erit. Sit υQ.haec periodus.

Cum labore, quem nuper caeperam, vixdum perfunctus essem, s ad alia me pararem, Vis bant me amicorum quidam, qui me ad ludum tradux Ere, qui mihi tum, quia admodum lassatus fui, per necessarius erat. En ut ossiissis particulis temporis cum: copu- tria