Syntaxis ornata, seu De tribus latinae linguae virtutibus, puritate, elegantia, copia. In usum mediae & supremae grammaticae classis studiosorum

31쪽

latiost & ,3 eausali quia; lativo, qui, sex constructiones in unam , nec laesa perspicuitate

concrescant.

Labore nuper capto vixdum perfunctum,& ad alia parantem me invisentes amici ad ludum traduxere , mihi tum admodum lassato pernecessarium.

l ei chter se heia merden.

Princeps Bel grado utrinque arcte circumvallato, extima se obsidione liberaturus, eductis inque aciem dispositis copiis, per nebulae opportunitatem, hostibus jam se victoriam manu tenere ratis cladem intulit, haud facile reparandam. Viden Ueptem conseructionibus unam. Aliud galerii Maximi: Carthagine capta uXor Asdrubalis expobrata eidem impietate, dextra laevaque duos filios mortem non recusantes trahens, incendio se flagrantis patriae injecit. Εjusmodi exempla Livii pagina iutraque suppeditat Vid. in Appen. N. XVII. p. 66.

IV. Quale ad elegantiam alumenti genus est, quas quarto loco dixeras, observationes singulares

32쪽

res t N. Qui ad restitu endum latinae linguae

suum nitorem, superioribus saeculis primi operam contulere, observationes quasdam sing lares earum rerum, e quibus antiquae latinitatis ingenium maxime enitescit, litteris tradidθ-re. Hadrianis Cardinalis opusculum dς latino sermone praecipue commendari meretur. Caeteri sunt : Laurentii Falla & S lvii elegantiae; Anton. Schori Thesaurus, Goclenii observationes latinae linguae 3 Doleti Epitome ; rosis delatinitate merito & falso suspecta; Borriebat Uindiciae ; cellarii anti barbarus, Ni gii de ortu latinae linguae.&c. Horum libellorum quempiam, cum parabiles sint admodum, sibi comparasse juverit. Atqui ad manum nullum haseo. N. Unus Inis star omnium flos latinitatis P. Pomari esto, viride hac litteratura optime meriti. Hoc ille libello observationes illorum plerasque, quique

Verborum singulorum, Nominam, Particularum

Proprius & Elegans usus sit, pulchre complexus est; ut adeo Syntaxis Parti laris & Ornata compellari possit. Quo pacto eius usum mihi familiarem reddam tW. Hanc exercitationem, quam magni momenti existimo, describam tibi minutius. Initium facies semestri altero Tertiae , atque hac methodo :Legendus imprimis erli, & attente relegendus quem dixi, Flos latinitatis, certumque lectionis

33쪽

ctionis huius pensim in dies singulos constituisendum et . h. pagina seu folii latus unum, quo pacto totum commode per tertia & qtiaria decursum absolves. Secundo Repetendum erit statae lectionis penissim cum condiscipulorum aliquo caeteris studiosiore. Repetitionis haec erit ratio, ut alternis quaerentis & respondentis partes obeatis, Quaerat primus, quae sententiis latinis respondeat significatio germanica 8 alter vicissim quae germanicae latina 8 V. Schema in Appen. N. XVIII. p. 67. Lectioni, ac Repetitioni a diligentioribus adjici poterit Scriptio, quae talis erit : Indici germanico, qui Flori latinitatis subnectitur, tu significationes latinas e pagina notata, in libello ad id parato adscribes in hunc modum. Primum in Indice Verbum est abbit ten: adde latinum et deprecari aliquem, ab aliquo, vel aliquid : instandi g bitten. V. 2bbrechen intermittere tonsiuetudinem opus, iter, laborem se. Ein Mes

Scriptio ejusmodi singula memoriae imprimet tenacius, nec operosus erit admodum, dum assiduus sit, nec unquam intermissus labor. Quid inde utilitatis eapiam ρ N. Qui hanc industriam per supremas duas gravi matteae Classes continuaverit, Dii boni l quem sibi these u-rum juvenili memoria conditum parabit l

34쪽

qua facilitate epistolam, narrationem, chriam, carmen, orationem panget; quam venii statem senilem, quam antiquitatis speciem stylo conciliabit suol quam solidum jaciet verae latinitatis fundamentum, reliqua aetate velut aliud agenti exaedificandum trideris nimium oneris imponere ct prater Syn- faxim generalem, etiam particularem hane exigere.

N. Tingi te potius hoc elegantiarum colore, quam imbui; & methodum saltem, fontes, aristemque earundem condiscere velim. Ab juvene docili, avido, tempusculorum parco, plura opinione praestari possunt. Fortasse haec exercitatio in ipsam scholam induci posset ea ratione, ut Academicis, iis di eo qui praeter scholae ordinaria plus aliquid efficere possint, quorum. que e denis fere unus est aut alter, suus cuique aemulus, pensumque unius paginae praescribatur, quod inter se repetant. Id tamen liberum cuique, nec nisi volentium esse oportebit, neque si omittatur, ulli poenae obnoxium. Saltem pauculi e multis praeclari latini e scholis egi

dientur. 'V. Ut memini re t m Pnyticularum usum quintum dieebas et arula fontem. H. Praepositiones,

Conjunmones, Adverbia intelligo, quae velut

fibrae cospus orationis omne pervadunt. Nullare latinae ingenium exprimas melius, ac eas rite tractando. Adeo in parvis his magna venuis stas inest. Turiellinus primus eam viam praei-

35쪽

vit,opusculo de latinis particulis elegantissimo. Quamquam hoc quoque carere possit, qui Floris latinitatis partem tertiam de Adversiis, primo loco, & prae caeteris attentione studioque majore sibi familiarem reddiderit. v. Quod est postremum Eluantia comparanda adiumentum ' N. Uerborum apta Colloeatio. Rhetoris quidem haec ars propria est, delibanda tamen tyroni. Cum ad ornatum squaloremque orationis plurimum intersit, quo ordine collocentur verba, sic ut eadem sententia sed aliter disposita, jam seipsa elegantior videatur. Peris inde ut capilli iisdem, qui impexi horrori erant,

pectine compositi in ornamentum vertunt. praeacipuas aliquot Collocationis elegantias ex

Sylvio depromptas vide in Append. N. XIX. pag. 68.

Non item Retieis elegantiis lice sis uti 8 1nter eloquentiae corruptae causas putem hanc non e sse ultimam, quod aliquorum juvenum depravatus gustus eo iverit, ut orationem scripturi, elegantias e Syno nimis, gradibus ad paran assum, Flavissis&c. aucuparentur; metaphoris in farcirent omnia, Phrasibusque Poetarum propriis. Qua re nihil perversius excogitari potest. Memini puerum me gemmulas has summo studio consectatum, plurimam laudis retulisse, si nullam periodum non aliqua metaphora exornatam afferrem. Habebam inter ad

versaria mea.

36쪽

Nescio quo nove irantis fortuna sidere evenisso Aeam. Insulae nauseantis naturae vomitu in orbem ultimum ejectae. Cum primi anni florerent, jam maturitas autumnabat in vultu.

Non expandunt se hortensem in iridem folia, nisi e laboris nubibus pluviae destillarint. Capillos cogunt in suggestum , sed crede mihi, nunquam illo de suggestu peroravit sapientia. Sub illa caesarie nihil reperies, quam Aristophani, nebulas, Polystrati somnia, metasque tenebras in angustissimo Capitolio sei licet triumphantes.

De Ovia latini Sermonrs.

Ouid intelligitur nomine Oviae verborum ' ut eandem sententiam non modo Proprie &eleganter, sed varietate multiplici, aliis aliisque verborum formulis efferre , ac veluti ceram in alias ali sque sormas & modulos transfundere noris ' ut cum idem dicas, aliud semper dicere vidρare. Quod ut in omnibus linguis laudi datur , ita in latina mortalibus, qui fuerunt omnibus sie antecelluit Cicero, ut orationis eius divitias, varietatem illam non imitabilem, ipsi ejusdem aetatis Oratores disertissimi demita

rentur.

37쪽

necessaria ad Poeticam ac Rhetoricam praeparatio. Haerebis in carmine condendo misere, nisi sententiam Protei instar tam diu transformare scias , dum verba eveniant metro apta. Caeteriim uti in rebus omnibus, ita in oratione varietas delectationem habet. Ut colorum rerumque di versitate jucunde tenetur oculus, nec concentus sine tonorum alternis, nec c jusdem semper condimenti obsonium, nec in variata eademque vestis, utut pulchra diu placent, ita nihil fastidiosius jejuno, inope, unius toni& coloris Oratore. Quod vitium Tautologi. am, hoc est ejusdem sermonis insulsam iteratio. rem Graeci appellant.

Quommodo comparanda est copia veνόorum, D quando δ m. In suprema grammaticae tentanodum aliquid, viaque praenosccnda, qua deinceps eatur. Comparatur ut reliqua omnia e

ercitatione ac lectione Classicorum, Tullii imprimis, in quo uno cornu quoddam habes Cois piae. Quia tamen hae e lectio multorum annΟ-δ rum est, ac juvenibus paulo impeditior, Phraseologiae interim subsidio, alieno nempe peculio vivendum, praeceptaque eadem Phraseolo. gia rite utendi discenda sunt. 'Qua Pracepra iners - N. Generalia quaedam de sententia qualibet , quantumvis sterili variis commutanda ; Singularia quaedam de iis argu- lmentis, quae frequentius in orationem veniunt. Ars in eo est, ut, quod Erasmus, quem praeeun

tem.

38쪽

tem multis in rebus sequor, ait : sententiam quamdam sumas, eamque varies quam saepissime. Qui labor uberiorem afferet frugem , si plures inter se proposito in medium themate conflictentur. Tum enim mutuis inventis adjuvabuntur singuli , S velut ansa praebita plura quisque inveniet. Qua quidem in re conveniet Milonis illius Crotoniatae solertiam imitari, ut principio bis, deinde ter, deincsps saepius ac saepius variando , ad eam facultatem proficiamus, ut jam sine negotio centies aut ducenties variare possimus.

Variationis Praecepta generalia.

Quanam sunt de Copia generatim pracept i ' R. Tres sunt primarii fontes Copiae. I. Synoni- mia. a. Enallage. et AEqui valentia. Synonimia, ex Graeco συν & ονομα quasi Con . nomi natio verba subministrat diversa, rem tamen eandem significantia eti. g. domus, aedes. Ensis, gladius. Litterae, epistola. charta, papyru S. Quomodo quaerenda sunt Synon ima λ M. Ejus- de consilio vis maxima e bonis aut horibus colis

ligenda foret, quia tamen haec diligentia non hujus aetatis est , e Phraseologia conquirenda erunt. Qua in conquisitione id cavendum, ne Synon ima quae in proposita sententia Synoni-

ma non sint, deligantur: v. g. Parvis sicintilia neglecta magnumsape excitaυit incendium. Reperies

pro excito, adhortor e quod alienum habet Ibhac sententia sentum. Voces namque pluri

39쪽

mae dηplicem habent significationem Propriam, di similitudinariam seu metaphoricam. Proprie diiscimus i Librum abjecit in terram. nostiis ranimum abjecit. Proprium est: abducere pecora. - Translatum et abducere aliquem a vitio. Igitur ea tanthm Synonima quaerenda, quae Rproposito themate sensum alienum non faciunt. Sunt quaedam in speciem idem significantia, quae tamen plurimum inter se discrepant, ut amo, diligo. Abstinentia, continentia. Da, indigna' tio e. De hac tamen differentia religiosum admodum esse non oportebit juvenem.

reddo, seu immuto, unde Eriminii Enallage im mutatio,seu ejusdem vocis paulum defle ae var ..atio, v. g. Edo edaX, edacitas, peredo &c. Amoamor, amicitia,deam O. 'adens prudentia, imprudens. Fit haec immutatio I. cum vocis alicujus Rura velfata, id est si lex in compotatam, primitivam derivatam aut contra mutatur; seu cum una pars orationis in aliam,Verbum in Nomen, Substantivum in Adjectivum vel Acbverbium ac vicissim convertitur. Seeunda spicies Enallagae est cum reliqua attributa Verbi, Nominis, Adverbii deflectuntur; ut modi, te

Pora, casus, numeri &c..' Qua partes orationis titiam e hane Enastura

40쪽

men. Nam Interjectiones, Conjunctiones,

praepositiones, Adverbia minimum mutationis admittunt. Participia Verbo aut Nomini accenseri possunt. Mutatur ergo Vrbum in subis stantivum Nomen v. e. discernit nihil, nihil di-yriminis habet. Admiror, tenet me admiratis. Substantivum in Adjectivum ut : valde impu- Ans, insignitae impudentia. facundias, mirae facunis ὀia. Adverbium in Nomen, ut hilariter vivit, bia uris vivit. Quommodo immutantur attrigata Versi u. In

verbi genus, id est vox Activa in Passivam υρ. LaborantesDEus adiuvat: a DEO adjuvantur. Contingit multos haec infamia : bac infamia

multi continguntur.

Modus. In Imperat. Laborato, &DEUS adjuvabit. conjunctiv. Si labores, DEUS juva. bit. Infinit. Laborare, est DΕl opem provocare. Depone inimicitiam. Si me audis depones inimicitiam. Bene tibi consules cum inimicitiam posueris. Suadeo tibi ponere Scc. Tempus. Imperfict. Nullo non tempore Dii laboriosos juvabant. Perf. Quis impense laboriosus a DEO adjutus non est PluiquamperfNullum exemplum est, quin studiosum hominem superi adjuvissent. Butur. Laborato &ju-

viseris.Trahispua quemque voluptas, quis est quem non traberet, quem non traxerit, traxisset, trahet

aliquando sua voluptas. Persena. Prima: Iaborantes certo a DEo ad-