장음표시 사용
261쪽
tus, qualis videlicet historiae epitomen decet; haud in
legantem etiam dixeris. Si verb0rum Sordes eluantur, deteriorem aetatem red0lentes.
Sedus Rufus. Eutropii aequalis Sertus Rufus, Breviarium et ipse comp0suit historiae romanae, imperatori Valentiniano inscriptum, in qu0 cursim et properantius lariasse quam par Sit, res romanae narramur usque ad obitum imperatoris I 0viani. filia qu0que sub Rufi nomine serturo pella De regionibus urbis Romae, ubi omnia tam publica, quam privata aedificia brevissime deseribuntur. Verum si qua hisco libellis historico nostro parta est laus, ea Sane ex ipSo argumento, n0n ex orati0nis elegantia est
Lucius Ampelius. Ab Eutropio et Ruso, qui res romanas in epitomen coegerunt, haud se iungendus est Lucius Ampelius, quem plerique ad sequi0rem hanc latini Sermonis aetatem reserunt 2). Hic Librum memorivlem exaravit, Macrino suo inscriptum, in qu0. Stilo usus nudo et simplici, breviter adeo res perstrinxit, quae in t0lo Orbe essent memorabiles. praesertim vero quae ad historiam , ad astron miam et geographiam pertinerent.
262쪽
Ammianus Marcellinus. Aliquanto maiorem celebritatem, quam aequales sui, adeptus est Ammianus Marcellinus, qui sub Constantio et proximis imperatoribus vixit usque ad The0d0sium. De huius patria et parentibus alii alia protulerunt ). Plerique ver0 opinantur. Anti0chiae haud ignobili genere ortum, prima aetate litteris atque armis operam dedisse. Utrum christianam sapientiam Sit secutus necne, multi dubitani 2). Sed hoc nihil ad nos. Illud est huiuscuscriptionis notaro, Ammianum Marcellinum p 0st maximos belli labores, quinquagesimo serme aetatis anno, Theodosio imperante, ad scribendam historiam Se c0ntulisse, qua res gestas a principutu Caesaris Nervae ad Valentis interitum narravit libris xxxi, qu0rum tredecim priores interciderunt 33. Quum n0ster. Iuliano imperatore, bello persico stipendia lateret, nobiliores Orientis atque 0ccidentis provincias pervagalus. multa inde arripuit, quae probe c0gnita historiae suae fideliter mandaret. Neque solum in exte nis bellis describendis diligenter est versatus, sed res etiam urbanas et domesticas sine partium studio notavit, et prineipum virorum ingenia et mores depinxit. Quare si historicam sidem in Marcellino spectemus, nae ille vehementer laudandus. At verba latinis auribus inaudita, graecanicae quaedam atque horridae dictiones, longior
I Ex libro xxii I. eap. 4, 8 10, patet apertissimi, Ammi num fui Sse graeco genere natum. Ait enim: α Machinaptoribus historicis nota. quam helepolim Graeci cognominamus. v Idem constrmatur ex cap. 6. t 20 libr'. quem modo memoravi, ubi haec leguntur: e Transire enim Oi UαΛει dicimus Graeci .s Cl. Cui FRELET, De Amm. Marcellini vita et libris. Lovan 162I. 8ὶ A. DiΤΚI. De Amm. Marc. comm . R68Sell84l.
3ὶ In illis etiam libris, qui hodieque exstant, multi passimi oci oscurrunt hiantes aut interpolati.
263쪽
176 HISTORIAE CRITICAE interdum et perturbata rerum expositi O, Orati0nis perspicuitati maxime officiunt, et caStrensem ac graecum
Sulpicius Seuerus et Paullus 0rosius. Historicorum huius aetatis. qui quidem in aliquo sint .
numero, ordinem claudunt Sulpicius Severus et Paullus si osius, quorum uterque d0ctrinam christianam pro sessus, in eodem argumento elah0ravit. Prior nempe, natione gallus, scripsit Historiae sacrae libr0S II uo orbe condito ad annum christianum ferme quadringentesimum 23; alter vero lusitanus vel hispanus, Historturum libros vilab orbe condito ad atinum christianum CCCCXVII. 3).
Quum Sulpicius in Sallustii lecti0ne plurimum fuisset. eius col0rem quodam in udo refert in historia ι), cui plerique maximam fidem adiungunt. Haec sane, etsi vitiis non caret, haud ineleganti lumen stilo est conscripta. Quare si illam commendavero prao quibusdam recentioribus libellis 5), qu0s audio pueris nostris proponi,
latinast linguae studiosis, omnes milii sucile assensuros consido.
1ὶ HEINE. Censura ingenii et historiar. Amm. Marc. Gotting. 1802 0pusc. Acad. , VI, p. 35 . 2ὶ Exstant praeterea Sulpicii Severi dialogi iii De miraculis
B. Martini - Epistola ad Desiderium - ad Eusebium presbyterum ad Aurelium diaconum - ad Bassulam sostrum De vita B. Martini, turonenSi S episcopi. 3ὶ Scripsit etiam Apologeticon de arbitrii libertate, et Coi monitorium ad Augustinum. 4, In sulpiciana historia, quam animadversionibus augiam, Augustae Taurinorum emittendam curavi ex ossicina regia an. MDcccL, locos SalluStianos, ad quos noster scribendo videtur respexisse, ut mea memoria erat, diligenter notavi.
5ὶ Spectant haec verba ad opellam, latinae grammticae alumnis publice propositam, quae inscribitur: Selecta christianorum scriptorum. Valii apage a nobis li-
264쪽
Αd Sulpicii praestantiam non accedit Orosius , quem nonnulli tamquam credulum carpunt. Eius Stilus nec plane incultus, neque omnino latini sermonis Aenustati
Mtilia digni lutum utriusque imperii. Postquam dictum est de historicis, a quibus delerior haec Romanorum aetas illustratur, haud absurdum videtur librum mem0rare, ab incerto auctore paullo post Theodosii tempora conflatum , qui inscribitur : Glilia dignitatum utriusque imperii 23. In hoc dignitates tameiviles quam militares, et provinciae romani imperii continentur. Hinc antiquitatis notitiam, philologi autem nomina petent, quibus comm0de et latine esserantur magistratus et munera, quae recenti0r aetas in rerum publicarum rationem induxit.
Quae adhuc exstant corrupti huius aevi opera oratoria eloquentiae occasum apertissime testantur. Quin et oratoria facultas Uud Roman0s penitus defecisse dicenda
bellum huiuscemodi, qui germana barbarie adolescentulos nostros inluscat, quorum aures permagni referret nitidis dietionibus adsuescere. 1ὶ G. F. II. BE K. Dis. de Orosii sontib. et auctoritate. Goth. . 1831, inin'. - TH. DE MORNER, De orosii Vita, eiusque histor. libris VII. Berolin. 1814, in-8'. η Hanc opellam commentariis illustravit saeculo xv I Guino PANcIRotius, regiensis Notitia dignitatum utriusque imperii cum commentariis. Venetiis 1593, in-lol. : nuperrime vero animadversionibus auxit. Εd. BucΚING. BOnn. 1839-40, in-8 12 Disitiam by Cooste
265쪽
esset, nisi aetatem tulissent M. Cornelii Frontonis 1 orationes, L. Aurelii Symmachi 0rationum fragmenta 23,
et panegyricae quaedam orationes, quarum auctoresseruntur Claudius Mamertinus 33, Eumenius, Maurius, Porphylius, istutianus, D. Magnus Ausonius, Latinus P eatus Drepanius 4). Harum argumenta sunt de laudibus imperat0rum ob collata praesertim in Galliae civitales beneficia. Si autem m0 numenta quaedam excipiamus, quibus illorum temporum historia iuvatur, vix quidquam in huiusmodi orationibus occurrit, quod cordati0ribus probetur; qui e contrario barbaras dictiones . tumidas
Cum hac Notitia recte quis comparaverit librum, qui apud Subal pinos prodiit saeculo superiore, cum hoc titulo: GALLI, cariene dei Plemonte. Iὶ M. Corn. Fronto, natione aser, eloquentiae laude Romae noruit. Hadriano imperatore. 2) Frontonis orationes cum epistolis. et 0. Aurelii Symmachi orationum tragmenta in lucem primus evocavit ex codd. palimps. Biblioth. Ambros. et Vati g. ANGELUS MAIUS, Vir cl. M. Cornelii Frontonis opera cum commentario et notis A. Mai. Romae 1823. inin'. - 0. Aurelii Symmachi Octo orati num in editarum partes invenit. notisque declaravit A. Mai. Romae 1823J. - Εxstant etiam Symmachi epistolarum libri x. Caeterum etsi Frontonis et Symmachi opera laudantur tum ob civilem quandam prudentiam, quae in ipsis elucet , tum vero ob antiquitatis notitiam; ad stilum quod attinet, a saeculi vitiis non recedunt. Neque sententiae A. MAII subseripserim, qui in praedicanda horum eloquentia et dictione nimius fortasse fuit. Vide in hanc rem CHR. ΗΕYNII Censura ingenii et morum Q. Aurelii Symmachi. cum memorabilibus ex eius epistolarum libris. Gottingae 1801. EICHATAEDT, M. Corn. Frontonis operum nuper in lucem protractorum notitia et specimen. 1enae 1816. Item programma, in quo acroases notantur, quas istem EicΗsTAEDT habuit in academia iennensi per aestatem anni 1816. --De Symmaque et de St Imbroise. Paris I849. 3ὶ Plerique duos Mamertinos memorant, Orationum panegyricarum scriptores; quorum alterum seniorem, alterum vero i uniorem appellare consueverunt. 4ὶ In editione panegyricorum veterum, quae prodiit Venetiis anno Superioris saeculi decimonono . praeter orationes illorum, quorum nomina hic habes, nonnullae leguntur incerti auctoris, quas tamen alii aliis tribuunt.
266쪽
alque involutas sententias. p0stremo humilem et lurpissimam adsentali0nem in iisdem repudiant. Nec maiorem lartasse limitem merentur nonnulli, qui rhetoricis commentariis, graeco lante ut plurimum derivalis, studi0s0s ad0lescentes el0quentiae praeceptis imbuerent. In his memorantur in primis Aquila Romanus cuius exstat libellus De liguris sententiarum et elocutionis, e graeco opusculo Alexandri Nil menti excerptus; Iulius Rusinianus, qui Aquilae opellam, quam m0d0 memoravi, dicitur absolvisse; Curius Fortunatianus, cuiuS leguntur etiamnunc Artis rhetoricae libri III; postremo Marius Fictorinus, qui praeter alia nonnulla scripsit sirpositi nem in I et ii librum Rhetoricorum Ciceronis. Ili 0mnes tertio aut quarto saeculo christiano vixerunt, eorumque opera simul evulgavit Claudius Capper0niuS anno Superioris saeculi sexto et quinquagesimo 1).
L. Apuleius et Chalcidius. Null0s profecto peius mereri de omnibus mortali hias iudico, quam qui philos0phiam, veluti aliquod artificium venale didicerunt, qui aliter vivunt, quam vivendum esse praecipiunt. Exempla enim se ips0s inutilis disciplinae circumserunt, nulli non vilio qu0d insequuntur obnoxii. Haec verba, quibus Seneca 2) Lucilium suum docebat quinam philosophi sint audiendi, germanam
1ὶ Antiqui rhetores latini. 4rgentorati 1 56, in-4'. Cum adnotationibus Buhnkenii edidit et locupletavit Car. II Frotaeher Lipsiae 1831, in-8'. M Ep., c VIII, 35.
267쪽
HISTORIAR CRITI AEphilosophorum huliasce aetatis imaginem nohis exhibent; qu0rum maximus proventus exstitit M. Antonino imperante, ut principis gratiam captarent . qui stoicorum
doctrinae addictus philosophi Ggnomento fuit donatus l . At huiusmodi nebulonum, qui sanctissimae disciplinae
nomen ementirentur, nulla monumenta litteris sunt prodita. Quare unus Apuleius fuit . qui hac tempestate philosophi dignitatem tueretur, illam doctrinam proseSSus, quam Amm0nius alexandrinus primum apud Graec0s invexit, quaeque philosophia aleaeandrina, Seu neoplatonica fuit appellata, pr0pterea quod Alexandriae orta, Platonis placita cum recenti0rum superstiti0nibus c0niungeret 2). Huius doctrinae specimen dedit Apuleius in operibus suisse deo Soeratis: De dogmate Platonis libri iit; De mundo liber singularis, ea usus scribendi ratione , quam alibi notavimuS, quum sermo esset de sabulis milesiis 3 . Apuleio comes accedit Chalcidius, qui quarto saeculo christiano partem priorem Timaei Pla fontei latine ostin terpretatus, et commentariis illustravit.
Christianae sapientiae scriptores.
Ad philosophorum familiam pertinent etiam christianae
sapientiae Scriptores, praestantissimis ingeniis celebrali; uiter quos eminent 0. Septimius Florens Tertullianus. Arnobius, M. Minucius Feliae, L. Caecilius Laelantius Firmianus, Thascius Caecilius Cyprianus, Sophronius Eusebius Hieronymus, S. Ambrosius. S. Aurelius Augustinus, Sal-
1ὶ Adeo studiis philosophiae fuit deditus M. Antoninus, ut adscitus iam in imperatoriam dignitatem. tamen ad domum 4 pollonii, diseendi causa, Veniret. IUL. CAPIT. in Vita M. Anton; ni philosophi. 2J V. HILDEBRAND, Comment. de vita et scrip t. Apuleii in
268쪽
V. tra, sui ius Munlius Torquatus Severinus Boeshius et ii iuus Aurelius Cassiodorus. Sed quum liuiusmodi h0000 devoli, animum divinis c0gitati0nibus tantum-miuili exercerent. et loli essent in propaganda Christiu ac trina, p0enitendam sibi temporis iacturam lacere videbantur, quod in stilo exercendo in Sum Sissent. Quapr0pler Venustae et c0ncinnae orationis Securi, barbarum atque horridum scribendi genus plerumque usu
Quae tamen ita n0lim intelligi, quasi omnem omnino dignitatem rerum divinarum scriptoribus detrahendami putem. Namque praeterquamqu0d plerique 0mnes nativo interdum candore nitent, et Singulari quadam suavitate,
IJ Neque id mirum. Ipsi enim conceptissimis Verbis pro sessi sunt, velle se expolitionem Sermonis atque artis grammaticae leges negligere. Ne quis autem sorte arbitretur, haec a nobis temere de latinis christianae sapientiae scriptoribus amrmari, iuvabit ipsos, hae de re loquentes audire. 1UGUSTlNLS contra CreScen. . II, 1: Quanto minus nos laborare debemus De regulis derivati dorum nominum, quando sive hoc sive illud dicamus, intelligitur sine ambiguitate quod dicitur: quorum non in expolitione sermonis, sed in stemonstratione veritatis est maior intentio. , HIERONYMUs. Epist. , LII ad Pammaeli. : e Ecclesiastica inter- pr talio, etiamsi habet e lo q u i i venustatem, dissimulare eam debet et fugere. Id. : et Unde et leporem artis rhetoricae eontemnentes, et puerilis et plausibilis eloquii Venustatem, ad sanctarum scripturarum gravitatem confugimuS. s GREGORIUS M., Epist. ad Leandr. , V, 49: κ snde et ipsam loquendi artem, quam magisteria diseiplinaeeXterioris insinuant, servare despexi. Nam sicut huius quoque epistolae tenor enuntiat, non metaeismi collisionem Iugio, non barbarismi conlusionem devito; situs motusque et praepositionum casus Servaret contemno: quia indignum vehementer existimo, ut Verbal coelestis oraculi restringam sub regulis Donati. y CYPRIANUS .l Praefat. ad vit. Caesarii Arelati : cax lectoribus petimus, ut Sil casu aliquo simplicitas eloquii nostri ad eruditorum aures adducatur, non arguant, quod stilus noster Videtur 4 ar tis gra m m at i e ae t ege s n egi i ge r e , Quae quum η ita sint, nihil sane illorum verba moramur, qui in romanis litteris plane hospites, et latinae rationis ignari, nostrae se tentiae perridicule adversantur.
269쪽
182 . HISTORIAE CRITICAE et iucunda, pene dixerim . m0es lilia legentius perfundunt, n0n negaverim, et Minucium est . t tiliusano in seleganti dictione usum fuisse. et li:lliani stili virtutes tam feliciter eSSe c0II 'tum lchristianus Cicero merito sit appellani, ilSed haec levioris sane momenti. Mullo autem gravi 0ra illa sunt, quae interiores illorum operum partes Spectant, ob quas caeteris praestant christiani n0minis scriptores. Iam primum omnium c0nstat p0St L. A. Senecam, neminem apud Latin0s st0ruisse, qui multiplicis doctrinae varietate Sit cum Ambrosi 0, cum Hieron Tm0 atque Λugu Stino comparandus; ad scientiam vero qu0d altinet rerum expetendarum et fugiendarum , quam φρονησιν Graeci vocant, itemque ad animi excelsi talem ei magnitudinem, quae humana omnia despiciat. et infra se posita arbitretur, Platonem ipsum, Tullium et Tacitum longe illis ceSSiSSe. Praeterm illo Singularem eloquendi vim, quae non in conci0nibus tantum, quas in templis haberent ad p0pulum, sed in lucubra li0nibus passim elucet, quibus christianam doctrinam ab adversariorum telis acerrime luerentur. Sed egregium aliud superest ips0rum in litteras promeritum. Etiamsi in scribendo a romani sermonis castitate aber- raverint, re tamen bene perpensa. litterarum latinarum sospitatores qu0dammodo sunt dicendi. Nimirum, sequiore illa aetate, in profanis seri pl0ribus nulli iam alii numerabantur, nisi garruli quidam declamatores atque inanes sophistae. Christiana s0lum doctrina oratores et philos0ph0s enutrierat, unde novus Sapientiae rivuluS , quasi incorruptus quidam succus et sanguis. in latinas litteras influxit. Quumque Christian0rum Studio et cura latina lingua in religionis mysteria, sacrificia et caerimonias pervaserit, factum est, ut, etiamsi labentibus
annis, p0puli Serm0ne usurpari sit desila , religionis discendae gratia homines ad libros adirent . atque hac
270쪽
idolci uiu prae christianiS Scriptoribus, quos supra mentoravi, tali ni Sermonis elegantia n0men Suum posteri- .
tali propagavit B0ethius, qui Romae natus ex antiquis- simu sumilia , anno christiano CCCCLV ' adolescentiam Athenis, liberalioribus disciplinis intentus, transegit. Florente iuventa, ob exeellens ingenium et singularem doctrinam regi Theodorico mirifice dilectus, ad praecipua reipublica o munera suit admotus. Sed tertio iam consulatu perfunctus, improborum invidiam non effugit. Qua propter, causa indicta, proditionis damnatus. Ticinum in carcerem suit deductus, ac tandem annos natus unum ut suptuaginta, The0dorici iussu, securi percussus 2). Multa supersunt B0ethii opera de re theologica et philosophica. Sed eruditione. sapiontia et stili cand0re praecaeteris celebrantur De consolatione philosophiae libri V, qu0s partim prosa, partim poetica orati0ne, carcere detrusus conscripsit, ut animi sui aegritudinem quodam
Non modo orationis elegantia longe infra superiorum laudem substiterunt huiusce aetatis scriptores, Sed ea Ιὶ Ηao de re fusius dixi in oratione De latinis chri-l ' e. Scriptoribus, habita studiis
rite auspicandis in auditorio maximo Archiomnasii Τaurin. . III, eodemque amo evulgata ab R. ossicina taurinen3i. Ct, WILLE AIN. Tablectu de Peloquence chre-- Storia elementaree eritica delia letteratura sacra di Lestano, volgarizzata da B. Ceretit. Milano 1856, in-8'.