장음표시 사용
271쪽
inquoque ingenii vi. quae in rerum cauS3S I . diuturna observatione disciplinarum fines pr0le . . suevit. Qua pr0pter maxima illorum parS, qui hac itipestate in Studio sunt versali rerum naturalium et mu- thematicarum, ad veteres ita respexerunt, ut omnia sermuab iis compilasse dicendi sint. praeter dicti0nem, q uam plerique incultam et barbarie inquinatam praeseserunt. hi prior quidem C. Bilius Solinus, cuius aetatem conserunt ad annum christianum ccxvIII. Polyhistorem , Seu Collectanea sua rerum memoratilium derivavit ex Plinii historia naturali. Inde etiam fluxerunt libri v De re m diea, qui Plinio Valeriano tribuuntur, et 0. Sereni Summontei Carmen de variis morborum curationibus. Ex graecis
scriptoribus libros suos l) expressit Coelius Aurelianus medicus, Methodicorum e) sectae addictus; graeco pariter lante manasse dicuntur Publii Dile iii Renali de
mutomedicina seu arte veterinaria libri Iv. Quae habet Cn. Mareellus, cogn0mento Empirieus, in libro De medicamini R empiricis, physicis et rationalibus, omnia terme Scribo i io Largo sunt tribuenda; passim vero ex multis, quiae tute illum antecedunt, hausit Theodorus Pitieiunus libros Iu Rerum medicarum et librum De dioelo, De rebus solubilibus. Neque aliter sentiendum de Palladio Rufilio Tauro Aemili ino. qui in libris suis De re rustica 3 Columellae praesertim vestigia persequitur. In plerisque editionibus, aliis rei rusticae scriptoribus comes plerumque adiungitii r Palladius ob stilum simplicem nee plane
lὶ Celerum sive acutarum passionum lib. III; Τardarum sive chronicarum passionum lib. V. 2ὶ Triplex suit apud veteres medicorum genus, Dogma ticorum seu Rationalium. Empiricorum et Me thodicorum . de quibus vide CELSUM in praelat. Themison Laodicenus Melliodicorum se etam instituisse dicitur, quae in tres deinde familias abiit, Ρneumaticorum videlicet, Episyntheticorum, Eclecticorum. - Cf. C. G. ΚuΗN. De Caelio Aureliano inter melliodicos mesticos haud ignobili. LipS. 1816. in-4'. 3ὶ Tredecim enumerantur, quibus accedit liber elegiaco carmine exaratus, De insitione.
272쪽
LIB. IV. - Ρ. XI. 185. i. Eius lamen aetatem ad Arcadii et Honori ita p iitere arbi rantur critici eleganti0res.' Si ..ipioribuS, de quibus modo dictum est, recesSit, 's 26tri' cuius n0mine seruntur De re coquinaria.
si v 9bsbnus et condimentis libri x. Siquidem artis suae
Sisse. Sunt qui putent 1), hisce libris ex argumento
potius, quam ex auctore nomen laclum fuisse. Sed quidquid demum hac de re sentiendum sit, eius stilus rudis et b4rbarus deterioris aevi scriptorem prodit. Resiani rerum mathematicarum Scriptores, de quibus antequam pauca dico, animadvertendum est, mufheseoln0mine hac aetate astrologiam quoque suisse donatam . quae videlicet ex astris sutura praedicere profitebatur. Sic Iulius Firmieus Malernus in matheseos libris, qui octo
enumerantur, de vi tantum disserit, quam astra in mortalium vitam et fortunam exercerent. Caelerum ad mathesin pertinet gromallea 2) disciplina, de qua commentarios scripserunt Siculus Flaeeus, Aggenus Urbicus, Hyginus gromaticus aliique. Item scientia rei militaris, quam Modestus et Flavius rigelius Renulus a) illustrarunt: ille quidem edito libro De voeabulis rei militaris: hic aulem conscriptis libris v De re militari ad Valentinianum II
Romae olim fuerint Apicii, gulae studio notissimi, quorum primus ad Caesaris, alter ad Tiberii, tertius vero ad Traiani aetatem pertinet, videtur auctor opus suum Apic ii nomine inscripsisse, quod de rebus ageret ad gulam pertinentibus. De Apicio, V. PLIN. . II. N. , IX. 1 ; X, 48. - SENEc. , ConSolis ad Helviam matrem: Ep. ad Lucii., xcv. - IL VENAL ., Sat. Iv, 23 : XI, 3. 2ὶ 0uae videlicet agrorum et castrorum mensuram docet a graeco quod instrumentum Signi fleat agri mensoris, quo viae nexae ad lineam diriguntur. Recentiores γε Ῥοαιτια appellant. V. BOCHING. Institui. , pp. 46, 325. - Rei agrariae Scriptores legesque variae cura K. GOesii. Amstet Od. 16 4. in-4'. 3ὶ Non confundendus cum Rublio vegetio Renato, de quo supra memoravimus in scriptoribus rerum naturalium.
273쪽
186 HISTORIAE CRIT D Al quos, ut ipse testatur 13, ex cs mi ne u ira. Frontini. Ι'alerni, atque ex c0nMi. quibus Traiani. Hadriani p0lissimum depromsit. Erantita sit, haec Vegetii commentatio, antiquitatis Stuc Obi, qu .i,
utilis, neque horrida dictione omnino improb'nda. lPostremo ad mathematicas disciplinas proxime , i : lγεωγρας ία, cuius perpauca exstant m0numenta ad lia, . i.
aetatem pertinentia 2). In his enumerantur Itineraria squaedam perscripta 3 Aethici Istri Cosmographia, Vibii
Nequestris libellus De fluminibus, fontibus. lacubus, nem ribus, paludibus, montibus, sentibus, quorum apud p0etas 'menlio sit, aliaque nonnulla, quae cum Pomponio Molaedi c0nsueverunt.
Senescente hac aetate, nullius fortasse disciplinae impensius quam iuris studio dediti fuerunt Romani. Quod quidem Hadriani opera praesertim factum est qu0 imperante, romana iuriSprudentia novum quasi vultum induit, sit iurisconsulti tot hon0rum insignibus fuerunt honestati,ui nihil iis ad dignitatem deesse videretur. Prae caeteris autem gratia et auctoritate apud Hadrianum valebant Iulius Celsus, Neratius Priscus et Sulpius Iulianus, qui f
Iὶ Lib. I, cap. 8. 2ὶ V. Sc HIRLITA, Comm ., qua Ostenditur, veteres Romanos de proferendis antiquae geographiae sinibus optime esse me- 'ritos. et2Iar 1844. in-4'. t 3ὶ Duplicis generis fuerunt apud Romanos Itineraria. Nimirum perscripta, in quibus loca, eorumque distantiae adnotabantur, cuiusmodi est Itinerarium Antonini et Hierosolymitanum; picta, quae ipsa loea Orbis repraesentarent. uti Tabula Pe ut ingeriana. Nos dicimuscarte topo oratione. De veteribus Romanorum itinerariis videli 3 putationem P. WESsELLINGII, editam Amstelodami an. 1 35. - Cl. Tab. itin. Peuting. denuo coll. emend. et nova C. Man-nertii introduci. instructa studio et Opera Acad. lit. reg. MO-nagens. Lips. 1824, in-sol.
274쪽
LIB. V. - CAP. XIII. 187 si 1 i Iium Unus omnium luebatur. Hic, iis ilis,li. ,eterum praeturum edicta c0llegit,
i 0; illidi . . , quibus exstitit illud corpus iuris roici lii . um iij I urciunι perpetuum fuit appellatum 1 . Moxs i ii et sequentium imperatorum aetate plurimici. ina luit Sc0nsulti provenerunt, inter qu0S eminent L. Use usius Moecianus, Titus Caius, Sertus Pomponius, st. Ceroidius Soaepola. Aemilianus Papinianus, Domitius inpianus, Iulius Paullus, Herennius Modestinus. Horum resp0nsa passim in Pandectis occurrunt, eo stilo conscripta, qui aureum latini sermonis cand0rem plerumque reddit. Quod quidem nemini mirum videbitur, consideranti iuriscon-Sultorum mores et ingenium, qui antiquissimarum legum armen et concepta verba mordicus tenere c0nsueverunt. Postquam vero C0nstantinus Magnus respondendi iurissacultatem prudentibus ademit, et soli principi ius leges interpretandi esse voluit, romanae iuris prudentiae oracula obmutuerunt. Ex eo tempore imperat um constitutiones pro legibus habitae. Hinc Codeae Gregorianus, Hermogenianus, Theodosianus 2). Iustinianeus, ad quorum normam ius ei populo redderetur, ad quem unum, stante
republica, ius legum c0ndendarum pertinebat 3 . CAPUT XIII.
DE GRAMMATICA. Aulus Gellius. - Censorinus. - Aurelius Macrobius.
Martianus Mineus Feliae Capella, aliique rei frammaticae scriptores.
Nec sua etiam dignitas hoc tempore grammaticis defuit, quos imperatores immunitate aliisque beneficiis pas-
275쪽
sim ornarclnt. Hoc enim plerumque sic ri s. . inclinatis iam litteris atque in deteri u S Viri prae eae teris in hun0re habeantur, qui reii 'lo ei ipondere ac nit0re, in tradendis praeceptis, in perpes. dendis syllabis, in qu0dam inani circa voces Studi0, in frigida demum et m0rosa eruditione c0nsenescunt. Unde tamen factum est , ut grammatici, qu6rum est linguas Sarias tectas servare, latinum sermonem a barbarie, quantum sieri p0terat, vindicarent. Inter ill0s autem laudandus praesertim Aulus Gellius, quem Vossius s) ad
imperat0ris Hadriani aetatem rosert, plerique vero sub Antonino Pio maxime floruisse contendunt. Η c Romae ortus, atque Athenis litteris eruditus , grammaticorum et philol0g0rum aetatis suae princeps hahitus est. Exsta ut illius Meses Attieae in xx libros distribulae, qu rum tamen octavus 2) et initium sexti desiderantur. H0c n0mine Molium Atticarum opus suum inscripsit Dellius, propterea quod l0nginquis. ut ipse ait 3), per hiemem noctibus, in agro terrae Atticae hasce c0mmen- lati0nes sacere ex0rsus fuit. Quum autem multa in his philologica, critica, historica . philos0phica, aliaque m moratu digna ex innumeris libris. graecis et latinis c0llegisset, ipSis saepe usus veterum scriptorum dicti0nibus; stilus inde ortus est disparilis, purus interdum et c0ncinnus : in quo tamen aliquot kilia notantur , atque inprimis insolentes quaedam voces, quae certam Sequi0riSaetatis n0lam reserunt. Hoc igitur nomine Gellii lucubrationes praesertim sunt laudandae, quod in his an liqui latis thesaurus veluti delitescit. Multum qu0que ad antiqui talis historiam confert libet. lus Censorini grammatici De die natali, seu De humuntori ine, salis nitido stilo c0nscriptus. Velerum philos0phiam et philologiam illustrant Aurelii Macrobii Commentariorum libri II in Somnium Scipionis, e tulliano opere
IJ De hist. lat. , I, l9. 2ὶ Octavus hic liber xv capitibus continebatur, quorum a
gunienta solum ad nos pervenerunt. 3) Lib. XX, cap. ll.
276쪽
decerptum de re publica, Saturnaliorum libri v II, et libel- , lus De disperentiis et societatibus graeci latinique verbi: nec praetermittendus Martianus Mineus Feliae Capella, cuius legitur Satyrieon, novem libris constans. partim Soluta, partim numeris adstricta orali 0ne. Ex his duo priores sabulam narrant Philologiae et Mereurii: reliqui
septem laudes continent grammaticae. dialecticae, rhetoricae, geometriae, arithmeticae, a Stronomiae et musicae. In re autem grammatica praesertim elab0rarunt, praeter Frontonem, de quo supra diximus 1). Marius Victorinus, Aelius Donatus, Aelius Augustinus, Flavius Caper ,
S lus Pomponius Festus, Nonius Marcellus, Velius Longus, Servius Maurus Honoratus, Flavius Sosipater Charisius. Diomedes, Priscianus, Consentius aliique , qu0rum opera in unum corpus congesta primum edidit Elias Pul- i
schius 23, nuperrimo vero Fridericus Lindem annus 33. I
IIic satis erit de illustrioribus huiusce aetatis Script0ribus perquam breviter dixisse : omnes enim persequi ins niti operis esset, atque ab adolescentum rati0nibus alienum , qu0rum gratia noster hic omnis labor fuit Susceptus. Ob hanc potissimum caussam ab illis eliam disputationibus abstinui, quibus recentiores in intimam litterarum latinarum rationem sustus inquirunt: eo vel maxime quod huiusmodi animadversioni lius latissimus eam pus patebit in acroasibus, quibus maiorem huic historiae lucem atque amplitudinem accessuram consid0. Caeterum eloquentiae studios0s vehementer h0rtabor, ut hanc litterarum latinarum haereditatem, quam a mai0ribus
n0stris accepimus, diligentissime tueantur i), idque
Saepius animo repulent, Italos c0mmodis Suis perperam .c0nsuluisse, qu0tiescumque rerum suarum pertaesi externa et adventicia lantummodo sectarentur.
l) Lib. IV, cap. 9. 2ὶ HannoV. . an. MDCV, ln-4'. 3ὶ Lipsiae, an . ΗDcccxxx I, VOl. 3 in-4'. 4ὶ In hanc rem vide sis orationem DE STUDIO LITTERARUM LATINARvn in libro, qui inscribitur: Thomae Valla urit O rationes habitae in auditorio maximo R. Athenaei
278쪽
. . . Deinde Sagerdotes) in aedem intraverunt, et ollas precat sunt, et osteis apertis per clivum iacuerunt; deinde subsellis marmoreis consederunt, et panes laureatos per publicos partiti sunt, ibi omnes lume multa cum rapinis acceperunt, et deas unguentaverunt, et aedes clusa est: omnes foris exierunt: ibi sacerdotes clusi, succincti. libellis acceptis, carmendescindentes tripodaverunt in verba haec: et Enos Iases iuvate, ω en Os IaSes iuvate, en OS IaSes iuvate, neve luaerve marina, sins incurrere in pleores, neVe 1 uer ve marmar si ns incum, rere in pleOris, neve luer ve marmar fers incurrere in pleoris., Satur furere mars limen, salin e Sta berber. Satur lutere mars, limen sali sta berber, satur susere mars limen. sali sca Ber-s ber. Seml unis alternet advocapit conctos, .nunis alternet, ad voeapit tonetos, semunis altern ip advocapit conglos . Enosa marmor iuvato, enos marmor iuvato, enos marmor iuvato.
Triumpe, triumpe, triumpe, trium ye, triu)mpe. v ΡOSt trit ossationem steinde, Signo dato, publiei serviὶ introierunt et libellos receperunt.
Sei hemonem fulmin lobis occisit ne i supera cenua totidot, nemo sei sulmined occisus escit oloe iousta nuta sieri OportetOd. Sei cui ps hemonem loebesom dolo sciens morteld duit pari celdad estod sei em imprudens sine dolo malost occisit pro capited occisei et nateis elius endo concionest arietem subsecitod. Pelecs asam iunonis nei tancitod sei taneod iunonei crinibos demiseis aenom seminam caiditod.
279쪽
Tabula I de in ius vocando. Sin ius vocatquΕat: Nit, an testamino: igitur. em eapito. Si calvitur pedem ve strVit. manum endo iacito. Si morbus aevitasve vitium eseit, quIn ius Vocabit iumentum
dato: si nolet, arceram ne sternito.
Si ensi et . qui in ius vocatum vindicit, mi Tito. Si duo vindex aSid Vs esto: proletario cuique volet vindex
Endo via rem . Uti Paicunt, Orato. Nita paicunt, in comitio aut in foro ab ortu ante meridiem causam conscito, cum perorant ambo PraeSentes. Post meridiem praesenti stlitem aDicito. Sol oCasus suprema tempestaS eSto.
. Tabula II de iudiciis et furtis.
votum, absentia rei publicae ergo. aut status dies cum hoste intercedat: nam si quid horum fuat unum iudici arbitrovorsiove, Eo die di Fensus eSto. cui testimonium defuerit, is tertIs diebus .obportum obvagulatum ito. Si nox turtum laxit, sIm aliquis ocisti. iure caesus esto. Si luet turtum faxit. Sim aliquis endo ipso capsit, Verberator. iLique. eoi furtum factum escit, aDicitor. Servus virgis caeSus Saxo deicitor: inpubes Praetoris arbitratu verberator noxiamque decernito. Si se telo detensit, quiritato endoque plorato: post deinde si eaesi e seint. se traude esto. Si furtum lance licioque conceptum escit, atque uti manifestum vindicator. Si adorat furto, quod nec manifestum escit, duplione decidito. SIniuri. lienas arbores caesit. in singulas XXV aeris luito. Si pro Iure damnum decisum eseit, furti ne adorato. Furtivae rei aeternAuctoritas e Sto. 'Tabula III de rebειs erecisis.
Si quid endo deposito dolo malo laetum escit, duplione Iutto. Si qui unciario senere amplius lunera Sit. quadruptione Iulio.
280쪽
Aeris conse Si rebusque iure iudicatis XXX dies iusti sunto, Post deinde manus iniectio esto. in ius ducito. Ni iudieatum Iacit, aut qui ps endo em iure vindicit, secum ducito. vincito aut nervo aut compedibus, XV pondo ne maiore: at si volet minore, Vincito. Si volet, suo VIto; ni suo VIt qui em Vinctum habebit, libras taRis endo dies dato: si volet, plus dato. Ni cum eo pacit, LX dies endo vinculis retineto. Interibi trinis nundinis continuis in Comitium procitato, aerisque aesti-miam iudicati praedicato. Ast si plures erunt, rei tertis nundinis partis seganto: si plus minusve Secuerunt, Se fraudEsto: si volent, uls Tiberim pergere Venum danto. Tabula IV de iure patrio et iure connubii. Pater insignem ad deformitatem puerum cito necato. Endo liheris iustis Vitae necis venum dandique potestas elesto.
Si pater filium ter venundVit, filius a patre liber esto. Si qui ei in decem mensibus proximis postumus natus e Scit, iustus esto. Tabula V de hereditatibus et tri telis. Paterfamilias uti legaSit, super pecuniae tutelaeve Suae rei. ita tu S esto. . Αst sIntestato moritur, cui SVS heres nec escit, agnatus proximus Iamiliam habeto. Si agnatus nec escit, gentilis familiam heres nancitor. Si libertus intestato moritur, cui AVS heres nec eScit, aSt patronus patronive liberi escini, ex ea familia in eam Iamiliam proximo pecuniΑDuitor. --Namina inter heredes pro portionibus hereditarIs ercta cita
Ceterarum lam Iliae rerum ercto non cito, si volent heredes, erctum saciunto: Praetor ad erctum ciendum arbitros tris dato. Si paterfamilias intestato moritur. cuInsubes suus heres escit, agnatus proximus tutelam nancitor. Si furiosus aut prodigus existat, ast ei custos nec eScit, agnatorum gen iliumque in eo pecuniau Eius potestas esto Tabula VI de dominio et possesSione. QVm nexum laciet mancipiumque, uti lingua nuncupaSit, ita