장음표시 사용
261쪽
a tἰon Is: Et merito huic vasi protenduntur asperae arteris canales non ait ri educenti t nam hoc simplicius existens ex unica eaque tenui tunica constitii tum refrigerari facilius poterat : praeterea pulsationi alterius vasis impedimento i uillet asperae arteriae dilatatio & constrictio, si iuxta essent posita: Pulchre igitur condita sunt omnia: Cum enim seruere oporteret in corde sanguinem, ut fieret alimenti periectio: prim b quidem In dextro ventriculo, in quo crastior adhuc continetur sanguis, ieinde autem in sinistro, ubi syncetior iam singuis est: partim per medium septum, partim per medios pulmones restigerationis gratia ex dextro in sinistrum transmittitur: Interim autem pulmo abunde nutriri potest: totum autem eum sanguine abs umere, quem recipit, egreditur fines rationis: non enim rara esset eius substantia & leuis ut videtur, si tantam alimenti vim in sul naturam conuerteret. Indicauit autem Aristoteles sanguinem pulmonis caetetis partibus distribui. a.de Part. Anim. cap. I. ubi inquit: homini plurimum cerebri dasi tum esse, quia locum cordis re pulmonis habet calidissi num & fanguine
refert illimum . Ostendimus enim cerebrum refrigerationis gratia datum esse, non ut illas partes refrigerarer, sed sanguinem ex illis egredientem temperaret , ut sensibus inseruire posset. Ob hanc vero causam fit aeris inspiratio per nares iuxta cerebrum desinentes, non selum olfactus gratia, sed etiamur venae per collum ascendentes ad cerebrum usque, refrigerentur, protenduntur enim iuxta asperam arteriam Venae cerebrum petentes. Ad
dubitationes autem facilis est responsio : Ignis enim externus cum sit excelliis calidi, velocillimam etiam habet generationem, idcirco & eiu uxum vel illimum : ob id non nisi in aperto aere arderepotest, omnia enim alia eorpora propter crassitiem fluxum impediunt, & suffocant. At Ignis an malis cum sit mitior,& in humidiori materia,in humoribus ipss vivere potest, tardior enim est eius generatio quam flammae : ideo sens bile est tem pus inter unius & alterius generationem , in quo pulsus contractio est ma- nifesta: non impeditur Igitur eius emuxus, quamuis aeri non se expositus. Iu respiratione igitur non ingredi substantiam aeris in cor ex dictis est manifestum. Ad locum Aristotelis. i. de Hist. cap. I s. dicimus aliquem Ingrest una dari in Cor per tenuissima asperae arteriae Oscula cum osculis venae sinistri Cordis ventriculi communicantia, ut notauit Galenus: ut in con tu magno retentio spiritus vires adderet tensis hoc modo uasis: alias non opus esse eius compressionis: sine qua non datur spiritui ingressus in Cor: Moueri autem pulmonem a calore cordis dilatante & venas tendente, unde sequitur aeris inspiratio, & desidere refrigeratis ijsdem in expiratione: non autem principium motus esse a Thorace motu voluntario dilatante se&constringente, ut placuit Galerio, signum est: nam Thorace aperto v uen iis animalis ut aer in cauitatena thoracis ingrediatur, non deberet pulmo attollere se: vult enim ratione vacui id fieri emouetur tamen pulmo
262쪽
Bis rasonem&expirationem faciens. Principium igitur non est a Tho/ Drace,sed a cordῖs caliditate: quanquam hunc motum iuuare nob s liceat motu voluntario, & pro arbitrio modulari. Sed de his haec sat s. i sensum nulli parti Hesy, qaae faugmine careat in animal bu sanguineis. i Quaestio. V.
ESTATUR Id Aristoteles 1. de Part. Anim. cap. D. Vbi in quit: Vis lentiendi nec ulli exangui data clit parti, neques mguinis propria est, sed cuidam ex iis q uaedὸnguine p r oueni sit.
delegata est. Quocirca pars nulla exanguis corum quae sanguinem habent, sentire potest: neque ipse sanguis, & quae sequuntur . Ratio autem eius est, quia anima sentiens una est actu S unius partis prim b.3. de Part. Anim. cap. s. Nam quomodo iudicareinus differentiam inter plures sensiis ὶ oportet enim unum elle quod iudieatii. de Anim. tex. I 6. N. de Selam: cap. vltimo'. Si igitur haec pars initium quoque Esanguini, est, inseparabile enim est sensitiuum a vegetati tro ut alibi est ostensum: sensus primo inerit ei quod primo particeps est sanguinis, quale cor
esse probatum est: S reliquae igitur partes sine sanguine minime lentient. Sed quoniam haec sententia multas patitur disti cultates. praecipue apud me 'dicos asserentes vimsentiendi sitam esse in neruis & cerebro, quae Aristoteles carere sensu omnino testatur, quia sunt exanguia, non ab re suerit op-, positas rationes pensitare. Quod igitur nerui sentiant, indicant Vulnera, neruis ac neruosis partibus inflicta, maiores enim cruciatus,exhibent, qui in alia quacunque parte. Idem probant distensiones neruoruin, qua S mam ximus comitatur dolor. Praeterea deligato netuo aliquo aut abscisso staritim aufertur sensus eius partis In quam ille inseritur. Si igitur ubi plures sunt nerui, sensus si exquisitior, de ijs ablatis aut interceptis, aufertur sen F .sus, uim sentiendi sitam in ijs esse dicendum est. Quod autein in cerebro Isit princeps sentiendi facultas, collietitur ex cerebri laetionibus. Eius enim vulnera magna sensum & motu auserunt uniuersi corporis . Dcliria quomque & caeterae animae sen tientis atque Phantasiae deprauationes affecto cerebro contingunt: indicant aurem sanationes: nam remediis capiti adhibitis sanantur: quorum nulla essent, nisi in cerebro ellet prima sentiendi facii lias inde caeteris partibus per neruos communicata . Praeterea videtur Aristoteles ignorasse primum instrumentum sentiendi, cum de gustu & tactu se ibat in lib. de Sensu cap. i. eorum senserium esse iuxta cor, in loco stilicet calid illimo opposito ipsi cerebro, iuxta quod caeteri sensus ponun tur,&2. de Part. Anim. cap. Io. ubi inquit: Tangendi degustandi tensus i. ori se apatὰ dependet: unus ex reliquis medium tenet, id est oti actus:
reliqui duo id est auditus & visus maximc in capite politi sunt, propter sen
263쪽
A soriorum naturam: dc visus omnibus In capite est: auditus verb & olfactus piscium non videtur in capite esse, quia non apparent meatus aliqui, cum tamen audiant, & olfaciant. Ex his igitur videtur Aristoteles minime nouisse neruos ex cerebro descendentes, & ad linguam perreptantes, & tandem ad totius corporis partes sensu piae litas , quibus interceptis, sensus intercipiatur: non deberet enim id contingere in gustu & tactu , cum eorum sensoria excorde pendere dicat. Amplius si sanguinis calidioris agitatio officium sentiendi intercipit, ut idem testatur. 2. de pari. anim. cap. io. male tactus &gustus iuxta locum calidissimum ponuntur prςcipue in homine, cui dati sunt isti duo sensus exquisitissimi. 2. de anim. rex. s . & in lib. de sensu. cap. q. Tanto autem minus cor poterit esse primum in struinentum sensus in homine praesertim qui locum cordis habet calidissimum . 2. de Part. anim. cap. 7. Comprobat idem, quod 7. Phy. tex. 2. testatur: ideo pueros non posse quid addiscere Ze iudicare sensi-B bus, perinde ac seniores, quia multa perturbatio circa ipsos fit & motus. Meliu igitur videtur uim sentiendi, &reliquas iudicatorias facultates in loco temperatiori ponere: cuiusmodi cerebrum videtur esse . Ad hac ratio probans in corde sensum esse, quia idem debeat esse principiti sanguinis,& sensus, non videtur necessaria. Si enim diuersarum potentiarum diuersi sunt instrumenta: ut oculus ipsius visus, & ambulationis pedes:
An possbile est unicum esse omnium potentiarum instrumentum. Qua nisuis ergo concedatur cor principium esse omnium potentiarum, non tamen ipsum erit omnium instrumentum: non enim se. ipso agere omnia potest: hoc autem existente poterit instrumentum sensus tum commune propriuuniuscuiusque alterum a corde esse. Quod praeterea insertur partes exangues non sentire, quia primum sensitiuum, sanguinis est principium, similiter non videtur necessarium e nam idem oporteret sequi circa poten-
C tiam nutritium. Si enim quod primum nutritur sanguineum est, deberent quoque reliquae partes omnes , quae nutriuntur, sanguinea: esse : multae sunt tamen exangues , quae nutriuntur , ut ossa, nerui. Sic
itur circa sensum nihil obstabit, quin exangues etiam sentiant, cum nutriantur. Hς igitur sunt dubitationes praecipuae, quae circa hanc sententiam contingunt. Animaduertere autem oportet sensum duplici genere partium egere. 2. de Part. anim .cap. primo. Cum enim sensus sat patiente particula ab exteriori sensibili , necesse fuit pro receptione singulorum generum sensibilium , corpus aliquod simplex esse , quod eiusdem generis esset cum sensibilibus : haec enim solum patiuntur inuicem , cum alterum potentia alterum actu fuerit: oportuit igitur perspicuum aliquod corpus esse, quod afficeretur a coloribus,& potentia calidum frigidum,humidum, de siccu & reliqua huiusinodi, quoci tactiles qualitates reciperet, &de reliquis eodem modo. Ob hac uero causam sensus unusquisq; coiitingit
264쪽
per partes similares, affectiones enim sensibiles omnes similarium sunt cor- Drorum. Alterum vero genus partium datum est sensibus, ut species sensibilium sine materia reciperentur: haec enim est propria sensus operatἰO. 2. de An. tex. I 2I. Nam inanimata omnia quae eiusdem generis fuerint, patiuntura sensibilibus, quia eorum corpus materia fit earum affectionum: nec minus pupilla oculi perspicua existens fit materia luminis Sc colorum, quam aqua externa, aut aliud quodcunque perspicuum. Species autem colorum non colores,& species reliquarum qualitatum sensibilium non ipsas qualitates, non videtur posse recipere nisi virtus organica, quae anima est. Achiones igitur sensuum, id est perceptiones sensibilium sine materia, per partes
instrumentales perficiuntur. Quae cum hoc modo habeant, videndum est quo pacto Cor constituatur ab Ar: stotele primam vim sentiendi habere, virum tanquam similare quoddam, an tanquam organicum. Videtur autem loco citato cor utroque modo ponere, quia inqui eius substantiam simplicem esse, ut omnia genera sensibilium pollit recipere: ratione autem suae tagurae organicum esse, ut mouere & agere pollit. At quomodo perspicuam dicemus substantiam cordis, ut patiatur a coloribustaut aeream ut a sono λ EPraeterea frustra videretur natura instrumenta particularia pro singulis sen-sbus recipiendis condidisse, si omnia haec existerent in uno corde. Eadem difficultas contingit circa sensoria particularia, cum enim ea velit Aristoteles esse sanguinea, quia cor huiusmodi est: si quidem partes similares in teulexit, humor chrystallinus oculi sanguineus erit,& aer In aure implantatus et at non videtur. Nam eadem ratione de ossa & cartilagines dc nerui &medullae de alia huiusmodi sanguinea dici possent, cum nutriantur omnia sanguine. At haec non appellat Aristoteles sanguinolenta, sed ea tantum quae sanguini similem naturam adepta sunt, ut viscera & caro. 2. de Part. Anim. cap. i. Praeterea nulla necellitas est partes similares in quibus fit receptio sensibilium cum materia, sanguineas este, nam& inanimata idem patiuntur. Relinquitur Igitur partes instrumentales sensuum sanguineas esse oportere, ut recipere pollini species siue materia. Eadem aurem ra- rtio erit& de corde: ut scilicet sit primum instrumentum sensus quatcnus dissimilare est, non quatenus similare. Quomodo igitur voluit Aristoteles ipsum similare esse oportere, ut sit capax omnium sensibilium t Vtrum hoc dictum est propter tactum & gustum ὶ Horum enim instrumenta prima non sunt neque caro neque lingua, ut est pupilla ipsius visus, sed aliquid interius.1. de Anim. tex. io . Caro autem dc lingua vice medij sunt,
ut si oculo totus aer esset circumpositus ex quo constaret oculi natura. 2. de Part. Anim. cap. 8. dc 2. de Anim. tex. Ii6.. primum autem horum sensuum instrumentum esse cor, cui circumposita caro est vice medij, significauit Aristoteles. Σ. de Part. Anim. cap. io. cum inquit: Tangendi Agustandi sensum ex corde manifeste dependere: dc de Sensu. cap.r. ubi inquit:
265쪽
A luxta cor esse sensorium gustus &tactus : per sensorium Intelligens non primum, sed primo coniunctiim, id est medium: oportet enim medium elle
iuxta primum organum cuius est medium tui diaphanum iuxta oculum.
Praeterea & ratione: Cum enim sapor nutriti ut aiscistio quaedam si quat nus nutritiuum est: de Sensu cap. q. Si cor est id quod primo nutritur. ipsum quoque alimenti assectiones primum percipere dicendum est: ob id sorte in pluribus animalibus cor ad laeuam partem inclinat, qua meatus cibi ex ore in ventriculum tendit ut melius ciborum qualitates perciperet r& in Piscibus statim iuxta linguam situm est ob eandem causam. De tactu autem eadem ratio: nutritur enim humido & sicco Sc calido 3c stigido . 1. de Anim. rex. 18. Ideo &ractus appellatur alimenti sensus: sapor autem ut
alimenti oblectamentum : Quasi sensus calidi frigidi, humicli & sicci sim .pliciter quidem tactus sit: quatenus autem nutritiua sunt, gustus, qualis omnibus animalibus inest gratia alimentI. Omnia enim animalia tam san-B guinea quam exanguia habent eam partem quae sapores sentire potest, E. de Part. Anim. cap. l7. Quatenus autem sapor oblectamentum est eorum quae nutriunt, non est necessarius sed ad bene esse, ut caeteri sensus. 3. de Anim. tex. 68. ideo hic progressuis tantum inest. Si igitur Cor Instrumentum primum fuerit tactus & gustus, ut oculus Ipsus visus: sorte eorum
gratia similare suerit, ut pati pollita tangibilibus qualitatibus. At Aristoteles ipsum primum sensitiuum ideo simplex esse oportere inquit, ut sit capax omnium sensibilium: non selum igitur receptiuum est tangibilium ualitatum sed & reliquarum omnium. Praeterea fieri nequit, ut simul
teretur cum materia caro circumposita & cor: non enim smul calefit id
quod propinquum est calefacienti & id quod est procul, sed istum id votum est in illuminatione: de Sensu cap. s. At sensus tacuis fit simul ac res
tanguntur: 1. de Anim. rex. Io9. dum ergo caro externa recipit cum mate-V ria, organum internum recipit sine materia, quod & In caeteris sensibus contingit : quamuis enim sonus prius perueniat ad medium quam ad extremum, tamen simul ac peruenerit ao instrumentum, quod speciem sine materia suscipere possit, sensum lacit, & de caeteris eodem modo : Quocunque enim sine materia sunt, sunt & non sunt sne generatione & co ruptione & sine tempore. Non igitur est necesse organum internum recupere species cum materia, cum externum id praestet. Tandem non videtur cor esse ultimum sensorium tactus: quodcunque enim sensile positum supra organum,non facit sensum. 2. de An. tex. II6. quo argumento probatur caro non esse sensorium sed medium, quia sensibile positum super casnem sensum sacῖt: si igitur cor sentit ea auae ipsum tangunt,ut patet in vulneribus,& alijs affectionibus,a quibus dolor cordis oritur, non fuerit illud instrumentum tactus. Praeterea cordis substantia similaris caro est, haec autem medium est tactivi non vltimum instrumentum. At ver b neque reli-
266쪽
A sungi sito munere nequeunt. Et sensuum igitur actiones per dissimilaria administrantur. Quoniam vero caeteri sensus inseparabiles sunt a tactu, hic solus dissimilarem partem propriam non habet, ut toto corpore sentiret qualitates tangibiles: idcirco huius instrumentum proprium est ipsum
commune omnium instruinentum. Ratione autem primi instrumen ii quodammodo&oculus medium est intrinsecum ad visum faciendum : de nares adolfactum: atque aures ad auditum, quemadmodum caro ad tactum,& linqua ad gustum: Sed magis caro medium dicitur,quia formam dillimilarem sen sui accommodatam non habet: oculus habet & caetera senseriar Praeterea cor sua carne sentit tangibiles qualitates: visibiles nequaquam sine oculo neque sonos sine aure: Ob haec igitur solum instrumentum tactus interius est reconditum, terorum sensuum sensoria exteriora sunt,& quo' dammodo media: unum enim est primum omnium sensorium. Sanguineam quoque esse oportet eorum naturam, non enim receptio sine materia
B sit sine spiritu qui in sanguine est. Idcirco humor chrystallinus oculi cumst exanguis, non est aptus natus speciem coloris recipere, sed colorem tantum, visus ergo non in eo fit, sed in spiritu visi uo, qui ex cerebri venulis per proprios meatus in internam oculi partem transmittitur: quibus meatibus abscistis, ut aliquando in bello contigisse scribit Aristoteles: de Sensu cap. a. tenebrae statim oboriuntur: Quamuis enim in corpore oculi perspicuo recipiatur lumen, eo tamen abscisso seu auulso ab ea parte quae speciem luminis suscipere nata est, non fit cius viso. idem in caeteris sensorijs contingit: nam sine eo languine qui syncerus dc probe temperatus fuerit, in quo spiritus huiusmodi continetur, nulli bi his nasus. His autem hoc modo constitutis facile luuntur obiecta. Quod igitur medici obij ciunt scilicet neruos sentire, quia maximi dolores ex eorum vulneribus & conuulsionibus contingunt: de quod deligatis aut abscillis aufertur sensus subiectarum par V tium: primum. quidem simile est ac si quis dentes sentire putet, cum tactu rei algentis dolor in ipsis excitatur: aut si quis tenui tunica indutus ambientem frigiditatem aut quid aliud tangendo sentiat: putetque in tuni
ea vim sentiendi inesse, ut notat Aristoteles. 2. de Anim. tex. Io9. Nullum igitur est mirum tacto neruo sensum seri: compatitur enim corpus circunstans, ut caro ita qua aut per quam fit tactus: Quod si abscisio magno neruo , aut circunquaque nudato a partibus sanguineis , acu pun- fatur eius medulla , Vt noxa nota perueniat ad partes vicinas , nulus fiet sensus , quemadmodum tacto cerebro aut osse : Maiores autem dolores concitantur ijs vulneratis, quia sensus iuxta neruos exquisitior est : fetunt enim spiritum ex corde , quo sensus omnis perficitur . ideoque ijs deligatis aut alio modo interceptis tollitur sensus subiectῖς partibus ac circunstantibus: Quam uia igitur sine neruo sensus non fiat, non tamen neruus sentit, neque sanguis: sed id quod sanguine ta-
267쪽
II constat: non enim unumquodque medium esse potest tagibilium qua- D litatum, sed caro sanguine huismodi praedita. Instabit autem quis: Si spiritus per neruos deseruntur ad sensus perficiendos, non erit necesse sanguineum esIe id quod sentit: nerui enim sanguinem non serunt: dicimus alio modo neruos ad tactum & gustum facere quam ad visum, auditum, Molfactum : Nam ij sensus cum propinquiores sint cerebro, per neruos proprios ex venalis cerebri sanguinem cum spiritu potiuntur, ut patet in interna oculi tunica, quae ex visorij nerui medulla ortum ducit, apparet enim in ea venularum textura: Similiter olfaciendi & audiendi meatus pleni spiritus natiui ex corde ad venulas quae in cerebro sunt tendetes ad aerem externum desinunt. 1. de Gen. Anim. cap. 4. Qui autem ad sensum tactus Jc gustus nerui e cerebro descendunt, sine aliarum venarum & arteriarum so cietate sensu in non praestant: oportebat enim corpulentum magis esse horum sensorium & calidius: Quocirca sedes horum magis prope cor spe chatur. Patet autem tactum egere calidi tale cordis fouente magis quain reliquos sensus: restigerata enim valde pars nihil sentit: Praeterca cum nerui ruanto magis protrahuntur, eo frigidiores sint, quia distantiores a corde gunt,propter hoc quoque necelle fuit iungi cum arterijs de venis, ut earum calore so ueren tuta sic enim communicatione facta temperies in carne fit lensui commoda. Hanc autem communionem significauit Aristoteles. 3. de Hist. Anim. cap. s. ubi fibras quasdam testatur a neruis ad venas tendere, dcinde ad neruos: ideo eas mediam naturam habere inter neruos de venas. Putandum enim est hic similem communionem este vasorum, quam in m rebro alibi diximus esse cum de ortu neruorum loqueremur, extremis v narum in neruos desinentibus. Idcirco animalia in quibus principia in nus distincta sunt, ut cor& cerebrum, communionem hanc vasorum arctiorem habent, ut quasi unum fiat corpus ex neruo & vena: unde fit ut di uisa vivere aliquandiu possint: principia enim non habent distincta, sed veluti disseminata inductibus: ut quasi ubique cor sit, quia ubique vena cum arteria coniuncta est :&ubique cerebrum, neruis ubique coniunctis scum venis. Ideo ubique potentia principium continetur. Plantae coniunctionem hanc in geniculis praecipue habent, unde germinant. In animalibus vero persectioribus coniunctio vasorum longe maior est in principis squam in ductibus ἐν Cor enim coniunctio est venarum de arteriarum maximis osculis, Ideo principium est: in ductibus autem paruorum osculorum etiam communicatio apparet sed imbecillis: Et cerebrum venarum lc neruorum est coniunctio prima, modica autem inductibus videtur: Ideo diuisa Vivere nequeunt cum pars a suo principio abiuncta fuerit. Ex dictis autem patet propter quid neruo absciuo aut deligato in ijs animalibus,quet principia distincta sortita sunt, sensus ausertur iubiectae particulae, caro enim sine eo spiritu natiuo qui per neruos a corde sertur non sentit: non t
268쪽
A men ob id sensum In nerui substantia esse dicendum est, si idἰor enim est& siccior quam oportet,& sanguine caret: quamuis autem non sentiat, datus tamen est propter sensum, ut etiam ipsum cerebrum: Cum enim proprium animalis corpus quatenus animal est,caro ipsa sir, quia haec est instramentum tactus aut primum aut coniunctum, reliquae partes eius gratia datae sunt, ut nerui olla venae: i. de Part. Anim. cap. 8. Quod vero ex helionibus cerebri sensus de motus totius corporis laedantur, & delitia contingant atque aliae huiusmodi principum facultatum imbecillitates ac deprauationes, causam affert Aristoteles . a.de Part. Anim. cap. 7. Calor enim cordis atque principium consentientis limum est, ob id cum sanguis cerebri aliquo pacto mutatur atque asticitur, consensum celerrime facit. Quod igitur sensuum laesiones contingant, quid mirum 3 si cerebri ossicium est feruorem cordis temperare propter sensiim : Nam parte anteriori capitis ob id continetur, quia id quo sentiunt animalia,scilicet Cor, in parte anteriori B situm est.2. de Part. Anim. cap. io. Cum autem per hanc partem excorde spiritus animales sensibus ministrentur, non mirum si illa parte laesa laedantur etiam reliquae facultates ex sensu ortum ducentes, ut imaginatio, memoria, ratiocinium: ut enim intellectus dum intelligit phantasinata speculatur, sic Phantasia dum imaginatur sensibus innititur: & propter hanc causam videntur hae operationes in cerebro esse, quia organa sensivum particularia
au t iuxta cerebrum sunt, aut maximum cum cerebro consortium habent.
Non est aulcm ijs amentiendum qui putant sensum quide in anteriori pa te cerebri fieri,memoriam vero in posteriori: in medio autem imaginatio nem, quia cerebri laesiones his diuersis locis facultates eas laedant: quasi noeadem sit species imaginata cum ea quae per sensum habetur aut per memoriam renouatur: aut contingat quemadmodum in depictis historiis, in quibus eaedem personae diuersis locis collocantur, ut diuersa gesta significent. L Sed utanterior pars cerebri in qua sensus sunt , cordis mucroni respondet, in quam enim partem cor vergit, in eandem & sensus spectant, dc motus peragitur, ut patet in piscibus, quibus cor ad os vergit: sic posterior cerebri
pars sedi cordis respondet: unde consensus apparent. Circa motum autem cum duplex sit genus neruorum,unum ex cerebro ac spinali medulla proueniens propter sensuum instrumenta: alterum iuxta articulos ad musculorum fines ac principia, quibus motus peragitur, non deberet cerebri noxa motum impedire: tendines enim & ligamenta ex finibus arteriarum in eas partes desinen tium oriuntur,ut voluit Aristo reles. 3. de Hist. Anim. cap. s. An motus non fit,nis praeeunte alteratione ficta a sensu Declarauit id Aristoteles in libro de Communi animalium motu, ubi inquit: partes instr mentarias ad motum disponi optime per affectiones : affectiones autem fieri ex appetita: hunc tandem ex phantasia aut sensu aut intellectu: motum
autem perfici amplificato instrumento per spiritum ex corde, atque eodem
269쪽
Arse voluit Aristoteles .3.de Part. Anim.cap. . Pr cipium enim quam marim quiescere debet: tale aut erit, si sanguis purus & mediocris tu copia tum caritore sit. In homine aut hunc purillimuni esse scribit. 2. de geri. An. cap. . Coargumento, quia prudentillimus animalium est: intellectus enim illud teli, peramen tu significat: Et a. de Part. An cap. 2. inquit: Est certe roboris esticacior sanguis qui crallior & ealidior est: Vim autem sentiendi intelligendiq; obtinet pleniorem, qui tenuior atque frigidior est. Sed optime costant,quae calidum tenuem & lyncerum habent, quippe quae una dc viribus corporis, dc anima: ingenio plurimum valeant. Hinc autem soluitur cotradictio quae videtur in verbis Aristotelis, cum scribit. 2. de Parci An. cap.7. hominem in- . ter cetera animalia cor habete calid illimum & sanguine referti : Iimum: cuius gratia illi datum esse plurimum cerebri idque humidis lim v. Copia enim calidi natiui de eiusdem puritate vincit omnia animalia, intentione auteroe .caloris nequaquam: multoru enim animalium sanguis calidior est, sed crassi sior ac siccior & turbulentior. At vero si cordis calor haec potest,cuius gratia nerui sunt hecessarii ad tensum in toto corporei An ut spiritus animalia haberetur maxime destratus a sanguinis crastulere Et si enim cor sit prinisi sentiens, sine ope tamen cerebri nequaquam sentit: Na species sine materia per spiritum in cerebro praeparatum & neruis delatum communicantur cordi tanquam regi. Ex his autem patet quae nam pars totius corporis temperatis sima statuenda sit, propter quam homo tactum habet exquisitillimum. Non enim cutis ut medici putant: temperatior enim est caro subiecta, nam in ea
magis est sensus: signum autem est: quod longe exquisitius qualitates tactiles len tinuis lingua, quam manu: ut gemmarii faciunt: hoc enim experimento veras gemmas a facti iijs discernunt: nam tactu linguae longe frigidiores sentiuntur legitimae: quam disserentiam nunquam digitis discernas: Ca ne autem & lingua longe temperatior est cordis caro, hic enim primo sic tum est instrumentum tactus. Si igitur liceret corde tangere, ut lingua, longe exquisitius vel minimas disserentias sentiremus .uSed quoniam laeditur facillime a quocunque excessu, idcirco recondidit ipsum natura, &circumposuit corpus animalis ossa & carnes, ut non se ipso sed per medium qualitates perciperet. Fons igitur caloris medium aequale est in. ter duos excessiis caloris & frigoris sumidi i siccit reliquae autem par tes quanto magis participant de illius natura, ut caro & quaecunque sanguineae sunt, eo temperatiores existunt, dc adsensum aptiores. Quoniam vero duplex est singularum partium temperamentum: unum quidem potentia alterum vero actu, ut alibi exposuimus: calor cordis qui omnium , operationum est autor , & cuius participatione caetera cordi adnata vivunt, actu est, quem temperatissimum in homine diximus esse. Qui au- . tem potentia est ex diuersa elementorum mixtione ortus, varius est pro
diuersarum partium compositione : Ossa enim & nerui frigida & sicca
270쪽
sunt: eerebrum frigidum de humidum, quia hoc quidem ex aquea constat D
substantia, illa vero ex terrea naagis. Pinguedo autem ex aerea dc ignea, nam facile comburitur: Caro media videtur esse: nam eius mollities meis
dium significat inter humidum de siccum: propterea qui carnem duriorem habent, sensu obtusiores sunt: molles autem carne, & quibus Cor molle est,aptiores sunt ad sensum .3. de Part. Anim. cap. 4. Substantia autem eius non in totum inflammabilis ut pinguedo, nec omnio incombustibilis ut medulla cerebri, mediam naturam habere significat inter calidum & frigidum potentia. Vtraque igitur ratione caro praecipue Cordis temperatissi-- ma suerit. Relinquuntur dubitationes, quae aduersus Ari stotel is demon strationem asserebantur. Quod igitur obij ciebatur non hine idem instrumen tum diuersarum potentiarum: dicimus, quemadmodum potentiae eaedem si ibiecto sunt, ut vegetatiua de sensitiva, sic etiam instrumenta eadem subiecto esse melius erat, si fieri poterat: hoc enim modo procedit ratio Aristotelis de principatu cordis. 3.de Part. Anim. cap. q. Fieri autem posse utidem sit instrumenturn plurium,ostensum est: calore enim de spiritu cordis Eomnia perfici possunt aut statim aut per media. Receptaculo igitur ventris& intestinorum utitur,& venis ad alimenti praeparationem,sed suo mei ca-Iore ipse autem se ipso perficit: Similiter ad visibiles qualitates recipiendas. pupilla oculi utitur: dc ad sonos si aere in to in aure: de ad tactiles qualitatates carne: ipse autem seipso omnia iudicat: Si enim unum est quod differentiam eorum percipiat, unum esse oportet, quod omnia sentiat: non potest autem oculus sonos iudicare,nec lingua coleres. Primum igitur organum omnium commune interius est. Idcirco ipsumcisin parauit Aristoteles Repi, totum autem animalis corpus reipublicae . Cum enim ordo con stitutus fuerit, non est necesse regem omnibus interesse, agunt enim maῖistratus secundum praeceptum regis. Ad alteram instantiam, quod non sit necelle omnes partes sentientes sanguineas esse, licet primum sentiens auctor sit san psuinis : quia non omnis pars quae nutritur sanguinea est licet primum sit sanguineum dicimus nutritionem fieri non a temperamento proprio sinsularum partium, ut medici putant, sed a caliditate pet arterias Sc venas influente a corde, ut alibi explicatum est: non enim caro carnem gignit, nec neruus neruum: sed calor qui est in corde in diuersas corporis partes det tus, sanguinis materiam aptam quidem coagulari a frigido in carnes dispensat: magis autem terrenam in ossa dc neruos, & de reliquis eodem modo ridcirco omnia quidem nutriuntur sanguine, at non omnia sunt sanguinea . Nam ex materia synceris lima caro fit, dc reliquorum sensoriorum corpora . ex recrementis autem ossa nerui pili ungues Sc caetera huiusmodi. 1. de Gen. Im. cap. 4. Solum igitur cor suo calore trahit alimentum &sanguinem creat, quo & ipsum dc reliquae partes nutriuntur. Quod si eodem modo caeterasuo calore alimctum conficerent,naturam cordis imitari potuissent,