Laurentii Vallae Elegantiarum Latinae linguae libri sex. Eiusdem De reciprocatione sui, & suus, libellus. Ad ueterum denuò codicum fidem ab Ioanne Rænerio emendata omnia

461쪽

TLPGANTIAR VM LIB. VI. ipsam colundere coperet cur igitur ita secuti sunt Nepes nihil interest inter has significationes, capio hoste,capio genem,capio saxu. P raeterea duae Sprientes in hoc verbo notandae sunt.Vna, s habet reciprocum quendamvsum,ut idesit,cepi uoluptate, π cepit me uoluptas. c, cero: Magna cepi ex literis tuis uoluptatem. Quint. Nec me tanta capiebat uoluptas, quod fluentia certa mella conderem. PID.ad calvisium lib. utit Cupio aliqua voluptatem,s ulla voluptate non capiar. cepi somnu,captus sum

somno,uix dicituri sed dici posset, ut oppressus, videlicet qui opprimitur somno,capitur somno. Cepi deIecta tione, vix ing Delectatio cepit mesed i pastuo potius, captussiam dele latione.Et ite in caeteris,quae ad dele lationem pertinet.captus sum amoenitate laci, dulcedine vocis, 'ecie mulieris, amore pecuniaru, e bouoru, magnitudine sublimitates materiae. Isti enim otu delectat, ideos subintelligisolet delectatio quale ipsam illud M. T. Quod iussit in his aliquid probi,quod cupiat ignaros. i. delectet. Ergo probitati inest delectatio,visit ira exponedu cuius probi delectatio capiat ignaros fue ignari capiatur dele

lige amore siue pulchritudine loemne.ι delectatione:no i n L. autem ut testitus sum)actiue,cepiamore. Nec longe ab hac ratione abest illud,captivisum oculis,Τ orbatum sum oculis.Nec hoc unquam reperies, ni in pastuo, Cr nunesqu4m stre nisi de oculis dici. M sericordia cepit Deos,nodij misericordia,dicii .id est,no delectatis,sed dolor ille

ex alieno malo.Et, Merita mea ceperut Deos, ut ait Lucretius . q sermo rarus est,i.admiratio,vel electitio,vel

jectus eos cepit.cupio dolore tame potius, quam, cepit me dolor dicimus. No quia ηοηpub umetitsic dicere,

462쪽

ii LAURENTII VALLAE sed quia habemus alium in usu modiet magis propria, T

1iet me dolor sicut Tenet me desideriu. Delectatio enim uidetur tetntu capere,nec diti permanere:dolor autem, etdsideriura tenere,quasi permanedoatem, cepi indignatione:cepi ue cotraxi molestia,potius,quam, cepit me . . indignatis,cepit me molestia,contra,cepit me taediu,c pit me obliuio,cepit me odiu,potius,1 retrorsum. Verg. Georg. . Tanta meae si te ceperunt taedia laudis. In Eun. aαs Terent.Nes agri,nes urbis odiume unqua cepit. laesseΠ 6 ro tamen, Quibus rebus dintuod , dis invidiae cepit elo

Ibhu, 8 quentia, ut bores ingeniinfimi quasi ex aliqua turbida

De Inue. Ei. tepestite in portu,sic ex seditiosa , Cr tumultuosa uici se OSc.1. in studiu aliquod traderent quiem. Idem: Ut eos iustitiae

alto tecto lapsu matris, Cr affiniu,propinquorus cepit obliuione. Altera proprietas capere significat vel Jore,uel no Jonte accipere: Sumere tamen stote zais hinc est illud, cepi labores,cepi molestia,cepi dolore,cepi uel suscepi inimicitias uscepi curassuscepi sumptus: accepi

calamitate, accepi cladem, accepi damnii, accepi iniuria accepi contumelia ,accepi repulsam,accepi uulnus:quod 1iuquam stre aliter dicimus:non Sustinui, non Perpessuasum uulnus,sed fere semper accepi , nisi more poetico: ve apud Ouid.lib. 11. Metam.-Nullum patiere repulbam.Ciomc 3. cero, In domu multiplicatu honoris non solam repulsant retulit, ed etiam ignominia, scalamitatem: cum dixit,

nequaqua cotra hoc, qd praecipio'cit. Nasumo suppliciam,sumo poenino in me,sed a me,in alium instigi intelligitur. I deos adiugitur ablativus cum praepositione de. In a gumen. cic de illo pallio post suppliciusumitur. Qulat. Vt nisi Decuinutis. occurrisbet ad die de eo qui restitera poenas meretur.

Potest.

463쪽

ΠLEGANTI A RVM LIB. VI. Potest cimen quis de se etia sumere supplici,ermis diu

qua duae personae,quae agit, Cr quae patitur. Porro quia sumere est ultro,quasi non pmissu aliora capere,eo fit ut intelligatur pro nimium: π interdu pro arroganter sibi tribuere:ut cic.de O . Oratione autem Latini ejicies In prooe.lib. princto legendis nostris pleniore. Nec uero arroganter hoe dictvexistimari uelim. Nam philosophidi scientiam concedens minis quod est oratoris propria apte,d istincte,ornate dis dicere quonii in eo studio edite consumpsimus, si id nubi assumo, uideor id meo iure quodammodovedicare. Assumpsissesbi ait ea laude,quae nisi uera est

ac pala vera, Ppter rei magnitudine,arrogas videretur

Ergo Asy ere,est mustum,et pene nimici sibi tribuere. Ide F Plicio:Qranquino mihi rentu sumo iudices, nesarrogo. Inde inerudito vocabula Praesumptuosus. Denis quoda loco Vale. Max. ita plane hora verboruπο-prierite distinxit,ut haedi Delia pene praecipere videatur,qua de catone ceseris laquitur,qui ensem de mediis hostibus recepit:quiqua hoc aliqui filio Catonis tributit, inquietes,ut no coactus acciperet,sed sua stotes ere uideretur. Quare si Latine Cr nos loqui inlamm,dicamus mira Igsum carne quide humana sumpsise,morte uoro aecepis. Meo iure,quod modo apud cice. legimus,siquis forte desiderat exponamus. Significat avreide quodamodo,ql mea autoritate,meas licetia, Cr cocessu mihi ab hominis libertite:ut ideΤ Archia:Quures o iure noster ille Ennius sanctos appellat poetas. suo iure, inqt,

, poeci erat,et . piat imus poeci. Ide est Pro meo iure: ut idem alibi, Pro meo iure hoc dico,uos eo me priuastis: Ad Herentu.

quasi cosideter dico. Esenim licias ca,no malis qualia tera sunt hoc mo dicti, Pro mea in vos benevolentia,

464쪽

LAURENTII VALLAE pro uestra in me humanitare,pro tua mouetudine, psua pietate:ubi essiciens ut dixi causa intelligitur,no malis.

In eundem,de Contendere. CAP. GaI.

Aeneid.r Ontedere,ide ait,sst mnare:ut Verg.-Quae pro- taxima littora cursu contendunt petere.contentio esὶ perseuerantia,uel elatio. M. T.de Os i.lib.r.Ex conten

tione vocis, Cr sibin ione,et caeteris similibusβcile iudicabimus. Sall. Historiarum quarto Rursus it eta nacti, ad oppidum ire contendunt. Cotendere,cotinuare.Cic.de Oratfecundo:Id quod eiusscripta declarat,er colentiones uocis, CT remipiones cotinuaretur. E t in tertio:Nihil perniciosius est,q sine intermisione contentio. Praeterea ait,coten ere effle astringere niorquere, coparare,certare extorquere,proripere,vel dirigere signum Merii pinar intendere. Sed nes praecepta, nes ex lasatis

distium unt. Quid enim differt,cotetis est perseveruntia, er contendere est continuare Qnu praesertim eadem excpla utrobissubqci s. id iteru Vergilianum illud,

contendunt peteres Et illud Sallustianu,Ire contendunt ' Quae duo Me declarantiquod tendunt,uel pergunt ire m. ire petere. Iam uero apud cie. contentio non sper everantia rech contendere cotinuaresed intentio,utq; intendere:indiserenter enim dicimus hoc loco coteηtio, σtentis,cotendere,cir intendere. Na plurimi Allunturia Lib. 1r.eq; cipientes Intentionem pro voluntate atq; proposito. Afe- rum ad hoc probandum ex M.Fabio exemplu,per quod Cr ipsa res,de qua agimus,probabitur: Nes gratifimus aute in musica sonus,nec acutigimus orationibus coueni: Na Cr hic puru clarus, nimiumque plenus, nullum aferre animis motu potest,er ille praetenuis,Cr immodicae clari ε

ditis,quu est ultra neruiί, tum nes pronuntiatione fecit,

465쪽

r LEGANTIARUM LIB V1. 41sueo diutius De intentione potest. Na vox ut nervi, quo

reminor,hoc grauior,et plenior:quo intelior,hoc tenvis et acuta magis est. Sic ima uirino habet umina rumpi pericuratur.Medijs ergo viedu sonis. Hi quos quu aligeda intentio est,excitandi:quus mittenda, sunt teperandi.

Nun stum ergo est,quid sit Intentio,cuius elii Hialitudo neruoru mani ius docet,unde isimilitudo sumpta est.

Nam ut neruus in cithara,aut neruus in arcu , quo magis intenditur,eo vehementioresonum, vel ictu in citἰquo , magis relaxatur,eo remigiorem: ita Cr vox,quae utique Caesar.lLt.derisum neruoru corporis exigi quos videre licet in acutis- bel. Gel. Pr sime exclamatibus maxime inredi, tanqua in cithara aut ximique suntis arcusve eotendi quae ut dixi idesunt,ut 3 ide es ex

uerbis utriusq; autoris,quos nominaum',lluci. Nei; ve incolsit, liuiis ro quisquam negauerit Contineter esse,quod collave siue buscum coim continuate,quod Marcellus ait,sed a contineo venit: n tinenter Mutentus vero a contendo, licet contineo faciat colent . ivm g unt.

In eundem,de Cursus. c A P. s.

CVrsus,inquit,ue qae volatus:ut Verg.- cursures pauras Dirigite in lucos. quasi non figurate dicamuι δε ςid C.

de uolatu cursum,et de cursu uolaturui ille apud Terent.

ststinato se rue ι re iubes,init, Vola P eo quod est, curre. 3.sten. De nauigatioe quoq; ststina,dicta' cursum:ut M .T.Naures in cursi fumeto onustis petentes R bodum viderit. De Osphb, Et Quint.nauigatione dixit fugam,siue naves fugientcs, quae veloce cursum comerent,quu inquit: Indefugientia Deciana.α. uela logo uisu isecutias enim q fugit,uelocistae currit. vos Verg.inquit, Pedibus timor addidit alas Ide quos A Q set.ins: Multa sunt π Graece,Cr Latine no deuolui L b VU nari. Nicr quiluculu emittit, Iaculari dicitur qui pila, aut sude,appellationepriuatim sibi Uignata caret. Et ut D a Lapia r. .

466쪽

1.1 LAURENTII VALLA Lepidare,quid sit,mansstu est: ita glebarum,t0Erus

iactus no habet nome. Unde abusis,quae κατάχρασιρ dicitur,necessaria est. Quare ad hane Quint βr mulum non Miter naue uelociter eutem, er auem uelociter uolantem currere dicimus,qua iacularifudem. Illud aute apud oratores observavi,Vositare potius, qVolarepro discurrere dici folere:ut apud eude :M e per omnia maria uolitante. Et apud cie. Quiperfruuolitant. Quale est Reptare. Nam cli R eperest animalia curentium pedibus, Cr ventre euntia, licet quaedireptilia pedes habeat, ut lacertae: tamen Reptare hominem dicimus,quisegniter,iente, Crquasi testudineo passu incedit:quales sint, qui in hortis,

Epist. .hb.1. aut vinetis,similibusus laris statiantur. Horatius: An tacitus luas inter reptare salubres. Plin.ad B ebiurutrumlib. i, scholasticis porro domnis,ut hic est, suscitabunde tin- tum soli,ut releuare caput,reficere oculos,repta rep limi. tem,una semiti terere,omnessulticulas suas nosse, ex numerare arbusculas posset.Ide:Frequentior currentibus, λα sce. s. quam reptantibus lapsιε est.Tercnt.in Adel. Perreptatavsis omne oppidum,ad portam,ad Iacvm,Quo non

In eundem,de Carpere. C A P. v r.

G xDI Arpere,inquit,pro attenuare,σaperire. Verg. Nec nocturna quidem carpentes pensi p uella'. Hoc ne puellae quide ipse diceret. Na vi carpimus linum virens ex humo,quu vellimu3:ita puellu sinistra manu de colo pesum traheres,sensims vellentes carput.Τ t ut d cerpimus rosam primis digitis,sic puellae primis et ipse digitis decerput particulatim linum,tinum ite. Iterum car- Georg.3. pere, celeriter praeterireriit Verg.- Et acri carpere prata fuga.Et in eode:Carpere mox g rum incipiat. inlinis primo non celeritas ida magis intelligatur per hoc,

quod

467쪽

T LEGANTIARUM LIB. VI. quod dixit Fugd,qui est celer cursus quam per illu cur spere. et insecudo significetur velociter praeterire. Aliud naus est Ire in gγrum, aliud Praeterire, quod de equo, κ crs Ibre utrimque poetice dictu in e t.

In eundem, de Accipere. C A P. v II.

Accipere pro pascere,idem inquit Teret.Accipit hc- In pen. mo nemo melius prorsus,atq; prolixius.Et hunc Euius seruius in Vergilium: a. Istos porticibus rex accipiebat in amplis. Vrbanius ς*ς princto, σIautius laqui poterat.Pecora gregatim,altilius diculur pasci,no homines. Nos enim quoties accipi mur,siue excipimur in c5vivssi,no ad sagina sed ad lucaditate illi,atq; apparatu invitat rivi minima pars cibis Vignetur. Vnde coviuere dicimur eo tepore,no cornes suri,aut copotare,aut qd deformius est copascere lae , compasci Siquide Teret.de Thrasone, no tanqua de saginatore locutus est,sed tanqua desplendido apparatore

conuiuioru. Et Verg. Helenu regem uult regiam quandam magnificetium in exhibedo colliuio declarasse , non solum ut ita loquar pallione,Cr ut dixi siginu .Fateortante Accipere,nonunqui signiscare in domum suum,honoris, σ uimcitiae gratia alique conuiua capere:im tame visubintelligatur in couiuiu:ut, Acceptus sum a te lavid id est,acceptus sum in coriuiurvel tractatus.Nasrequenter in cotrariudici reperimus: Indignis cum egomet sim acceptus modis:hoc apud Terent.E t apud cicer.Ex quo illud laudatur Archγυ,qui cu villico ictus est i iratior, csee .issim. Quo te modo,inquit,accepisbem,ni iratim est cris Tusc. quaest.

In eundem,de Graue. CAP. v I Ir.

GRaue,inquit,signiscat grauidum. -ver. Donec re Aeneid. r. .ginasacerdos Marte grauis. circulocutio stcit, ut

468쪽

ro LAURENTII VALLAE me hoe abs te accepissemes id modo in bonam parte,

rium etii in mulam:ut pro Deiotaro Cicero, vitam acce- PIHIIp. prim restri clametiae tuae. Ide in Antonium: Omnia denis

quae postea uidimus quid autem muli non uidimus si recte ratiocinabimur,unt accepta restremm Antonio.Idem

est,Fero tibi acceptusue pro eo quod est, Habeo pro recepto abs te,quod mihi debebas, etiam si solutio nulla intercesserit. Vnde ' Acceptilatio, quam I ustinianus per interrogationem, Cr restonsionemferi uult. Retuli ex. pen D est,rationem de impensis confeci, vel exhibui.

Exhorreo,& Abhorreo. C A P. C I.

Q horreo hanc rem,idem est quod expauesco. A bborreo ab haere, idem est quod perquam alienus sim ab hac re Hoc semper postulat huiusmodi ablativum: illud

vero nunquam sed accusatiui . Bene agi cum aliquo quid sitio quid

I Ene mecu agitur,ue est, qI in bona eoditione sum.

II te, P raeclare tecu agitur, optime cu illis agituri melius cu hominibus ageretur,si paruo coleti essent.Ita, Mi De Amie. Ie mecu agitur,Cr peius,sec5modius ue, Cr psime.Cic. cum illo vero quis neget actu esse praeclare, mecwm inco-mIdbκ Nonnunquam active. Valer. Max. lib.v. Bene egissent Athenientes eu Miltiades eu post trecedimidia Persaru in Marathone deuicta, in exiliu protinus misissent,ac no in carcere, π vinculis mori coegissent. Act est, semper in malam partem accipitur: ut, Actum est de Republica,LRelub.extinctu,dest)erudit,cr perdita est.

8 Alis,unde saltus, pro eo, qIs saltu facio. Salio,fripudio:unde saltatio. Interdu Salio Psalto. Verg.r I.

469쪽

E LEGANTIARUM LIB. VI. 4ri Georg. Mollibus in pratis unctos saliereper vires. Quid autem distent fastus, er Saltatis,notu est. Saltus enim est qualis ceruorum , lepora ν saltatio vero, illa hominum iam iis,quam vulgὁ tripudium uocant.Et licet salio pro Salto accipiatur,non time saltus pro saltatio, Saltatusve, quae eiusdem significationis uni. Liu. Ferre, Lib.ti ac per urbem ire cum tripudijs,solennissaltatu iugit.

AB dicare, est expellere a bonis filium , dis vicit p

ter. Exheredare uero,post mortem. Sed Abdicare estgrauius,quod etiam in se ex redationem continet.

α v INTI LIBRI FINIS.

LAE IN ELEGANTIARUM linguae Latinae Librum sextam,qui de Notis Autorum inscribitur, prooemiam. VLPITIUS ille Seruiu evim quanta in iure ciuili fuerit autoritas, plurimorum monumeta testantur ue alioru ex ἰο ue priuato cosilio stetus,no e limauit turpe sibi ad Ama fore,ut libra de Notis sce- voLe conscriberet,no modo antistitis in ea facultate, ais omnium principis,uerum erit praeceptoris fui. cogitabat

enim nes id posse sibi uitio dari, qi publicae utilitatis causa susciperet,nes iniuria iri feri, q reprehederetur, i modo rite reprehedatur,qr ise fuisbet ipse ficturus,si errare

sua animaduertisset. Probe iris Sulpi.et enue,ac uere Romane. Quin ipse quos populas prudae et grato in-

470쪽

ra 2 AVRENTO VALLA Evicem animo,quisectu huius non reprehensione ed laude digni; er gloria putauit nec minore volumen hoc, quam

caetera,honore prosecutus est.Nu praecepta aliqua doctrinae tradere,cuilibet mediocribus sulte literis imbuto,propiam est. Errores maximoru virorum deprehendere, id vero cum docti imi hominis est,tu opus utili imi ,σquo mi A dici positi utilius. Quis enim dubitet,no minus agore,qui auri , argentu caetera metalla expurgat,quam

qui illa effodit qui triticu inuda quiqui metit qui pinus,mγgdala,caeterM s nuces seligit, quam qui easde legiis Isti eu,qui emedat nisi paucis ima sunt,quae emedat non

histriore existimare debemus, quam ipsum illum inueto re,nec minore ab isto,quaab hoc percipi fructu. Insipers non modo huic ex illius eastigatione nullu damnu asseri,dis iactura,verum etiam pretium,ae dignitate,perin

de atq; auro,ac caeteris,quae modo comemoraui,quantum

corpori purgatio ipsa detrabit, tantum residuo pretij ut dixi cr dignitxtis accrescit. Adeo plus utilitatis in parte

est,quae superat,quam quae fuerat insolido. Quare si quis apud inferos Scaeuo de su iiij facto sensus fuit quae erat illi aequitas, cr iustitia amor ausim affirmare fuisse gauisum secns praeclare actu esse dixi*e, s suoru libroram auru ab omni scoria esset,ac faece copurgaturnihils foret,per quod cociues sui per eius scripta falli poset.Ne- . Epist. 13. li.3. que immerito Plinius Iunior ad amicultet scribit:1 α enim magis creda caetera tibi placere, β qilaeda dolicuisse cognovero. Quomodo igitur no sit beneficiu id terre, qd solet benefici loco postularis Quod si hoc non praestitur aut tu de unctis rut tale beneficiu restilentib.princto bis praestitur,ad quos ex ipsa magnorsi utitorium metatione

multa in primis utilitas puenit. ideos ab optimis qbusscuiuslibet