장음표시 사용
251쪽
Liber L Iornesiae, In prima legitima quaestione, unu
si scriptum, νna volunto; in hac Nero Niruaque duplicatur: atqui νnius rei, ct multarum rerum non potes νυ esse definitio, unaque natura r erunt igitur ista quaesiones diuersa. Adhaec, in prima contentione, unus scripto nititur, alter sententia, at vero in altera uterisque scripto eius legis, quam defendit, O voluntate contrariae legis utitur: diuersa igitur enis νtraque tractandi ratio, ac proinde Ratus diuersin. Denique in cotrariis legibus usum babel l eua ille, quemJupra, Cotinentia, appellari disiamus r at locus diuersus, eorum qua probamur diuersitatem demonstrat: igitur. Vos de baccontrouersa ita statuima.. Tertia positio, haec legalis contentis , vace tinomia, ides δυοῖν νολοιν μάχη, duarum se gum pugna, latine, contrariae leges: cum sciliacet duae leges, aut Nna in plures sententias diausa, inter se pugnare σ contraria statuere videntur: Ideo dixi videntur, quia nunquam, ut ait Fabius, νω lex est ali contraria iure ipso, quia una aboleret aliam ; sed casu fit, ut diuersae leges inter se collidantur ; quod variis modis contingere potes , .de quibin Fabia
Quarta positio, hac legitima controuersia Min ita dirert a prim vis ecie si ab ea diuer
252쪽
etor De quaest ratoriis. a, quamuis aliquo pacto disserant. Quod diffsrant, ex Trapeetuntio allata demonstrant argu-
Uenta : quod autem non sint specie diuerse, M. Tullii ct Fabii auctoritate conlut, O ratio idem confirmat: quoniam auri mda est duplicata scriptorum controuersa : at quod duplicatur , non differt a seipso specie; igitur: ut hieomittam, quod allata a Trape intio rationes non probant esse diuersas species: quarum solutionem sciens omitto; quonia- etiam , homo dialectics ignarus, eas facile solueret: solum
enim quandam accidentariam, ct extrinsecam distinctionem probant. In otinomia itaque diaeitur contra νerbum vitio legis pro sententia alterius; ct contra sententiam unius, ro verbo alterius: quo sit , ut sit status eo positus ex duplici scripto oe sententia. Ex quibus collia
gree licet, cur conuenienter de antinomia pon scriptum agatur. ' i Sed, Ni quae docemus melius intelligactur . unum vel alteru antinomia sabuciamus exemplum. Lex est, Abdicatus nihil ex bonis paternis habeat. est alia, Qui in naui remanseritis te sate, nautis habeat: abdicatus filius in naui paterna remansit, eam ex lege petit Item, Dramaicidaimago in Gymasio ponatur : huic videtur haec alia contraria, Malberis imago in gymnasio non natura accidit,H mu-si r Urannum occidat. Itemona lexstati is,
253쪽
-- ibo I. , b, nemo ferrum in quempiam in arte regali
Drangat atra vero decernit, Furem nocturni
scripti: Ied in antinomia omnia reminantur, ae etiam oum proprium admittit caput. Cgum missis commκnibus capitibus tri uut, quae rarissime in bac controuersia inueniunturicum illis eodem modo aduersari utipossint.
tem ista, Pon desinitum, vel ut Trapezuntius loquitur, Inscriptio , alis praeteritionem O exceptionem vocant, latiocinatio, o Definitio cauendum itaque es a communibus argume tis, oe ab vis, qua conuerti possunt; ne aduersario tela subministram videamur. Caput ν ro proprau, grace περιέχ ά περι adest continens o contentum, oe continentia cicitur. Hac igitur erunt aurinomia capit Propositio, me expositio, volunto, altera scriptipropositio, altera voluntas, ut supra ciximus: hac omittuntur illa tria capita , de quibuspaullo ante meminimus, qua fere numquam , O non nisi discillime incidere possint. INHitur qualitas assumptiua, translatio, e Ir criptio, quantito comparata, siue ad aliquid, Molonia definitio iocus comUunis, altera translatio.
254쪽
translatio qualitas alsoluta, communis, seu caussa quesitas,consilium voluntas reorum. Illud νdro proprium huius controuersia caput, quod continens nominari diximus, nihil aliud est, quam duarum legum comparatio, qua ostenditur viri min- derogetur, seruata alteratas :Quare, illud maxime in hoc; fatu seruanduin es, ut demonstretur ex unisu obseruation γ, alteram non perire, immo utranqueseruari oeadimpleri posse, quod tamen es inuentu diim
cilcia . Vt, nauim assequor, ex altis bonis nihil peto : sn minus, omnino vana lex erit.Proponet itaque is qui navim seruauit: fuam caussam clim legis accommodatione, in summo periculo, non immemor legumpatriae,nauimseruam;peto igitur,oec. Contra qui aduersatur: qui vel tacite, vel expresse legem, vel legislatorem reprehendes. Vterque sententiam legum proponet, laude,aut Nituperatione, O legum comparatione adhibita, qua octo modis feri potes, Que sit antiquior , O quae magis obseruari soleat: Vtram sapientior legissator condiderit, sapientior inquam in ea ra de qua fatuit: Vtra ad re .aut ad priuato pertineat utilitates: t inproposito exemplo, pluris facienda est lex pAblica,quam priuata te iatoris di positio : V-tra de rebus maioribus caueat; t, de religione, de regno, de redditibus: Vtra agat des miti
255쪽
O poena, trave prohibeat, perimittat, aut puniat : Maioris namque auctoritatis est,quae prseipit, quam qua permittit, ct qua prohibet, quam qua iubet: ora bonssior, oe utilior, magisque necessaria patriae; Vt, Vir fortis quod volet postulato ; Tyrannicida , quod Ῥοle: postulato, uterque idem petunt: utilius est reip.
vi orannicidae detur: Vtra magis communis,
O plura complectatur: quoniam ea magis essseruanda, quae magis desinite loquitur. Post msingula capita percurrendo hoc genus caussae planius exponere, quod sane facerem,si ex fu-prascriptis res non esset per se clara. Illud tamen dixerim , proprium istud caput, post comparationem tractari. . Habet itaque haec controuersa cum superiore capita communia, sed geminata, ex quibus tria ut non incidunt,cum sint assislata , aut caute adhibenda sunt, unu proprium. In summa, hic exordiendum vi , recitandum, videndum,an ad it aliqua inte roga tio e nostra lex exponenda, O si fieripotes,
ambae conciliandaeem minus altera omnino resicienda. Sed iam de syllogismo dicamus. Sexta positio , statum, quem graeci syllogismum vocant, latini rationalem, O ratiocin tionem appetiant: aliqui extensimam interpretationem, Fortunatianus, collectiliam, quia ex
eo quod est scriptum , costigimus quod non es scriptum: qui nihil aliud es,quam tam res ma Ir pria
256쪽
dios De quaest. Otatorib. Auct. He propria lege venit in iudicium, tamen ab ' : s I a hi insimilitudinem quandam aucup
de Inu ' tur . cum ex eo quod scriptum est, aliud Fab. Iib.7 quoque,quod non es scriptum inuenitur. Cum Brergo leges uniuerse ferantur, nec singula complecti possint,saepe contingit, Ni per ratiocinarion , aquum O bonum ex iis qua sancita
sunt, quaerendum sit. Ratiocinatio aut locis topicis, ex genere, coniugatis, similibus, causis, totis, a lisquesumenda erit; νt ecce,lexes, ne qui, lanam extra territorium ferat,quidam oues eduxit, quaeritur, an quicquam peccauerit. Item, qui patrem occidit, culeo insuatur: quidam matrem occidit, eadem ne es obligatuspα ri e Item, lex est,ne cui liceat in comoedia ciuem nominatim proponere e Poeta neminem nominat,sed habitu eum ostendit ciuem, quem cupit carpere. Septimapositio,huiussatus capita ex Hemmogene sunt hac. Provole, sue reipropositio, ut contra legem ciuem laedis. Scriptu siue legis expositio, qua reus utitur: Nemine nominaui, quod est lege prohibitum. Syllogismus ,siue accommodatio, nihil sane differt,quod nomine me traduxeris, an alio quouis modo: Quod caput, ni uc a smili,nunc a contrario,nunc a comparatis , .ct saepe a consequentibus sumitur . Definitio, qua bic reusi, soluebitur; multura
lita inter se dijerunti. Voluatas legislaporis
257쪽
Liber I . 2o eommunis: Noluit scriptor, ut priuatorum
vitia populo patefierent: alter contra, 'coluit, Ῥt ad poneros tradita peruenirent. Uuantitas, tanta est contumelia, ut iam in medium prodire non audeam . Violenta definitio,quae
hic firmissima est, quid aliud est boc, quam me
nominatim ostenderes e Comparatio, sue ad aliquid, Hoc multo grauius est,quam si me nomina sies: cum paucis de nomine notus sim , habitu vero, oe imagine pluribus . . tith sis, quando tamen incidet: γ Metalepsis,quam necessariosequitur .antile s. Generalis qualito, siueperoratio ex finalibus capiribus, hoc est, ex iusto, aequo, villi, O ex alas fumpto.
Hoc non modo meum, sed etiam reip. vii commodum. Sententia, siue coniectura voluntatis, quo animo factum sit. Posset etiam tractari communis locus, An similibra legibus scelera punienda sint. Ait HermogeVes ea
dem ratione diuidi syllogismum, sicuti defi
nitio diuiditur: quamuis capitum ordo non sit idem. His numeratis capitibus eadem ratione accusator O reuta νtuntur, hic tamen syllogi Mo definitionem opponit vi est dictum. Et quanis aliqui multos attingant syllogismi, locos;
tamen Hermogenes solum quattuor numerat, απο του Dου, id est a pari: του μειξονος, ides a maiori, του Dαντίου, ides a contrario, ct εκ του ἐλαττονορ,ides ex minore . Atque de ra-ο tioci
258쪽
diog De quaest. Oratoriis. tiocinatione hactenus; restat ambiguum Octauapositio, controuersia legitima ambigui oritur ex scripto, quod duo , aut plures res significat. Ambiguitatis siue Amphiboliae corrupte barbare dicitur, amphibologia, ἀμφιβάλλει quod in νtramq; partem verbi significatio et potestas rejciatur modos innumeros esse ait Fabius; quos tamen ad certa genera reuocat, 'cam, vel oritur ex sim-gulis, vel ex coriiunctis vocibus: ex singi lis tripliciter: primo, cum una vox plura segnificat : secundo, cum alium sensum facit vox integra, alium,si diuidatur; νt armamentum, arma mentum: corvinum, cor uinum:tertio, in compositis. In coniunctis vero, variis fit modis; νt per casus, perproductionem, Lexionem, O multos alios. Theon in Disprogymnasmatis nouem recenset ambiguitatis modos. Ex pronunciatione, siue accentur ex nomine nimis antiquo ct inusitato: ex multiplici δε-gnificatione, quae magnas parit controuerso, ex multiplici appellatione, cum Nna res pluribus vocibus nominatur: ex Naria constructio- ne: ex compositione o diuisione: ex abundantia, ct deficientia, ct ex repugnantia. Huiu controuersia haec funt exempla Pater te
amentor tu ista in foro poni statuam auream hi sta mi babentem: filius ligneam, cum aurea haziaposcite accusatur, quod non auream sta
259쪽
Liber Ι. 209 tuam posuerit. Item, meretrix coronam auream ne habeto: si habuerit publica esto: dubium est, an ipsa debeat esse publica, an corona, in publica bona sit referendae an δεμοσια, an vero δημοσιο legendum sit. Sic , Aio te Aeacida Rominos Nincere posse e quo a dicto Tyrrhus deceptus fuit; νt Orosiis refert. Ex Hermogene, hac constitutio his capitiabus tractatur. Propositione; νt, contra patris
scriptum facis, qui auream statuam sibi poni iussit, tu ligneampo fuisti. Altera scripti propositione contraria Intentione' siue sente tia legislatoris, qua ex circummiantjs inuestiaganda erit, ct ex Nerbis scripti. Continemria, qui locus accusatoris es; se fortasse solam
hastam intellexisset pater, non faceres contra eius molantatem , si etiam saluam auream poneres r at vero, cum solam hactam auream ponis, cum totam velit oream, certe eius voluntati aduersaris. Antithes, siue assumptione, compelli debes, quod ex tantis facultatibus, nihil adhuc egeris. Metalepse, qua antithesin tollit. Loco communi, aequitatem magis esse sequendam, qu- νerborum vim. Epilogica qualitate,contra auaritiam, perfidiam, O animi ingrati vitium. Denique voluntate Osententia, ut alias es dictum. In summa, adhibeatur exordium, recitetur scriptum, exponatur , O perspicuum 6se doceatur quod nos O a dicimus,
260쪽
stro De quaest.Oratoriis. dicimra, ct cum natura, lege, ct consuetudia
ne conuenire demonstretur. Atque haec de le
gitimis quaesionibus dixisse fusciat, quando etiam pauciora fortasse satis fuissent i quae si
quis vellet, exemplis a diuinis literis petitis illustrare posset. Sint ne plures in una caussa status, deque Iudicationis inuentione . Disput. XX. Ex illis utilitatibuta , quas ex natuum cognitione percipiposse disputatione secunda diximus, ea espraecipua, ut statu cognito,qus nobis inuenienda sint quae inuenta sunt,quo
referri debeant, tandem cognoscamuU . Et quo
niam semper difficile existimatum fuit, ab qs
qui rhetoriιa tractant, aut aliorum orationes exponunt, statum inuenire, illud nobis in hoc de statuum libro,ponquam omnia eorum genera , o partes late exposuimus, explicandum renat, vi qua ratione constitutio inuenienda sit, doceamus. Verum, cum in caussa qualitatis non modo status, hoc est νltima ac praecipua quaestio ad quam probandam tandem omnia referuntur,
sed etiam indicatio, quam solam aliqui statum esse volunt, inuenienda est, ideo primum de imdicationis , tum destatus, quem nos distinctum a iudicatione ponimus, inuentione agemus. Sed