장음표시 사용
32쪽
Illustrissimo, atque Excellentissimo
Equiti, ac D. Marci Procuratori sob Primarias Legationes,
Quibus summa cinii laude perfunctus est a. Ob Munera SERENISS REIPUBLIC Honorificetissima, ae admirabili cum prudentia obluit , obitque; ob singulare studium, Quo Viros Scientijsillustres prosequitur;
. Non tam Patriae, quam Vniuerso Terrarum orbi, Ac nominatim Literatorum omnium Reipublicae Valde conspicuo: Animaduersiones Quinquaginta
PRO IIIo,QUI SEMET INSCIENTIIS ILLUSTREM REDDERE CUPERET
IVLIVS CLEMENS SCOTVsE Comitibus Placentinis
34쪽
Pro cupiente in Scienti' procer, i
i, Ietatem erga Deum ante omnia colae . Initium sapientia sten timor Domini. Cum aleo conditus sit homo propter Deu ipsumeti hoc est, ut illum amore, ac honore prosequatur, illiusq; iussis obteperas ipso tande fruatur post mortalem vi. tam in caelesti patria; in primis sapiet te speculatiuae principiis erraret,
qui id ignoraret similiterque prima sapientiae practica principiale in actu exercito saltem nescire declararet, qui Deum non timeret,
facisque ipsis innuet et, se laborare parum, aut nihil de fruitione Dei, qui et summum, infinitumq; bonum in omni bono tu genere, adeoq; etiim sapientiet. Haec Pietas potissime sita est inmadatorum Deio seruantia; in qua si deficiat, oriatur id ex fragilitate, non ex malitia;
nunquam eontrahatur habitus sustentetine cadat, Niceciderit,eri, gant praescripta, suis temporibus maxime,animatum medicamenta
Noni Ilam semper existimet esse positam in recitandis compluribus psalmis, coronis&c in astando pluribus Sacris,in meditatione longa Diuinarum rerum, in eliciendis pluribus actibus amoris Dei, neduptoximi c. Omnia tempus habent. Feccare posset, qui quo tempore studio vacadum foret, illa praestaret, ac noleuiter etia quandoq; Praeces ad Deum sint potius seruentes , qua in sequentes, adeoq; poli. breues,quam longae. Qui eo etiam consilio se studiis traderet, ut a vitiosis habitibus declinaret,otiumq; subtei fugeret sciat rem se Deo gratissimam facere stodundique laborem, assiduitatem esse coram Deo opus valde meritorium. Non raro euenite potest , ut siquis studio suo rectum tinem, velit me rectos quod tactae potesὼ
praescribat, malo, praemio diguus sit coram Deo, quam Carthusia nus, vel Camaldulansis non ulliis in cella sua orationibus diu, noctuisque indulgens . Sapientia a Pietate in Deum seiunci 1, expetientia telle,tum aliis, tum sapie in i ipsi obesse plurimum solet . a. Inister Persona, Sanctissinas Trinitatis peculiari veneratio e prosequatur Sec-am, quae dicitur e terna Sapientia, cui peculiari nomine itiis hin tu Sapientia postea christumum in quo sunt es thesaurι sapientia. N. Icιentra Dei, cui, ut homini, theologi communiter plura genera scientiarum circa te en obiectum etiam versantia conis
cedunt; deinde B V. que bacclesia dicitur Sedes Sapientιa; quarto loco Angliam tuo dem suum , qui perfectam rerum omnium naturalium dummodo non sint secreta cordis,de futura contingentia, libera maxime θ cognitionem , sicut iis plurium supernaturalium notitiam habet. Pluruna leguntur beneficia collata, tum a Teata Virgine, tum aba Melo custode circa ipsammet etiam naturalium scientiara consecutione illis, qui in scientiis laudem consequi cupie. haut . 3 Duo praeter caetera de uitet vitia, Gulam is Luxv
35쪽
4 Pro cupiente in Scien iis proficere.
seiunctum reperitur, enervantque ambo vires quoque corporis, que: tamen necessaria sunt ad scientiarum adeptionem, a Diuinarum, Humanarurnque rerum contemplatione mentem avocantri intellectum perturbanti ne rectum ferre pollit iudicium; illius aciem obtundunt;
aversionemque tum a scientiis c si non a conficiendis quibusdam amatoriis carminibus, tum a viris ipsis vere sapientibus progignere solent Extimulet naturale, quod habet quisque, delideriusciendi, attente perpedens; ..im Honestum sit, propriumque hominis, ut homo es , scientiae alicuius cognitionem adipisci; nam hec perficit intellectum, per quem thoiu.u homo chelluis secernitur, de cum Angelis, imoin Deo, siue subitant ijs separatis,conuenit; Quam
Delectabile hi si enim ceterae potentiae, dum clica obiecta sibi coningrua versantur , dclectationem habent; cur non intellectus& suam, eamque praestantillimam , cum primatum inter potentias obtineat, dum in veritatum, tum specula tuaru , tum lyraeticarum acquirenda
cognitione versatur e Quae volutas malo hiiniana excogitari ρο- teit, qua nouas Vcritates in dies percipere , inuenire , aliis proponere, in librum eas rererre, qui sit tanquam legitimus inscia ij, iudici j que partus, ulumque, hi sitis ad Oleue ii ac perfectam fuerit a Gsecutus maturitatem, omni bis exponere ad immortalem sui nominis famam Huiusmodi enimuero libri lapientum virorum, ut talium, Partus sunt Genuini . Voluptatis, quae ex scientiarum ludio perincipitur, sapiens res,tummodo perfecte compos esse potest; eam certe omnibus alijs volupi .itibus praetruit Quam Utile etiam sit praeter enim Pamam, i rorem, qui a V .ris honestis post animam caeteris Prs ferri solet , mi illis temporalibus commodis fruuntur non raro Viri sapientes in maximo pretio habori solent ab omnibus; saltemq; illis nulli bi serme deuiit faculta se ipsos honeste, saltem utcumque,
si ilientandi Sic it non omites honestas voluptates subterfugere de Lille, qui stientia Dim cummis fieri cupit rimo ut ciuile animal cum familiarib i urpe amicorum colloqui js, modestisque in conum ijs a Voc quoindulgere debeat Sic non omnes, hone- quoqire, an : mi relaxationes prosequatur; nam hae tempus studio opportunum,lmo Vnc celsarium adimerent. 6. bgnoscat , an
sit ad studium habilis inuersam enim complexiones liaud sunt illi
opportunae N qua inuis si .uic ii ludetur , Ut reperiri queatlaomo qui non in scientia aliqua proficerepo Iit: si tamen magis ido-ὲ quis corporis cCnstitutionem sortitus fuerit ad Artem militarem, aliasque altes, his potius operam de . Complexio apta scienti j ea Virino ni clanco cus, non terreus L d adustus, hoc est, bilii insus Se biiurio ira es ancoliciis valde praeponderat, est complexio ido ire a potii Seuoluendis aliorum libris,atq; ex ijs rescriptioni;
36쪽
Praevientem ScienIjsproficere. I ubi humor biliosus prisponderat , est complexio idonea poc
tius excogitandis nouis effatis, atque conclusionibus ex alioria principiis eruendis , Famaeque Auctoris adeptioni . Melancolicus humor aptior est iudicio , biliosus ingenio . Homo sapiens, vel qui sapientiam assequi optat, utroque abundare debet T. Videat etiam, quam propensionem habeat ad scientias nihil enim fiein uitam inerua.Cum humanum genus non solismviris sapientibus, ac scientificis indigeat, varias complexiones, propensionesque hominibus tribuit Deus, in hoc niaxime prouidentia sua deci arans; ideo ea ne contra Diu in Placitum videretur etiam peccare quieu complexione, propensione sua literarum studio repugnante in illud tameincumbere vellet, nec opera poneret in addiscenda arte illa, ad quam natura maxime terret sua In quo etiam quandoque errare solent ij,qui puerorum curam gerunt; attendendum enim esset diligenter, ad quam artem ab infantia ipsa quis se propensum os endat, curandum, ut illi opera daret Quod si fieret, plures haberent Ciuitates quaecumque, nedum Prouincia, ac Regna, in ambus quibusque prae .ltantiores I. Qui habet etiam propensionem ad literarum stu- cita, norit etiam, ad quasnam ex multiplici scientiarum genere eam
sorti ins fuerit aliqui enim sunt apti Phila sophiae, qui liint inepti Mathematics; aliqui sunt apti Metaphysicis subtilitatibus, qui parum apti inuestigandis proximis effectuum Physicorum causis i aliqui
sunt apti Iuri Catannico, ac Ciuili ediscendo, inepti Medicina; a qui sol iam ferme apti ad Historiam, ad Philolophiam Moralem, ad Polaticam dic. Vbi cani minori labore, maiorique voluptate se aliqua ex scientiis percipere videt, se illi tradat s. Haud xistimet, se posse in ossius,vel plurimis scient ijs excelletem euadere Nec singula uia numerabunt unum, cui primas partes in plurimis, vel milib. scientiis tribuerint . iii, vel alteri se totum tradat, ex aliis nonnulla pr*gia stare sufficiato Sciat tamen, non polle in aliqui b. excellere, nisi in aliis excellat; neque eitini aliquis precellet in Theologia, nisi in I lii Iosephia, S. Scriptur interpretatio te, ac Hil forta Ecelesiastica praecellat; nec in orati Theologia, nisi perfecta a curis Theologiae Scholasticeia tis cognitionem sit a ii ccitus; Iec in Medicina, nisi multa e Philosophicis optime norit nec in Iure Canonico via Clui. li, nisi legum a Potestate utraque Ecclesiastica ac Sacillari latarum not/tiam, nec leue, habeat mathematica quoque, acri hilosophia in Comapluribus cognitionibus mutitam opem necessario exigunt Politicorun cognitio maxime ex Hiliorab c pendet. Imo nulla est scientia, quae cuique alteri perseMediscendat opem non erat. In ijs
ergo tantum,quae per se connexionem habent, ediscendis pracipuum collocetur studium io. Saepius aulino reuoluat, Attam nullam sine
37쪽
4 Pro cupiente in Scientiis proficere.
seiunctum reperitur, enervantque ambo vires quoque corporis, qui tamen necessaria sunt ad scientiarum adeptionem, a Diuinarum, Humanarumque rerum contemplatione mentem avocant intellectum
perturbant, ne rectum ferre possit iudicium; illius aciem obtundunt; aversionemque tum a scientiis cui non a conficiendis quibusdam amatorios carminibus tum a viris ipsis vere sapientibus progignere
solent Extimulet naturale, quod habet quisque, desideriusciendi, attente perpedens; qu.im Honestum sit, propriumque hominis, ut homo est , scientiae alicuius cognitionem adipisci; nam hec perficit intellectum, per quem inax in .e homo a bellu is secernitur, 3ecum Erigclis, imoin Deo, siue subitant ijs separatis,conuenit; uuam Delectabile sit; si enim csterae potentiae, dum clica obiecta sibi congrua versantur, delectationem habent; cur non intellestus& suam, canaque praestantilliinam, cum primatum inter potentias obtineat, dum in veritatum, tum speculari uarsi, tum lyracticarum acquirenda
cognitione versatur e Quae volutas maior humana excogitari potest, qua nouas Vcritates in dies percipere , inuenire , alijs proponere, in librum eas reterre, qui sit tanquam legitimus insensi, iudici j que partus, illumque ubi sitis adoleue iit, ac perfectam fuerit assecutus maturitatem, omni bis exponere ad immortalem sui nominis famam Huiusmodi enimuero libri apientum virorum, ut talium, Partus sunt Genuini . Voluptatis, quae ex scientiarum sudiope cipitur, sapiens ta tummoda persecte compos esse potest; eam certe omnibus alijs voltipt .itibus praeruit Quam Utιle etiam sit praeter
enim Famam, Mido orem, qui a Viris honestis post animam caeteris prcferri solet, multis temporalibus commodis fruuntur non raro Viri sapientes in maximo pretim liab ri solent ab omnibus; saltemq; illis nulli bi scrine deci it tacultas te ipsos honeste, saltem utcumque, sustentandi s. Sic it non omnes honestas voluptates subterfugere debet ille, qui scientiarum compos fieri cupit rimo ut ciuile animal, cum familiaribis a pe anticorum colloqui js, modestisque etiam conuiua j qtrandoqiu indu gere dc beat; Sic non omnes honestas quoque, animi relaxationes prosequatur; nam hae tempus studio opportunum, imo iccellarium adimerent. 6. bgnoscat , an
sit ad studium habilis inuet Jam enim con plexiones haud sunt illi
Cpportunae quamuis ii ni uicula inludetur , Ut reperiri queat homo, qui non in scientia aliqua proficere posui: si tamen magis idoneam quis corporis constitutionem sortitus fuerit ad Artem militarem, aliasque aites, his potius operam det Complexio apta scienti eli limo melanco icus, non terieus, s d adustus, hoc est, bili Iul. Iustra ubi hiatio melancolicus valde praeponderat,elt comple
38쪽
Pro euien e sentenIys proficere. Vbi humor biliosus praeponderat , est complexio idonea potius excogitandis nouis effatis, atque conclusionibus ex aliorῶ principiis eruendis iam atque Auctoris adeptioni . Melancolicus humor aptior est iudieio , biliosus ingenio . Homo sapiens, vel qui sapientiam assequi optat, utroque abundare debet . T. Videat etiam, quam propensionem habeat ad scientias nihil enim fit
inuitam inerua. Cum humanum genus non soli m viris sapientibus, ac scientificis indigeat, varias complexiones, propensionesque hominibus tribuit Deus , in hoc niaxim E prouidentia sua declarans; ideoque contra Diu in Placitum videretur etiam peccare qui&complexione .propensione sua literarum studio repugnante in illud tameincunabere vellet, nec opera poneret in addiscenda arte illa, ad quam natura maxime terret sua In quo etiam quandoque errare solent ij,qui puerorum curam gerunt; attendendum enim esset diligenter, ad quam artem ab infantia ipsa quis se propensum ostendat; χurandum, ut illi opera daret. Quod si fieret, plures haberent Ciuitates quaecumque, nedum Provincia, ac Regna, in artibus quibusque praeliantiores. 8. Qui habet etiam propensionem ad literarum stucia, norit cliam, ad quasnam ex multiplici scientiarum genere eam
sortitus fuerit aliqui enim sunt apti Philosophiae, qui sim inepti Mathematice; aliqui sunt apti Metaphysicis subtilitatibus, qui parum apti inuestigandis proximis effectuum Physicorum causis aliqui sunt apti Iuri Canonico, ac Ciuili ediscendo, inepti medicina; a qui solῶm ferme apti ad Historiam, ad Philosophiam Moralem, ad Politicam Sc Vbi cum minori labore, maioraque voluptate se aliqua ex scient ijs percipere videt, se illi tradat . . Haud existinet, se posse intibus, vel plurimis scientijs excelleteni euadere Nec singulas cula numerabunt unum, cui primas partes in plurimis , vel omni b. scientiis tribuerint et ni, vel alteri se totum tradat, ex aliis nonnulla praeguliare sufficiat e Scrattamen, non polle in aliquib. is excellere, nisi in aliis excellat; neque enim aliquis precellet a Marologia, nisi in Philosophia, S. Scriptur interpretatione, ac Hia forta Ecclesiastica praecellat; nec in orati Theologi , nisi perfecta alicii ii s Theologiae Scholastice paciis cognitionem sit allccutus nec in Medicina, nisi multa eihilosophicis optime norit; nec in Iure Canonico , via Clui. li, nisi legum a Fc testate utraque Ecclasiastica ac Saculari latarum notitiam, nec leue, habeat mathematica quoque, ac hilosophia in compluribus cognitionibus mutuam opem necessario exigunt: oliticorum cognitio maxime ex Historij dc pendet. Inio utilla eliscientia, quae cuique alteri perfecte ediscendat opem non serat. In iis ergo tantum,quae per se connexionem habent, euiscendis pracipuum collocetur studium Io Saepius intimo reuoluat, Artam nullam
39쪽
sine labore addisci Antequa quis arte Militarem adamussim norit, in eaque illustre aliquod munus pro merito obtineat quot sudores emittendi , quot pericula subeunda, quot capitis ipsius discrimina adeunda, quo famis, sitis , frigoris, caloris, vigiliarum, lectique incommoda ferendit Generosi cst pectoris, ditauitates, quae in re. Eu a se statutis executioni mandandisse se offerunt, superare; nec animo cadere,dum a se inexcogitata dissicultates occurrunt . Idem alijs
quoque accidisse prorsus existimet inui alacriter tamen semel inceptum iter non deserentes, sapientiae metam feliciter cum summa animi voluptate attigerunt II. Haud sinat se acedia, siue taedio, siue nitidio scientie, in qua operam nauare, utpote sibi congruente, caepit, ita assci, ut illius studium omittat Sciat huiusmodi animi aegritudinem oriri saepe et varia corporis constitutiona alteratur enim varie corpus propter extrinsecas causas, ac nominatim propter caelestes influxus. Hoc tempore excosueto studio aliquid intermittat, honeste
alicui recreationi latius indulgeat, plusq; solito incumbae in scientiam, quae astinitatem habet cum scientia, in quam primario incumbit, si illius situlli Tedio non assiciatur ia. In studendo certae
scientiae sit constans in nulla unquam laudem assequetur, si v. g. duos, aut tres menses impendat in unius scientiae studio, alios duos, aut tres
in alterius Sc. Ea vis est costantiae, Massiduitatis in alicuius disciplinae studio, ut parum etiam ad nonnulla apti disciplinam in ea famam sibi
compararint aliquam I3. Animum pro viribus reuocet ab ijs, quae mentem distrahunt, licet caeteroqui per se laudabilibus, ut est cura rei familiaris,cogitatio de victu, vestitu duc. Aliorum opera potuisad haec utatur: sae a coma. ode nequeat pratilare, certam dici horam ordinarie ad huiusmodi opera statuat ramo in sine ut quatuor anni tempora qua ad vestitum attinent decernere poterit: quae ad consuetum pertinent vietum, bis in singulas hebdomadas curare eme da, talique conditione paranda ad mensam iubere rq Non enitatur plus sapere, q iam oporteat sapere, sed sapiat ad sobrietatem pacnominatim capti uci intellectum suum in alientiendo, vel dissetiendo illis quae certo norit elle Diuine fidei, ac longe humanas mentes, ratiocinationesque excederes Iure hoc obsequium Deus a creaturis intellectu praeditis exigit. Si veritatum plurima tu naturalium in hac vita compotes fieri nequeunt ingeniosissimi etiam hos in D: quid mirum, si nostii intellectus lumen veritates superioris ordinis non attingat Vtilius enimuero multis esse potest, nudam praestare fidem quibusdam Diuinis effatis, quam ea examinare,rationes dubitandi exponendo, easque soluere enitendo vel ad magis intime effatum illud perscrutandum quaestiones ad ius excitare , qu et ad fidem quoque per se non spectent. Erit tamen laudabile, si teneat solutiones,popuis
40쪽
Iique eaptu maximLaecommodatas, argumentationum nonnullain rum, que eommuniter inter Catholicos quoque circumferuntur eontra fidei Catholicae dogmata,e que homines retardant,vel retardare queunt a moralibus,nedum Chrilitanis Catholicisque moribus. x s. Non alte de se, suoque ingenio, setiae praeterquam enim amor erga se ipsum Geus maxime est, vel eerte obiectum magis amplifieare sesee instareuiusdam perspicilii; talis sensus reuocarmentem istud iamduitate,alioruq; inducit contemptuni. Experientia quidem alicubi patuit,iuuenae quosda qui etiam acerrimo non erant praditi ingenio, ex superbia,qui non sinebat effata eorum,qui sunt Principes Schola. ruminabitique maximo inhonore ab omnibus vere sapientibus, recte micipere, hos irrisisse, auctoritatemque omnem his adimereconatos fuisse . Qui in Scientii proficere cupit, ab omnibus etiam ingenio, seientiaque interioribus discere non erubescat . Minimis ingenio no- nulla aliquando riaturq secreta, imo Diuinitatis arcana patefiunt, oui occulta maximis ingenio sunt Quare nullum etiam idiotam
spernat. Viros sapientia illustres norit quandoque rusticos ipsos de aliquarum solutione quaestionum interrogasse, ingenueque prosessos postea. se ab illis vel ea didicisse, vel multa, quae viam ad solutionem
strauerunt, aut blutionem quam ipsi excogitassent, mirifice exorna-run percepisse. 6. Praeceptores, siue motores seligat viros
probovin scientia illa,in qua proficere,siue emellere cupit, praestan. tes;profectus discipulorum amantissimosinuique studiosos debitaq;
veneratione, sollicitaque doctrinet, quam tradunt,perceptione eorum amorem sibi concilienex hoe n. illud quoque reportabit emolumentum,quod Praeceptores sibi tradent quadam exteris non obuia , Qquae sunt veluti scientiarum Cardines. Hinc in Vniuersitatibus te.
lebrioribus scientiis operam det,quales sunt in Italia Patauina, 5 . Bononiensis,in Gallia Parisiensis, in Hispania Salmaticensis , in Belgio Lovaniensis, in Germania Pragensis, in Polonia Cracouiensis Sc. solet enim docendi munus pii narium demandari sui plurimum ta-temP in his , similibusque uniuersitatibus tantum odo viris illustribus, nisi priuata prsualeant ossicia commodaque . Cauendum tamen hic maxime est, ut iuuenum minus proborum,& qui animum a studijs alienum habent, consuetudinem omnino caueato omnes quidem debito prosequatur honore;Uni vel alteri,cum quo in moribus . in eiusdem scientie studio consentiat, se familiarem dumtaxat exhibeat . Si alio in loeo praeter Universitates,prae stantii simos Prac piores,di in se propensiuimos habere potuerit, fieri potest ut eumde , imo de aliquado uberiorem fructum reportet, quam si in niuersitati.
hus studeret. Si stipendium Haeceptori ab ipso persoluendum necessario sit,caueat ob minus praetium mimis docti PraceptorisScho