장음표시 사용
401쪽
dicinae, &c. pecuniam lucretur , aliis nocendo. 6. Η σ-eusi, sanctitatem contemnens, eam vecxterne solum simu lans, & in peccatis gravibus perseverans , se iustum externe exhibens, ut falsam doctrinam eo essicacius disseminet, dignitates Ecclesiasticas indignus acquirat'; fac ram Communionem indigne suscipens , ne devotionis nominanis acquisito excidat. 7. Contentione , veritates fidei, vel moralis Christianae doctrinae, vel ad pietatem spectantes ut Immaculatae Conceptionis, contentiose impugnans, vel causam injustam dolose desenὸens. g. Discordia , disseminans in communitate, vel familia discordias cum notabili detrimento. Pertinacia , cum gravi Dei , Superiorum , vel proximi injuria, contemptu, vel detrimento ae
sua opinione recedere nolens. In ventione novitat tim , in
vestibus, ornamentis nuditate doctrina , modestiae, vel
castitati , aut bonis moribus contrariis . II. Cnriositate ,
investigando modos agendi turpia secretos , vel legendo libros lascivos, Uriculosos, puritati contrarios , vel inquirendo supra suum statum sibi , vel proximo graviter nociva, vel sub fgillo consessionis, vel sub secreto, vel mramento occultanda; vel simpliciter legendo Bibliam sine Consessarii licentia cum damno, vel periculo. Ingratitudine, suos benefactores insignes graviter despiciendo, reciproca beneficia in gravi necessitate denegando. Ωuar. 4. Quid sit ira , ex quanam sint illius filia Resp. I. Ira in genere, prout potest esse bona, vel mala , est appetitus vindictae; specifice vero , ut est mala , est appetitus inordinatus vindictae in res ratione .utentes; vel quasi vindictae, nempe in res inanimatas, sic schola
sicus calamum, vel arti sex instrumentum prae ira comminuens, sui non proprie vindictam exercet potest autem ira esse inordinata , vel ex parte objecti , volendo vindictam ei, qui eam non meruit, vel majorem , quam
meruit, vel inserendam sine justa auctoritate , vel non propter debitum finem justae punitionis, vel correctionis, ted ut satiativam malevoli cordis; vel potest esse inordinata ex parte modi, irascendo nimis ardenter interius ;vel nimis exterius manifestando signa irae. a. Filiae irae vulgo sex numerantur, I. indignatio , quae est animi commotio, qua quis ob injuriam sibi, vel suis factam proximum osciorum charitatis reputat indignum. z. Timor mentis, qui est quidam animi aestus diversa vin
402쪽
dictae media omni conatu excogitantis . 3. Clamor, qui est inordinata, & confusa vocis elatio. 4. Blasphemia, quae est injuriosi contra Deum, vel Sanctos locutio . s. Contumelia, quae est sermo injuriosus contra proximum sermonem injuriosum audientem. 6. Rixa , quae est pugna manum ex ira auctoritate privata se invicem percutientium .
s. Quale peccatum sit ira, Ο qua m sint, illam ,
Dieo. Ira ex parte objecti inordinata, est peccatnm ex natura sua mortale; quia charitati , ac justitiae graviter opponitur, nisi desectus pleni consensus, vel parvitas materiae excuset; inordinata vero solum ex parte modi per
se est tantum veniale, S. Thom. per accidens si mortalexatione scandali , convitii, blasphemiae, nialedicti, vel si alio modo sbi, vel aliis graviter noceat di & est nullum
peccatum, si nec in modo, vel obiecto, nec in fine deficiat i sed pro correctione culpae, α conservatione justitiae fiat; quia Psalmista ait: υνάδε ini , dc notite paceare media contra iram sint r. irae, etiam juste pulsanti non aperire penetralia cordis, S. Aug. quia facile excedit. 2. Nihil agere ex , vel in ira , 1ed ea sedata S. Amb . 3. Elicere saepius actus irae oppositos, ut charitatis , humilitatis, patientiae, mansuetudinis. 4. Considerare injustitiam irae, tristesque illius effectus. s. Meditatio mansu tuminis Christi 6. oratio.
Hine: graviter Peccat a. optans mortem inimico , vel
suri ob leve furtum, vel damnum sbi illatum . vel ob
grave, sed a se, vel privato inserendam. a. Superior gravem volens poenam etiam subito debitam non justitiae, vel correctionis, sed gravis irae satiandae causa . 3. Irascens cum gravi aliorum scandalo, vel gravibus convitiis, vel blasphemiis, maledictis, vel nocumento propriae UR Ietudinis, destructione senestrarum, vasorum , ahove n tabili damno, vel negando charitatis ossicia sub mortali debita. Uenialiter autem solum peccat nimio solum ard re irascens s ne alio damno, vel gravi contemptu, relinordinatam volens vindictam in minimis solum punitionibus vel quasi vindictam fr1ngendo calamum a scribente, vel penicillum a pictore. Suar. 6- .id sit aυaritia, is quanam 'sine Illius filia R ρ. I. Avaritia est amor, seu appetitus in ordinatus
403쪽
diuitiarum i appetitus autem potest esse inordinatus, et . ratione objecti, aliena concupiscendo, accipiendo, retinen do, vel propriis ardentius inhaerendo, sine modo ea prosequendo , eis complacendo , vel indigentibus non fatis dando . a. Ratione finis , ultimum finem in iis coniti-
a. Filiae avaritiae sunt septem , r. proditio, quae est i L. licita manifestatio rei , vel personi in proximi detrimentum contra fidem debitam divitiarum causa . a. Fxaus quae est deceptio proximi per facta injusta , ut emendo, vendendo. . a. Fallacia, seu dolus, qui est deceptio proximi per verba dὀlosa. 4. Periurium , quod est decepti. proximi per iuramenta. 3. Inquietudo mentis, quae est nimis anxia mentis attentio ad divitias inquirendas, conservactasve . 6. Violentia , quae eli rei alienae per vim usurpatio. 7. Obduratio cordis, seu immisericordia, quae
τί sit peccatum avaritia , quanam sint
Dico. Avaritia quatenus charitati, & iustitiae graviter opponitur, est ex genere suo peccatum mortale; quia divitiae amori Deo, dc proximo debito praeseruntur . est autem veniale, s solum opponatur liberalitati; quia amor divitiarum amori Dei, & proximi non praeseruntur, nec aliquid grave contra Deum, vel proximum intendit, S.
Thom. media contra avaritiam sunt r. consideratio brevitatis vitae. Σ. Dissicultatis introeundi cum illis in Regnum Dei. a. Exempli Christi pauperis, ct Sanctorum. 4. Contemptus, & insatiabilitatis avarorum. Hinc et graviteri peccat, a. opes, & bona per fas, & ne-sas acquirere paratus, &e. ita affectus, ut potius fallere, Perjura e , dcc. quam a lucro abstinere velit; vel ita cupide sua retinens, ut nec exigente Dei gloria, nec pro salute proximi, vel pro gravi, aut extrema ejus necessitate sublevenda eorum jacturam , vel diminutionem pati velit. 2. Superflua modo nimis inordinato congerens, Populo fame attrito frumenta recondens usque dum ad ex vivum pertingant pretium; quia charitatem, praecipue erra pauperes, graviter laedit. 3. Talentum praedicationis havens ob bona temporalia fame Uerbi Dei animas perire .
4. Proditione persinae, ut Iudas Christum uadidit; vel proditione loci, ostendendo hostibus viam,
404쪽
ae modum ingrediendi civitatem; vel proditione rei osteniadendo, seu manitellando iuri bona ab condita, vel proditione secreti aperiendo literas, vel arcanum suae fidei eom
missum; excusatur tamen a iror tali, si certo conliet lite Tas continere res parvi momenti, di a veitiali, si ea
aperbi auctoritate publica . vel certo sciat, i eap in sui, vel proximi, praecipue communitatis, damnum M e scriptas; vel si res sub secreto commissa cedat in corriiptionem multitudinis, vel spiritualem ut haereus, i vel corpora-lam, ut excidium patriae, incendium pagi, vel in grave alicujus personae damnum, ut vitae, famae, vel bonorum. in his enim solus Consessarius tenetur as secretum G al insenim illud servando laederea charitatem alteri debitam. Secluso vero praeiudicio tertii nec ex praecepto Superio- .ris illud prodere licet, S. Thom. apud Tou,n: o quia servare fidem promissam est, de praecepto ruturali. .
o. Ruid sit in idia , quanam ejuν mi A Reoa r. Invidia eli trillitia de bono proximi quatenus est . propriae excellentiae diminutivum; quia, si ex alio mo vivo quis contristetur de bonis proximi, non est invidia. Sic non est invidia, si quis tristetur de bonis proximi, quia ipsi est inimicus, sed est odium; vel dat bonis prodigi ea dilapidantis, vel avari ea turpiter retondentis, seli sta indignatio; vel de bonis peccatorum, quia illis sint indigni, sed est zelus inordinatus; vel de potestate ait xius, quia damnum sibi, vel alteri inde imminet, sed est justus timor; vel de bonis alterius, non quiae ille ea pos isdet, sed quia sbi desunt, & sic est aemulatio iet. Filiae invidiae sunt quinque, I. odi utri proximi. 2. Contumelia. 3. Detractio. 4. Exultatio de aduersis, &.asilictio , de prosperis proximi. s. Susurratio, - dg quibus . alibi. s. Leuau invidia sit peccatum , .er quanam sint
Dico. Invidia est peceatum ex genere summortale, nisi levitas materiae, vel inadvertentia, aut finis, bonuς exin Cuset; quia opponitur charitati, cujus est gaudere de bono proximi, dc dolere de . illius malo. Remesia Contra invidiam sunt, x. considcratio illius detestabilitatis; quia daemoni reddit similes, dc inutiliter cruciat, dc nocet. a. Contemptus honorum, ac bonorum temporalium. '-nc; Sraviter peccat, a. de divitiis, vςl honoret pro.
405쪽
ximi graviter se contristans, quatenus sita bona, vel honorem inde imminui credit. Non vero peccat se contriin. stans; quia si i deest virtus, scientia, lucrum, quod alius ex eadem arte percepit; quia non de bono alterius, sed de sito. dolet malo, quod comparative ad alios melius perincipit ; nee vis peccatum desiderare penuriam annonae , tem pestatem, dic. ob finem bonum, ut populus miseriis pressus a vitiis abstineat, ad Deum se convertat; nec peccat desiderans mortem Turcarum pro necessitate Ecclesiae , redemptione, ac defensione Christianorum, vide Tract..4
sit acedia, is quot sint ejus sim λR p. r. Acedia, seu desidia generalis, prout reperitur in omni vitio, est taedium, dc tristitia de exercitio viris tutum , prout est laboriosum , corpori molestum , . delectationis impeditivum, &c. prout vero speciale est vitium, est tristitia, ac taedium de bonis divinis, ut ad nos pertinentibus, nobisque praeceptis, ut si quis tristetur de amicitia mi, de vit aeterna comparanda per suom V .luptatis prohibitae, & difficile virtutis exercitium.. a. Filiae acediae sunt sex, r. mxlitia, qua quis bona spiritilalia odit, contemnit, deridet, velletque, ea non esse. z. Desperatio , qua quis ast utionem beatitudinis sibi impossibilem existimans, de ea obtinenda dissidit. 3. Pusillanimitas, quae est vitiosa de viribus suis dissidentia, qua Dei consilia, aut praecepta omittit. 4. Rancor, qui est indignatio quaedam in eos, qui nos ad spiritualia' inducere; volunt. s. Torpor, qui est languor animi, quo num inceptum omittitur, vel negligenter impletur. 6. Evagatio mentis, qua anima prae taeὸio spiritualium in oratione, aliisve exercitiis spiritualibus ad exteriora se diffundit. II. Suati acedia sit pareatum , is q nam sine
contra illam remedia λDicor Acesia, prout est speciale vitium, est peccatum ex genere suo mortale; quia graviter adversatur charita ti, Deique amicitiam, ac vitam aeternam parvi pendit, ct virtutum exercitio indigna reputat; generalis vero non est peccatum ab aliis, quorum est causa, distinctum; quia omne vitium retardat a virtute sbi opposita, & susticie in consessione dicere peccatum ex acedia commissum. R media contra acediam sunt, i. considerare, neminem am
406쪽
za. DE PECCATIS CAPITAL IBUS . aio
plius post hanc vitam Posse meritorie operari. 2. Medi tatio laborum, & passionum Chriiti, & Sanuorum, brevitatis laboris virtutum, & aeternitatis mercedis. 3. Conia sideratio laborum pro eorona corruptili, & pro aeterna. longe majores adhibendos esse. Hine: graviter Peccat, 1. nolens esse Sacramenta, ne debeat ea frequentare; nec Religionem, ne debeat eam servare; nec Christum, ne debeat eum sequi. a. Ex tristitia appetens mortem, vel se nunquam fuisse, vel esse bestiam, ne praecepta debeat scrvare. 3. Ex desperatione suae salutis bona praecepta negligens, vel ex nimia suae infirmitatis dissidentia ea omittens. 4. Prae taedio nolens ad salutem necessaria addiscere, ossicia a Superiore imposita eum obstiliatione recusans accipere, in virtute nolens proficere, praecipue, si sit Religiosus, sed totum tempus volens nugis, ludis, colloquiis terrere, nullamque prae taedio suae salutis curam habere. 3. In oratione, vel aliis spiritualibus exercitiis praereptis voluntarie, ac notabiliter di vagans; non vero est mortale contristari de jejunio, oratione, consessione, prout sunt Iaboriosa, dc eorpori molesta.
Reo. r. Gula est inordinatus appetitus cibi, & Iratus; de committitur quinque modis in hoc versu cohtentis.
Pra/ropera , laute , nimis , Ardenter , studiose .
Dividitur in comessationem, seu crapulam, quae est excessus, quo omnino sanus ita se cibis ingurgitat, ut ad vomitum moveatur; & ebrietatem, quae est excessus voluntarius in potu, usque ad violent m privationem usus rationis, cujus tres sunt gradus, I. usque ad rationis obnubilationem. 2. Usque ad organorum turbationem, dccoris. dis aggravationem. 3. Usque ad rationis subversionem. a. Filiae gulae sunt quinque, r. hebetudo mentis, quae est stupiditas orta ex crapula. 2. Inepta laetitia movens ad actus turpes, choreas, Cantilenas obscoenas, &c. 3. Scurrilitas, quae est immoderatio in jocis, de licetiis. 4. Multiloquium, quod est superfluitas verborum. S. Immunditia, quae .fit per vomitum, pollutionem, dcc. 13. ale gula sit peccatum, is quamam sint contra illam remedia
407쪽
Q. 3. DE PECCATIS CAPITALIBUS. 3ya
eireumstantiis dijudicandum est, EM. 3. Alios ad gravem excessum in cibo, vel potu excitans, de vini taritudine
non monens, ebrietati proximis vinum ministrans, esisiectatem non impediens; nisi gravioris incommodi 'periculum eos excuset, P ut . Lugd. , Henno apud TOums . Dilapidans bona pro sustentatione familiae, vel pati rum ex praecepto adhibendλ, Vel conjuges, aut parentes, dic. propterea graVi maerore, Vel anxietate assiciens, . vel strepitus in diebus Festivis notabiles excitans. s. Patr familias in sua familia, vel Ecclesiastici in publico ex nimio vini usu titubantes, scandalumque procreantes. 6 Milites inebrians, ut ad defensionem impotentes vineaniatur, vel e carcere ipsis dormientibus effugiat; vel se aue alios inebrians, etiam ex consilio Medici, ut sanitatem , vel rationis usum recuperet, S. Antinio. & alii; quia est intrinsece malum. 7. Carnes crudas animalium sine necessitate manducans Venialiter saltem peccat, quia est
qnaedam vorat itas; ct fraviter, si edat humanas; nisi iα
14. 2uid quouplex sit luxtiria , quot In x species, ae filia luxuria γ qPranot. Sicut lutulenta haec Iuxuriae materia mortis xum spirans foetorem pro sola Consessariorum notitia ne cessaria, dc animaram salute ex variis auctoribus fuit hic posita , eadem intentione cum protestatione contra omnia
indecentia eam privatim cum aversione perodas , prius mecuna Orans: are igne Sanin Spiritus renes nostros , , nostrum Domine , ut tibi e sto corpore serviamus , mundo eorde placeamus , per Christum Virginem , Uirgianis filium , Uirginum sponsum , amen . Facta haec Pr testatione, & oratione . . ia. Resp..I. Luxuria est inordinatus . voluptatis venereae appetitus , vel usus . Triplex distinguitur in hac materia delectatio, nempe r. spiritualis , quae residet in sola voluntate sine ullo nis tu sensibili in corpore . a. Mere sensibilis, seu organica , quae oritur ex conformitate rei , V. g. tactae , vita, vel auditae , cum organis sine ulla commotione spirituum genitalium circa partes venereas . 3. Venerea, seu libidinosa , quae sentit ut circa Partes Vene-xeas ex commotione spirituum generationi inservientium .di. Commotio carnalis duplex est , videlicet , levis sal
tem phy sce, quae quidem est quaedam levis humor speria
408쪽
inattei ganerationi inserviens s motio, ac e lumbis deelso, a pollutione tamem adhuc longe diitans ac proinde honmili late, & remote, poteth dici illius inchoatio , ut juriagium homicidii , Billuari alia vehemens , ac notabile , quae in homine sano proximum seminis emittendi continet periculum , ac proinde Propinqua pollutionis inchoatio
3. Causa delectationis etiam duplex est; nimirum causa per se, quae ad illam eausandam ordinatur, nec alium ex se haiat effectum , ut tactus venereus affectu libidinoso sinus ; di causa per accidens , quae ex se non ad talem effectum , sed d alium ordinatur , ut cibuq , & vinum ex voluptiste sumptum , tactus in partibus inhonestis medendi causa facti, qur causant per accidens delectationem ,
Ee .pollutionem non intentam . P. Gerv. quamvis etiam ob naturam corruptam apti sint illam producendi. 4. Causae, vel actiones aliae graviter moventur , ac influunt in delectationem, ut tactus, vel visust impudicus in partibus inhonestis alterius sexus ; quia ex se vim habent graviter movendi naturam. Aliae leviter , ut aspectus fixus , ac morosus pulchrae mulieris in faciem , vel tactus laxis , ae transtorius ex ioco, vel levitate in partibus fio.
nestis factus , colloquia honesta juvenum diversi sexus ;quia ex se vim non habent movendi naturam , nisi leviter, & per accidens graviter,s. Luxuria duplex est , alia persecta , quae fit cum seminis effusionea Alia imperfecta , quae fit osculis , tacubus, aspectibus, venereis, verbis, scriptis, representati
nibus idcivis, &c. sine effusione seminis , quae impudici
6. Septem sunt species luxuriae perfectae : videlicet: r. fornicatio, quae est copula carnalis soluti cum soluta corrupta; si enim non eu corrupta , est stuprum . est adulterium, quod est copula inter personas , quarum ait rutra , vel utraque juncta est matrimonio . 3. stuprum ,
quod late est illicita virginis, sive masculi , sive foeminae defloratio strictius vero solius foeminae per claustri vir- finalis infractionem, quod, cum in masculo non fiat, re- pectu illius, non nisi late fluorum dicitur in consessione inmen vis illata aperiri debet , sicut illata corruptM propter injustitiam , vi , fraude , metu , precibus , vel blanditiis nimis importunis illatam . Uirginitas , Prout
409쪽
2 1. DE PECCATIS CAPITALIBUS. 3 s
eon istit in carnis integritate amittitur per cuinti virgInalis infractionem , suinpta vero pro speciali vfrtute per pollutionem lethalem . Stuprum triplex eli I. cum vimine coacta , vel fraude , blanditiis , vel metu seducta Cum consentiente virgine invitis parentibus , vel tutore , sub quorum est custodia . 3. Consentientibus puella , α parentibus; quia saltem occurrit deformitas contrλ ctariatatam sibi debitam , viam sibi aperiendo meretricandi ,& ponendo impedimentum matrimonii . 4. est raptus , sui est violenta alicujus persenae masculi , vel foeminae nuptae , vel innuptae , virginis , vel corruptae γabductio, libidinis implendae causa: requiritur, ut fiat ab ductio de loco , ad locum moraliter dillantem , invita
Ella , vel invitis parentibus , seu tutoribus nisi essetnia consentiens , & cum amasio discedens , in quamnsus habet jus ratione sponsaliam, tunc enim esset fu-- Thom. ex Charm . EiII. & ut sequati ir actualis li- bidinis impletio ; pro impedimento tamen dirimente m trimonii contrahendi causa, Redνiq., Sanch. , alii ἔ via
de pari. a. Tr. 7. 3. s. Hinc Ir. incestus ,
qui est peccatum luxuriae inter personas consanguineas , aut amnes intra gradus prohibitos, etiam cognationis spiritualis , Ac legalis . o. sMrilegium venereum , quod est violatio rei sacrae , videlicet personae per actum ven reum, vel loci, etiam per actum alias licitum, ut conjugalem . 7. peccatum contra naturam , quod est voluntaria seminis enusio contra ordinem naturalem actus venerei
humanae speciei convenientis, quod fit quatrupliciter , r. Iollutione, seu mollitie, quae est voluntaria seminis effu-O extra copulam quamcunque differt a disti latione , quae est effulto honoris inter uriam, & semen medii , dent sine libidinosa delectatione ; 8c sine commotione spiri tuum generationi inservientium . a. Sodomia , quae est coitus - libidinosiis persenarunt ejusdem sexus nasculi eum masculo, vel foeminae cum foemina , vel diversi sexus in
Ist in iis ; unde duplex est Sodomia , persectλ , quae
concubitas masculi eum masculo , vel foeminae cum s inmina, quia petitur ex affectu ad sexum indebitum; &im persectα , quae est coitus viri cum foemina extra vas naturale, etiamn esset mariti cum propria uxore. 3. Be- , stialitate, quae est eoitus cum bestia , vel cum daemone , quae simul est contra Religionem. 4. Inordinato concubitu, in
410쪽
tu , in quo non servatur ordo naturalis , qui est sceniti succumbente. Praedictis speciebus luxuriae potest superaddi lenocinium, quod cli scortorum, vel etiam Propriae filiae ,
aut uxoris prostitutione quaestum facere. . Filiae luxuriae sunt quatuor ex parte intellectus , Nempe I. caecitas mentis. 2. Praecipitatio . 3. Inconsideratio. 4. Inconstantia; sunt mortales, si propter illas grave praeceptum violatur & quatuor ex parte voluntatis , videlicet x. inordinatus amor sui , quo finem suum ultimum ponit in carne sua . 2. odium Dei . 3. Affectus praesentis saeculi , ita , ut aliam nolit beatitudinem . 4. Horror, desperatio de futuro saeculo I hae omnes sunt
13. Ωuale luxuria sit pereatum , is an detur ma
teria parvitas in delectione venerea
Dico . Luxuria est peccatum ex genere suo mortale , quia gravia est inordinatio contra naturam rationalem, ut rationalis est, & a Regno Dei excludit, Galat. s. Nec datur parvitas materiae excusans a mortali in dele ctatione , vel re venerea directe in se volita , vel in causa intenta; ita communis quia omnis delectatio venerea, vel est notabilis, vel levis phisycei si sit notabilis , ex natura sua ordinatur ad pollutionem , & est propinqua illius inchoatio, ut testantur Gallenus, ct alii Medici, & per se est mortalis; si se levis, vel etiam levissima, eam deliberate admittens exponit se periculo proximo ulterius progrediendi usque ad gravem excessum, cum in materia libiἡinis ita incentiva moraliter sistere n queat: datur tamen parvitas materiae in delectatione mere spirituali, & mere sensibili, Totim. 9 alia; quia possunt esse de actu, vel objecto venialiter malo, ut de osculo, vel tactu honesto cum sensualitate organica absque venerea facto; & in re venerea solum impersecte volit , r. levi negligentia resistendo delectationi, vel rei venereae. Ponendo, vel non removendo causam, vel acti nem contra castitatem leviter malam, vel indifferentem nullo bono sne honestatam, ex quibus ordinarie nulla, vel levis duntaxat spirituum generationi deservientium sequitur commotio; modo non directe volita, aut intenta se, sed positi ve displiceat, ac absit proximum consensus